Xem mẫu
- Hướng tới phát triển năng lượng bền vững
Năng lượng Việt Nam - còn nhiều thách thức
Trong những năm qua, ngành năng lượng Việt Nam đã có bước phát triển mạnh
mẽ, cơ bản đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và đời sống dân sinh. Tuy
nhiên, trước yêu cầu bảo đảm nhu cầu về năng lượng để duy trì mức tăng trưởng
kinh tế cao, phát triển bền vững, góp phần bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an
toàn xã hội và không ngừng cải thiện đời sống nhân dân, ngành năng lượng Việt
vẫn còn nhiều vấn đề và thức cần phải vượt qua.
Nam thách
An ninh năng lượng ở Việt Nam được củng cố đáng kể từ khi đất nước chuyển từ
một nước nhập khẩu năng lượng sang xuất khẩu năng lượng năm 1990. Tuy nhi ên,
hiện nay một số vấn đề về an ninh năng lượng gặp phải gồm:
- An ninh cung cấp điện: cơ bản đã đáp ứng được nhu cầu về điện năng. Tuy
nhiên, việc cung cấp điện vẫn chưa ổn định với điện áp thấp ở một số khu vực
nông thôn, miền núi. Vào mùa hè, vẫn thường xảy ra thiếu điện do nhu cầu tăng
(tăng trung bình khoảng 14% mỗi năm), đặc biệt là trong những năm hạn hán vì
các nhà máy thủy điện chiếm tỷ trọng lớn, gần 40% tổng công suất lắp đặt.
- An ninh cung cấp dầu lửa và nhiên liệu dầu: Chương trình dự trữ dầu hiện tại của
Việt Nam đặt mục tiêu 1 triệu ki-lô lít, tương ứng với việc tiêu thụ dầu lửa và
nhiên liệu trong vòng 30 ngày.
Khả năng dự trữ theo kế hoạch hiện tại sẽ không đủ để ổn định nền kinh tế trong
nước nếu thế giới phải đối mặt với cuộc khủng hoảng dầu.
Về cơ bản, Việt Nam đáp ứng đủ nhu cầu về dầu lửa cho kế hoạch phát triển kinh
tế - xã hội. Doanh thu của điện, than, và dầu lửa, khí ga tự nhiên tăng ổn định,
đóng góp cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế Việt Nam. Tuy
- nhiên, mức độ phát triển vẫn thấp do các vấn đề như: hiệu suất chung của ngành
năng lượng thấp; sử dụng năng lượng chưa tiết kiệm và chưa hiệu quả, cường độ
năng lượng và cường độ điện cao hơn mức trung bình thế giới; hiệu quả sản xuất
và tiếp cận thị trường chưa cao; chi phí khai thác, biến đổi, truyền tải và phân phối
năng lượng cao do công nghệ lạc hậu, quản lý còn nhiều bất cập; giá năng lượng
chưa phản ánh chính xác các yếu tố đầu vào của sản xuất và phân phối sản phẩm
năng lượng; đầu tư cho sự phát triển năng lượng vẫn chưa đáp ứng mong đợi; tiến
độ của nhiều dự án bị trì hoãn v.v..
Trong thời gian 20 năm nữa, khi tiêu thụ năng lượng dự báo tăng tương ứng với sự
tăng trưởng cao của nền kinh tế, sự tăng mạnh mẽ của sản xuất năng lượng khiến
Việt Nam phải đối mặt với sự hạn chế về trữ lượng. Do đó, khả năng cân bằng
năng lượng của Việt Nam trở lại nhập siêu vào khoảng từ sau năm 2015 là hoàn
toàn có thể xảy ra.
Theo quan điểm phát triển hài hòa kinh tế, cung cấp năng lượng, bảo vệ môi
trường và củng cố an ninh năng lượng, phát triển năng lượng bền vững, những
thách thức trong việc cung cấp năng l ượng dài hạn của Việt Nam được nhận dạng
là phải: sử dụng năng lượng hiệu quả và tiết kiệm; thiết lập hệ thống cung cấp
năng lượng chắc chắn và hiệu quả; ổn định cung cấp năng lượng, nhập khẩu năng
lượng và củng cố an ninh năng lượng; thành lập thị trường năng lượng hiệu quả,
khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia bình đẳng và cạnh tranh lành mạnh.
Để khắc phục những yếu kém, vượt qua những thách thức nêu trên, Nhà nước cần
phải xây dựng các chính sách liên quan đến phát triển năng lượng bền vững dựa
trên cơ sở các chỉ tiêu đánh giá phát triển năng lượng bền vững. Các chỉ tiêu có thể
cung cấp những thông tin, trợ giúp cho quá trình ra quyết định; chuyển tải những
tri thức về kinh tế - kỹ thuật, xã hội và môi trường vào quá trình ra quyết định; hỗ
trợ việc đo lường và định hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Nó cũng được
coi như là một công cụ để trao đổi ý tưởng, suy nghĩ, những giá trị giúp so sánh
- trình độ phát triển giữa Việt Nam với các quốc gia khác theo h ướng bền vững.
Hiện nay, chúng ta chưa có cơ sở khoa học đủ vững chắc để đánh giá ngành năng
lượng đang phát triển ở mức độ nào cũng như để xây dựng các mục tiêu chiến
lược phát triển ngành theo hướng bền vững theo các tiêu chí có thể định lượng
được do thiếu bộ chỉ tiêu đánh giá.
Cần thiết phải có bộ chỉ tiêu quốc gia đánh giá phát triển năng lượng bền vững
Những phân tích trên đây cho thấy việc cần thiết phải có bộ ch ỉ tiêu quốc gia đánh
giá phát triển năng lượng bền vững. Các nhà khoa học đã nghiên cứu bộ chỉ tiêu
quốc gia đánh giá phát triển năng lượng bền vững theo kinh nghiệm quốc tế, bao
gồm 29 chỉ tiêu thuộc 3 nhóm sau:
Nhóm các chỉ tiêu về năng lượng - xã hội, gồm các chỉ tiêu: tỉ lệ các hộ (dân số)
không sử dụng điện hoặc năng l ượng thương phẩm, hoặc phụ thuộc cao vào năng
lượng không thương phẩm (khả năng tiếp cận); phần thu nhập hộ gia đình dành
cho nhiên liệu và điện năng (khả năng chi trả); năng lượng gia đình sử dụng cho
mỗi nhóm thu nhập và hỗn hợp nhiên liệu tương ứng (sự mất cân xứng); các tai
nạn trên mỗi dây chuyền sản xuất nhiên liệu (sự an toàn liên quan đến sức khoẻ
con người).
Nhóm các chỉ tiêu về năng lượng - kinh tế, gồm các chỉ tiêu: năng lượng sử dụng
trên đầu người (sử dụng); năng lượng sử dụng trên mỗi đơn vị GDP (sản xuất);
hiệu quả chuyển hoá và phân phối năng lượng; cường độ năng lượng ngành công
nghiệp; cường độ năng lượng ngành nông nghiệp; cường độ năng lượng ngành
dịch vụ - thương mại; cường độ năng lượng hộ gia đình (sử dụng cuối cùng);
cường độ năng lượng ngành giao thông (sử dụng cuối cùng); tỷ lệ của nhiên liệu
trong năng lượng và điện năng (sự đa dạng hoá); giá năng lượng sử dụng cuối
cùng theo nhiên liệu và theo ngành (giá cả); nhập khẩu năng lượng; dự trữ nhiên
liệu chiến lược.
- Nhóm các chỉ tiêu về năng lượng - môi trường, gồm các chỉ tiêu: thải khí GHG từ
sản xuất và sử dụng năng lượng theo đầu người, trên mỗi đơn vị GDP (thay đổi
khí hậu); tập trung vào sự ô nhiễm không khí trong khu vực thành phố (chất lượng
không khí); không khí ô nhiễm từ hệ thống năng lượng (chất lượng không khí); sự
thải ra các chất gây ô nhiễm dạng lỏng từ hệ thống năng lượng bao gồm dầu lửa
(chất lượng nước).
Tóm lại, Bộ chỉ tiêu quốc gia đánh giá phát triển năng lượng bền vững là cơ sở dữ
liệu nền tảng cho việc phân tích, đánh giá sử dụng nguồn t ài nguyên năng lượng
của đất nước, đồng thời nó cũng là cơ sở để phân tích ảnh hưởng của những lựa
chọn chính sách thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội đến sử dụng năng lượng sơ cấp
và năng lượng cuối cùng.
Đã đến lúc chúng ta cần đặt mục tiêu xây dựng bộ chỉ tiêu quốc gia về phát triển
năng lượng bền vững hoàn chỉnh. Thực tế nhiều nước đã cho thấy khi có bộ chỉ
tiêu quốc gia các nhà nghiên cứu chiến lược, hoạch định chính sách có cơ sở
nghiên cứu cụ thể, hỗ trợ quá trình ra các quyết định; các nhà quản lý sử dụng bộ
chỉ tiêu quản lý sự phát triển bền vững ngành, địa phương; công chúng và các tổ
chức có liên quan sử dụng bộ chỉ tiêu để kiểm soát các hoạt động năng lượng;
cộng đồng quốc tế sử dụng bộ chỉ ti êu để đánh giá mức độ phát triển ngành năng
lượng Việt Nam và việc thực hiện các cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc
tế.
nguon tai.lieu . vn