Xem mẫu

  1. VIII. ®¸nh gi¸ dù ¸n A. Gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lîi Ých cña dù ¸n 141. Míi ®­îc ®­a ra trong mét vµi n¨m gÇn ®©y, c¸c ho¹t ®éng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lîi Ých cña dù ¸n ®­îc Ng©n hµng khuyÕn khÝch thùc hiÖn. C«ng viÖc nµy liªn quan ®Õn x¸c ®Þnh nh÷ng lîi Ých mong ®îi tõ dù ¸n, gi¸m s¸t c¸c c¬ héi thu ®­îc nh÷ng lîi Ých nµy trong giai ®o¹n thùc hiÖn, vµ ®¸nh gi¸ møc ®é vµ t¸c ®éng cña nh÷ng lîi Ých thu ®­îc khi hoµn thµnh vµ sö dông dù ¸n. Gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lîi Ých cña dù ¸n gióp c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn vµ Ng©n hµng b¶o ®¶m ®¹t ®­îc lîi Ých ®· ®Þnh th«ng qua ¸p dông c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp t¹i mét sè giai ®o¹n cña chu tr×nh dù ¸n. VÝ dô, trong giai ®o¹n chuÈn bÞ vµ thÈm ®Þnh dù ¸n, cÇn thu thËp th«ng tin c¬ b¶n vÒ nh÷ng ng­êi h­ëng lîi vµ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®Ó gióp lËp c¸c dù ¸n trªn c¬ së cã nh÷ng gi¶ ®Þnh s¸t thùc vÒ ph¶n øng cña ng­êi h­ëng lîi ®èi víi dù ¸n. C¸c lîi Ých cña dù ¸n ®­îc gi¸m s¸t sÏ b¶o ®¶m r»ng nh÷ng ng­êi h­ëng lîi ®­îc nhËn vµ sö dông hµng ho¸ vµ dÞch vô cña dù ¸n ®óng theo mong ®îi ban ®Çu. Cã thÓ tiÕn hµnh c¸c nghiªn cøu ®¸nh gi¸ t¸c ®éng t¹m thêi nh»m x¸c ®Þnh c¸c ho¹t ®éng cÇn thiÕt tiÕp theo sau khi hoµn thµnh phÇn thùc hiÖn vÒ vËt chÊt ®Ó ®¶m b¶o ®¹t ®­îc lîi Ých, hç trî cho c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®ang tiÕn hµnh vµ h­íng dÉn cho chuÈn bÞ c¸c dù ¸n míi. 142. Ngay tõ ®Çu chu tr×nh dù ¸n, bªn vay th­êng chØ ®Þnh mét ®¬n vÞ chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lîi Ých cña dù ¸n trong suèt thêi gian dù ¸n vµ c¶ sau khi hoµn thµnh dù ¸n nÕu vÉn cßn cÇn thiÕt. §¬n vÞ nµy ph¶i tù chuÈn bÞ thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lîi Ých cho dù ¸n. Vµo ®Çu giai ®o¹n thùc hiÖn dù ¸n, bªn vay ph¶i cËp nhËt cho ®¬n vÞ gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ lîi Ých c¸c th«ng tin vÒ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi theo khu vùc ¶nh h­ëng ®Õn dù ¸n. Khi ®ã ®¬n vÞ chÞu tr¸ch nhiÖm ph¶i tËp hîp th«ng tin vÒ nh÷ng ng­êi h­ëng lîi ®Ó nhËn biÕt toµn diÖn vÒ nh÷ng ng­êi h­ëng lîi vµ së thÝch cña ng­êi sö dông, nÕu cÇn; ¶nh h­ëng cña dù ¸n ®Õn phóc lîi kinh tÕ vµ x· héi; c¸ch tæ chøc nh÷ng ng­êi h­ëng lîi; mèi quan t©m cña nh÷ng ng­êi h­ëng lîi tíi dù ¸n; rñi ro vµ nh÷ng viÖc cÇn lµm ®Ó ng­êi h­ëng lîi nhËn ®­îc hµng ho¸ vµ dÞch vô cña dù ¸n. 143. Ngay c¶ víi ®Çy ®ñ hiÓu biÕt vÒ nh÷ng ng­êi h­ëng lîi, ®¬n vÞ chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lîi Ých cña dù ¸n ph¶i chuÈn bÞ ®èi mÆt víi c¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi viÖc nhËn lîi Ých ph¸t sinh trong giai ®o¹n thùc hiÖn. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy th­êng n¶y sinh bëi kh«ng cã sù chó ý ®Çy ®ñ ®Õn viÖc b¶o ®¶m giao hµng ho¸ vµ dÞch vô cña dù ¸n vµ c¸ch sö dông hµng ho¸ vµ dÞch vô cña nh÷ng ng­êi h­ëng lîi. Do vËy, ®¬n vÞ chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lîi Ých cña dù ¸n ph¶i thiÕt lËp mét hÖ thèng x¸c minh viÖc nhËn hµng hãa vµ sö dông hµng hãa cña nh÷ng ng­êi h­ëng lîi, ®o l­êng t¸c ®éng, ®Ò xuÊt hµnh ®éng cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o thu ®­îc lîi Ých. 144. §¬n vÞ thùc hiÖn cÇn lËp lÞch tr×nh cho c¸c ho¹t ®éng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lîi Ých cña dù ¸n b¾t ®Çu ngay khi hµng ho¸ hay dÞch vô cña dù ¸n b¾t ®Çu chuyÓn ®Õn ng­êi h­ëng lîi. CÇn b¾t ®Çu tõ c¸c phÇn viÖc giao sím (vÝ dô ch­¬ng tr×nh ph©n 41
  2. phèi ph©n bãn) bëi nh÷ng ho¹t ®éng nµy vµ lîi Ých ph¸t sinh th­êng b¾t ®Çu rÊt l©u tr­íc khi hoµn thµnh toµn bé dù ¸n. C¸c ho¹t ®éng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lîi Ých cÇn cã sù thu thËp th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng nh÷ng ng­êi h­ëng lîi ®· nhËn vµ sö dông hµng ho¸ vµ dÞch vô cña dù ¸n vµ cã lîi Ých tõ viÖc sö dông ®ã. C¸c b¸o c¸o gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lîi Ých cÇn ng¾n gän nh­ng ®ñ chi tiÕt ®Ó nhËn ra sù kh¸c nhau gi÷a t×nh h×nh ho¹t ®éng thùc tÕ vµ dù tÝnh ë c¸c m¶ng quan träng, gióp cho viÖc ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p söa ch÷a. 145. Gi¸m ®èc dù ¸n lu«n ®­îc mong ®îi sÏ ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho c¸c nç lùc gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lîi Ých cho dù ¸n. Gi¸m ®èc dù ¸n cã thÓ hç trî b»ng c¸ch cho phÐp tiÕp cËn dÔ dµng c¸c tµi liÖu cña dù ¸n vµ cung cÊp sè liÖu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô ®· giao vµ sè liÖu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô mµ nh÷ng ng­êi h­ëng lîi ®· sö dông. Trong tr­êng hîp sù ph¸t triÓn cña dù ¸n cho thÊy cÇn cã thay ®æi ®Ó ®¹t ®­îc c¸c lîi Ých nh­ mong muèn, Gi¸m ®èc dù ¸n ph¶i lµ mét trong sè nh÷ng ng­êi tham gia thiÕt kÕ, thùc hiÖn nh÷ng thay ®æi nµy. B. B¸o c¸o hoµn thµnh dù ¸n 146. Trong vßng ba th¸ng sau khi hoµn thµnh dù ¸n, ®¬n vÞ thùc hiÖn ph¶i chuÈn bÞ b¸o c¸o hoµn thµnh dù ¸n. Môc ®Ých cña b¸o c¸o lµ cung cÊp giíi thiÖu ng¾n gän vÒ dù ¸n tõ khi b¾t ®Çu ®Õn lóc hoµn thµnh, ®¸nh gi¸ sù hoµn thµnh vµ ®Çy ®ñ cña qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ thÈm ®Þnh víi qu¸ tr×nh thùc hiÖn, xem xÐt l¹i kinh nghiÖm trong viÖc thùc hiÖn dù ¸n vµ rót ra c¸c bµi häc cã thÓ ¸p dông cho c¸c dù ¸n t­¬ng lai. Phô lôc 15 tr×nh bµy mét sè néi dung cho b¸o c¸o hoµn thµnh dù ¸n. B¸o c¸o hoµn thµnh dù ¸n ph¶i ®­îc lËp d­íi sù h­íng dÉn cña Gi¸m ®èc dù ¸n- Gi¸m ®èc dù ¸n ph¶i quan t©m ®Ó cung cÊp mét b¸o c¸o thùc tÕ vµ kh¸ch quan vÒ c¸ch ®Þnh h×nh, chuÈn bÞ vµ thùc hiÖn dù ¸n. VÒ phÝa m×nh, trong vßng 6 th¸ng kÓ tõ ngµy hoµn thµnh dù ¸n, Ng©n hµng sÏ lËp b¸o c¸o hoµn thµnh dù ¸n cña riªng Ng©n hµng. 42
  3. Phô lôc
  4. Phô lôc Phô lôc Trang 1. Danh môc c¸c c«ng viÖc qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n ......................................... 47 2. Danh môc c¸c vÊn ®Ò th­êng gÆp trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n ......... 51 3. LËp lÞch tr×nh thùc hiÖn dù ¸n vµ kÕ ho¹ch sö dông nguån lùc ................. 55 4. LËp kÕ ho¹ch vµ kiÓm so¸t dùa trªn C¬ cÊu ph©n chia c«ng viÖc ............. 79 5. Chøc n¨ng cña c¸n bé v¨n phßng dù ¸n (PMO) ............................................ 91 6. HÖ thèng kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n chi phÝ dù ¸n ................................................ 95 7. Hå s¬ vµ c¸c file d÷ liÖu vÒ dù ¸n ................................................................... 99 8. Gîi ý ®Ò c­¬ng cho Tµi liÖu h­íng dÉn c¸c thñ tôc cña dù ¸n ................ 103 9. Thñ tôc lùa chän t­ vÊn .................................................................................. 107 10. Thñ tôc mua hµng ho¸ vµ c«ng tr×nh d©n dông ....................................... 113 11. MÉu yªu cÇu thay ®æi ®¬n ®Æt hµng ........................................................... 119 12. Nh÷ng c«ng cô vµ kü thuËt ®Ó dù to¸n vµ kiÓm tra tiÕn ®é .................... 123 13. C¸c ®oµn c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n cña ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ ..... 133 14. h­íng dÉn chuyÓn tiÕp tõ giai ®o¹n thùc hiÖn dù ¸n sang vËn hµnh dù ¸n ...................................................................................................... 139 15. Mét sè néi dung gîi ý cho b¸o c¸o kÕt thóc dù ¸n .................................. 143
  5. Phô lôc 1 c¸c c«ng viÖc qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n 45
  6. 46
  7. Phô lôc 1 c¸c c«ng viÖc qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n Qu¶n lý dù ¸n - LËp kÕ ho¹ch vµ lËp lÞch tr×nh c¸c ho¹t ®éng dù ¸n; - Tæ chøc v¨n phßng dù ¸n; - TuyÓn dông, ph©n c«ng c«ng viÖc vµ gi¸m s¸t c¸n bé dù ¸n; - Gi¸m s¸t vµ kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng dù ¸n; - Phèi hîp víi Ng©n hµng vµ c¸c nhµ tµi trî kh¸c; - Xem xÐt l¹i c¸c b¸o c¸o cña c¸c nhµ t­ vÊn dù ¸n, c¸c nhµ cung cÊp vµ nhµ thÇu; - ChuÈn bÞ c¸c b¸o c¸o do Ng©n hµng yªu cÇu. Qu¶n lý tµi chÝnh - X©y dùng kÕ ho¹ch tµi chÝnh chi tiÕt, theo giai ®o¹n, bao gåm c¶ ng©n s¸ch dù ¸n; - X©y dùng vµ duy tr× hÖ thèng kÕ to¸n dù ¸n; - ThiÕt lËp víi Ng©n hµng c¸c thñ tôc thÝch hîp vÒ gi¶i ng©n kho¶n vay; - Chøng nhËn ho¸ ®¬n thanh to¸n; - Thµnh lËp thñ tôc kiÓm to¸n dù ¸n; - ChuÈn bÞ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. Qu¶n lý mua s¾m vµ hîp ®ång 1. §èi víi c¸c nhµ t­ vÊn: - ChuÈn bÞ danh s¸ch ng¾n c¸c nhµ t­ vÊn; - ChuÈn bÞ vµ ph¸t hµnh th­ mêi nép ®Ò xuÊt tíi c¸c nhµ t­ vÊn; - §¸nh gi¸ ®Ò xuÊt cña c¸c nhµ t­ vÊn vµ ®µm ph¸n hîp ®ång; - Gi¸m s¸t c«ng viÖc cña nhµ t­ vÊn. 47
  8. Phô lôc 1 TiÕp theo 2. §èi víi hµng ho¸ vµ c«ng tr×nh d©n sù: - ChuÈn bÞ danh s¸ch hµng ho¸ vµ gãi hîp ®ång; - ChuÈn bÞ hå s¬ mêi thÇu vµ ph¸t hµnh th­ mêi thÇu; - ChÊm hå s¬ thÇu vµ ®µm ph¸n hîp ®ång; - KiÓm tra hµng ho¸ vµ gi¸m s¸t c«ng viÖc x©y dùng. 48
  9. Phô lôc 3 TiÕp theo Phô lôc 3 LËp lÞch tr×nh thùc hiÖn dù ¸n vµ kÕ ho¹ch sö dông nguån lùc 53
  10. Phô lôc 3 TiÕp theo 54
  11. Phô lôc 3 TiÕp theo LËp lÞch tr×nh thùc hiÖn dù ¸n vµ kÕ ho¹ch sö dông nguån lùc Phô lôc nµy tr×nh bµy mét sè kü thuËt lËp lÞch tr×nh cho mét dù ¸n vµ c¸ch sö dông chóng cïng víi c¸c thñ tôc ®Ó b¶o ®¶m sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cña dù ¸n. A. C¸c kü thuËt lËp lÞch tr×nh 1. B¶ng liÖt kª c¸c ho¹t ®éng §©y lµ c¸ch ®¬n gi¶n nhÊt ®Ó lËp lÞch tr×nh tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng. Ph­¬ng ph¸p nµy (vÝ dô trong h×nh 1) th­êng chØ sö dông cho c¸c dù ¸n ®¬n gi¶n víi kh«ng nhiÒu ho¹t ®éng do mét vµi c¸n bé chuyªn tr¸ch ®¶m nhiÖm. H×nh 1 C¸c ho¹t ®éng STT M« t¶ ho¹t ®éng Thêi gian thùc hiÖn 1 "NhiÖm vô X" 15/2 - 15/6/1985 2 "NhiÖm vô Y" 1/5 - 1/9/1985 3 "Ho¹t ®éng 4" 1/6/1985 4 "NhiÖm vô Z" 1/8 -15/11/1985 2. BiÓu ®å d¹ng thanh (BiÓu ®å Grant)§©y lµ mét d¹ng biÓu ®å thÓ hiÖn c¸c c«ng viÖc cÇn lµm vµ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c giai ®o¹n cña dù ¸n. H×nh 2 giíi thiÖu mét biÓu ®å kiÓu thanh ngang. Víi trôc thêi gian n»m phÝa d­íi ®Ó giãng lªn, ®å thÞ sÏ chØ ra kho¶ng thêi gian cÇn thiÕt ®Ó hoµn thiÖn mét dù ¸n. Mçi vßng trßn (mèc ho¹t ®éng) thÓ hiÖn sù hoµn thµnh mét giai ®o¹n trong toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ mçi thanh h×nh ch÷ nhËt biÓu diÔn mét c«ng viÖc. 3 h×nh ch÷ nhËt trong h×nh vÏ thÓ hiÖn cho toµn bé dù ¸n. H×nh 2. BiÓu ®å d¹ng thanh 11 2 2 NhiÖm vô X 3 3 4 5 5 NhiÖm vô Y 7 NhiÖm vô Z 1/2 1/3 1/4 1/5 1/6 1/7 1/8 1/9 1/10 1/11 1/12 1/2 1/3 1/4 1/5 1/6 1/7 1/8 1/9 1/10 1/11 1/12 55
  12. Phô lôc 3 TiÕp theo BiÓu ®å d¹ng thanh cho thÊy mèi liªn hÖ gi÷a c¸c mèc ho¹t ®éng quan träng trong cïng mét nhiÖm vô. Nh­ trong h×nh 2, ho¹t ®éng 2 ch­a thÓ b¾t ®Çu khi ho¹t ®éng 1 ch­a kÕt thóc vµ ho¹t ®éng 4 còng ch­a thÓ b¾t ®Çu khi ho¹t ®éng 3 ch­a kÕt thóc; tuy nhiªn mèi quan hÖ gi÷a nhiÖm vô X vµ nhiÖm vô Y hoÆc gi÷a nhiÖm vô Y vµ Z l¹i kh«ng ®­îc thÓ hiÖn ë ®©y. BiÓu ®å kiÓu nµy kh«ng chØ ra ®­îc liÖu r»ng ho¹t ®éng 6 cã thÓ ®­îc b¾t ®Çu tr­íc khi ho¹t ®éng 2 kÕt thóc hay kh«ng hoÆc ho¹t ®éng 6 vµ 7 cã ph¶i hoµn toµn phô thuéc vµo c¸c ho¹t ®éng trong c«ng viÖc X hay kh«ng ? §©y lµ mét h¹n chÕ lín. Nh­ vËy tõ biÓu ®å d¹ng thanh ng­êi ta cã thÓ nªu ®­îc mèi liªn hÖ gi÷a c¸c mèc ho¹t ®éng cña cïng mét c«ng viÖc nh­ng kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®­îc mèi liªn hÖ gi÷a c¸c mèc ho¹t ®éng trong nh÷ng nhiÖm vô kh¸c nhau. BiÓu ®å d¹ng thanh lµ mét c«ng cô dïng ®Ó lËp lÞch tr×nh thùc hiÖn rÊt h÷u hiÖu ®èi víi nh÷ng dù ¸n ®¬n gi¶n ®ßi hái rÊt Ýt yªu cÇu phèi hîp c¸c c«ng viÖc cña dù ¸n nh­ng nã hÇu nh­ sÏ kh«ng cã t¸c dông nÕu ®­îc dïng lµm c«ng cô ®Ó lËp kÕ ho¹ch vµ kiÓm so¸t hoÆc khi m« t¶ v« sè mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn mét dù ¸n phøc t¹p. 3. S¬ ®å VÏ s¬ ®å ®­îc sö dông nh­ mét ph­¬ng tiÖn ®Ó x©y dùng lÞch tr×nh thùc hiÖn dù ¸n víi môc ®Ých nªu bËt ®­îc c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c mèc ho¹t ®éng quan träng vµ c¸c c«ng viÖc trong toµn bé dù ¸n. §Ó minh häa cho t¸c dông ®ã, phÇn d­íi ®©y sÏ nªu c¸ch nh÷ng nhµ khëi x­íng ra ph­¬ng ph¸p lËp lÞch tr×nh thùc hiÖn theo kiÓu s¬ ®å ®· ph¸t triÓn biÓu ®å d¹ng thanh sang d¹ng s¬ ®å. Qu¸ tr×nh nµy sÏ ®­îc tiÕn hµnh qua ba b­íc. a. H×nh 3 thÓ hiÖn b­íc ®Çu tiªn: qu¸ tr×nh chuyÓn tõ biÓu ®å d¹ng thanh sang s¬ ®å. Xo¸ c¸c h×nh ch÷ nhËt vÏ bao bªn ngoµi thÓ hiÖn cho c¸c c«ng viÖc vµ biÓu H×nh 3. Sau b­íc 1- chuyÓn tõ biÓu ®å d¹ng thanh sang s¬ ®å 1 2 NhiÖm vô X 1 2 3 3 4 4 5 5 NhiÖm vô Y 6 7 NhiÖm vô Z 6 7 56
  13. Phô lôc 3 TiÕp theo diÔn mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng mèc ho¹t ®éng quan träng trong mét c«ng viÖc b»ng c¸ch dïng c¸c mòi tªn nèi c¸c mèc. MÆc dï sau b­íc nµy ta ®· cã mét biÓu ®å râ h¬n nh­ng ch­a gi¶i quyÕt ®­îc khã kh¨n x¸c ®Þnh mèi liªn hÖ gi÷a c¸c mèc ho¹t ®éng kh«ng n»m trong cïng mét c«ng viÖc. VÝ dô, vÉn ch­a râ lµ liÖu cã ph¶i hoµn thµnh mèc 4 tr­íc khi b¾t ®Çu mèc 7 hay kh«ng vµ ng­êi ta còng kh«ng thÓ nãi r»ng liÖu c¸c mèc ho¹t ®éng 3 vµ 4 trong nhiÖm vô Y ph¶i cïng ®­îc hoµn thµnh tr­íc khi mèc ho¹t ®éng 2 cã thÓ b¾t ®Çu, hay chØ ®­îc thùc hiÖn mèc ho¹t ®éng 3. b. B­íc thay ®æi thø 2 lµ bæ sung nh÷ng mèi liªn hÖ gi÷a c¸c mèc ho¹t ®éng quan träng cña c¸c nhiÖm vô kh¸c nhau nh­ trong H×nh 4. ViÖc vÏ thªm c¸c mòi tªn biÓu diÔn nh÷ng tr×nh tù quan träng trong dù ¸n sÏ thÓ hiÖn ®­îc mèc ho¹t ®éng nµo ph¶i ®i sau mèc ho¹t ®éng nµo vµ kh«ng liªn quan tíi mèc nµo. VÝ dô Mèc ho¹t ®éng 4 kh«ng thÓ b¾t ®Çu tr­íc khi Mèc 3 hoµn thµnh vµ v× Mèc 3 phô thuéc vµo Mèc 1 nªn Mèc 4 còng phô thuéc vµo Mèc 1. Nãi tãm l¹i, mèi liªn hÖ gi÷a c¸c mèc ho¹t ®éng trong mét dù ¸n tæng thÓ (kh«ng phô thuéc nã n»m trong c«ng viÖc) sÏ ®­îc biÓu diÔn lªn biÓu ®å th«ng qua nh÷ng mòi tªn vÏ thªm. Râ rµng Mèc 1 sÏ lµ ®iÓm b¾t ®Çu vµ Mèc 7 lµ ®iÓm kÕt thóc cña toµn bé dù ¸n. H×nh 4. Sau b­íc 2 - chuyÓn tõ biÓu ®å sang s¬ ®å 1 2 NhiÖm vô X 1 2 5 NhiÖm vô Y 3 3 4 4 5 6 NhiÖm vô Z 7 6 7 c. Sau khi ®· cã ®­îc h×nh 4 víi toµn bé c¸c mèi liªn hÖ gi÷a c¸c mèc b»ng nh÷ng mòi tªn, b­íc thø 3 lµ g¹ch bá hoµn toµn tõ “c«ng viÖc” ®Ó cã ®­îc h×nh 5. Ngoµi ra trôc ngang chØ thêi gian còng ®­îc xãa bá vµ thay vµo ®ã thêi gian sÏ ®­îc biÓu diÔn ngay trªn chÝnh c¸c ®­êng mòi tªn. Do tÊt c¶ c¸c kho¶ng thêi gian ®· ®­îc nªu ra nªn kh«ng cßn cÇn tíi trôc ®o thêi gian n÷a. KÕt qu¶ cña ba b­íc ®iÒu chØnh ®­îc thÓ hiÖn trªn h×nh 5 víi c¸c con sè thêi gian tÝnh b»ng tuÇn vµ ®­îc viÕt trªn c¸c mòi tªn. 57
  14. Phô lôc 3 TiÕp theo H×nh 5. Toµn bé biÓu ®å d¹ng thanh ®· ®­îc chuyÓn thµnh s¬ ®å 1 1 2 2 1.5 2.5 2.5 1.0 3.0 3 3 4 4 5 5 3.0 1.5 1.5 3.5 6 6 7 7 Nh­ vËy biÓu ®å d¹ng thanh víi c¸c mèc ho¹t ®éng hoÆc kÕt qu¶ cña c¸c c«ng viÖc cã liªn hÖ víi nhau cña mét dù ¸n hoµn chØnh cho phÐp chuyÓn ®­îc thµnh d¹ng s¬ ®å. ¦u ®iÓm chÝnh cña s¬ ®å so víi biÓu ®å d¹ng thanh lµ: - ChØ ra tÊt c¶ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ho¹t ®éng; - Gi¶m bít viÖc ph¶i chia thµnh c¸c c«ng viÖc cô thÓ v× dù ¸n ®­îc xem nh­ mét tæng thÓ hîp nhÊt chø kh«ng ph¶i lµ mét tËp hîp c¸c c«ng viÖc; - Thay thÕ thang chia thêi gian ®ång nhÊt tr­íc ®©y b»ng c¸c ®¬n vÞ thêi gian riªng cho mçi mét nh¸nh trong s¬ ®å; - Cã thÓ sö dông cho nh÷ng dù ¸n kh¸ phøc t¹p. B. VÏ s¬ ®å 1. C¸c ®Þnh nghÜa: tr­íc khi ®i s©u vµo c¸c chi tiÕt cña s¬ ®å nªn n¾m ®­îc mét sè ®Þnh nghÜa vµ ký hiÖu c¬ b¶n sau: a. Mét sù kiÖn (hoÆc Mèc ho¹t ®éng) biÓu diÔn b»ng mét h×nh trßn: biÓu thÞ sù b¾t ®Çu hoÆc kÕt thóc cña mét ho¹t ®éng b. Mçi ho¹t ®éng ®­îc biÓu diÔn b»ng mét mòi tªn vµ cÇn thêi gian ®Ó kÕt thóc: vÝ dô chê ®«ng bª t«ng hoÆc chê ®Ó nhËp vËt t­, vËt liÖu. Mçi mét ho¹t ®éng b¾t ®Çu vµ kÕt thóc b»ng mét vßng trßn: ho¹t ®éng A ®­îc biÓu diÔn nh­ sau: A c. S¬ ®å lµ mét c¸ch biÓu diÔn b»ng h×nh vÏ vÒ trËt tù logic cña c¸c ho¹t ®éng vµ quan hÖ gi÷a chóng. Do ®ã ®Ó thÓ hiÖn c¸c tr×nh tù ta dïng s¬ ®å. 58
  15. Phô lôc 3 TiÕp theo Tr×nh tù logic: BiÓu diÔn b»ng s¬ ®å - C«ng viÖc B kh«ng thÓ b¾t ®Çu A B tr­íc khi A kÕt thóc hoÆc B phô thuéc vµo viÖc hoµn F H thµnh A. G - ViÖc H chØ cã thÓ b¾t ®Çu sau D khi hoµn thµnh c¶ F vµ G C E - C«ng viÖc C ph¶i kÕt thóc th× D vµ E míi cã thÓ b¾t ®Çu. J L - C¶ hai viÖc J vµ K ph¶i hoµn M K thµnh ®Ó L vµ M cã thÓ b¾t ®Çu. d. Ho¹t ®éng gi¶ t­ëng lµ mét ho¹t ®éng chØ mang tÝnh h×nh thøc ®­îc biÓu diÔn trong s¬ ®å b»ng ®­êng mòi tªn nÐt ®øt ®Ó thÓ hiÖn mét ho¹t mét ho¹t ®éng sau mòi tªn nÐt døt sÏ kh«ng thÓ ®­îc b¾t ®Çu cho tíi khi ho¹t ®éng ë phÝa tr­íc ho¹t ®éng gi¶ t­ëng kÕt thóc. Ho¹t ®éng nµy kh«ng cÇn tíi thêi gian còng nh­ chi phÝ ®Ó thùc hiÖn vµ chØ ®­îc ®­a vµo ®Ó ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n vÒ mÆt logÝc. VÝ dô: Tr×nh tù logic: BiÓu diÔn b»ng s¬ ®å C«ng viÖc N vµ P ph¶i ®­îc hoµn N Q thµnh tr­íc khi Q cã thÓ b¾t ®Çu; ViÖc R chØ phô thuéc vµo sù hoµn thµnh c«ng viÖc P; X lµ mét ho¹t X ®éng gi¶ dïng ®Ó thÓ hiÖn sù phô P R thuéc cña Q vµo P. Mét vÝ dô chung thÓ hiÖn tr×nh tù logÝc trªn s¬ ®å lµ viÖc chuÈn bÞ vµ nÊu c¬m, chuÈn bÞ vµ nÊu thÞt vµ cuèi cïng lµ ¨n c¶ hai thø. ChuÈn bÞ g¹o NÊu c¬m ¡n NÊu thÞt ChÕ biÕn thÞt VÏ lªn mét s¬ ®å lµ qu¸ tr×nh thö vµ söa. Ba c©u hái hç trî cho viÖc vÏ s¬ ®å vµ lµ c¬ së ®Ó kiÓm chøng mäi ho¹t ®éng: 59
  16. Phô lôc 3 TiÕp theo - Ho¹t ®éng nµo cã thÓ ®­îc lµm ®ång thêi víi ho¹t ®éng nµy? - Ho¹t ®éng nµo ph¶i ®­îc thùc hiÖn tr­íc khi ho¹t ®éng nµy b¾t ®Çu? - Ho¹t ®éng nµo kh«ng thÓ b¾t ®Çu ®­îc khi ho¹t ®éng nµy ch­a ®­îc hoµn thµnh? 2. Thêi gian thùc hiÖn dù ¸n Cho ®Õn phÇn nµy, s¬ ®å míi chØ thÓ hiÖn ®­îc mèi liªn hÖ logic cña c¸c ho¹t ®éng kh¸c nhau; khi ®­a thªm yÕu tè “thêi gian”, s¬ ®å sÏ cã nhiÒu t¸c dông h¬n. C¬ së ®Ó bæ sung lµ kho¶ng thêi gian cña mçi ho¹t ®éng - chÝnh lµ ­íc tÝnh s¬ l­îc ®­îc coi lµ chÝnh x¸c nhÊt vÒ kho¶ng thêi gian cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn xong ho¹t ®éng. Tïy theo lo¹i dù ¸n mµ thêi gian cho c¸c ho¹t ®éng cã thÓ tÝnh b»ng ngµy, tuÇn hoÆc th¸ng víi ®iÒu kiÖn ®¬n vÞ tÝnh ph¶i ®­îc thèng nhÊt cho c¶ dù ¸n. Khi kho¶ng thêi gian cña mçi ho¹t ®éng ®· ®­îc x¸c ®Þnh sÏ tÝnh ®­îc thêi ®iÓm cña c¸c ho¹t ®éng . Mçi ho¹t ®éng cã 2 mèc thêi gian : a. “B¾t ®Çu sím- Early start” lµ thêi ®iÓm sím nhÊt mµ mét ho¹t ®éng cã thÓ b¾t ®Çu ®­îc thùc hiÖn khi tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng dÉn tíi ho¹t ®éng nµy ®Òu ®· ®­îc hoµn thµnh. NÕu cã nhiÒu h¬n mét d·y ho¹t ®éng nèi tíi ho¹t ®éng nµy th× ®iÓm b¾t ®Çu sím sÏ ®­îc tÝnh theo d·y ®­êng nèi dµi nhÊt hoÆc b»ng tæng lín nhÊt cña c¸c kho¶ng thêi gian. §Ó tiÖn theo dâi, biÓu thÞ thêi gian b¾t ®Çu sím b»ng mét con sè ®­îc g¹ch ch©n vµ viÕt d­íi vßng trßn (biÓu diÔn ho¹t ®éng) b. “B¾t ®Çu muén- Late start” lµ thêi h¹n muén nhÊt ®Ó b¾t ®Çu tiÕn hµnh ho¹t ®éng mµ kh«ng lµm tr× ho·n thêi gian hoµn thµnh dù ¸n. §Ó tÝnh to¸n thêi ®iÓm b¾t ®Çu muén, tÝnh ng­îc tõ ho¹t ®éng cuèi cïng ®Õn thêi ®iÓm b¾t ®Çu ho¹t ®éng. Trong tr­êng hîp cã trªn hai d·y ho¹t ®éng nèi tõ ho¹t ®éng cÇn tÝnh, thêi gian b¾t ®Çu muén nhÊt sÏ ®­îc x¸c ®Þnh theo thêi ®iÓm sím nhÊt tÝnh to¸n ®­îc. Thêi ®iÓm b¾t ®Çu muén ®­îc thÓ hiÖn b»ng mét con sè cã g¹ch phÝa trªn vµ ®­îc ®Æt phÝa trªn vßng trßn. 3. C¸c tuyÕn ho¹t ®éng chñ yÕu- Critical Path. §a sè c¸c dù ¸n víi møc ®é phøc t¹p kh¸c nhau bao gåm c¶ hai lo¹i ho¹t ®éng chñ yÕu vµ thø yÕu vµ ph¶i ®­îc tiÕn hµnh theo mét tr×nh tù thÝch hîp. Mét sè ho¹t ®éng cã thÓ cïng ®­îc thùc hiÖn nh­ng mét sè kh¸c th× l¹i ch­a thÓ b¾t ®Çu khi nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c cã liªn quan ch­a hoµn thµnh. ViÖc vÏ s¬ ®å ho¹t ®éng cña dù ¸n theo kü thuËt giíi thiÖu ë trªn thùc ra chØ lµ miªu t¶ dù ¸n nh­ mét tËp hîp cña nh÷ng tuyÕn ho¹t ®éng song song tõ ®iÓm b¾t ®Çu ®Õn kÕt thóc dù ¸n. Víi s¬ ®å ta thÊy cã mét sè tuyÕn ho¹t ®éng ®Ó hoµn thµnh dù ¸n. TuyÕn ho¹t ®éng chñ yÕu thÓ hiÖn nhãm c¸c ho¹t ®éng ®ßi hái thêi gian thùc hiÖn l©u nhÊt. Tæng thêi gian cña mét tuyÕn ho¹t ®éng chñ yÕu ph¶i b»ng hoÆc lín h¬n tæng thêi gian cña c¸c tuyÕn kh¸c. Thêi gian thùc hiÖn dù ¸n chÝnh b»ng kho¶ng thêi gian theo tuyÕn ho¹t ®éng chñ yÕu. Trong tr­êng hîp tuyÕn ho¹t ®éng chñ yÕu cã tæng thêi gian thùc hiÖn b»ng mét tuyÕn kh¸c th× thêi gian cña 60
  17. Phô lôc 3 TiÕp theo dù ¸n còng sÏ b»ng c¶ hai tuyÕn ®ã. Mét c¸ch x¸c ®Þnh c¸c ho¹t ®éng chñ yÕu lµ tÝnh to¸n thêi ®iÓm sím nhÊt vµ muén nhÊt mµ mçi ho¹t ®éng cã thÓ x¶y ra råi sau ®ã kiÓm tra nhanh xem ho¹t ®éng cã n»m trªn tuyÕn ho¹t ®éng chñ chèt kh«ng. §Ó minh häa, xem xÐt mét dù ¸n ®¬n gi¶n víi nh÷ng ho¹t ®éng vµ tr×nh tù thùc hiÖn nh­ sau: Ho¹t ®éng Kho¶ng thêi gian thùc hiÖn b×nh th­êng A 3 ngµy B 5 ngµy C 1 ngµy D 2 ngµy E 2 ngµy F 4 ngµy G 3 ngµy H 1 ngµy C¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n víi thêi gian thùc hiÖn ®­îc biÓu diÔn trong h×nh vÏ d­íi ®©y 6 3 B E 5 C 2 F H 1 A 2 4 7 8 3 1 4 1 D G 2 3 5 X¸c ®Þnh kho¶ng thêi gian thùc hiÖn dù ¸n vµ nh÷ng ho¹t ®éng chñ yÕu. (L­u ý: nªn xem l¹i s¬ ®å mét lÇn n÷a ®Ó ®¶m b¶o ng­êi ®äc hiÓu ®­îc tr×nh tù logic sö dông trong s¬ ®å, c¸c ho¹t ®éng sÏ ®­îc ®¸nh sè). B­íc 1 : X¸c ®Þnh ®iÓm b¾t ®Çu sím nhÊt cña mçi ho¹t ®éng. Nh­ trªn ®· nªu, thêi ®iÓm b¾t ®Çu sím (Early start- ES) sÏ ®­îc biÓu thÞ b»ng mét sè cã g¹ch ch©n vµ viÕt d­íi vßng trßn. G¸n gi¸ trÞ “0” cho ES cña ho¹t ®éng 1 vµ céng thªm kho¶ng thêi gian thùc hiÖn ho¹t ®éng vµo gi¸ trÞ ES. §èi víi ho¹t ®éng mµ cã tíi 2 mòi tªn dÉn tíi nh­ ho¹t ®éng 4 vµ 7 th× sÏ tÝnh ®­îc mét vµi gi¸ trÞ cña thêi ®iÓm b¾t ®Çu sím. Trong tr­êng hîp nh­ vËy ph¶i lÊy thêi ®iÓm nµo cã gi¸ trÞ lín nhÊt lµ thêi ®iÓm b¾t ®Çu sím cña “ho¹t ®éng gép” nµy. VÝ 61
  18. Phô lôc 3 TiÕp theo dô, trong ho¹t ®éng 4, theo tuyÕn A-B cÇn 3+5=8 ngµy trong khi theo tuyÕn A-C chØ cÇn 1+3=4 ngµy → ES ph¶i b»ng 8 ngµy. T­¬ng tù “thêi ®iÓm b¾t ®Çu sím” cña ho¹t ®éng sè 7 sÏ lµ 12 ngµy. 6 3 B E 10 5 8 2 A C F H 1 3 2 1 4 4 7 1 8 0 3 D 8 12 13 G 2 3 5 B­íc 2: X¸c ®Þnh ®iÓm b¾t ®Çu muén nhÊt cña mçi ho¹t ®éng. 8 12 3 6 B E 10 0 3 5 8 8 2 12 13 A C F H 1 3 2 1 4 4 7 1 8 0 3 D 8 12 12 2 G 9 3 5 B-8 5 Nh­ trªn ®· nªu, thêi ®iÓm b¾t ®Çu muén cña mçi ho¹t ®éng (LS) ®­îc thÓ hiÖn b»ng mét con sè cã g¹ch trªn vµ viÕt bªn trªn vßng trßn chØ ho¹t ®éng. G¸n gi¸ trÞ cña ®iÓm b¾t ®Çu sím x¸c ®Þnh ®­îc cho ho¹t ®éng cuèi cïng lµm thêi ®iÓm b¾t ®Çu muén cña chÝnh nã (trong vÝ dô nµy lµ sè 13 vµ viÕt lªn trªn vßng trßn). B¾t ®Çu lÊy LS trõ lïi ®i kho¶ng thêi gian thùc hiÖn ho¹t ®éng tr­íc ®ã ®Ó ®­îc thêi ®iÓm b¾t ®Çu muén cña ho¹t ®éng nµy. Khi gÆp mét ho¹t ®éng cã hai hoÆc nhiÒu mòi tªn xuÊt ph¸t th× ph¶i ghi l¹i tÊt c¶ c¸c ®iÓm b¾t ®Çu muén vµ chØ cÇn chän ®iÓm b¾t ®Çu muén nhÊt. Quay trë l¹i vÝ dô tr­êng hîp ho¹t ®éng 4- n¬i xuÊt ph¸t cña hai ho¹t ®éng E vµ F. §­êng dÉn ng­îc H-E cho kÕt qu¶ lµ 13-1-2=10 ngµy trong khi ®­êng dÉn ng­îc H-F cho kÕt qu¶ lµ 13-1-4=8 ngµy →8 ngµy sÏ lµ ®iÓm b¾t ®Çu muén cña ho¹t ®éng 4. B­íc 3 : Ghi tæng thêi gian thùc hiÖn dù ¸n. CÇn ph¶i kiÓm tra ®Ó tÝnh to¸n cho ho¹t ®éng ®Çu tiªn (ho¹t ®éng 1 trong vÝ dô) cho kÕt qu¶ cuèi cïng víi thêi ®iÓm b¾t ®Çu sím vµ b¾t ®Çu muén ®Òu b»ng 0 (ES=0 vµ LS=0). NÕu kh«ng ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nh­ vËy th× ch¾c ch¾n ®· cã sai sãt trong qu¸ tr×nh céng trõ hoÆc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ lín nhÊt vµ nhá nhÊt. NÕu ®iÓm b¾t ®Çu muén (LS) b»ng kh«ng, ta cã thÓ kÕt luËn r»ng tæng thêi gian thùc hiÖn dù ¸n sÏ b»ng thêi 62
  19. Phô lôc 3 TiÕp theo h¹n b¾t ®Çu sím (ES) hay b¾t ®Çu muén (LS) cña ho¹t ®éng cuèi cïng. Trong vÝ dô nµy, tæng thêi gian thùc hiÖn dù ¸n lµ 13 ngµy. B­íc 4: X¸c ®Þnh ®­êng ho¹t ®éng chñ yÕu (Critical Path- CP) Nèi tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cã con sè phÝa trªn vµ phÝa d­íi vßng trßn b»ng nhau (ES=LS). §©y sÏ lµ ®­êng ho¹t ®éng chñ yÕu. Trong vÝ dô, ®­êng CP sÏ lµ ABFH (chó ý: C vµ E kh«ng n»m trªn ®­êng tíi h¹n v× ®iÒu kiÖn ES=LS chØ cã ®­îc khi tÝnh to¸n theo tuyÕn ®­êng kh¸c). 4. ý nghÜa cña ®­êng ho¹t ®éng chñ yÕu CP §­êng ho¹t ®éng chñ yÕu lµ mét chuçi c¸c ho¹t ®éng gióp x¸c ®Þnh kho¶ng thêi gian thùc hiÖn dù ¸n. Cã thÓ cã mét hoÆc nhiÒu ®­êng ho¹t ®éng chñ yÕu. NÕu thêi gian hoµn thµnh mét ho¹t ®éng theo ®­êng ho¹t ®éng chñ yÕu bÞ kÐo dµi hoÆc rót ng¾n th× tæng thêi gian thùc hiÖn dù ¸n còng sÏ t­¬ng øng t¨ng hoÆc gi¶m. Gi¸m ®èc dù ¸n EA sÏ cã thÓ muèn dµnh mäi nç lùc vµ chó ý cho nh÷ng ho¹t ®éng n»m trªn ®­êng ho¹t ®éng chñ yÕu - ®©y lµ nh÷ng ho¹t ®éng cÇn ­u tiªn. Còng nªn l­u ý r»ng theo qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n, ®­êng ho¹t ®éng chñ yÕu cã thÓ thay ®æi sang mét ®­êng kh¸c tuú thuéc t×nh h×nh. B. S¬ ®å theo giai ®o¹n thêi gian (Time-phased Diagram- TDP) PhÇn vÒ s¬ ®å ®· ®Ò cËp tíi 3 yÕu tè: tr×nh tù theo logÝc, tæng thêi gian thùc hiÖn dù ¸n vµ ®­êng chñ yÕu. §Ó ph©n tÝch kü h¬n chóng ta sÏ x©y dùng s¬ ®å theo giai ®o¹n thêi gian dùa vµo s¬ ®å ho¹t ®éng ë trªn. Trong nh÷ng s¬ ®å tr­íc, chiÒu dµi cña c¸c mòi tªn kh«ng tû lÖ víi kho¶ng thêi gian thùc hiÖn ho¹t ®éng; trong s¬ ®å theo giai ®o¹n thêi gian (TPD), chóng tû lÖ víi nhau. VÒ c¬ b¶n s¬ ®å theo giai ®o¹n thêi gian (TPD) còng gièng nh­ s¬ ®å ho¹t ®éng, ngo¹i trõ TPD ®­îc vÏ cã tÝnh ®Õn tû lÖ vÒ thêi gian. VÝ dô s¬ ®å thêi gian theo giai ®o¹n ®­îc vÏ d­íi ®©y. H×nh 6. S¬ ®å theo giai ®o¹n thêi gian C E H A B F D G 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 63
  20. Phô lôc 3 TiÕp theo Khi vÏ s¬ ®å thêi gian theo giai ®o¹n tr­íc hÕt nªn vÏ ®­êng chñ yÕu CP theo trôc n»m ngang (nh­ ®­êng ABFH). TiÕp theo vÏ nh÷ng ®­êng vµ ho¹t ®éng kh¸c. Nh÷ng ®­êng nÐt ®øt ®­îc vÏ thªm ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ho¹t ®éng phô trî sÏ kÕt thóc ë ho¹t ®éng tiÕp theo nµo. Cã thÓ nhËn thÊy r»ng trªn ®­êng ho¹t ®éng chñ yÕu CP kh«ng cã ®o¹n nÐt ®øt trong khi ®ã nh÷ng ®­êng kh¸c l¹i cã: ho¹t ®éng trªn nh÷ng ®­êng chñ yÕu lµ kh«ng thÓ tr× ho·n, ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c th× cã thÓ kÐo dµi theo chñ ý hoÆc v« t×nh. Bµi tËp: VÏ s¬ ®å ho¹t ®éng vµ x¸c ®Þnh ®­êng ho¹t ®éng chñ yÕu CP Mét dù ¸n cã 7 ho¹t ®éng ®­îc x¸c ®Þnh râ rµng. LogÝc tr×nh tù thùc hiÖn chóng nh­ sau: (i) A, B vµ C lµ nh÷ng ho¹t ®éng b¾t ®Çu vµ cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh sau khi b¾t ®Çu. (ii) D vµ F ph¶i chê sau khi hoµn thµnh A. (iii) E tiÕp theo C (iv) G tiÕp theo B, D vµ E (v) F vµ G lµ nh÷ng ho¹t ®éng hoµn thiÖn dù ¸n. Yªu cÇu - VÏ s¬ ®å c¸c ho¹t ®éng - Gi¶ sö thêi h¹n thùc hiÖn b×nh th­êng nh­ sau: Ho¹t ®éng Thêi gian A 3 tuÇn B 6 tuÇn C 2 tuÇn D 5 tuÇn E 2 tuÇn F 7 tuÇn G 4 tuÇn - TÝnh to¸n tæng thêi gian thùc hiÖn dù ¸n vµ t×m ra ®­êng chñ yÕu CP - LËp s¬ ®å thêi gian theo giai ®o¹n 3 Lêi gi¶i: 3 F A D 0 3 5 8 7 1 B G C 6 4 0 2 6 E 8 1 2 §­êng tíi h¹n lµ ADG Tæng thêi gian thùc hiÖn dù ¸n =12 tuÇn 2 64
nguon tai.lieu . vn