- Trang Chủ
- Quản lý Nhà nước
- Mấy vấn đề lý luận về văn hoá trong Nghị quyết hội nghị lần thứ năm (khoá VIII) sau 15 năm đi vào thực tiễn cuộc sống
Xem mẫu
- MÊY VÊN §Ò Lý LUËN VÒ V¡N HãA
TRONG NGHÞ QUYÕT HéI NGHÞ LÇN THø N¡M (KHãA VIII)
SAU 15 N¡M ®i vµo thùc tiÔn cuéc SèNG
§ç Huy (*)
NguyÔn Thu NghÜa (**)
N ghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m
Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng
chÕ thÞ tr−êng ph¸t triÓn rÊt nhanh, ®a
d¹ng, d−íi t¸c ®éng cña c¸c lµn sãng
xuÊt khÈu, ®Çu t−, tin häc, qu¸ tr×nh ®«
(BCHTW) (khãa VIII) ra ®êi n¨m 1998
sau 12 n¨m ®æi míi. Tõ n¨m 1986-1998, thÞ hãa, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trong
t×nh h×nh thÕ giíi vµ t×nh h×nh trong t×nh h×nh nh− vËy, NghÞ quyÕt Héi nghÞ
n−íc cã rÊt nhiÒu biÕn ®éng, gióp chóng lÇn thø n¨m BCHTW (khãa VIII) ®·
ta nh×n s©u h¬n nh÷ng vËn ®éng míi, tiÕp cËn mét hiÖn thùc v¨n hãa s«i ®éng,
phøc t¹p ®Ó cã nh÷ng ®Þnh h−íng s¸t hoµn thiÖn thªm, ®Ò xuÊt míi mét sè
hîp trong qu¸ tr×nh ®æi míi ®Êt n−íc. luËn ®iÓm vÒ v¨n hãa cho phï hîp víi
Riªng vÒ lÜnh vùc v¨n hãa, vµo n¨m thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng
1998, chóng ta còng võa kÕt thóc thËp x· héi chñ nghÜa ®ang diÔn ra khã
niªn h−ëng øng ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng l−êng.∗
cña ThËp kû thÕ giíi ph¸t triÓn v¨n hãa NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m
1988-1997 do UNESCO ph¸t ®éng. BCHTW (khãa VIII), lÇn ®Çu tiªn trong
Tr−íc NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø thêi kú ®æi míi ®· g¾n kÕt mét c¸ch h÷u
n¨m BCHTW (khãa VIII) vÒ v¨n hãa, c¬ m« h×nh ph¸t triÓn x· héi ViÖt Nam
NghÞ quyÕt 05 cña Bé ChÝnh trÞ khãa VI theo thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng víi nÒn
vµ ®Æc biÖt lµ NghÞ quyÕt Trung −¬ng v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n
lÇn thø t− (khãa VII) ®· ®Æt nh÷ng c¬ së téc, liªn quan toµn diÖn ®Õn hÖ thèng lý
lý luËn quan träng, c¬ b¶n vµ cã thÓ lµ luËn vÒ m« h×nh ph¸t triÓn x· héi theo
nÒn t¶ng cho nh÷ng quan ®iÓm lý luËn con ®−êng XHCN.
vÒ v¨n hãa cña Héi nghÞ lÇn thø n¨m
BCHTW (khãa VIII).
(∗)
Tuy nhiªn, qua 5 n¨m thùc hiÖn GS.TS., ViÖn TriÕt häc, ViÖn Khoa häc x· héi
ViÖt Nam.
NghÞ quyÕt Trung −¬ng lÇn thø t− khãa (∗∗ )
TS., ViÖn TriÕt häc, ViÖn Hµn l©m Khoa häc x·
VII, ®êi sèng v¨n hãa vËn ®éng trong c¬ héi ViÖt Nam.
- 4 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2013
HÖ lý luËn vÒ v¨n hãa trong V¨n nªu lªn ®· kh«ng thùc hiÖn ®−îc. V¨n
kiÖn Héi nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW kiÖn dù ®Þnh 2 n¨m sau, tøc lµ n¨m
(khãa VIII) ®· nªu lªn 5 quan ®iÓm chØ 2000, tËp trung x©y dùng t− t−ëng, ®¹o
®¹o, 10 nhiÖm vô l©u dµi vµ nh÷ng ®øc, lèi sèng trong x· héi mµ tr−íc hÕt
nhiÖm vô cÊp b¸ch tõ n¨m 1998 ®Õn lµ trong c¸c tæ chøc §¶ng vµ Nhµ n−íc,
2000, ®ång thêi nªu lªn 3 nhãm gi¶i c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng, kiªn quyÕt
ph¸p lín x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn lo¹i bá nh÷ng phÇn tö tho¸i hãa, biÕn
v¨n hãa cho suèt thêi kú ®æi míi. Tuy chÊt vÒ ®¹o ®øc ra khái tæ chøc §¶ng vµ
nhiªn, hÖ lý luËn vÒ m« h×nh x©y dùng c¬ quan Nhµ n−íc, c¶i thiÖn ®êi sèng
chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta dÇn dÇn ®−îc v¨n hãa cho ®ång bµo ë vïng s©u, vïng
bæ sung qua nh÷ng kú ®¹i héi §¶ng tiÕp xa, chèng c¸c hñ tôc, lÔ héi tèn kÐm, x©y
sau, cho nªn hÖ lý luËn vÒ v¨n hãa còng dùng nÕp sèng v¨n minh. Tuy nhiªn,
®−îc lµm hoµn thiÖn h¬n. thêi gian nµy sù suy tho¸i vÒ ®¹o ®øc, t−
t−ëng, lèi sèng cña x· héi l¹i gia t¨ng,
KiÓm ®iÓm 5 n¨m thùc hiÖn NghÞ
nh÷ng phÇn tö tho¸i hãa, v« liªm sØ
quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW
xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu. Tr−íc t×nh
(khãa VIII), Héi nghÞ Trung −¬ng lÇn
h×nh ®ã, V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø
thø m−êi khãa IX khi kh¼ng ®Þnh sù
IX kÞp thêi bæ sung vµ cô thÓ hãa nh÷ng
tiÕp tôc thùc hiÖn ®Çy ®ñ 5 quan ®iÓm
vÊn ®Ò lý luËn v¨n hãa mµ V¨n kiÖn Héi
chØ ®¹o ®· th«ng qua t¹i NghÞ quyÕt,
nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW (khãa VIII)
®ång thêi còng thÊy râ ®êi sèng v¨n hãa
®· nªu. V¨n kiÖn §¹i héi IX, ngoµi viÖc
ngµy cµng ®a d¹ng, héi nhËp quèc tÕ
®Ò xuÊt vÊn ®Ò t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®i
s©u h¬n, c¸c qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i hãa v¨n
®«i víi thùc hiÖn tiÕn bé vµ c«ng b»ng
hãa t¨ng rÊt nhanh, trong khi c¸c c¬ chÕ
x· héi cßn nhÊn m¹nh vai trß cña
g×n gi÷ c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng yÕu ít.
nh÷ng phong trµo ng−êi tèt, viÖc tèt vµ
Héi nhËp kinh tÕ s©u nh−ng ®Þnh h−íng
®Æc biÖt quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò qu¶n
XHCN c¶ vÒ lý luËn lÉn thùc tiÔn cßn
lý v¨n hãa, g×n gi÷ c¸c di s¶n v¨n hãa,
rÊt mê nh¹t. N¹n tham nhòng vÉn gia
x©y dùng vµ cñng cè nh÷ng thiÕt chÕ
t¨ng, lèi sèng Ých kû, lõa läc trë nªn
v¨n hãa trong thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng
ngµy cµng phæ biÕn. Do vËy, V¨n kiÖn
®Þnh h−íng XHCN.
Héi nghÞ trung −¬ng lÇn thø m−êi khãa
Sau §¹i héi toµn quèc §¶ng Céng
IX ®· nhÊn m¹nh viÖc ph¸t triÓn ®ång
bé vÒ kinh tÕ, chØnh ®èn §¶ng vµ n©ng s¶n ViÖt Nam lÇn thø IX, chóng ta
cao v¨n hãa - nÒn t¶ng tinh thÇn cña tham gia APEC, gia nhËp WTO, nghÜa
x· héi, trong ®ã kinh tÕ lµ trung t©m, lµ chóng ta ®· héi nhËp s©u h¬n vµo
nÒn kinh tÕ thÕ giíi. NhËn thøc râ sù
x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng lµ then chèt
biÕn ®æi s©u s¾c trong mäi quan hÖ x·
vµ tiÕp tôc n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa,
héi, nh÷ng xu thÕ míi cña thêi ®¹i mµ
n©ng cao nhËn thøc vÒ vai trß cña v¨n
hãa trong toµn bé ®êi sèng x· héi, ®Æc khi dù th¶o V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø
n¨m BCHTW (khãa VIII) ch−a xuÊt
biÖt lµ trong t¨ng tr−ëng kinh tÕ.
hiÖn, V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø X
Sau 5 n¨m thùc hiÖn NghÞ quyÕt ®Ò xuÊt vÊn ®Ò tiÕp tôc ph¸t triÓn s©u
Héi nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW (khãa réng vµ n©ng cao chÊt l−îng nh÷ng
VIII), rÊt nhiÒu nhiÖm vô mµ v¨n kiÖn quan hÖ v¨n hãa lµm cho v¨n hãa thÊm
- MÊy vÊn ®Ò lý luËn vÒ v¨n hãa… 5
s©u vµo mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi t¹o cña c¸ nh©n vµ g×n gi÷, ph¸t triÓn
t¹o ra chÊt l−îng míi cña cuéc sèng. nh÷ng phÈm gi¸ d©n téc.
Cïng víi ®ã, vÊn ®Ò hoµn thiÖn gi¸ Tuy nhiªn, cho ®Õn ®Çu thËp niªn
trÞ vµ nh©n c¸ch con ng−êi ViÖt Nam thø hai cña thÕ kû XXI, ë kh¾p mäi n¬i
thêi kú c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa trªn ®Êt n−íc, tõ vïng s©u, vïng xa, h¶i
còng ®−îc ®Ò cËp. V¨n kiÖn §¹i héi ®¶o, n«ng th«n réng lín, c«ng x−ëng,
§¶ng lÇn thø X sö dông kh¸i niÖm gi¸ nhµ m¸y, tr−êng häc, bÖnh viÖn, khu
trÞ vµ nh©n c¸ch, thay thÕ cho kh¸i d©n c−,... ®©u ®©u còng cã nh÷ng ®iÓm
niÖm ®øc tÝnh con ng−êi ®−îc thÓ hiÖn nãng v¨n hãa. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng
trong v¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø n¨m lÇn thø XI ®· chØ ra r»ng: m«i tr−êng
BCHTW (khãa VIII). NghÞ quyÕt Héi v¨n hãa ë ViÖt Nam ®ang bÞ “x©m h¹i,
nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW (khãa VIII) lai c¨ng, thiÕu lµnh m¹nh, tr¸i víi
khi bµn vÒ nhiÖm vô x©y dùng con ng−êi thuÇn phong mü tôc”. Trong m«i tr−êng
ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi chØ quan Êy xuÊt hiÖn nhiÒu tÖ n¹n x· héi vµ cã
t©m tíi tinh thÇn yªu n−íc, ý thøc tù sù x©m nhËp cña c¸c s¶n phÈm vµ dÞch
c−êng d©n téc, ý thøc tËp thÓ, nÕp sèng vô ®éc h¹i lµm suy ®åi ®¹o ®øc cña x·
lµnh m¹nh, lao ®éng ch¨m chØ, ham häc héi nhÊt lµ cña thanh thiÕu niªn [Xem
tËp, n©ng cao hiÓu biÕt, cßn vÊn ®Ò hÖ thªm 2, 169].
gi¸ trÞ, nh©n c¸ch, nÕp sèng c«ng Nh− vËy, sau 13 n¨m NghÞ quyÕt
nghiÖp,… th× ch−a ®−îc ®Ò cËp ®Õn. Héi nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW (khãa
VIII) ®−îc triÓn khai th× v¨n hãa tiªu
Thùc tiÔn x· héi ViÖt Nam sau 10 cùc kh«ng gi¶m mµ cßn gia t¨ng, hiÖn
n¨m thùc hiÖn NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn t−îng suy tho¸i vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ,
thø n¨m BCHTW (khãa VIII) cã sù ®¶o ch¹y chøc, ch¹y quyÒn, ch¹y b»ng, ch¹y
lén hÖ gi¸ trÞ vµ nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi cÊp, thËm chÝ ch¹y hu©n ch−¬ng trong
sèng r¬i vµo t×nh tr¹ng v« chuÈn. NghÞ c¸n bé, ®¶ng viªn cã xu h−íng trÇm
quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW träng h¬n. Tr−íc t×nh h×nh ®ã, V¨n
(khãa VIII) ®· chó ý x©y dùng t− t−ëng, kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø XI ®Æc biÖt
®¹o ®øc, lèi sèng trong 2 n¨m, ®Õn n¨m quan t©m tíi vÊn ®Ò ph¸t triÓn toµn
2000, nh−ng ch−a ®Æt vÊn ®Ò x©y dùng diÖn, thèng nhÊt trong ®a d¹ng khi x©y
lèi sèng c«ng nghiÖp, còng kh«ng ®Æt dùng nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n
vÊn ®Ò kh¾c phôc lèi sèng tiÓu n«ng. s¾c d©n téc [2, 75].
VÊn ®Ò nµy ®· ®−îc V¨n kiÖn §¹i héi
§¶ng lÇn thø X ®· hoµn thiÖn khi ®Ò T¹i sao sau 13 n¨m qu¸n triÖt NghÞ
xuÊt x©y dùng nh©n c¸ch con ng−êi ViÖt quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW
Nam trong thêi kú c«ng nghiÖp hãa, (khãa VIII), V¨n kiÖn §¹i héi lÇn thø XI
hiÖn ®¹i hãa. th«ng qua C−¬ng lÜnh 1991 bæ sung l¹i
®ßi hái nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ
V¨n kiÖn, §¹i héi §¶ng lÇn thø X b¶n s¾c d©n téc ph¶i ph¸t triÓn toµn
còng nªu lªn vÊn ®Ò hÖ gi¸ trÞ, chuÈn diÖn, thèng nhÊt trong ®a d¹ng? Cã thÓ
mùc gi¸ trÞ, nh©n c¸ch cã ý nghÜa rÊt thÊy, trong hÖ thèng lý luËn v¨n hãa
quan träng trong viÖc hiÖn ®¹i hãa nÒn cña NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m
v¨n hãa, ph¸t huy nh÷ng n¨ng lùc s¸ng BCHTW (khãa VIII), ë nh÷ng quan
- 6 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2013
®iÓm lín ch−a ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò ph¸t th× sÏ kh«ng ph©n biÖt ®−îc r¹ch rßi c¸i
triÓn toµn diÖn cña nÒn v¨n ho¸ tiªn ®óng vµ c¸i sai, c¸i tèt vµ c¸i xÊu, c¸i
tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc, bëi v× lóc hîp lý vµ c¸i kh«ng hîp lý.
®ã chóng ta ch−a cã thùc tiÔn cña mét
Chóng ta ®Ò xuÊt vÊn ®Ò ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ tham gia héi nhËp quèc tÕ
toµn diÖn nÒn v¨n hãa trong c¬ chÕ thÞ
nh− thÕ nµo. Tuy lóc ®ã ®· cã nh÷ng lµn tr−êng ®Þnh h−íng XHCN, nh−ng cÇn
sãng xuÊt khÈu, ®Çu t−, tin häc, cã c¸c x¸c ®Þnh râ b¶n chÊt cña thÞ tr−êng lµ
qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa, c«ng nghiÖp hãa, c¹nh tranh. ChiÒu s©u nhÊt cña thÞ
hiÖn ®¹i hãa nh−ng nã míi chØ b¾t ®Çu, tr−êng lµ lîi nhuËn, lµ tham väng lµm
ch−a t¸c ®éng m¹nh mÏ nh− nh÷ng n¨m giµu kh«ng giíi h¹n. NÕu kh«ng cã
®Çu thËp niªn thø hai cña thÕ kû XXI. chÝnh s¸ch lµm gi¶m quyÒn lùc cña
Thùc tiÔn 13 n¨m qu¸n triÖt NghÞ nh÷ng thÕ lùc thao tóng thÞ tr−êng, ®éc
quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW quyÒn tµi nguyªn vµ tham väng v¬ vÐt
(khãa VIII) cho thÊy, mÆt tr¸i cña c¬ chÕ th× chóng ta kh«ng bao giê ph¸t triÓn
thÞ tr−êng, cña thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng ®−îc toµn diÖn nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn,
®· lµm cho ®¹o ®øc gia ®×nh láng lÎo, ph©n ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc.
tÇng x· héi rÊt nhanh vµ rÊt s©u. C«ng
CÇn ph¶i nãi râ r»ng, ph¸t triÓn
b»ng x· héi kh«ng ®−îc ®¶m b¶o, sù thèng
toµn diÖn nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ
nhÊt trong ®a d¹ng cña toµn bé nÒn v¨n
b¶n s¾c d©n téc ë n−íc ta lµ mét nhiÖm
hãa bÞ ph¸ vì, c¸c chuÈn mùc ®Ó thèng
vô cùc kú khã kh¨n vµ rÊt l©u dµi bëi
nhÊt, ®Ó ®a d¹ng v¨n hãa lµnh m¹nh xuÊt
cÇn ph¸t triÓn nh÷ng nguån lùc rÊt
hiÖn rÊt chËm. ViÖc hiÖn ®¹i hãa nÒn v¨n
m¹nh mÏ vµ to lín. NÒn v¨n hãa Êy
hãa ®· phÇn nµo lµm biÕn d¹ng vµ biÕn
tr−íc hÕt ph¶i t¹o ®−îc nguån nh©n lùc
mÊt nhiÒu hÖ chuÈn gi¸ trÞ cña mét nÒn
tiªn tiÕn vµ n¨ng ®éng lµm ®Çu tµu vµ
v¨n hãa t×nh nghÜa truyÒn thèng.
lµm c¶ h¹t nh©n ®Ó ph¸t triÓn nÒn v¨n
Sù ph¸t triÓn ch−a ®ång bé gi÷a v¨n hãa vèn lµ mét nÒn v¨n hãa tiÓu n«ng,
hãa vËt chÊt vµ v¨n hãa tinh thÇn, gi÷a nÕp sèng c«ng nghiÖp cßn ch−a h×nh
truyÒn thèng víi hiÖn ®¹i, gi÷a d©n téc thµnh, nhiÒu d©n téc ë vïng s©u, vïng
víi quèc tÕ, gi÷a d©n téc vµ c¸c téc xa cßn rÊt l¹c hËu. §Ó ph¸t triÓn nÒn
ng−êi, gi÷a con ng−êi víi tù nhiªn, gi÷a v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n
c¸c vïng vµ c¸c miÒn, gi÷a c¸c ph−¬ng téc mét c¸ch toµn diÖn th× chóng ta ph¶i
diÖn kh¸c nhau trong nÒn v¨n hãa, gi÷a g¾n chÆt nguån nh©n lùc víi nguån tµi
v¨n hãa c¸c thÕ hÖ, c¸c nghÒ nghiÖp,... nguyªn. ë ®©y, chóng t«i muån ®Ò cËp
cã nguyªn nh©n tõ viÖc ta ch−a hiÓu hÕt ®Õn c¸c vÊn ®Ò v¨n hãa vÒ tµi nguyªn ®Êt
vµ ch−a cã hÖ lý luËn ®óng ®¾n vÒ v¨n ®ai, s«ng suèi, rõng biÓn, m«i tr−êng tù
hãa trong c¬ chÕ thÞ tr−êng vµ v¨n hãa nhiªn, kho¸ng s¶n g¾n víi c¸c quyÒn lîi
trong c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng vµ lîi Ých cña con ng−êi. Nh÷ng vÊn ®Ò
XHCN lµ nh− thÕ nµo, trong khi khoa nãng báng nhÊt cña v¨n hãa, nh÷ng vÊn
häc qu¶n lý v¨n hãa, n¨ng lùc qu¶n lý ®Ò øng xö cña con ng−êi víi viÖc sö dông
v¨n hãa, ®¹o ®øc qu¶n lý v¨n hãa cßn vµ së h÷u ®Êt ®ai, rõng biÓn, kho¸ng
nhiÒu mÆt yÕu kÐm vµ bÊt cËp. Ch−a cã s¶n, s«ng suèi,… ®· lµm nhiÖt ®é v¨n
mét hÖ chuÈn mùc æn ®Þnh vÒ quan hÖ hãa cña x· héi nãng lªn liªn tôc vµ lµm
v¨n hãa trong thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng mÊt c©n b»ng gi÷a cuéc sèng cña con
- MÊy vÊn ®Ò lý luËn vÒ v¨n hãa… 7
ng−êi víi tù nhiªn. V× thÕ, muèn ph¸t cøu vµ gi¶ng d¹y ®· t×m c¸ch bæ sung
triÓn nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n vµo NghÞ quyÕt nµy trong nh÷ng tr−êng
s¾c d©n téc mét c¸ch toµn diÖn ph¶i quan hîp cã thÓ.
t©m triÖt ®Ó ®Õn nguån tµi nguyªn trong VÊn ®Ò lý luËn v¨n hãa tËp trung
quan hÖ ®èi víi con ng−êi. nhÊt trong NghÞ quyÕt nµy vÉn lµ vÒ
NÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n nh÷ng quan ®iÓm chØ ®¹o c¬ b¶n.
s¾c d©n téc cña chóng ta ®ang vËn hµnh Tr−íc hÕt, quan ®iÓm v¨n hãa lµ
trong bèi c¶nh thÞ tr−êng chøng kho¸n, nÒn t¶ng tinh thÇn cña x· héi, võa lµ
tµi chÝnh, ng©n hµng, tiÒn tÖ, gi¸ c¶ cã môc tiªu, võa lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù
¶nh h−ëng lín ®Õn sù ph¸t triÓn toµn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi [1, 55]. Xung
diÖn cña v¨n hãa. Nh÷ng c¬n b·o gi¸, quanh quan ®iÓm nµy, cã lÏ khã nhÊt vµ
thÞ tr−êng lao ®éng lu«n cã ¶nh h−ëng m¬ hå nhÊt vÉn lµ quan ®iÓm “v¨n hãa
lín ®Õn nhiÖt ®é v¨n hãa cña x· héi, ®Õn lµ nÒn t¶ng tinh thÇn cña x· héi”. Cã
viÖc h×nh thµnh nh÷ng nh©n c¸ch v¨n ng−êi gi¶i thÝch r»ng, trong x· héi cã
hãa trong thêi kú ®æi míi. V× thÕ, muèn hai nÒn t¶ng: mét lµ nÒn t¶ng kinh tÕ,
ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm hai lµ nÒn t¶ng tinh thÇn. Cã ng−êi ®·
®µ b¶n s¾c d©n téc mét c¸ch toµn diÖn nghiªn cøu lÞch sö cña v¨n hãa ®Ó
ph¶i lµm chñ ®−îc nguån tµi chÝnh kh¼ng ®Þnh nã lµ nÒn t¶ng cña toµn bé
nh»m ph¸t triÓn ®−îc gi¸ trÞ v¨n hãa tèt
®êi sèng tinh thÇn cña x· héi. Cã ng−êi
®Ñp, võa h¹n chÕ nh÷ng phÇn ph¶n v¨n
l¹i nghiªn cøu cÊu tróc v¨n hãa ®Ó gi¶i
hãa bëi thùc tÕ cho thÊy, sù huªnh
thÝch nÒn t¶ng cña x· héi lµ v¨n hãa.
hoang vÒ c¸c gi¸ trÞ vËt chÊt ®ang lÊn ¸t
Cho ®Õn tËn h«m nay vÊn ®Ò v¨n hãa lµ
c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn.
nÒn t¶ng tinh thÇn cña x· héi vÉn ch−a
NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m cã lêi gi¶i ®¸p thuyÕt phôc. Mét sè nhµ
BCHTW (khãa VIII) ra ®êi tr−íc khi nghiªn cøu gi¶i thÝch r»ng, v¨n hãa cã
chóng ta gia nhËp WTO vµ ®iÒu chØnh tÇm quan träng trong viÖc h×nh thµnh
môc tiªu mµ CNXH ë ViÖt Nam cÇn ®¹t nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn vµ nã võa lµ
tíi, nªn trong bµi khai m¹c Héi nghÞ lÇn môc tiªu, võa lµ ®éng lùc ph¸t triÓn
thø n¨m BCHTW (khãa VIII) còng nh− kinh tÕ x· héi.
trong lêi bÕ m¹c héi nghÞ nµy, Tæng BÝ
Nh− vËy, ë quan ®iÓm thø nhÊt nµy,
th− Lª Kh¶ Phiªu lóc ®ã chØ ®Ò xuÊt
NghÞ quyÕt míi chØ nªu lªn kh¸i niÖm
CNXH ë ViÖt Nam thùc hiÖn th¾ng lîi
nÒn t¶ng tinh thÇn mµ kh«ng gi¶i thÝch
môc tiªu d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi
cÆn kÏ. Do ®ã, tr−íc hÕt, cÇn x¸c ®Þnh
c«ng b»ng, v¨n minh, chø ch−a ®Ò cËp
c¸c ph¹m vi cña v¨n hãa, sau ®ã kh¼ng
®Õn kh¸i niÖm d©n chñ. Còng nh− vËy,
®Þnh vai trß cña v¨n hãa theo quan ®iÓm
ngµy 7/11/2006, chóng ta míi gia nhËp
m¸c xÝt; viÖc nµy sÏ gióp NghÞ quyÕt ®i
WTO, nªn héi nhËp v¨n hãa, s¶n xuÊt
vµo ®êi sèng mét c¸ch dÔ hiÓu.
v¨n hãa vµ nh÷ng quyÒn vÒ v¨n hãa vµ
hµng lo¹t vÊn ®Ò chuÈn mùc luËt ph¸p Quan ®iÓm chØ ®¹o thø hai mµ NghÞ
vµ nh©n c¸ch v¨n hãa rÊt Ýt ®−îc ®Ò cËp quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW
trong v¨n kiÖn nµy. Sau nµy, khi qu¸n (khãa VIII) ®Ò xuÊt lµ: “NÒn v¨n hãa mµ
triÖt NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m chóng ta x©y dùng lµ nÒn v¨n ho¸ tiªn
BCHTW (khãa VIII), nh÷ng nhµ nghiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. Tiªn tiÕn lµ
- 8 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2013
yªu n−íc vµ tiÕn bé mµ néi dung cèt lâi lâi lµ lý t−ëng ®éc lËp d©n téc vµ chñ
lµ lý t−ëng ®éc lËp d©n téc vµ CNXH nghÜa x· héi theo chñ nghÜa Marx -
theo chñ nghÜa Marx-Lenin, t− t−ëng Hå Lenin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh. Mét
ChÝ Minh, nh»m môc ®Ých tÊt c¶ v× con ph¹m trï yªu n−íc truyÒn thèng g¾n
ng−êi, v× h¹nh phóc vµ sù ph¸t triÓn liÒn víi thÕ giíi quan vµ nh©n sinh quan
phong phó, tù do, toµn diÖn cña con ng−êi cña nh÷ng hÖ t− t−ëng truyÒn thèng.
trong mèi quan hÖ hµi hßa gi÷a c¸ nh©n Thùc tiÔn triÓn khai vÒ mÆt lý luËn
vµ céng ®ång, gi÷a x· héi vµ tù nhiªn.… trong quan ®iÓm chØ ®¹o thø hai nµy cho
B¶n s¾c d©n téc bao gåm nh÷ng gi¸ thÊy, nhiÒu ViÖt kiÒu yªu n−íc muèn
trÞ bÒn v÷ng, nh÷ng tinh hoa cña céng tham gia x©y dùng nÒn v¨n ho¸ tiªn
®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam ®−îc vun tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc trong c¬
®¾p nªn qua lÞch sö hµng ngµn n¨m ®Êu chÕ thÞ tr−êng ë n−íc ta hiÖn nay ch−a
tranh dùng n−íc vµ gi÷ n−íc. §ã lµ lßng hiÓu, thËm chÝ hä ch−a t¸n thµnh chñ
yªu n−íc nång nµn, ý chÝ tù c−êng d©n nghÜa Marx - Lenin, chñ nghÜa x· héi.
téc, tinh thÇn ®oµn kÕt, ý thøc céng Hä cho r»ng, chñ nghÜa Marx - Lenin,
®ång g¾n kÕt c¸ nh©n - gia ®×nh - lµng CNXH Ýt quan t©m ®Õn t©m linh, thËm
x· – Tæ quèc; lßng nh©n ¸i, khoan dung, chÝ lµ mét hÖ t− t−ëng v« thÇn, quan
träng nghÜa t×nh, ®¹o lý, ®øc tÝnh cÇn t©m nhiÒu ®Õn lÜnh vùc chÝnh trÞ mµ Ýt
cï, s¸ng t¹o trong lao ®éng; sù tinh tÕ chó ý ®Õn lîi Ých c¸ nh©n, quyÒn tù do
trong øng xö, tÝnh gi¶n dÞ trong lèi cña con ng−êi.
sèng,…” [1, 55-56]. Râ rµng, muèn thùc hiÖn tèt quan
Trong qu¸ tr×nh qu¸n triÖt nh÷ng t− ®iÓm chØ ®¹o thø hai nµy trong hÖ lý
t−ëng lý luËn trong quan ®iÓm chØ ®¹o luËn cña Héi nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW
thø hai cña NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø (khãa VIII), cÇn ph¶i g¾n chÆt tiªn tiÕn
n¨m BCHTW (khãa VIII), chóng ta ®Òu víi hiÖn ®¹i, quan hÖ d©n téc víi tiªn
thÊy râ, nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ tiÕn, víi hiÖn ®¹i. Tiªn tiÕn vµ hiÖn ®¹i
b¶n s¾c d©n téc lµ nÒn v¨n hãa cña thÓ lµ biÓu hiÖn cña d©n téc vµ d©n téc ph¶i
chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng, cña thêi kú qu¸ ®é tiªn tiÕn vµ hiÖn ®¹i, do ®ã ph¶i g¾n liÒn
lªn CNXH ë n−íc ta. §ã lµ mét nÒn v¨n chñ nghÜa yªu n−íc hiÖn nay víi tinh
hãa ®ang x©y dùng, ®ang ph¸t triÓn hÕt thÇn yªu n−íc truyÒn thèng. Tiªn tiÕn
søc phøc t¹p, v× lÏ ®ã néi dung tiªn tiÕn, hiÖn nay lµ lý t−ëng tiÕn bé, lµ tr×nh ®é
®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc lu«n g¾n víi mét s¶n xuÊt, tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é tæ
c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Çy biÕn ®éng, khã chøc, quy m« th«ng tin, giao l−u v¨n
l−êng vµ tèc ®é héi nhËp nhanh chãng. hãa, tèc ®é ph¸t triÓn khoa häc. D©n téc
Khi triÓn khai quan ®iÓm chØ ®¹o khi ph¸t triÓn cao ®é th× sÏ cã tÇm nh©n
thø hai vµo thùc tiÔn v¨n hãa, thÊy râ lo¹i. D©n téc vµ tiªn tiÕn gÆp nhau ë
r»ng, ph¹m trï yªu n−íc ®−îc sö dông tÇm nh©n lo¹i. ë ®©y, chóng ta ph¶i
®Ó chØ ®¹o cho c¶ tiªn tiÕn vµ b¶n s¾c nghiªn cøu vµ tr×nh bµy s©u h¬n, ®Çy ®ñ
d©n téc. Nh− vËy, vÒ ph−¬ng diÖn lý h¬n vÒ tÝnh tiªn tiÕn vµ tÇm nh©n lo¹i
luËn vµ thùc tiÔn, cÇn thiÕt ph¶i gi¶i cña hÖ t− t−ëng Marx - Lenin.
tr×nh hai ph¹m trï yªu n−íc kh¸c nhau. VÒ quan ®iÓm chØ ®¹o thø ba lµ nÒn
Mét ph¹m trï yªu n−íc hiÖn ®¹i cã cèt v¨n hãa ViÖt Nam lµ nÒn v¨n hãa thèng
- MÊy vÊn ®Ò lý luËn vÒ v¨n hãa… 9
nhÊt mµ ®a d¹ng trong céng ®ång c¸c v¨n hãa trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ
d©n téc ViÖt Nam. tr−êng ®ang ph¸t triÓn ®Õn chãng mÆt.
Theo chóng t«i, quan ®iÓm chØ ®¹o
Sù thèng nhÊt vÒ chÝnh trÞ, t− t−ëng
thø ba cã hai ý. Mét lµ, v¨n hãa ViÖt
vµ kinh tÕ lµ sîi chØ ®á cho sù thèng
Nam nãi chung c¶ truyÒn thèng lÉn
nhÊt vÒ v¨n hãa. Chóng ta ®ang x©y
hiÖn ®¹i ®Òu thèng nhÊt trªn nÒn t¶ng
dùng nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n
lÞch sö, b¶n lÜnh, hÖ t− t−ëng vµ ®a d¹ng
s¾c d©n téc trªn c¬ së thÓ chÕ kinh tÕ thÞ
c¸c s¾c th¸i téc ng−êi. Hai lµ, quan
tr−êng ®Þnh h−íng XHCN. §©y ch−a
®iÓm chØ ®¹o nµy lµ quan ®iÓm chØ ®¹o
ph¶i lµ mét thÓ chÕ thèng nhÊt mµ nã
®øng vÒ ph−¬ng diÖn d©n téc häc, cho
®ang vËn ®éng theo h−íng XHCN. HÖ
nªn ë ®©y vÊn ®Ò thèng nhÊt vµ ®a d¹ng
t− t−ëng cña chñ nghÜa Marx-Lenin
v¨n hãa chØ lµ thèng nhÊt vµ ®a d¹ng vÒ
th−êng h−íng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ
c¸c b¶n s¾c v¨n hãa téc ng−êi.
mµ ch−a ®−îc nghiªn cøu s©u vÒ nh÷ng
Trong lêi ph¸t biÓu khai m¹c Héi vÊn ®Ò gia ®×nh, xãm lµng, phè ph−êng
nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW (khãa VIII), nh− c¸c hÖ t− t−ëng Nho gi¸o, PhËt
Tæng BÝ th− Lª Kh¶ Phiªu lóc ®ã ®· gi¸o, L·o gi¸o tr−íc ®©y. HiÖn nay, hÖ
ph©n biÖt tr×nh ®é thèng nhÊt vµ ®a t− t−ëng Marx-Lenin ë n−íc ta cÇn ph¶i
d¹ng v¨n hãa ViÖt Nam truyÒn thèng nghiªn cøu s©u h¬n vµ cËp nhËt h¬n, dÔ
kh«ng hoµn toµn gièng víi sù thèng hiÓu h¬n th× nã míi cã thÓ ®ãng vai trß
nhÊt vµ ®a d¹ng trong v¨n hãa ViÖt t− t−ëng hÖ quan träng ®èi víi sù thèng
Nam ngµy nay [Xem thªm 1, 12]. V¨n nhÊt trong ®a d¹ng trong toµn bé nÒn
kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø XI ®· thªm v¨n hãa. Nã kh«ng chØ lµ sîi chØ ®á liªn
kh¸i niÖm “ph¸t triÓn toµn diÖn, thèng kÕt sù thèng nhÊt vµ ®a d¹ng v¨n hãa
nhÊt trong ®a d¹ng” cña nÒn v¨n ho¸ c¸c téc ng−êi mµ cßn lµ sîi chØ ®á liªn
tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. kÕt sù thèng nhÊt c¸c vïng v¨n hãa, c¸c
HiÖn nay, sù thèng nhÊt trong ®a miÒn v¨n hãa, c¸c lÜnh vùc v¨n hãa kh¸c
d¹ng cña v¨n hãa kh«ng chØ lµ thèng nhau cña x· héi, cña giíi tÝnh, cña c¸
nhÊt vµ ®a d¹ng vÒ mÆt b¶n s¾c d©n téc nh©n víi céng ®ång d©n téc, céng ®ång
vµ téc ng−êi, mµ cßn thèng nhÊt vµ ®a d©n c−.
d¹ng c¸c ph−¬ng diÖn, c¸c vïng, c¸c
VÒ quan ®iÓm chØ ®¹o thø t−: x©y
miÒn, c¸c thÕ hÖ, céng ®ång vµ c¸
dùng vµ ph¸t triÓn v¨n hãa lµ sù nghiÖp
nh©n… V¨n hãa c«ng nghiÖp, v¨n hãa
cña toµn d©n do §¶ng l·nh ®¹o, trong
n«ng nghiÖp, v¨n hãa th−¬ng nghiÖp,
®ã ®éi ngò trÝ thøc ®ãng vai trß quan
v¨n hãa c«ng së, v¨n hãa gi¸o dôc, v¨n
träng. Sau 15 n¨m thùc hiÖn NghÞ quyÕt
hãa y tÕ, v¨n hãa giao th«ng vµ rÊt
Héi nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW (khãa
nhiÒu c¸c ph−¬ng diÖn v¨n hãa kh¸c
VIII), quan ®iÓm chØ ®¹o nµy cã mét sè
®Òu thèng nhÊt cña nh÷ng hÖ chuÈn
vÊn ®Ò nh− sau:
luËt ph¸p, ®¹o ®øc, thÈm mü, hÖ t−
t−ëng, lÞch sö, kinh tÕ… vµ vËn ®éng ®a Tr−íc hÕt, nguån nh©n lùc cña sù
d¹ng víi nhiÒu s¾c th¸i kh¸c nhau. NÕu nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n
chØ xem xÐt vÊn ®Ò thèng nhÊt vµ ®a ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc lµ
d¹ng theo quan ®iÓm truyÒn thèng th× c«ng nh©n, n«ng d©n vµ trÝ thøc trong
kh«ng gi¶i thÝch ®−îc nh÷ng quan hÖ ®ã ®éi ngò trÝ thøc ®−îc kh¼ng ®Þnh lµ
- 10 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2013
gi÷ vai trß quan träng. Khi gi¶i thÝch nµy phÇn lín lµ doanh nh©n. Mçi nÒn
vÊn ®Ò nµy, NghÞ quyÕt cßn nhÊn m¹nh, v¨n hãa ph¶i cã nh÷ng nh©n c¸ch tiªu
®éi ngò trÝ thøc g¾n bã víi nh©n d©n biÓu cho nã. NÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm
[Xem 1, 57]. Thùc tÕ 15 n¨m thùc hiÖn ®µ b¶n s¾c d©n téc lµ nÒn v¨n hãa cña
NghÞ quyÕt, chóng ta thÊy ®êi sèng cña thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng, nh©n c¸ch
giai cÊp c«ng nh©n rÊt bÊp bªnh nÕu tiªu biÓu cña nã ë thêi kú nµy ph¶i lµ
kh«ng nãi lµ nhÕch nh¸c. Hä phÇn lín nh©n c¸ch cña nh÷ng doanh nh©n
lµm thuª cho nh÷ng «ng chñ cã vèn ®Çu thµnh ®¹t. ë hä cã trÝ th«ng minh cña
t− n−íc ngoµi. Hä ph¶i lµm viÖc nhiÒu nhµ triÕt häc, cã lßng dòng c¶m cña
giê trong nh÷ng d©y chuyÒn s¶n xuÊt cã ng−êi lÝnh, cã tµi n¨ng cña nghÖ sÜ, cã
sù gi¸m s¸t cña c¸c nhµ t− b¶n. Cßn tÝnh kû luËt cña c«ng nh©n, vµ cã sù
ng−êi n«ng d©n sau 15 n¨m ®« thÞ hãa, kh«n ngoan cña ng−êi kinh doanh.
nhiÒu ng−êi mÊt ®Êt, mÊt ruéng, kh«ng
§©y lµ vÊn ®Ò ®· trë nªn rÊt râ rµng
cã viÖc lµm, khiÕu kiÖn ®«ng ng−êi. Hä
trong suèt 15 n¨m qua, nh−ng §¶ng vµ
th−êng b¸n søc lao ®éng ë thµnh phè
Nhµ n−íc vÉn ch−a ®Ò ra ®−îc quyÕt
hay ®i xuÊt khÈu lao ®éng.
s¸ch, ch−a h×nh thµnh ®−îc mét c¬ chÕ
Nãi ®éi ngò trÝ thøc g¾n bã víi nh©n n©ng cao chÊt l−îng nguån nh©n lùc cho
d©n, ®éi ngò trÝ thøc quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn
sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn v¨n v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n
hãa lµ nãi tíi tÝnh n¨ng ®éng cña nÒn téc. Víi c¸c c¬ chÕ hiÖn nay, khã cã thÓ
v¨n hãa. Tuy nhiªn, nh− chóng ta thÊy, huy ®éng hÕt kh¶ n¨ng cña ®éi ngò tri
sè l−îng cña ®éi ngò trÝ thøc ViÖt Nam thøc, doanh nh©n, ViÖt kiÒu... x©y dùng
15 n¨m qua ®«ng h¬n, nh−ng chÊt l−îng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn,
®Ó x©y dùng nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc.
®µ b¶n s¾c d©n téc th× gi¶m ®i tr«ng
thÊy. RÊt nhiÒu trÝ thøc tèt nghiÖp ra VÒ quan ®iÓm chØ ®¹o thø n¨m: coi
tr−êng kh«ng cã viÖc lµm, nhiÒu trÝ thøc v¨n hãa lµ mét mÆt trËn; x©y dùng vµ
víi rÊt nhiÒu lý do kh¸c nhau ch−a ®−îc ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa lµ mét sù nghiÖp
sö dông tèt trong c¸c c«ng së, trong x· c¸ch m¹ng l©u dµi, ®ßi hái ph¶i cã ý chÝ
héi. Sè l−îng tr−êng ®¹i häc nhiÒu c¸ch m¹ng vµ sù kiªn tr×, thËn träng.
nh−ng chÊt l−îng thÊp, thËm chÝ nhiÒu §©y lµ quan ®iÓm ®· ®−îc h×nh
tr−êng rÊt thÊp. Hµng v¹n trÝ thøc ®−îc thµnh tõ nh÷ng n¨m 50 cña thÕ kû XX
göi ®i ®µo t¹o ë n−íc ngoµi kh«ng trë vÒ khi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nãi v¨n hãa
Tæ quèc mµ ë l¹i lµm viÖc ë n−íc ngoµi. v¨n nghÖ lµ mét mÆt trËn. MÆt trËn v¨n
Chóng ta x©y dùng vµ ph¸t triÓn hãa ë n−íc ta sau 15 n¨m thùc hiÖn
nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m
d©n téc trong c¬ chÕ thÞ tr−êng mµ BCHTW (khãa VIII) diÔn ra v« cïng s«i
nguån nh©n lùc cña nã trong quan ®iÓm ®éng: trong v¨n häc nghÖ thuËt, trong
chØ ®¹o lµ nh÷ng doanh nh©n kh«ng c− d©n m¹ng toµn quèc vµ toµn cÇu,
®−îc tÝnh ®Õn. Thùc tÕ 15 n¨m qua cho gi÷a c¸c thÕ hÖ... TÊt c¶ c¸c ph−¬ng diÖn
thÊy, ®éi ngò doanh nh©n lín m¹nh rÊt cña nÒn v¨n hãa nµy ®Òu h×nh thµnh
nhanh trong c¬ cÊu x· héi. Nh÷ng ng−êi nh÷ng mÆt trËn: mÆt trËn v¨n hãa gi¸o
lµm tõ thiÖn ®Ó x©y dùng nÒn v¨n hãa dôc, mÆt trËn v¨n hãa c«ng nghiÖp, mÆt
- MÊy vÊn ®Ò lý luËn vÒ v¨n hãa… 11
trËn v¨n hãa n«ng nghiÖp, mÆt trËn v¨n ®ang trë thµnh mét ngµnh s¶n xuÊt.
hãa th−¬ng nghiÖp, mÆt trËn v¨n hãa H¬n bao giê hÕt, chóng ta ph¶i quan
c«ng së, mÆt trËn v¨n hãa tin häc, mÆt t©m mét c¸ch ®Æc biÖt ®Õn hÖ thèng luËt
trËn v¨n hãa y tÕ, mÆt trËn v¨n hãa giao v¨n hãa trªn c¸c mÆt trËn v¨n hãa kÓ c¶
th«ng, v.v… VËy ai lµ nh÷ng chiÕn binh, luËt cho c¸c c− d©n m¹ng.
chiÕn sÜ trªn c¸c mÆt trËn Êy? Môc tiªu Cã thÓ nãi, sau 15 n¨m qu¸n triÖt
h−íng tíi gi¶i quyÕt c¸c mÆt trËn Êy theo NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m
nh÷ng chuÈn mùc nµo? Nh÷ng vÊn ®Ò Êy BCHTW (khãa VIII) vÒ nh÷ng quan
quan ®iÓm chØ ®¹o nµy ch−a ®Ò xuÊt râ
®iÓm chØ ®¹o lín x©y dùng vµ ph¸t triÓn
rµng mµ chØ míi v¹ch ra: chèng ph¶i ®i
nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ
®«i víi x©y vµ lÊy x©y lµm chÝnh.
b¶n s¾c d©n téc, ®Êt n−íc chóng ta ®·
Trªn lÜnh vùc v¨n hãa, mçi nÒn v¨n thu ®−îc nhiÒu thµnh tùu míi, song do
hãa ®Òu cã hÖ thèng chuÈn mùc riªng. sù vËn ®éng ngµy cµng phøc t¹p cña c¬
§ã lµ hÖ thèng nh÷ng gi¸ trÞ gèc mµ qua chÕ thÞ tr−êng, do thùc tiÔn cuéc sèng
®ã mét nhãm ng−êi, mét céng ®ång biÕn ®æi qu¸ nhanh ®ßi hái ph¶i cã sù
ng−êi vµ c¶ d©n téc ®Òu tin t−ëng vµ cËp nhËt khi triÓn khai c¸c t− t−ëng c¬
mong muèn noi theo. HiÖn nay, hÖ b¶n cña NghÞ quyÕt nµy.
chuÈn mùc cña c¸i ®óng, c¸i tèt, c¸i ®Ñp §©y lµ mét nghÞ quyÕt cã tÝnh ®Þnh
bao qu¸t ®−îc nh÷ng gi¸ trÞ khoa häc, h−íng chÝnh trÞ, nhiÒu vÊn ®Ò v¨n hãa
ph¸p luËt, ®¹o ®øc vµ thÈm mü cña mçi ph¶i cô thÓ h¬n vµ nhÊt qu¸n h¬n míi
nÒn v¨n hãa. Chóng ta ph¶i x©y dùng khái trïng lÆp khi chóng ta vËn dông
hÖ chuÈn mùc nµy ®Ó ®Þnh h−íng c¸c vµo thùc tiÔn.
chiÕn sÜ trªn mÆt trËn v¨n hãa. NÕu mét
Khi triÓn khai vÒ mÆt lý luËn, nhiÒu
nÒn v¨n hãa v« chuÈn th× sÏ dÉn ®Õn sù
nhµ nghiªn cøu thÊy r»ng, néi hµm cña
hçn lo¹n trªn tÊt c¶ c¸c mÆt trËn.
mét sè kh¸i niÖm vÒ v¨n hãa ®Æc biÖt lµ
HiÖn nay, chóng ta ®ang x©y dùng v¨n hãa trong thÓ chÕ thÞ tr−êng ®Þnh
nhµ n−íc ph¸p quyÒn XHCN nh−ng nÒn h−íng XHCN ch−a thËt râ rµng nªn hä
v¨n hãa ®ang vËn ®éng trong c¬ chÕ thÞ vÉn chê ®îi hÖ thèng lý luËn chung vÒ
tr−êng ®Þnh h−íng XHCN. Víi ®Æc thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng
tr−ng tam quyÒn thèng nhÊt, bµi to¸n XHCN ®Ó hiÓu h¬n nh÷ng quan ®iÓm
khã ®Æt ra liªn quan ®Õn vÊn ®Ò d©n chØ ®¹o vÒ v¨n hãa mµ NghÞ quyÕt Héi
chñ khi cæ vò, ®iÒu chØnh, kiÓm so¸t c¸c nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW (khãa VIII)
quyÒn lùc trªn c¸c mÆt trËn v¨n hãa. ®· nªu
§©y còng lµ vÊn ®Ò kh«ng ®−îc NghÞ Tµi liÖu tham kh¶o
quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m BCHTW
1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1998).
(khãa VIII) ®Ò cËp.
V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø n¨m Ban
Chóng ta x©y dùng vµ ph¸t triÓn ChÊp hµnh Trung −¬ng khãa VIII.
nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c Nxb. ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi.
d©n téc trong thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng 2. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2011).
cã sù héi nhËp ngµy cµng s©u. Trong V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc
nÒn v¨n hãa nµy ®ang ph¸t triÓn nhiÒu lÇn thø XI. Nxb. ChÝnh trÞ Quèc gia
dÞch vô v¨n hãa vµ v¨n hãa nghÖ thuËt Hµ Néi.
nguon tai.lieu . vn
