Xem mẫu
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
Mođun TC1: TỔNG QUAN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ÁN ODA
Kết thúc Mođun TC1 bạn có khả năng:
Nắm được yêu cầu chung về tổ chức công tác quản lý tài chính, kế
toán dự án ODA
Hiểu được các yếu tố cần quan tâm trong công tác chuẩn bị cho hoạt
động quản lý tài chính, kế toán dự án ODA
Nắm được vai trò, chức năng, trách nhiệm của cán bộ quản lý dự án
và các cơ quan hữu quan liên quan đến hoạt động quản lý tài chính,
kế toán dự án ODA
Đã kết thúc Mođun KH1: “Khái niệm cơ bản về quản lý dự án ODA”
Giáo viên nêu vấn đề trước khi học, gợi ý, giảng giải và hỗ trợ trong
quá trình học.
Học viên thảo luận và trao đổi kinh nghiệm về công tác tổ chức hoạt
động quản lý tài chính dự án trong các dự án ODA mà mình đã trải qua.
Tài liệu Mođun TC1: “Tổng quan về công tác quản lý tài chính
dự án ODA”
1. Tự tìm hiểu dưới sự hướng dẫn của giáo viên
những nguyên tắc cơ bản, và yêu cầu đối với hoạt
động quản lý tài chính dự án ODA.
2. Trao đổi kinh nghiệm về thực tiễn tổ chức hoạt
động quản lý tài chính trong các dự án ODA
3. Nghiên cứu các tài liệu tham khảo.
4. Tự đánh giá kết quả học tập.
Trang số: 1/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ TÀI
CHÍNH DỰ ÁN ODA
• Quản lý tài chính trong dự án ODA
• Yêu cầu đối với hệ thống quản lý tàTrang 3
i
tài chính dự án ODA
• Các nội dung chính của công tác
quản lý tài chính dự án ODA
CÔNG TÁC CHUẨN BỊ CHO HỆ THỐNG
QUẢN LÝ TÀI CHÍNH DỰ ÁN ODA
• Các vấn đề cần lưu ý trong công tác chuẩn bị...
• Tổ chức bộ máy quản lý tài chính
• Xây dựng các chính sách, quy trình chuẩn cho
hoạt động quản lý tài chính dự án ODA
Trang 8
Trang số: 2/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
Tổng quan về Quản lý tài chính dự án ODA
Quản lý tài chính trong dự án ODA
Yêu cầu đối với hệ thống quản lý tài chính dự
án ODA
Các nội dung chính của công tác quản lý tài
chính dự án ODA
Tổ chức và hoàn thiện hệ thống quản lý tài chính dự án ODA là hoạt động quan
trọng trước và trong khi tiến hành triển khai dự án.
1. Quản lý tài chính, kế toán trong dự án ODA
Đọc kỹ các khái niệm cơ bản dưới đây để thấy được vai trò của hệ
thống quản lý tài chính, kế toán đối với hoạt động của dự án ODA
• Quản lý tài chính dự án là quá trình kết hợp các hoạt động lập kế hoạch tài
chính, kế toán, kiểm soát, kiểm toán, chi tiêu, mua sắm... của dự án nhằm
quản lý các nguồn lực của dự án một cách có hiệu quả nhất. Qua đó bảo thực
hiện các mục tiêu phát triển của dự án.
• Quản lý tài chính dự án ODA là nhân tố quan trọng đối với sự thành bại của
dự án. Các thông tin tài chính phù hợp và kịp thời về hoạt động của dự án là
cơ sở cho các quyết định đúng đắn, góp phần đảm bảo tiến độ thực hiện dự án,
đảm bảo nguồn vốn dự án đầy đủ, giảm thiểu các yếu tố cản trở sự vận hành
của dự án.
• Hệ thống quản lý tài chính dự án ODA được tổ chức tốt sẽ góp phần:
Tạo sự yên tâm, tin tưởng cần thiết của các bên liên quan như nhà tài
trợ, cơ quản chủ quản, ngân hàng…Để cho các nhà tài trợ và chính phủ
có thể tin tưởng là các nguồn vốn dự án đều được sử dụng đúng mục
đích đã định.
Là cơ sở cung cấp thông tin tài chính hữu dụng phục vụ cho công tác
quản lý và kiểm soát tiến độ giải ngân của dự án.
Là cơ sở phòng tránh, giảm thiểu những hành vi làm trái, những sai sót
trong quá trình thực hiện dự án, cả vô tình lẫn hữu ý. Nhờ hệ thống
kiểm soát có thể xác định một cách nhanh chóng những hoạt động bất
thường trong việc thực thi dự án
Trang số: 3/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
Quản lý tài chính dự án ODA là sự kết
hợp các hoạt động lập kế hoạch tài chính,
GHI NHỚ kế toán, kiểm soát, kiểm toán, báo cáo tài
chính... nhằm đảm bảo thực hiện các mục
tiêu phát triển của dự án một cách có
hiệu quả.
2. Yêu cầu đối với hệ thống quản lý tài chính dự án ODA
Quản lý tài chính dự án có thể được hiểu theo những nghĩa khác nhau và được áp
dụng dưới các giác độ khác nhau, phụ thuộc vào người ra quyết định chính, bao
gồm:
• Cơ quản chủ quản
• Nhà tài trợ
Trong các dự án ODA thì hệ thống quản lý tài chính dự án được vận hành bởi
đơn vị quản lý dự án (thường là các Ban QLDA), trong khi nó phải đáp ứng
những yêu cầu khác nhau về quản lý tài chính dự án của các bên liên quan, trong
đó chủ yếu là chính phủ Việt Nam và Nhà tài trợ.
Ông nào “to” hơn?
Thông thường trong khi chuẩn bị dự án thì cả hai bên đều thống nhất về các mục
tiêu chung mà dự án cần đạt được, nhưng không phải lúc nào cũng hoàn toàn
thống nhất về cách thức quản lý và đánh giá hiệu quả dự án. Mỗi bên đều có
những yêu cầu riêng về quản lý và sử dụng tiền chi cho dự án, thậm chí mỗi nhà
tài trợ lại có yêu cầu quản lý nguồn tài chính mà họ cung cấp một kiểu. Do vậy
quản lý tài chính dự án áp dụng cho các dự án ODA phải thật sự là sự kết hợp hài
hòa yêu cầu của cả hai phía, tiếp nhận dự án (chính phủ, cơ quan chủ quản) cũng
như nhà tài trợ. Đây là trách nhiệm của Ban QLDA và cơ quản chủ quản trong
việc xác định một cơ chế tài chính phù hợp với dự án.
Trang số: 4/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
Hệ thống quản lý tài chính dự án ODA
phải là sự kết hợp hài hòa các yêu cầu về
GHI NHỚ quản lý tài chính của phía tiếp nhận cũng
như nhà tài trợ dự án.
Để tạo sự hài hòa trong hoạt động quản lý tài chính của dự án ODA, ban quản lý
cần phải dựa trên các cơ sở sau:
• Các quy định của chính phủ Việt Nam về công tác quản lý tài chính, kế toán
cho dự án ODA. Việc tuân thủ các quy định của Nhà nước về quản lý tài
chính, kế toán đối với các dự án ODA có tính pháp lệnh, tại điều 2 Nghị định
17/2001/NĐ-CP ([1] – Tài liệu Tham khảo) có ghi rõ:
“1. ODA là nguồn vốn quan trọng của ngân sách Nhà nước, được sử dụng để
hỗ trợ thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội ưu tiên.
2. Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về ODA trên cơ sở phân cấp, tăng
cường trách nhiệm và bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các cơ
quan quản lý ngành và địa phương.”
• Yêu cầu của các nhà tài trợ đối với hoạt động quản lý tài chính, kế toán của dự
án. Các nhà tài trợ thường có cách thức quản lý tài chính theo kiểu riêng của
họ phù hợp với yêu cầu về quản lý ngân sách của chính phủ nước họ, hoặc
phù hợp với chính sách quản lý toàn cầu (nếu là tổ chức phi chính phủ). Vì
vậy với nguồn vốn cho các dự án ODA thực hiện tại Việt Nam, họ cũng có
những yêu cầu quản lý cho phù hợp với hệ thống thống nhất. Điều 2 Nghị
định 17/2001/NĐ-CP ([1] – Tài liệu Tham khảo) cũng quy định:
“Trường hợp điều ước quốc tế về ODA đã được ký kết giữa Nhà nước hoặc
Chính phủ với Nhà tài trợ có quy định khác thì thực hiện theo quy định của
điều ước quốc tế đó.”
• Ngoài ra Ban QLDA còn phải xem xét cụ thể các yếu tố khác như tính chất,
hình thức của dự án, và đặc biệt là điều kiện vật chất và khả năng cán bộ của
dự án.
Trang số: 5/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
3. Các nội dung chính của công tác quản lý tài chính dự án ODA
Hoạt động quản lý tài chính dự án ODA bao gồm nhiều công việc cụ thể khác
nhau, nhưng chung quy lại đều thuộc một trong các nội dung chủ yếu sau:
• Lập kế hoạch tài chính và dự toán dự án
• Hệ thống kế toán dự án
• Báo cáo tài chính dự án và
• Quyết toán và Kiểm toán dự án
Các nội dung này đan xen vào nhau hỗ trợ và bổ sung lẫn nhau, chất lượng của
công tác quản lý tài chính dự án ODA do đó là chất lượng tổng hợp của toàn bộ 4
nội dung trên.
Báo cáo tài chính dự án
Hệ thống kế toán dự án
Quản lý tài chính
dự án ODA
Quyết toán và kiểm
Lập kế hoạch tài chính
toán dự án
và
dự toán
Các nội dung chủ yếu trong hoạt động quản lý tài chính, kế toán dự án ODA kể
trên sẽ được lần lượt giới thiệu ở bộ tài liệu này qua các mođun sau:
• Mođun TC2: “Lập kế hoạch tài chính dự án ODA”
• Mođun TC3: “Kế toán dự án ODA”
• Mođun TC4: “Quyết toán và Kiểm toán dự án ODA”
Trang số: 6/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
Thực hành 1
Tên: “Tìm hiểu về vai trò của Hệ thống quản lý tài chính dự án ODA”
Mục tiêu: Giúp học viên có được cái nhìn rộng hơn về khái niệm quản lý tài
chính dự án ODA dưới giác độ của những tổ chức khác nhau.
Thời gian : 30-45 phút.
Mô tả : • Thông qua kinh nghiệm thực tiễn, học viên liệt kê các cơ quan
có mối quan tâm gắn với dự án ODA (Nhà tài trợ, Chính phủ,
cơ quản chủ quản, chủ đầu tư, ngân hàng, người hưởng thụ dự
án...).
• Trên cơ sở tổng hợp ý kiến của học viên, chia thành lớp học
thành các nhóm tương ứng với số nhóm đã được liệt kê.
• Giáo viên hướng dẫn, yêu cầu mỗi nhóm (đóng vai) cho biết họ
có yêu cầu như thế nào đối với hệ thống quản lý tài chính của
một dự án ODA?
• Các nhóm tập hợp ý kiến, trình bày ra giấy A0, giảng viên giúp
cả lớp tìm những điểm giống nhau và khác nhau về yêu cầu của
mỗi nhóm đối tượng đối với hệ thống quản lý tài chính của dự
án ODA.
• Nếu học viên của lớp học bao gồm những đối tượng khác nhau
thì đề nghị học viên tiến hành kiểm tra chéo xem các yêu cầu
của người đóng vai có thực sự giống những gì mà trên thực tế
họ yêu cầu không?
Chuẩn bị: Giấy khổ Ao, bút mầu, máy chiếu (nếu có)
Trang số: 7/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
Công tác chuẩn bị cho hệ thống quản lý tài chính
dự án ODA
Các vấn đề cần lưu ý trong công tác chuẩn bị
xấy dựng hệ thống quản lý tài chính dự án ODA
Tổ chức bộ máy quản lý tài chính
Xây dựng các chính sách, quy trỉnh chuẩn cho
hoạt động quản lý tài chính dự án ODA
1. Các vấn đề cần lưu lý trong công tác chuẩn bị xây dựng hệ
thống quản lý tài chính dự án ODA
Mô hình quản lý tài chính dự án ODA rất đa dạng, được hình thành cho từng dự
án với sự tham gia của nhà tài trợ và cơ quan chủ quản. Như đã nói ở phần trên
mỗi nhà tài trợ có các quy định riêng về các thủ tục như giải ngân, thanh toán, kế
toán, báo cáo tài chính. Việt nam cũng có quy định riêng trong các hoạt động đó.
Bên cạnh đó tính chất, loại hình, quy mô, mục tiêu đầu tư, mô hình tổ chức các
dự án cũng khác nhau khiến cho mô hình quản lý tài chính của từng dự án ODA
cũng khác nhau. Khi bắt tay vào tổ chức hệ thống quản lý tài chính cho dự án,
cán bộ quản lý dự án và các cơ quan hữu quan cần phải tìm hiểu kỹ từng yếu tố
tạo ra sự khác biệt đó, cụ thể như sau:
• Nhà tài trợ. Với vai trò là người cung cấp phần lớn nguồn vốn cho các dự án,
nên có một điều không thể phủ nhận là ảnh hưởng của người tài trợ đối với
hoạt đông quản lý của dự án ODA rất cao. Nhà tài trợ có mong muốn đồng
tiền của họ tài trợ phải được sử dụng đúng với mục đích đề ra, theo đúng cách
thức quản lý của họ. Các yêu cầu chính đáng của nhà tài trợ thường được ghi
nhận trong điều ước ký kết giữa nhà tài trợ với Nhà nước hoặc Chính phủ Việt
Nam. Bởi vậy trong quá trình chuẩn bị thực hiện dự án, cán bộ dự án cần phải
tìm hiểu rõ về đặc điểm của nhà tài trợ và các yêu cầu của họ đối với hoạt
động quản lý tài chính dự án chẳng hạn có nhà tài trợ có truyền thống tự quản
lý về tài chính hoặc thông qua Tư vấn quốc tế; nhưng có nhà tài trợ lại chọn
cách thức trao quyền chủ động cho phía Việt Nam trong hoạt động quản lý tài
chính, họ chỉ thực hiện sự giám sát v.v. Một số nhà tài trợ ODA chủ yếu hiện
nay bao gồm:
Chính phủ nước ngoài như Nhật Bản, Úc, Đan Mạch, Thụy Điển,
Pháp…(Nhà tài trợ song phương). Tài trợ của chính phủ các nước
thường được thực hiện thông qua một số các quỹ hoặc cơ quan viện trợ
phát triển nhất định. Chẳng hạn Chính phủ Úc tài trợ qua Cơ quan viện
trợ Úc (AusAID), Chính phủ Thụy Điển tài trợ thông qua cơ quan Hỗ
trợ Phát triển Quốc tế Thụy Điển (SIDA)… Vốn tài trợ từ chính phủ
các nước thường được yêu cầu quản lý phù hợp với hệ thống quản lý
Trang số: 8/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
ngân sách nhà nước của nước cấp vốn. Bên cạnh đó mỗi nước lại có thể
có những hiệp định về việc tài trợ ODA ký kết riêng với Chính phủ Việt
Nam.
Các tổ chức liên chính phủ, liên quốc gia (Nhà tài trợ đa phương)
Các tổ chức thuộc hệ thống Liên hợp quốc như: Chương trình
Phát triển của Liên hiệp quốc (UNDP); Ngân hàng thế giới
(WB); Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF); Chương
trình Lương thực Thế giới (WFP); Tổ chức Lương thực và
Nông nghiệp của Liên hiệp quốc (FAO); Quỹ Dân số Liên
hiệp quốc (UNFPA); Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)…
Các tổ chức tài chính quốc tế như: Ngân hàng Phát triển Châu
Á (ADB); Ngân hàng Đầu tư Bắc Âu (NIB)…
Các tổ chức như Liên minh Châu Âu (EC); Tổ chức hợp tác
Kinh tế và Phát triển (OECD)…
Các tổ chức liên chính phủ, liên quốc gia đều có những quy định và yêu
cầu riêng về hoạt động quản lý tài chính đối với nguồn vồn tài trợ từ
các cơ quan thuộc hệ thống của mình, chẳng hạn những quy định về hệ
thống tài khoản kế toán; quy định về hoạt động thanh toán, mua sắm...
Bên cạnh đó một số tổ chức hoạt động mạnh trong lĩnh vực tài trợ ODA
như Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) cũng
phát triển những quy định, chính sách chi tiết đối với hoạt động quản lý
tài chính các dự án ODA từ nguồn vốn của họ. Các tài liệu của họ
thường được các tổ chức, quốc gia tiếp nhận vốn sử dụng như là tài liệu
tham khảo cho hoạt động quản lý tài chính dự án của mình.
Quy định của Nhà nước
Việt Nam
Yêu cầu của nhà tài trợ
Các yêu cầu tương
đồng đối với hoạt
động quản lý tài
chính dự án giữa
hai bên
Nguyên tắc trong tổ chức hệ thống quản lý tài chính dự án ODA là:
Ban QLDA cần cố gắng xác định những yêu cầu đồng thời thỏa mãn cả
hai phía, Nhà tài trợ và chính phủ. Những vấn đề có sự khác biệt thì ưu
Trang số: 9/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
tiên cho những gì đã được ký kết trong văn kiện dự án, nếu không thì
phải tuân thủ theo các quy định hiện hành của Chính phủ về quản lý tài
chính, kế toán
Phải có sự phối hợp giữa hai bên trong khâu chuẩn bị, tổ chức hệ thống
quản lý tài chính dự án cho dù hiệp định ký kết trao quyền tuyệt đối cho
bất kể phía nào. Điều này là hết sức cần thiết để tìm tiếng nói chung
trong quá trình thực hiện dự án. Nếu có thể thì nên có sự tham gia, tư
vấn của các chuyên gia quản lý tài chính từ nhà tài trợ trong tất cả các
khâu từ chuẩn bị, thực hiện cho đến quyết toán dự án.
• Hình thức tài trợ. Các hình thức ODA khác nhau sẽ có những yêu cầu quản
lý về mặt tài chính khác nhau, cả từ phía nhà tài trợ lẫn phía tiếp nhận là
Chính phủ Việt Nam. Những sự khác biệt rõ nhất có thể thấy trên các giác độ
như ưu đãi về chế độ thuế; hay các quy định cụ thể như giải ngân, mua sắm,
thanh toán, kế toán. Để chuẩn bị cho hệ thống quản lý tài chính thì quản lý dự
án cần phải tìm hiểu kỹ sự khác biệt trong yêu cầu về quản lý tài chính đối với
các hình thức tài trợ ODA chủ yếu sau:
Dự án ODA vay ưu đãi
Dự án ODA không hoàn lại
Viện trợ ODA phi dự án
• Nội dung tài trợ. Những dự án có nội dung tài trợ khác nhau thường có yêu
cầu về mô hình tổ chức quản lý tài chính khác nhau chẳng hạn trao quyền
quản lý cho phía Việt Nam hay thông qua cơ quan tư vấn quốc tế... Các nội
dung tài trợ ODA thường thấy bao gồm:
Hỗ trợ kỹ thuật
Đầu tư
Hỗn hợp vừa hỗ trợ kỹ thuật, vừa đầu tư
• Tính chất chi dự án (Mục tiêu đầu tư). Yếu tố không kém phần quan trọng
tác động tới việc thiết kế và hoạt động của hệ thống quản lý tài chính dự án
ODA là mục tiêu đầu tư của dự án. Mục tiêu đầu tư khác nhau thường dẫn tới
sự khác nhau của các dự án trong áp dụng chế độ kế toán dự án, báo cáo tài
chính dự án; hay các quy định về giải ngân, chi tiêu, mua sắm. Theo tính chất
chi thì dự án ODA có thể gồm những loại sau:
Dự án đầu tư xây dựng cơ bản
Dự án chi hành chính sự nghiệp
Dự án hỗn hợp
Trang số: 10/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
Đòi hỏi sự quản lý khác nhau đối với các dự án có tính chất chi khác nhau hoàn
toàn xuất phát từ yêu cầu quản lý tài chính của phía Chính phủ Việt Nam, tuân
thủ theo quy định quản lý tài chính ngân sách nhà nước. Trong khi đó các nhà tài
trợ không phân biệt nguồn vốn cho các dự án ODA mà họ tài trợ là XDCB hay
HCSN.
Hệ thống quản
Hình thức Nội dung tài Tính chất lý tài chính dự
Nhà tài trợ
tài trợ trợ chi dự án án ODA
Bốn vấn đề trên cần được cán bộ quản lý dự án xem xét một cách kỹ lưỡng,
trước khi quyết định các vấn đề về tổ chức hệ thống quản lý tài chính cho một
dự án ODA cụ thể.
Các thông tin cụ thể về bốn vấn đề kể trên có thể tham khảo tại các tài liệu
liên quan đến dự án như Hiệp định, Nghị định thư, hay văn kiện chương
trình dự án đã được ký kết giữa Chính phủ và nhà tài trợ. Trong đó văn kiện
dự án là tài liệu chi tiết và quan trọng nhất.
Nội dung chủ yếu của công tác tổ chức hệ thống quản lý tài chính dự án ODA
sẽ được đề cập ngay dưới đây, bao gồm:
Xây dựng chính sách, quy trình chuẩn cho các hoạt động quản lý tài
chính, kế toán của dự án
Tổ chức bộ máy quản lý tài chính dự án
2. Xây dựng chính sách (policies), quy trình chuẩn cho các hoạt
động quản lý tài chính kế toán của dự án
Hệ thống các văn bản quy định về chính sách, quy trình chuẩn đối với hoạt
động quản lý tài chính và kiểm soát nội bộ của dự án có vai trò thiết yếu sau
đây:
• Đảm bảo mọi hoạt động của dự án được định hướng theo mục tiêu nhất định
• Kim chỉ nam cho cán bộ dự án khi thực hành các công việc của mình đặc biệt
trong hoạt động quản lý tài chính, kế toán
• Là cơ sở cho công tác kiểm tra, giám sát (sự tuân thủ)
Trang số: 11/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
Yêu cầu đối với cán bộ quản lý dự án trong xây dựng hệ thống các chính sách,
quy trình chuẩn cho hoạt động quản lý tài chính, kế toán cho một dự án ODA
cụ thể như sau:
• Cần phải nắm vững các yêu cầu của nhà tài trợ, và các quy định quản lý tài
chính hiện hành của Chính phủ Việt Nam. Thông thường các điều khoản quan
trọng về cơ chế quản lý dự án và cơ chế tài chính dự án đã được xác định cụ
thể trong hiệp định ký kết giữa chính phủ Việt Nam với nhà tài trợ. Các nhà
tài trợ thường có hệ thống văn bản rất chi tiết về các chính sách và quy trình
cho hoạt động quản lý tài chính dự án mà họ tài trợ vốn. Những hệ thống văn
bản đó thường bao quát chung và đôi khi rất nặng nề, vấn đề ở đây là cán bộ
quản lý dự án phải lựa chọn những vấn đề trực tiếp liên quan tới dự án mà
mình thực hiện để áp dụng một cách phù hợp nhất
• Phải xây dựng được các quy trình hoàn chỉnh và chi tiết cho từng phần hành
công việc của hoạt động quản lý tài chính dự án. Ví dụ: quy trình về lập kế
hoạch tài chính, quy định về hoạt động mua sắm, đấu thầu, quy định về chi
tiêu của dự án, quy trình hạch toán các nghiệp vụ kinh tế v.v.
Một hệ thống văn bản quy định về chính sách, quy trình chuẩn cho các hoạt
động quản lý tài chính kế toán dự án ODA tốt phải đảm bảo các đòi hỏi sau:
• Quy trình phải bao quát hết mọi lĩnh vực chủ yếu trong hoạt động quản lý tài
chính của dự án ODA
• Phải có tiêu thức đánh giá về hiệu quả. Các quy định, quy trình không chỉ đơn
thuần là hướng dẫn cán bộ phải làm cái gì, làm như thế nào mà còn phải đưa
ra các tiêu thức để đánh giá hiệu quả công việc của người làm
• Phải được phổ biến rộng rãi, có khả năng truy cập dễ đối với cả cán bộ dự án
lẫn các cơ quan liên quan
• Phải thường xuyên được cập nhật. Các văn bản quy định, hướng dẫn cho hoạt
động quản lý tài chính dự án cần thường xuyên được cập nhật để bao gồm
những thay đổi mới nhất trong quy định về quản lý tài chính của Chính phủ và
Nhà tài trợ. Nhưng điều đó không có nghĩa là thay đổi một cách liên tục, vô
lối. Chính sách, quy định cần có tính ổn định nhất định mới đảm bảo hoạt
động không bị rối loạn.
Tùy thuộc tính chất, đặc biệt là quy mô, phạm vi của dự án và yêu cầu quản
lý, các dự án có thể xây dựng những chính sách, quy trình chuẩn cho hoạt
động quản lý tài chính khác nhau. Số lượng và loại chính sách, quy trình cần
xây dựng không cố định. Mỗi chính sách, quy trình có thể chi tiết cho từng
hoạt động cụ thể hoặc cũng có thể chung cho nhiều hoạt động. Tuy nhiên, hầu
Trang số: 12/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
hết các dự án ODA cần có những chính sách chủ yếu quy định cho hoạt động
quản lý tài chính như sau:
• Quy định về thẩm quyền đối với các quyết định quản lý tài chính của dự án
• Quy trình lập kế hoạch tài chính định kỳ
• Quy trình hạch toán các nghiệp vụ kế toán cơ bản
• Quy trình giải ngân, thanh toán
• Quy định và hướng dẫn về lập báo cáo tài chính dự án.
3. Tổ chức bộ máy quản lý tài chính dự án
Tổ chức bộ máy quản lý tài chính dự án ODA là quá trình hình thành nên một
cơ cấu để thực hiện các nhiệm vụ, chức năng của quản lý tài chính dự án.
Trong quá trình tổ chức bộ máy quản lý tài chính dự án, quản lý dự án và các
cơ quan liên quan phải giải quyết những nội dung cơ bản sau:
• Lựa chọn mô hình tổ chức quản lý tài chính, kế toán phù hợp với dự án
Xuất phát từ tính đa dạng trong yêu cầu quản lý tài chính dự án ODA như đã
phân tích ở trên, nên trên thực tế các mô hình quản lý tài chính dự án cũng rất
đa dạng. Tuy nhiên, mô hình quản lý tài chính dự án ODA thường được xây
dựng trên cơ sở đặc thù về mô hình tổ chức thực hiện dự án. Và thường các
bên hữu quan như Cơ quan chủ quản, Nhà tài trợ, Ban QLDA sẽ dựa vào mô
hình tổ chức đã được xác định của dự án để thiết kế một mô hình quản lý tài
chính phù hợp.
Qua thực tế thực hiện các dự án ODA tại Việt Nam, tới nay có thể tổng kết
các mô hình quản lý tài chính dự án điển hình như sau:
Mô hình quản lý tập trung, không phân cấp
Mô hình phân cấp quản lý theo các cấp độ khác nhau
Mô hình áp dụng cho các dự án tín dụng sử dụng nguồn vốn ODA cho
vay lại
Mô hình áp dụng cho các dự án đầu tư sử dụng nguồn vốn ODA cho
vay lại
Dựa trên mô hình quản lý tài chính dự án điển hình được lựa chọn, quản lý dự
án sẽ có những điều chỉnh chi tiết nhất định sao cho phù hợp với đặc thù riêng
của dự án mình quản lý.
Trang số: 13/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
Có thể tham khảo thêm các phân tích chi tiết về các mô hình quản lý tài chính
dự án điển hình tại Việt Nam trong cuốn “Sổ tay hướng dẫn các vấn đề tài
chính trong dự án hỗ trợ phát triển chính thức tại Việt Nam”, Nhà xuất bản Tài
chính, tháng 12 - 2004.
• Tổ chức nhân sự cho hoạt động quản lý tài chính, kế toán của dự án
Mô hình quản lý tài chính dự án được lựa chọn sẽ là khung tổ chức chung,
bước tiếp theo các cơ quan quản lý của dự án sẽ căn cứ vào việc phân tích chi
tiết yêu cầu đối với các nhiệm vụ mà công tác quản lý tài chính đòi hỏi để bố
trí nhân sự phù hợp. Công tác tổ chức nhân sự cho hoạt động quản lý tài chính
dự án ODA bao gồm hai nội dung:
Bố trí nhân sự (ai vào vị trí nào?) và
Phân công công việc cho cán bộ (ai làm công việc gì? Phối hợp với ai?)
Các vấn đề liên quan đến công tác bố trí nhân sự cho bộ máy quản lý tài chính
dự án có thể tham khảo thêm ở Modun “quản lý nhân sự”
• Phân định thẩm quyền về phê duyệt, ra quyết định đối với hoạt động quản lý
tài chính kế toán
Một yếu tố quan trọng nữa trong công tác tổ chức bộ máy quản lý tài chính dự
án ODA là xác định thẩm quyền trong hoạt động quản lý tài chính của dự án.
Bao gồm những nội dung:
Xác định chi tiết về thẩm quyền phê duyệt và ra các quyết định về tài
chính
Phối hợp giữa cán bộ dự án với chuyên gia đại diện cho nhà tài trợ
Đặc biệt, đối với các dự án thực hiện cơ chế đồng quản lý về tài chính cần xác
định rõ ngay từ khi bắt đầu thực hiện dự án thẩm quyền và trách nhiệm của
các cán bộ có trách nhiệm trong hoạt động quản lý tài chính để có thể tránh
được các bất đồng có thể xảy ra trong quá trình thực hiện dự án.
Trang số: 14/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
Thực hành 2
Tên: “Tìm hiểu về sự khác biệt trong công tác quản lý tài chính dự
án ODA ở các mô hình quản lý khác nhau”
Mục tiêu: Giúp cho học viên hiểu được những sự khác biệt cơ bản trong
công tác tổ chức hệ thống quản lý tài chính dự án ODA được
tổ chức theo những mô hình quản lý chủ yếu hiện nay ở Việt
Nam
Thời gian : 60 phút
Mô tả : • Lớp học chia thành nhóm 4 – 5 người
• Giảng viên cung cấp tài liệu bao gồm copy của mục 5.1.2,
chương 5 – “Các mô hình quản lý tài chính dự án” trong
cuốn “Sổ tay hướng dẫn các vấn đề tài chính trong dự án
hỗ trợ phát triển chính thức tại Việt Nam”, Nhà xuất bản
Tài chính, tháng 12 – 2004.
• Giảng viên yêu cầu học viên nghiên cứu và tổng kết các
đặc điểm trong tổ chức hoạt động quản lý tài chính dự án
ODA của các mô hình theo các nội dung chính đã được
giới thiệu trong mođun này:
• Lập kế hoạch tài chính
• Tổ chức hệ thống kế toán, báo cáo tài chính
• Kiểm soát và kiểm toán dự án
• Vận dụng vào dự án mà học viên đang làm việc hoặc đã
từng làm việc. Cho biết dự án thuộc mô hình nào, và các
nội dung của hoạt động quản lý tài chính ở dự án đó có
đặc điểm giống với những điểm đã nêu không? Nếu khác
thì là gì? Tại sao?
Chuẩn bị: • Tài liệu copy về “Các mô hình quản lý tài chính dự án”
• Giấy A0, máy chiếu (nếu cần)
Trang số: 15/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
Trao đổi – Đóng góp
Nội dung: “Giải quyết hài hòa giữa yêu cầu của nhà tài trợ và cơ quản
chủ quản Việt Nam trong tổ chức hệ thống quản lý tài chính
dự án ODA”
Mục tiêu: Giúp cho học viên cơ hội trao đổi kinh nghiệm trong việc
phối hợp giữa Nhà tài trợ và Ban QLDA Việt Nam để tìm
giải pháp chung cho hoạt động tổ chức bộ máy quản lý tài
chính dự án ODA
Thời gian : 30 phút
Mô tả : • Cá nhân chia xẻ thực tế về những điểm không thống nhất
có thể xảy ra trên thực tế giữa các bên liên quan hoạt động
quản lý tài chính dự án ODA
• Các thành viên khác trong lớp học đưa ra các giải pháp
• So sánh giữa giải pháp đề xuất với biện pháp thực tế đã
được áp dụng
Hoạt động • Chỉ định một vài học viên trên cơ sở thực tiễn công việc,
cho biết một (một vài) trường hợp không thống nhất về
yêu cầu giữa Nhà tài trợ và Cơ quan Chủ quản trong công
tác quản lý tài chính của một dự án ODA.
• Lớp học góp ý kiến
• Giảng viên tổng kết và phân tích các mặt ưu, nhược điểm
của từng giải pháp
Ví dụ về vấn đề cần trao đổi – đóng góp
Vấn đề 1 Yêu cầu báo cáo tài chính và kiểm toán của nhà tài trợ
Yêu cầu • Xác định những vấn đề khác biệt và phức tạp hơn của
trong các yêu cầu của nhà tài trợ so với yêu cầu của chính
phủ
• Xác định những giải pháp khắc phục khó khăn để đáp ứng
những yêu cầu đó
Trang số: 16/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
Vấn đề 2 Các hình thức rút vốn khác nhau theo quy định của nhà tài
trợ
Yêu cầu • Xác định được những đặc điểm trong quy trình rút vốn
của dự án để tổ chức công việc phù hợp (vừa đáp ứng yêu
cầu của nhà tài trợ, vừa phải tuân thủ quy định của Việt
Nam)
Trang số: 17/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
TÀI LIỆU THAM KHẢO
TT Tên tài liệu Nguồn Mô tả - Tóm tắt
1 Nghị định 17/2001/NĐ-CP, ngày Công báo Quy định các vấn đề
04 tháng 5 năm 2001 của chung về quản lý và
Chính phủ về việc ban hành sử dụng vốn ODA
“Quy chế Quản lý và sử dụng trong đó có các yêu
nguồn hỗ trợ phát triển chính cầu vè quản lý tài
thức” chính
2 Thông tư 06/2001/TT-BKH ngày Công báo Thông tư hướng dẫn
20/9/2001 “Hướng dẫn thực hiện chi tiết việc thực hiện
quy chế quản lý và sử dụng nguồn Nghị định
hỗ trợ phát triển chính thức ban 17/2001/NĐ-CP
hành kèm theo nghị định số
17/2001/NĐ-CP ngày 04 tháng 5
năm 2001 của chính phủ”
3 Project Financial management Trung tâm thông tin
Một số điểm lưu ý về
manual, World Bank phát triển (VDIC) của
tổ chức hoạt động
Ngân hàng Thế giới
quản lý tài chính kế
tại Việt Namtoán của các dự án do
WB tài trợ
4 Sổ tay hướng dẫn các vấn đề tài Thư viện Ngân hàng Chương 5 trong cuốn
chính trong dự án hỗ trợ phát phát triển châu Á sổ tay này có giới
triển chính thức tại Việt Nam, thiệu một số mô hình
Nhà xuất bản Tài chính, tháng 12- Trung tâm thông tin quản lý tài chính dự
2004 phát triển (VDIC) của án ODA điển hình tại
Ngân hàng Thế giới Việt Nam
tại Việt Nam
Trang số: 18/19
- BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA
Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA
Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC1: Tổng quan về công tác quản lý tài
chính dự án ODA
1. Hãy cho biết các nhân tố mà quản lý dự án ODA cần quan tâm khi bắt
tay vào xây dựng hệ thống quản lý tài chính dự án. Với từng nhân tố thì
tác động tới công tác xây dựng hệ thống quản lý tài chính dự án ODA
ra sao?
2. Đánh dấu vào ô thích hợp trong bảng câu hỏi dưới đây
Một hệ thống văn bản quy định về các chính sách, quy trình chuẩn cho
hoạt động quản lý tài chính kế toán dự án ODA được coi là tốt nếu như
Đúng Sai
1. Chỉ tập trung vào hệ thống kế toán dự án
2. Thường xuyên thay đổi
3. Phổ biến cho mọi cán bộ của dự án
4. Phải có sự đồng thuận giữa nhà tài trợ và Ban QLDA
5. Là tài liệu hướng dẫn, đồng thời phải có tiêu chuẩn để
đánh giá hiệu quả của hoạt động
Trang số: 19/19
nguon tai.lieu . vn
