Xem mẫu
- Dù ¸n A Dù ¸n B
N¨m thø dßng tiÒn IRR dßng tiÒn IRR
21,95% 8,43%
0 -900 200
1 250 -1000
2 300 250
3 350 200
4 500 -150
5 200 100
6 250
7 -150
8 300
9 350
4.6. Hàm MIRR
4.6.1. Ch c năng và cú pháp
Ch c năng:
Hàm MIRR tính su t thu l i n i t i c a m t dòng ti n, trong ñó có phân bi t lãi su t tài
chính cho dòng ti n âm và lãi su t tái ñ u tư cho dòng ti n dương.
Cú pháp:
=MIRR(values;finance_rate;reinvest_rate)
tham s :
finance_rate là lãi su t tài chính áp d ng cho dòng ti n âm;
reinvest_rate là lãi su t tái ñ u tư áp d ng cho dòng ti n dương.
Như v y, trong dòng ti n ph i có t i thi u m t giá tr âm và m t giá tr dương, n u
không, máy s báo l i #DIV/0!.
MIRR ñư c xác ñ nh t công th c:
1
− NPV (rrate; values[ positive ]) * (1 + rrate )n n −1
MIRR = −1 (6.28)
NPV ( frate; values[negative]) * (1 + frate )
trong ñó:
rrate là reinvest_rate;
frate là finance_rate.
N u ký hi u giá tr hi n t i c a dòng ti n dương v i su t chi t kh u rrate là NPVR (ho c
NPV(R)) và giá tr hi n t i c a dòng ti n âm v i su t chi t kh u frate là NPVF (ho c NPV(F))
thì có th vi t công th c (6.28) l i như sau:
163
- − NPV R .(1 + rrate )
n
MIRR = n −1 −1 (6.29)
NPV F .(1 + frate )
4.6.2. Bài toán v n d ng
Dù ¸n A Dù ¸n B
rrate dßng tiÒn MIRR rrate dßng tiÒn MIRR
N¨m thø frate frate
15,30% 10,61%
10% 8% 10% 12%
0 -200 200
1 200 -1000
2 -100 250
3 200 200
4 -150
5 100
6 250
7 -150
8 300
9 350
Trong dù ¸n A: N PV cña dßng tiÒn d−¬ng víi suÊt chiÕt khÊu rrate lµ:
NPV(R)= 356,65
NPV cña dßng tiÒn ©m víi suÊt chiÕt khÊu frate lµ:
NPV(F)= -264,46
Như v y, xét trong m t d án b t kỳ thì MIRR là su t chi t kh u làm giá tr tương lai c a
NPVF cân b ng v i giá tr tương lai c a NPVR v i su t chi t kh u rrate theo công th c (6.30)
(là công th c (6.29) sau khi ñã bi n ñ i):
− NPV F .(1 + frate )(1 + MIRR ) = NPV R .(1 + rrate )
n −1 n
(6.30)
4.7. Hàm NPER
4.7.1. Ch c năng và cú pháp
Ch c năng:
Hàm NPER xác ñ nh s th i ño n cho m t kho n ñ u tư d a trên m t kho n chi ñ nh kỳ
không ñ i và m t t l lãi su t không ñ i.
Cú pháp:
=NPER(rate;pmt;pv;[fv];[type])
Tham s :
fv là giá tr tương lai c a kho n ñ u tư, n u b qua máy s nh n giá tr m c ñ nh
b ng 0;
pmt là kho n chi ñ nh kỳ có giá tr không ñ i trong su t th i kỳ tính toán.
Ví d :
164
- =NPER(1%;-100;-1000;10000)=60
4.7.2. Bài toán v n d ng
rate pmt pv fv type NPER
Tr−êng hîp
6
A 12% -100 0 820
19
B 1% -10 -100 330
Trư ng h p A: Ngư i A hi n t i không có ti n trong tài kho n, c cu i m i năm anh ta
ñưa vào tài kho n m t lư ng ti n ñ u ñ n và b ng 100 tr.ñ. Lãi su t c a tài kho n là 12%/năm.
ð có m t lư ng ti n trong tương lai là 820 tr.ñ anh ta c n ph i th c hi n 6 l n g i ti n, tương
ñương v i 6 năm.
Trư ng h p B: Ngư i B hi n t i có 100 tr.ñ trong tài kho n, c cu i m i tháng anh ta
ñưa vào tài kho n m t lư ng ti n ñ u ñ n và b ng 10 tr.ñ. Lãi su t c a tài kho n là 1%/tháng.
ð có m t lư ng ti n trong tương lai là 330 tr.ñ anh ta c n ph i th c hi n 19 l n g i ti n,
tương ñương v i 19 tháng.
4.8. Hàm PMT
4.8.1. Ch c năng và cú pháp
Ch c năng:
Hàm PMT dùng ñ tính kho n thanh toán c n thi t m i kỳ ñ tr cho m t kho n n trong
m t kho ng th i gian xác ñ nh v i gi thi t kho n thanh toán này không ñ i và lãi su t cũng
không ñ i.
Cú pháp:
=PMT(rate;nper;pv;[fv];[type])
tham s :
fv là giá tr tương lai c a kho n n , n u b qua máy s nh n giá tr m c ñ nh b ng
0;
pmt là kho n thanh toán ñ nh kỳ có giá tr không ñ i trong su t th i kỳ tính toán.
Ví d :
=PMT(1%;36;1000;0)=-33,21
Nghĩa là kho n tr ñ nh kỳ c ñ nh hàng tháng cho m t kho n vay 1000 tr.ñ v i lãi su t
1%/tháng v i th i h n 36 tháng là 33,21 tr.ñ.
4.8.2. Bài toán v n d ng
Trư ng h p A: Ngư i A ñang n m t lư ng ti n là 100 tr.ñ v i lãi su t tính toán là
12%/năm. ð tr n h t trong 10 năm ngư i ñó ph i tr m t lư ng ti n b ng 17,70 tr.ñ vào
cu i m i năm (10 l n tr ).
165
- Trư ng h p B: Ngư i B ñang có 100 tr.ñ trong tài kho n có lãi su t là 7%/năm. ð sau
5 năm v n còn 10 tr.ñ trong tài kho n, cu i m i năm ngư i ñó ch có th rút ra m t lư ng ti n
là 22,65 tr.ñ.
rate nper pv fv type PMT
Tr−êng hîp
-17,70
A 12% 10 100 0
22,65
B 7% 5 -100 10
4.9. Hàm PPMT và hàm IPMT
4.9.1. Ch c năng và cú pháp
Ch c năng:
Trong m c 8 hàm PMT cho ta kho n thanh toán ñ nh kỳ có giá tr không ñ i pmt. Kho n
này th c ra bao g m 2 thành ph n là ti n tr lãi vay ipmt và ph n còn l i là ti n tr cho v n
g c ppmt.
Ta có h ng ñ ng th c:
pmt = ipmt + ppmt (6.31)
Hàm PMT dùng ñ tính kho n thanh toán c n thi t m i kỳ ñ tr cho m t kho n n trong
m t kho ng th i gian xác ñ nh v i gi thi t kho n thanh toán này không ñ i và lãi su t cũng
không ñ i.
Cú pháp:
=IPMT(rate;per;nper;pv;[fv];[type])
=PPMT(rate;per;nper;pv;[fv];[type])
tham s :
per là th i kỳ mu n xác ñ nh ipmt và ppmt và có th nh n giá tr t 1 ñ n nper.
Ví d :
=IPMT(10%;1;10;100)=-10,00
Nghĩa là ti n lãi ph i tr trong năm ñ u cho kho n vay 100 tr.ñ v i lãi su t 10%/năm
(v i th i h n tr n 10 năm) là 10 tr.ñ.
=PPMT(10%;1;10;100)=-6,27
Nghĩa là ti n tr v n g c trong năm ñ u cho kho n vay 100 tr.ñ v i lãi su t 10%/năm
(v i th i h n tr n 10 năm) là 6,27 tr.ñ.
4.9.2. Bài toán v n d ng
V i m t kho n vay 100 tr.ñ lãi su t 10%/năm, tr ñ u ñ n trong 10 năm m i năm ph i
tr m t lư ng ti n có giá tr không ñ i 16,27 tr.ñ (c t I). T i năm th 3 thì:
16,27= 8,68+7,59
166
- trong ñó 8,68 là ti n tr lãi còn 7,59 là ti n tr cho v n g c.
A B C D E F G H I
rate per nper pv fv type PPMT IPMT PMT
-6,27 -10,00
1 10% 1 10 100 0 -16,27
-6,90 -9,37
2 2 -16,27
-7,59 -8,68
3 3 -16,27
-8,35 -7,92
4 4 -16,27
-9,19 -7,09
5 5 -16,27
-10,11 -6,17
6 6 -16,27
-11,12 -5,16
7 7 -16,27
-12,23 -4,05
8 8 -16,27
-13,45 -2,82
9 9 -16,27
-14,80 -1,48
10 10 -16,27
BÀI T P TH C HÀNH
Bài t p 6.1. Có các phương án th c hi n m t d án ñ u tư theo s li u như bi u sau:
Ch tiêu Năm th PA 1 PA 2 PA 3
1. V n ñ u tư ban ñ u V 0 100 110 120
2. Thu nh p hoàn v n N 1 60 70 70
" 2 40 50 60
" 3 70 60 50
" 4 40 40 30
" 5 30 20 30
3. Giá tr còn l i SV 5 10 20 10
4. ð u tư b sung 3 30 - 35
" 4 - 35 -
5. Su t chi t kh u i 0,1 0,1 0,1
Hãy dùng ch tiêu NPW, NFW ho c ch tiêu th i gian hoàn v n tính b ng phương pháp
hi n giá ñ so sánh và l a ch n phương án t i ưu.
Bài t p 6.2. Hãy dùng ch tiêu NAW, IRR ho c ch tiêu B/C ñ so sánh và l a ch n
phương án t i ưu theo s li u sau:
167
- Ch tiêu PA 1 PA 2 PA 3
V0 150 200 300
N 100 105 110
SV 50 100 150
n 3 4 6
i/MARR 0.1 0.1 0.1
Bài t p 6.3. M t công ty c ph n ñang ho t ñ ng v i t l c t c tr hàng năm cho các
c ñông là 12%. Hi n t i có m t d án ñ u tư v i các phương án th c hi n như b ng dư i ñây,
hãy cho bi t:
a. Nh ng phương án nào ñáng giá?
b. Phương án nào hi u qu nh t?
Bi t r ng giá tr còn l i c a các phương án là không ñáng k và ngu n tài tr d ki n t
ngu n v n ch s h u.
Ch tiêu (tr.VNð) PA 1 PA 2 PA 3
1. V n ñ u tư ban ñ u 3000 4000 5000
2. Thu h p hàng năm 1500 1800 2100
3. Chi phí hàng năm 500 1000 900
4. Tu i th (năm) 5 6 7
168
- CHƯƠNG 7
PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH VÀ
PHÂN TÍCH KINH T - XÃ H I D ÁN
XÂY D NG CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG
1. V trí c a các lo i phân tích ñánh giá d án __________________________________ 170
2. Phân tích tài chính ______________________________________________________ 170
2.1. Khái ni m, m c ñích, n i dung c a phân tích tài chính __________________________ 170
2.2. Các bư c tính toán, so sánh phương án _______________________________________ 172
2.3. Dòng ti n và kh năng thanh toán c a d án trong phân tích sau thu _____________ 174
2.3.1. Khái ni m, n i dung c a dòng ti n _________________________________________________174
2.3.2. Dòng thu - chi c a d án ñ u tư xây d ng công trình giao thông __________________________174
2.3.3. Phương pháp th hi n các dòng ti n ________________________________________________175
3. Phân tích kinh t - xã h i _________________________________________________ 180
3.1. Nh ng khái ni m và v n ñ chung ___________________________________________ 180
3.1.1. S c n thi t c a phân tích kinh t - xã h i ___________________________________________180
3.1.2. S khác nhau gi a phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i ________________________181
3.1.3. Khái ni m v chi phí, l i ích, hi u qu kinh t - xã h i và ch tiêu tính toán _________________182
3.1.4. M t s phương pháp xác ñ nh su t chi t kh u xã h i ___________________________________185
3.2. M t s v n ñ v giá c kinh t ______________________________________________ 186
3.2.1. Các chi phí mang tính ch t chuy n kho n ___________________________________________186
3.2.2. Cách tính giá kinh t c a ñ t ______________________________________________________187
3.2.3. Cách tính giá c a lao ñ ng _______________________________________________________187
3.2.4. Cách tính t giá h i ñoái khi l p giá kinh t __________________________________________187
3.3. Xác ñ nh các ch tiêu hi u qu trong phân tích và d n xu t ñơn gi n _______________ 188
4. Nh ng n i dung cơ b n phân tích kinh t - xã h i d án xây d ng giao thông ______ 193
4.1. M t s v n ñ chung _______________________________________________________ 193
4.2. Xác ñ nh các ch tiêu chi phí kinh t - xã h i c a d án XDGT ____________________ 195
4.3. Xác ñ nh m t s l i ích kinh t - xã h i cơ b n c a d án XDGT __________________ 195
4.3.1. L i ích do gi m chi phí v n hành xe ________________________________________________195
4.3.2. L i ích do rút ng n c ly v n chuy n hàng hoá và hành khách ___________________________200
4.3.3. L i ích do ti t ki m th i gian v n chuy n hàng hoá và hành khách ________________________200
4.3.4. L i ích do gi m chi phí duy tu b o dư ng công trình ___________________________________204
4.3.5. L i ích do gi m tai n n __________________________________________________________204
Câu h i ôn t p ____________________________________________________________ 210
169
- 1. V TRÍ C A CÁC LO I PHÂN TÍCH ðÁNH GIÁ D ÁN
ð l a ch n ñư c phương án t i ưu cho m t d án ñ u tư xây d ng công trình ngư i ta
có th dùng 3 lo i phân tích là phân tích kinh t - k thu t, phân tích tài chính và phân tích
kinh t - xã h i.
Thông thư ng, sau khi các phương án k thu t ñư c ñ xu t, phân tích k thu t giúp
ngư i ta l a ch n ñư c các phương án h p lý. ð n lúc này, n u có ñ các s li u c n thi t,
ngư i ta ñã có th ti n hành so sánh, l a ch n phương án t i ưu thông qua phân tích kinh t -
k thu t, nghĩa là dùng các phương pháp như phương pháp giá tr - giá tr s d ng hay phương
pháp dùng m t ch tiêu t ng h p không ñơn v ño (xem chương v các phương pháp so sánh
l a ch n phương án) ñ l a ch n phương án t i ưu. N u bư c phân tích kinh t - k thu t ñã
l a ch n ñư c phương án t i ưu thì bư c phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i s
kh ng ñ nh tính hi u qu (hay không hi u qu ) c a phương án ñó v m t tài chính và kinh t -
xã h i. N u bư c phân tích kinh t - k thu t không th c hi n ñư c do không ñ s li u ho c
th c hi n r i nhưng v n chưa l a ch n ñư c phương án t i ưu (nhưng ít nh t cũng ph i ch ra
ñư c m t t p h p các phương án kh thi nh t) thì bư c phân tích tài chính và phân tích kinh t
- xã h i là công c ñ c l c ñ ch ra phương án t i ưu c n ñư c l a ch n.
Hình 7.1 ch rõ v trí c a các lo i phân tích kinh t - k thu t, phân tích tài chính và phân
tích kinh t - xã h i trong ñánh giá d án.
ð xu t các phương án
k thu t
Phân tích kinh t -
k thu t
Phương án t i ưu
(ho c m t t p h p các
phương án kh thi)
Phân tích kinh t -
Phân tích tài chính
xã h i
D án ñ u tư xây d ng
công trình
Quy t ñ nh ñ u tư
Hình 7.1. V trí c a các lo i phân tích k thu t, phân tích tài chính và
phân tích kinh t - xã h i
2. PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH
2.1. Khái ni m, m c ñích, n i dung c a phân tích tài chính
2.1.1. Khái ni m
170
- Tài chính ñư c ñ c trưng b ng s v n ñ ng ñ c l p tương ñ i c a ti n t v i ch c năng
làm phương ti n thanh toán và phương ti n c t tr trong quá trình t o l p hay s d ng qu ti n
t ñ i di n cho s c mua nh t ñ nh các ch th kinh t - xã h i. Tài chính ph n ánh t ng th
các m i quan h kinh t trong phân ph i các qu ti n t nh m ñáp ng yêu c u tích lu hay
tiêu dùng c a các ch th trong xã h i.
M t trong nh ng vai trò c a tài chính là khai thác, thu hút các ngu n tài chính nh m
ñ m b o cho nhu c u ñ u tư phát tri n c a doanh nghi p nói riêng và toàn xã h i nói chung.
Do ñó tài chính là m t trong nh ng ñi u ki n tiên quy t cho s thành công c a m t d án.
Th c t ñã cho th y có nhi u d án ñã không ñ v n thì không th th c hi n ñư c, mà thông
thư ng ngu n v n cho m t d án là có t nhi u nơi ho c là t Chính ph , t vi n tr ho c huy
ñ ng c a các c ñông... cho nên tài chính ph i phát huy vai trò tìm ngu n v n và huy ñ ng
ngu n v n cho d án.
Phân tích tài chính m t d án ñ u tư là m t ti n trình ch n l c, tìm hi u v tương quan
c a các ch tiêu tài chính và ñánh giá tình hình tài chính v m t d án ñ u tư nh m giúp các
nhà ñ u tư ñưa ra các quy t ñ nh ñ u tư có hi u qu .
2.1.2. M c ñích c a vi c phân tích tài chính
- Các nhà ñ u tư luôn mong mu n d án thành công, phân tích tài chính s giúp h nhìn
th y nh ng bư c ti n tri n c a d án ñ h ñưa ra các bi n pháp thích h p b ng cách d tính
trư c các phương án khác nhau và l a ch n ñư c phương án c th cho d án cu mình.
- Phân tích tài chính s giúp các nhà ñ u tư th y ñư c hi u qu c a d án thông qua vi c
so sánh gi a m i ngu n thu c a d án v i t ng chi phí h p lý c a d án (c chi phí ñ t xu t).
- Phân tích tài chính luôn di n ra t bư c l p Báo cáo ñ u tư xây d ng công trình cho
ñ n khi ñưa công trình vào v n hành, nên phân tích tài chính s giúp các nhà ñ u tư d tính
ñư c cho tương lai khi có s thay ñ i v thu nh p và chi phí ñ k p th i ñi u ch nh và rút kinh
ngi m.
- Phân tích tài chính là k ho ch ñ tr n , b i nó ñưa ra các tiêu chu n v ho t ñ ng và
nh ng cam k t v nh ng ho t ñ ng c a mình. Ngư i tài tr căn c vào k t qu phân tích tài
chính ñ ñưa ra các quy t ñ nh tài tr ti n (ñ u tư v n) ti p n a hay không.
N u vay và tr n ñúng cam k t thì l n sau vay s d dàng hơn và ch ng t s thành
công c a d án.
2.1.3. Nh ng n i dung cơ b n c a phân tích tài chính
Trong vi c phân tích tài chính c n xác ñ nh rõ các v n ñ sau:
a. Xác ñ nh t ng v n ñ u tư, cơ c u các ngu n v n và lo i v n c a d án (n i dung này
ñã ñư c xem xét trong chương v phương pháp xây d ng các n i dung c a d án).
b. Xác ñ nh các dòng thu - chi c a d án.
c. Xác ñ nh các ch tiêu hi u qu và l a ch n phương án.
d. Phân tích ñ an toàn v m t tài chính.
Trong các n i dung trên, toàn b m c a và m t ph n m c c (các ch tiêu hi u qu ) ñã
ñư c xem xét trong các chương trư c, ph n d s ñư c xem xét trong chương v qu n lý r i ro.
171
- Ph n ti p theo c a chương này s xem xét v v n ñ so sánh l a ch n phương án và v n ñ
các dòng ti n (dòng thu - chi) c a d án.
Phân tích tài chính là m t n i dung kinh t quan tr ng c a d án. Nó cho bi t qui mô ñ u
tư, hi u qu ñ u tư và an toàn v ñ u tư, giúp cho nhà ñ u tư quy t ñ nh có nên ñ u tư hay
không, hi u qu ñ n ñâu, ñ ng th i cũng giúp các cơ quan th m ñ nh bi t ñư c tính th c thi
c a d án v phương di n tài chính.
2.2. Các bư c tính toán, so sánh phương án
Tính toán so sánh các phương án ñ u tư ph i ñư c ti n hành bư c l p Báo cáo ñ u tư
xây d ng công trình và l p D án ñ u tư xây d ng công trình. Trong bư c l p Báo cáo ñ u tư
xây d ng công trình các giai ño n tính toán thư ng ñơn gi n hơn và ch cho m t năm ñ i di n.
Trong bư c l p D án ñ u tư xây d ng công trình vi c tính toán so sánh thư ng ñư c ti n
hành theo trình t sau:
2.2.1. Xác ñ nh s lư ng các phương án có th ñưa vào so sánh
M t d án có th có nhi u phương án th c hi n, n u ch n phương án này thì thư ng
ph i lo i tr nh ng phương án khác. Tuy nhiên, có nh ng phương án (ho c d án) mà vi c l a
ch n nó không d n ñ n vi c lo i tr các phương án khác.
V i d án ñ u tư l n vi c xác ñ nh s lư ng phương án ñem ra so sánh ph i th n tr ng
ñ v a ñ m b o ch t lư ng c a d án l i v a tránh các chi phí quá l n cho vi c l p d án.
Các phương án ñem ra so sánh có th khác nhau v ñ a ñi m xây d ng, dây chuy n công
ngh , ngu n v n...
2.2.2. Xác ñ nh th i kì tính toán c a phương án ñ u tư
Th i kì tính toán (hay tu i th ho c vòng ñ i c a d án) là ch tiêu quan tr ng, vì nó v a
ph i ñ m b o tính có th so sánh ñư c c a các phương án l i v a ph i ñ m b o l i nhu n
m c c n thi t cũng như ñ m b o hoàn v n và tính pháp lý qui ñ nh trong lu t ñ u tư.
2.2.2.1. Khái ni m
Th i kì tính toán (hay còn g i là vòng ñ i, th i kì t n t i) c a d án ñ so sánh các
phương án khi l p d án ñ u tư là kho ng th i gian b gi i h n b ng th i ñi m kh i ñ u và
k t thúc c a dòng ti n t c a toàn b d án. Th i ñi m kh i ñ u thư ng ñư c ñ c trưng b ng
m t kho n chi ban ñ u và th i ñi m k t thúc thư ng ñư c ñ c trưng b ng m t kho n thu t
thanh lý tài s n c ñ nh và kho n v n lưu ñ ng ñã b ra ban ñ u.
2.2.2.2. Các nhân t nh hư ng ñ n th i kì tính toán
Ý ñ chi n lư c kinh doanh c a ch ñ u tư.
ð c tính k thu t c a TSCð; th i h n kh u hao c a TSCð (do cơ quan tài chính qui
ñ nh).
Nhi m v c a k ho ch phát tri n kinh t – xã h i c a Nhà nư c (v i công trình do
Nhà nư c b v n).
Tu i th c a các gi i pháp k thu t.
Tr lư ng tài nguyên mà d án ñ nh khai thác.
Qui ñ nh c a pháp lu t do Lu t ð u tư qui ñ nh.
172
- 2.2.2.3. M t s trư ng h p xác ñ nh th i kì tính toán
*Trư ng h p mua s m máy móc, th i kì tính toán thư ng l y b ng b i s chung bé nh t
c a tu i th các máy ñem ra so sánh.
*Trư ng h p các công trình giao thông thư ng ñư c xây d ng ñ ph c v vĩnh c u, do
ñó th i kì tính toán cho các d án xây d ng công trình giao thông thư ng l n (t trên 20 năm).
Th i ñi m ñ u thư ng l y là th i ñi m k t thúc xây d ng b t ñ u ñưa công trình vào khai thác
s d ng. Th i h n tính toán có th l y b ng tu i th kĩ thu t ho c tu i th kinh t c a công
trình.
Tu i th k thu t c a công trình là th i gian mà công trình còn có th ph c v ñ m b o
giao thông, còn ñ năng l c thông qua.
Tu i th kinh t c a công trình giao thông là tính ñ n khi chi phí ñ m b o cho vi c khai
thác công trình còn chưa vư t quá l i ích t vi c khai thác nó.
2.2.3. Tính toán các ch tiêu thu, chi, hi u s thu chi c a các phương án qua các năm
2.2.4. Xác ñ nh giá tr tương ñương c a ti n t theo th i gian
Trong bư c này c n xác ñ nh su t chi t kh u hay su t thu l i t i thi u ch p nh n ñư c
ñ qui ñ i các dòng ti n c a d án v cùng m t th i ñi m.
2.2.5. L a ch n lo i ch tiêu dùng làm ch tiêu hi u qu t ng h p
Ch tiêu hi u qu t ng h p ñây ñư c l a ch n tùy theo quan ñi m và chi n lư c c a
ch ñ u tư và nó n m trong s các ch tiêu tĩnh ho c ñ ng, ví d NPW, NPW/V, IRR, B/C,
Thv...
ð i v i d án xây d ng công trình ch tiêu hi u qu t ng h p thư ng ñư c ch n là
NPW. N u d án ñư c ñ u tư theo hình th c BOT thì ch ñ u tư có th quan tâm nhi u t i ch
tiêu IRR. N u d án xây d ng công trình ch y u là ph c v công c ng thì ch tiêu B/C ñư c
chú ý nhi u hơn (lúc này d án ñư c phân tích t góc ñ kinh t – xã h i v i các dòng chi phí
và l i ích không gi ng như trong phân tích tài chính).
Tr s hi u qu ñ nh m c hay ngư ng c a hi u qu là m c t i thi u mà phương án ph i
ñ m b o, n u không nó (phương án) ph i b lo i tr ngay kh i tính toán so sánh.
Như sau này s ch ng minh, trong m t t p h p các phương án th c hi n m t d án ñ u
tư, dù ta dùng ch tiêu nào (trong 3 ch tiêu NPW, IRR hay B/C) làm ch tiêu so sánh thì k t
qu tìm ra luôn luôn là m t phương án và phương án ñó cũng là phương án có NPW l n nh t.
2.2.6. Xác ñ nh tính ñáng giá c a m i phương án ñem ra so sánh
2.2.7. So sánh các phương án theo ch tiêu hi u qu ñã l a ch n
2.2.8. Phân tích ñ nh y, ñ an toàn và m c tin c y c a phương án
2.2.9. L a ch n phương án t t nh t có tính ñ n ñ an toàn và tin c y c a k t qu tính toán
173
- 2.3. Dòng ti n và kh năng thanh toán c a d án trong phân tích sau thu
2.3.1. Khái ni m, n i dung c a dòng ti n
Dòng ti n c a m t d án là dòng các chi phí và l i ích, hay nói khác ñi, là các kho n thu
(dòng thu) và kho n chi (dòng chi) do d án t o ra t ng năm trong su t tu i th kinh t c a
nó. Các dòng ti n này s không có n u không có d án.
Dòng chi tài chính c a m t d án ñ u tư xây d ng công trình bao g m có chi phí ñ u tư
xây d ng công trình và chi phí khai thác, v n hành công trình.
Chi phí ñ u tư là ti n ch d án ph i b ra t khi chu n b ñ u tư ñ n khi hoàn thành,
ñưa công trình vào khai thác, s d ng. Chi phí này ñư c tính toán chi ti t trong các ch tiêu d
toán ho c/và t ng d toán xây d ng công trình.
Chi phí khai thác, hay còn g i là chi phí v n hành là cá chi phí thư ng xuyên ph i b ra
t khi b t ñ u khai thác công trình d án cho ñ n khi ng ng khai thác và thanh lý. Chi phí khai
thác công trình xây d ng là các chi phí duy tu, b o dư ng, chi phí qu n lý công trình hàng
năm và chi phí chi phí s a ch a v a, chi phí s a ch a l n ñ nh kỳ.
Dòng thu bao g m doanh thu t bán s n ph m (hàng hoá ho c d ch v ) trong quá trình
khai thác d án, k c giá tr thu h i khi thanh lý d án.
2.3.2. Dòng thu - chi c a d án ñ u tư xây d ng công trình giao thông
2.3.2.1. Dòng chi c a d án ñ u tư xây d ng công trình giao thông
B ng 7.1. Chi phí s a ch a m t ñư ng ô-tô
Lo i t ng m t áo Th i gian gi a 2 kỳ s a T l chi phí s a ch a (%) so v i chi phí
ñư ng ch a (năm) xây d ng m t ñư ng ban ñ u
ð i tu Trung tu ð i tu Trung tu Duy tu
Bêtông nh a ch t 15 5 42.0 5.1 0.55
H n h p ñá nh a 12 4 48.7 5.1 0.98
Th m nh p nh a 10 4 49.6 8.7 1.92
ðá dăm 5 3 53.1 9.0 1.60
C p ph i s i cu i 5 3 55.0 10.0 1.80
Bêtông xi-măng 25 8 34.2 4.1 0.32
Trong d án xây d ng công trình giao thông các kho n chi ch y u là:
- V n ñ u tư ban ñ u cho xây d ng, nâng c p, c i t o hay m r ng tuy n ñư ng, công
trình giao thông;
- Chi phí cho khai thác công trình d án bao g m:
Chi phí duy tu, s a ch a, qu n lý công trình hàng năm có th xác ñ nh trên cơ s
ñ nh m c c a các cơ quan qu n lý khai thác ñư ng (C c ðư ng b Vi t nam);
tuỳ thu c c p h ng, lo i m t ñư ng và lưu lư ng v n chuy n hàng năm;
174
- Chi phí s a ch a v a (trung tu) và s a ch a l n (ñ i tu) ñư c xác ñ nh theo d
toán s a ch a và th i h n quy ñ nh gi a 2 l n s a ch a.
Riêng trong trư ng h p so sánh các phương án k t c u áo ñư ng thì các chi phí ñ i tu,
trung tu và duy tu thư ng xuyên có th tham kh o ch d n Quy trình thi t k áo ñư ng m m
22-TCN-211-93 như b ng 7.1.
N u d án có t ch c thu phí (phí c u ñư ng) thì thêm m t kho n chi n a là chi phí cho
b máy thu phí. Chi phí cho b máy thu phí có th tính tr c ti p t s ngư i làm vi c trong
tr m thu phí và ti n lương c a h ho c tính theo ph n trăm t doanh thu thu phí.
2.3.2.2. Dòng thu c a d án ñ u tư xây d ng công trình giao thông
Trong d án xây d ng công trình giao thông các kho n thu ch y u, xét t góc ñ phân
tích tài chính, là doanh thu t thu phí c u ñư ng (n u có t ch c thu phí). Doanh thu năm th t
t thu phí c u ñư ng Bttc ñư c xác ñ nh theo công th c:
m
Bttc = ∑ N ti Pi (7.1)
i =1
trong ñó:
Nti – lưu lư ng xe lo i i năm th t;
Pi – phí c u ñư ng cho lo i xe th i;
m - s lo i xe tính toán.
2.3.3. Phương pháp th hi n các dòng ti n
ð th hi n các dòng ti n c a m t d án ta có th s d ng 2 phương pháp là sơ ñ và l p
b ng.
Phương pháp sơ ñ (v i tr c hoành ch th i gian g n v i các mũi tên hư ng lên trên ch
các kho n thu, các mũi tên hư ng xu ng dư i ch các kho n chi) ñã ñư c trình bày r t k
trong chương v các ch tiêu hi u qu . Ưu ñi m c a phương pháp này là ñơn gi n và r t tr c
quan. Tuy nhiên, phương pháp này ch có th áp d ng cho các dòng ti n ñơn gi n, thư ng là
các dòng ti n chưa tính ñ n v n ñ thu và ti n tr lãi vay.
ð th hi n các dòng ti n ph c t p ngư i ta ph i dùng phương pháp l p b ng. Phương
pháp này có kh năng ch rõ m i quan h gi a các dòng ti n và ñ c bi t h u ích khi c n th
hi n các dòng ti n sau thu (thu thu nh p doanh nghi p) và lãi.
C n ph i lưu ý r ng ñ i tư ng n p thu thu nh p doanh nghi p là doanh nghi p, m t d
án ñơn l , thông thư ng không ph i là ñ i tư ng n p thu này. Tuy nhiên, k t qu ho t ñ ng
c a d án c u thành k t qu ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p nên trong m i
d án cũng c n ph i nghiên c u v s nh hư ng c a thu (và lãi, n u d án có vay v n).
Sau ñây, tài li u trình bày 2 trư ng h p là dòng ti n sau thu có lãi vay và dòng ti n sau
thu không lãi vay.
2.3.3.1. Dòng ti n sau thu không lãi vay
Ví d 7.1. D án mua s m dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng
175
- M t doanh nghi p ñ u tư vào m t dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng có t ng chi phí
ñ u tư quy v th i ñi m b t ñ u ñưa d án vào khai thác là 24 t VNð. Th i h n khai thác là 6
năm, chi phí v n hành (không g m kh u hao) ñ u hàng năm là 3 t VNð, doanh thu t bán
s n ph m ñ u hàng năm là 12 t VNð. Giá tr thu h i là 6 t VNð ( ñây t m b qua quy ñ nh
v giá tr thu h i khi thanh lý tài s n c a Thông tư 06/2005/TT-BXD). Hãy xác ñ nh các dòng
ti n c a d án trên, bi t r ng thu thu nh p doanh nghi p là 30%; toàn b chi phí ñ u tư là v n
ch s h u (t c là không ph i vay v n ñ u tư), v i gi ñ nh là t t c chi phí ñ u tư ban ñ u t o
nên m t TSCð có nguyên giá b ng chính chi phí ñ u tư ñó (nghĩa là b ng 24 t ); phương pháp
kh u hao áp d ng là phương pháp kh u hao ñư ng th ng.
B ng 7.2 th hi n các dòng ti n ch y u c a d án trên.
B ng 7.2. Các dòng ti n c a d án mua s m dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng
(t VNð)
Năm V nñ u Doanh thu Chi phí v n Kh u Thu nh p Thu thu nh p L i nhu n
th tư ban (không k hành (không hao ch u thu doanh nghi p (thu nh p)
ñu VAT) k kh u hao) (D) (TTN) sau thu
(EAT)
[0] [1] [2] [3] [4]=[1-2-3] [5]=[4x0.3] [6]=[4-5]
0 -24
1 12 3 4 5 1.5 3.5
2 12 3 4 5 1.5 3.5
3 12 3 4 5 1.5 3.5
4 12 3 4 5 1.5 3.5
5 12 3 4 5 1.5 3.5
6 18 3 4 11 3.3 7.7
(=12+6) (=5+6) (=1.5+1.8) (=3.5+4.2)
Có th th y r ng kh u hao là ho t ñ ng không tính ñ n giá tr th i gian c a ti n nên giá
tr hi n t i c a dòng l i nhu n sau thu hàng năm (th hi n trong c t th 6 c a b ng 7.2)
không ph i là (thư ng là l n hơn) ch tiêu hi u s thu chi quy v th i ñi m hi n t i só tính ñ n
nh hư ng c a thu thu nh p doanh nghi p. N u ký hi u ch tiêu hi u s thu chi sau thu quy
v hi n t i là NPWAT thì ch tiêu này c n ph i ñư c xác ñ nh theo công th c sau:
(EATt + Dt )
( EBTt − TTN t + Dt )
n n
NPW AT = −V0 + ∑ = −V0 + ∑ (7.2a)
(1 + i ) (1 + i )t
t
t =1 t =1
Trong ñó:
EBTt - thu nh p trư c thu năm th t;
TTNt - thu thu nh p năm th t;
176
- EATt - l i nhu n sau thu năm th t;
Dt - kh u hao năm th t;
i - su t chi t kh u.
C n lưu ý thêm r ng trong trư ng h p này không có ti n tr lãi vay nên thu nh p trư c
thu EBT chính là thu nh p ch u thu .
N u l i nhu n sau thu và kh u hao là ñ u ñ n hàng năm thì ta có th áp d ng công th c:
(1 + i )n − 1 + SVAT
NPW AT = −V0 + (EAT + D ) (7.2b)
i (1 + i ) (1 + i )n
n
Trong ñó:
SVAT - giá tr thu h i sau thu .
C th như trong ví d nêu trên, ñ áp d ng công th c 7.2b ta c n tách thu nh p sau thu
năm th 6 (có giá tr b ng 7.7) thành l i nhu n sau thu t ho t ñ ng s n xu t kinh doanh (có
giá tr là 3.5) và giá tr thu h i sau thu (có giá tr là 4.2).
V n d ng công th c 7.2a ho c 7.2b có th tính ñư c NPWAT c a d án trên (v i su t
chi t kh u 12%) b ng 8.97, trong khi giá tr hi n t i c a dòng các l i nhu n (thu nh p) sau
thu là 16.52.
2.3.3.2. Dòng ti n sau thu và lãi vay
V n dùng ñ ñ u tư và v n lưu ñ ng dùng ñ trang tr i cho các ho t ñ ng s n xu t kinh
doanh (khai thác d án) có th là ñi vay. Trong khi ñó, theo quy ñ nh c a ngành tài chính thì
ti n tr lãi vay ñư c tính vào chi phí, và do ñó, làm gi m thu thu nh p doanh nghi p. ði u
này ñ ng nghĩa v i vi c n u d án có vay ti n thì v n ñ tr lãi vay nh hư ng m nh ñ n cơ
c u dòng ti n.
M t v n ñ n a làm ph c t p thêm dòng ti n sau thu và lãi vay là ti n tr lãi vay ñư c
xác ñ nh trên cơ s ti n n v n g c năm trư c còn l i chuy n sang (b ng cách nhân v i lãi
su t ti n vay). Và, ti n v n g c còn n năm trư c chuy n sang, ñ n lư t mình, l i ph thu c
vào quy ñ nh v thanh toán c a h p ñ ng vay v n.
Có th có r t nhi u phương th c thanh toán n vay như:
1. V n g c ñư c thanh toán toàn b m t l n vào cu i th i h n vay, ti n lãi ñư c tr
hàng năm ho c cũng tr toàn b m t l n vào cu i th i h n.
2. V n g c ñư c b t ñ u tr d n hàng năm sau m t kho ng th i gian nh t ñ nh k t
khi vay v n b ng m t lư ng ti n ñã n ñ nh trư c trong k ho ch thanh toán ñã ñư c
quy ñ nh trong h p ñ ng còn ti n lãi ph i tr hàng năm ñư c xác ñ nh trên cơ s ti n
v n g c còn n t năm trư c chuy n sang.
3. Ti n tr v n g c hàng năm do bên ñi vay t xác ñ nh tuỳ theo kh năng, mi n sao tr
h t n trong th i h n ñã n ñ nh còn ti n lãi vay ph i tr cũng ñư c xác ñ nh như
phương th c 2.
Còn có th có nhi u phương th c c th khác n a song có th chia t t c các phương
th c thanh toán làm 2 trư ng h p tiêu bi u là trong h p ñ ng vay v n có và không có quy
ñ nh c th v lư ng ti n v n g c ph i tr hàng năm. Có th nh n ñ nh r ng, n u h p ñ ng vay
177
- v n không quy ñ nh c th lư ng ti n v n g c ph i tr hàng năm thì c n ph i coi ñây là m t
ñi u ki n ưu ñãi c a bên cho vay ñ i v i bên vay ti n.
a. H p ñ ng vay v n có quy ñ nh v lư ng ti n v n g c ph i tr hàng năm
Trong ví d v d án mua s m dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng gi s v n ñ u tư
ban ñ u toàn b là v n vay v i lãi su t 10%/năm (các chi phí khác ñ vay ñư c v n coi như
không ñáng k ) và h p ñ ng vay v n yêu c u ph i tr v n g c trong vòng 5 năm b t ñ u t
năm th 2 v i lư ng ti n v n g c ph i tr hàng năm là 5 t VNð. K ho ch tr n và lãi ñư c
mô t như b ng 7.3.
B ng 7.3. K ho ch tr lãi và n c a d án dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng
N ăm Ti n v n g c ph i tr N chuy n Ti n lãi ph i
th N ñ u năm trong năm (TVG) năm sau tr trong năm (I)
[1] (b ng [3] c a
năm trư c) [2] [3]=[1-2] [4]=[1 x 0.1]
1 24 0 24 2,4
2 24 5 19 2,4
3 19 5 14 1,9
4 14 5 9 1,4
5 9 5 4 0,9
6 4 4 0 0,4
Trong b ng 7.3 các c t ñư c ñánh s t trái sang ph i tr c t năm th . C t 1 là "n ñ u
năm". Trong c t 1 này, t i hàng năm th 1 thì "n ñ u năm" là toàn b n g c ban ñ u, t i các
năm khác thì "n ñ u năm" c a năm th n b ng "n chuy n năm sau" c a năm th n-1. C t 2
"ti n v n g c ph i tr trong năm" là lư ng ti n v n g c mà bên cho vay yêu c u ph i tr hàng
năm. C t 3 "n chuy n năm sau" b ng "n ñ u năm" tr "ti n v n g c ph i tr trong năm".
C t th 4 "ti n lãi ph i tr trong năm" b ng "n ñ u năm" nhân v i lãi su t. Trong b ng cách
tính các c t ñư c miêu t trong hàng bên dư i dòng miêu t n i dung c a các c t ñó.
B ng 7.4. Các dòng ti n c a d án dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng
Doanh Thu nh p Thu nh p
thu Chi phí v n Kh u trư c thu N Ti n lãi Thu nh p Thu sau
Năm (không hành (không hao và lãi ñu ph i tr ch u thu thu nh p thu và lãi
th k VAT) k kh u hao) (D) (EBIT) năm (I) (TNCT) (TTN) (EAIT)
[1] [2] [3] [4]=[1-2-3] [5] [6]=[5x0.1] [7]=[4-6] [8]=[7x0.3] [9]=[7-8]
1 12 3 4 5 24 2,4 2,6 0,78 1,82
2 12 3 4 5 24 2,4 2,6 0,78 1,82
3 12 3 4 5 19 1,9 3,1 0,93 2,17
4 12 3 4 5 14 1,4 3,6 1,08 2,52
5 12 3 4 5 9 0,9 4,1 1,23 2,87
6 18 3 4 11 4 0,4 10,6 3,18 7,42
178
- Các s li u trong k ho ch tr n và lãi s nh hư ng tr c ti p ñ n các dòng ti n c a d
án. Các dòng ti n c a d án ñư c tính toán và trình bày trong b ng 7.4. Trong b ng 7.4 (và
b ng 7.6), vì lý do kh gi y có h n, tài li u không trình bày c t th hi n v n ñ u tư ban ñ u
v n ch xu t hi n m t l n t i th i ñi m ñ u năm th nh t (th i ñi m 0).
Như ñã ch ng minh trong nhi u tài li u, ti n tr lãi vay không ñư c ñưa vào dòng chi ñ
tính các ch tiêu ñ ng, do ñó, ñ tính NPWAT ta ph i áp d ng công th c:
(EBITt − TTN t + Dt ) = −V + n ( EAITt + I t + Dt )
n
NPW AT = −V0 + ∑ ∑ (7.3a)
(1 + i )t (1 + i )t
0
t =1 t =1
Trong ñó:
EBITt - thu nh p trư c thu và lãi năm th t;
EAITt - thu nh p sau thu và lãi năm th t;
It - ti n lãi ph i tr năm th t.
Ho c, n u các dòng ti n là ñ u ñ n thì:
(1 + i )n − 1 + SVAT
NPW AT = −V0 + ( EBIT − TTN + D )
i (1 + i ) (1 + i )n
n
(1 + i )n − 1 + SVAT
= −V0 + (EAIT + I + D ) (7.3b)
i(1 + i ) (1 + i )n
n
M t ñi m khác c n lưu ý là k ho ch tr n và lãi như b ng 7.3 là k ho ch mà bên vay
ti n bu c ph i th c thi. Ngu n ti n ñ d án thanh toán kho n n g c ph i tr hàng năm là Thu
nh p sau thu và lãi EAIT và Kh u hao D.
B ng 7.5. H s kh năng thanh toán c a d án dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng
N ăm Kh u hao Thu nh p sau T ng kh năng H s kh năng
TiÒn vèn gèc
ph¶i tr¶ TVG
th D thu và lãi EAIT thanh toán thanh toán Ktt
[1] [2] [3]=[1+2] [4] [5]=[3/4]
4 1,82 5,82 0
1
4 1,82 5,82 5 1,16
2
4 2,17 6,17 5 1,23
3
4 2,52 6,52 5 1,30
4
4 2,87 6,87 5 1,37
5
4 7,42 11,42 4 2,86
6
Trong nhi u trư ng h p, ñ ph c v công tác ñánh giá ñ an toàn v m t tài chính c a
d án ngư i ta l p b ng tính ch tiêu H s kh năng thanh toán Ktt. Ktt m i năm ñư c xác
ñ nh b ng t s gi a lư ng ti n có th dùng ñ thanh toán và lư ng ti n c n ph i thanh toán
c a năm ñó.
Lư ng ti n có th dùng ñ thanh toán h ng năm b ng thu nh p sau thu và lãi EAIT +
kh u hao D. Lư ng ti n ph i tr h ng năm b ng ti n lãi I và ti n v n g c ph i tr TVG c a
năm ñó. Tuy nhiên, ti n lãi I ñã ñư c tính vào chi phí nên Ktt ñư c xác ñ nh theo công th c:
179
- EAIT + D
K tt = (7.3c)
TVG
B ng 7.5 tính toán và trình bày h s kh năng thanh toán hàng năm c a d án mua s m
dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng.
M t d án ñư c coi là an toàn v kh năng thanh toán là khi h s này trong các năm ñ u
l n hơn 1. N u trong m t năm nào ñó h s này nh hơn 1 thì d án (ho c doanh nghi p có d
án ñó) có th s d ng ngu n ti n thanh toán còn dư c a các năm trư c ñó. N u lư ng ti n dư
c a các năm trư c không ñ hay ñã s d ng vào m c ñích khác thì ch d án ph i huy ñ ng
ti n t các ngu n khác. Tóm l i, ph i thanh toán ñ y ñ theo k ho ch ñã ñ nh. N u không, d
án ñư c coi là không an toàn v m t tài chính và có th không ñư c duy t.
b. H p ñ ng vay v n không quy ñ nh v lư ng ti n v n g c ph i tr hàng năm
Trư ng h p trong h p ñ ng vay v n không quy ñ nh lư ng ti n v n g c ph i tr hàng
năm thì ñi u này có nghĩa là trong th i h n ñã quy ñ nh d án ph i thanh toán h t n , trong ñó
lư ng ti n tr v n g c hàng năm do d án t xác ñ nh tuỳ thu c kh năng c a mình. Khi ñó,
dòng ti n còn ph c t p hơn n a do k ho ch tr n và lãi là không có trư c. B ng 7.6 là m t ví
d v cách xác ñ nh và th hi n các dòng ti n c a d án cho trư ng h p này ñ i v i d án mua
s m dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng v i gi ñ nh là t ng lư ng ti n có th dùng ñ
thanh toán ch d án ñem tr h t cho ch n ñ thanh toán n g c.
B ng 7.6. Các dòng ti n c a d án dây chuy n s n xu t v t li u xây d ng
khi không có k ho ch tr n n ñ nh trư c
Doanh Chi phí Thu nh p Ti n ñ N
Năm thu v n Kh u N ñ u Ti n lãi Thu nh p Thu sau tr v n chuy n
th hành hao năm ph i tr ch u thu thu nh p thu và lãi gc năm sau
[1] [2] [3] [4] [5]=[4x0.1] [6]=[1-2-3-5] [7]=[6x0.3] [8]=[6-7] [9]=[8+3] [10]=[4-9]
1 12 3 4 24,00 2,40 2,60 0,78 1,82 5,82 18,18
2 12 3 4 18,18 1,82 3,18 0,95 2,23 6,23 11,95
3 12 3 4 11,95 1,20 3,80 1,14 2,66 6,66 5,29
4 12 3 4 5,29 0,53 4,47 1,34 3,13 7,13 0,00
5 12 3 4 0,00 0,00 5,00 1,50 3,50 7,50 0,00
6 18 3 4 0,00 0,00 11,00 3,30 7,70 11,70 0,00
3. PHÂN TÍCH KINH T - XÃ H I
3.1. Nh ng khái ni m và v n ñ chung
3.1.1. S c n thi t c a phân tích kinh t - xã h i
Phân tích tài chính xem xét d án ñ u tư theo giác ñ l i ích tr c ti p c a ch ñ u tư.
Trái l i phân tích kinh t - xã h i l i ñánh giá d án xu t phát t l i ích c a toàn b n n kinh t
qu c dân và toàn xã h i. Phân tích kinh t - xã h i r t c n thi t vì:
- Trong n n kinh t th trư ng, tuy ch trương ñ u tư ph n l n là do các doanh nghi p t
quy t ñ nh xu t phát t l i ích tr c ti p cu doanh nghi p, nhưng nó không ñư c trái v i lu t
pháp và ph i phù h p v i ñư ng l i phát tri n kinh t - xã h i chung c a ñ t nư c, trong ñó l i
180
- ích c a ñ t nư c và doanh nghi p ñư c k t h p ch t ch . Nh ng yêu c u này ph i ñư c th
hi n thông qua ph n phân tích kinh t - xã h i c a d án.
- Phân tích kinh t - xã h i ñ i v i nhà ñ u tư ñó là căn c ch y u ñ thuy t ph c Nhà
nư c, các cơ quan có th m quy n ch p thu n d án, thuy t ph c các ngân hàng cho vay v n,
thuy t ph c nhân dân ñ a phương ñ t d án ng h ch ñ u tư th c hi n d án.
- ð i v i Nhà nư c, phân tích kinh t - xã h i là căn c ch y u ñ Nhà nư c xét duy t
ñ c p gi y phép ñ u tư.
- ð i v i các t ch c vi n tr d án, phân tích kinh t - xã h i cũng là m t căn c quan
tr ng ñ h ch p thu n vi n tr , nh t là ñ i v i các t ch c vi n tr nhân ñ o, vi n tr cho các
m c ñích xã h i, vi n tr cho vi c b o v môi trư ng.
- ð i v i các d án ph c v l i ích công c ng do Nhà nư c tr c ti p b v n thì ph n
phân tích l i ích kinh t - xã h i ñóng vai trò ch y u trong d án, lo i d án này hi n nay
nư c ta khá ph bi n và chi m m t ngu n v n khá l n. Vì v y vi c phân tích kinh t - xã h i
c a d án luôn luôn gi m t vai trò quan tr ng.
3.1.2. S khác nhau gi a phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i
Gi a phân tích tài chính và phân tích kinh t - xã h i có m t s ñi m khác nhau cơ b n
sau ñây:
3.1.2.1. V quan ñi m và m c ñích
+ Phân tích tài chính ñ ng trên l p trư ng quan ñi m l i ích c a ch ñ u tư ñ ñánh giá
d án, còn phân tích kinh t - xã h i l i ñ ng trên quan ñi m l i ích c a toàn b n n kinh t
qu c dân và l i ích c a toàn xã h i ñ xem xét v n ñ .
Ch ñ u tư xu t phát t l i ích tr c ti p c a mình nhưng ph i n m trong ph m vi pháp
lu t cho phép (ví d lu t môi trư ng, lu t ñ t ñai, lu t kinh doanh, lu t ñ u tư, danh m c s n
ph m b c m không ñư c s n xu t v.v...).
Nhà nư c xu t phát t l i ích c a toàn xã h i nhưng cũng ph i t o ñi u ki n cho nhà
kinh doanh ñ u tư ñư c thu n l i trong ph m vi pháp lu t cho phép.
L i ích qu c gia, xã h i và l i ích c a ch ñ u tư có m t th ng nh t, th hi n ch các
d án ñ u tư m t m t ñem l i l i nhu n cho ch doanh nghi p, nhưng m t khác cũng góp ph n
phát tri n ñ t nư c (ví d thông qua n p thu ). Nhưng hai l i ích trên có th mâu thu n nhau,
nh t là theo giác ñ b o v môi trư ng.
+ Cũng do quan ñi m l i ích khác nhau nên trong cách tính toán các ch tiêu cũng khác
nhau.
+ Phân tích tài chính ñ ng trên giác ñ vi mô, còn phân tích kinh t - xã h i l i ñ ng trên
giác ñ vĩ mô ñ xem xét v n ñ .
+ Phân tích tài chính l y m c tiêu t i ña hoá l i nhu n k t h p v i an toàn kinh doanh là
chính, còn phân tích kinh t - xã h i l y m c tiêu t i ña hoá l i ích kinh t - xã h i là xu t phát
ñi m ñ xem xét v n ñ .
3.1.2.2. V phương pháp tính toán
+ Khi tính toán các ch tiêu tĩnh và các ch tiêu ñ ng (như NPW, IRR, B/C) cho m t s
trư ng h p trong phân tích kinh t - xã h i ngư i ta không dùng giá tài chính (giá th trư ng)
181
- như khi phân tích tài chính, mà ngư i ta dùng giá kinh t , hay còn g i là giá tham kh o
(Reference Price), hay là giá n ho c giá qui chi u (Shadow Price).
Trong phân tích tài chính ngư i ta dùng giá th trư ng là ch y u, còn trong phân tích
kinh t - xã h i ngư i ta thư ng dùng giá chi phí hay th i cơ, ñó là giá tr c a m t cái gì ñó mà
xã h i ph i t b khi ph i ch p nh n m t quy t ñ nh nào ñó cu d án ñ u tư.
+ M t s quan ni m tính toán ñ i v i m t s ch tiêu chi phí và l i ích khi phân tích kinh
t - xã h i khác v i khi phân tích tài chính. Ví d thu khi phân tích tài chính b cho là m t
kho n chi phí ñ i v i ch ñ u tư, nhưng khi phân tích kinh t - xã h i nó l i ñư c coi như m t
kho n thu nh p c a Nhà nư c. Kho n tr c p c a Nhà nư c ñ i v i d án ñư c coi là m t
kho n thu khi phân tích tài chính, nhưng ph i coi là m t kho n chi khi phân tích kinh t - xã
h i v.v...
+ V phương pháp phân tích, các phương pháp áp d ng khi phân tích kinh t - xã h i
ph c t p và ña d ng hơn so v i phân tích tài chính.
Cũng tương t như khi phân tích tài chính, khi phân tích kinh t - xã h i cũng s d ng
nhóm ch tiêu tĩnh và nhóm ch tiêu ñ ng, nhưng ñây l i ph i xem xét cho hai trư ng h p:
- Khi d án ñ u tư là c a các doanh nghi p kinh doanh nh m thu l i nhu n.
- Khi d án ñ u tư là d án ph c v l i ích công c ng mà ngu n v n do ngân sách Nhà
nư c c p. Trong trư ng h p này ngư i ta thư ng dùng phương pháp so sánh khi có d án và
khi không có d án cũng như phương pháp ch tiêu t ng h p không ñơn v ño, mà nh ng
phương pháp này khi phân tích tài chính h u như không ñư c áp d ng.
+ Vi c xác ñ nh các tr s l i ích và chi phí khi phân tích kinh t - xã h i thư ng khó
khăn hơn so v i khi phân tích tài chính, vì khi phân tích kinh t - xã h i nh ng l i ích vô hình
và khó ñ nh lư ng nhi u hơn so v i khi phân tích tài chính.
3.1.3. Khái ni m v chi phí, l i ích, hi u qu kinh t - xã h i và ch tiêu tính toán
3.1.3.1. Khái ni m
+ Chi chí kinh t - xã h i
Chi phí kinh t - xã h i là nh ng kho n chi tiêu hay t n th t mà Nhà nư c và xã h i ph i
gánh ch u khi th c hi n d án. Nh ng kho n chi phí này thư ng là:
- Tài nguyên thiên nhiên c a ñ t nư c ph i dành cho d án, mà lo i tài nguyên này hoàn
toàn có th s d ng vào vi c khác trong m t tương lai g n ñ sinh l i (có th hi u ñây là m t
lo i chi phí th i cơ). ð b i hoàn l i chi phí này cho xã h i các doanh nghi p thư ng ph i n p
thu tài nguyên.
- Các cơ s h t ng kinh t và văn hoá xã h i mà Nhà nư c ph i b v n t ngân sách
Nhà nư c ñ xây d ng, mà các cơ s h t ng này tr c ti p hay gián ti p ph c v cho d án (ví
d các công trình giao thông v n t i, ñi n, c p thoát nư c, các công trình văn hoá ph c công
nhân v.v...). ð b i hoàn l i chi phí này các doanh nghi p thư ng ph i n p thu s d ng cơ s
h t ng.
- L c lư ng lao ñ ng ngh nghi p mà Nhà nư c ñã ph i bao c p trong ñào t o, các l c
lư ng này ñư c d án s d ng. ð b i hoàn chi phí này ñúng ra các doanh nghi p còn ph i
n p thu cho ñào t o nhân l c.
182
nguon tai.lieu . vn
