Xem mẫu
- Trư ng Đ i h c Ngo i thương
Khoa Kinh t và Kinh doanh qu c t
Môn h c: Đ u tư qu c t
Gi ng viên: Nguy n Th Vi t Hoa
Tel.: 0904 222 666
Email: nguyenthiviethoa@gmail.com
Chương 5: HI P Đ NH Đ U TƯ QU C T
(IIA – INTERNATIONAL INVESTMENT
AGREEMENTS)
• 5.1. Khái ni m, b n ch t và m c đích Hi p đ nh
đ u tư qu c t
• 5.2. Phân lo i Hi p đ nh đ u tư qu c t
• 5.3. Xu hư ng ký k t Hi p đ nh đ u tư qu c t
• 5.4. N i dung c a các Hi p đ nh đ u tư qu c t
2
1
- Yêu c u c a chương
• Hi u rõ b n ch t và các lo i hình IIA ch y u
trên th gi i
• N m v ng các đi u kho n ch y u c a IIA
• Vai trò c a vi c tham gia ký k t IIA
• Xu hư ng phát tri n g n đây c a các lo i hình
IIA
• S đ m b o g n k t gi a các m c tiêu phát
tri n, các chính sách qu c gia và các cam k t
qu c t
• Th c ti n tham gia các IIA c a Vi t Nam
3
Câu h i ôn t p
• Nêu b n ch t c a IIA
• Trình bày các n i dung cơ b n c a IIA
• Hi n nay trên th gi i có các lo i hình IIA nào?
• Nh ng xu hư ng phát tri n g n đây c a IIA
• Nh ng xu hư ng chính liên quan đ n s lư ng
và đ c đi m c a BIT t năm 1990 đ n nay, t
đó hãy nêu lý do l a ch n ký k t BIT ngày càng
nhi u c a các qu c gia trên th gi i.
4
2
- 5.1. Khái ni m, b n ch t và m c đích
• Các hi p đ nh đ u tư qu c t là các th a thu n gi a
các nhà nư c đi u ch nh nhi u v n đ liên quan đ n
đ u tư qu c t , bao g m FDI.
• Là các công c đ u tư QT mang tính ch t ràng
bu c.
• T p trung vào v n đ đ i x , xúc ti n và b o h -
ho c trong m t s trư ng h p là t do hóa đ u tư
qu c t .
B T KỲ HI P Đ NH NÀO CÓ ĐI U KHO N V Đ U
TƯ HO C M T HI P Đ NH Đ U TƯ Đ U ĐƯ C
G I LÀ IIA
5
M c đích
Các nư c nh n đ u tư (thư ng là các nư c đang phát tri n)
• C i thi n môi trư ng đ u tư và thu hút FDI
M t cam k t qu c t ràng bu c nh m đ i x công b ng và
b o v nhà đ u tư nư c ngoài s gi m thi u r i ro và khuy n
khích FDI
Vì các nhà đ u tư và các nư c đ u tư thư ng quan ng i
v ch t lư ng th ch (ch t lư ng th ch , chính sách liên
quan đ n FDI, đ c bi t là chính sách b o v quy n s h u,
gi i quy t tranh ch p) các nư c đang phát tri n, nên BIT
có th coi là bi n pháp thay th cho vi c c i thi n ch t lư ng
th ch .
Các nư c đ u tư (thư ng là các nư c phát tri n)
• B o v các kho n đ u tư c a h nư c ngoài
S phân bi t B c – Nam truy n th ng đang d n m đi khi
s lư ng các nư c đang phát tri n tr thành nư c nh n
đ u tư và nư c đ u tư đang ngày m t tăng lên. Năm
2010, 45 nư c đang phát tri n có v n FDI l n hơn 1 t đô
la. C Trung Qu c và Singapore có v n đ u tư kho ng
300 t đô la. 6
3
- 5.2. Phân lo i IIAs (1)
• Song phương (Bilateral): hai bên
• Đa biên (Plurilateral): m t s lư ng h n
ch các bên
• Đa phương (Multilateral): không h n ch
s lư ng các bên
7
6.2. Phân lo i IIAs (2)
• Các hi p đ nh đ u tư QT thu n túy (“Pure”
IIAs; e.g. ICSID, BITs,etc.)
• Các hi p đ nh đ u tư qu c t khác có liên
quan đ n FDI (“other” IIAs; e.g. DTTs,
FTAs, etc.)
• H p đ ng gi a các chính ph và nhà đ u
tư (State contracts)
8
4
- Các IIA thu n túy - BITs (1)
• Hi p đ nh đ u tư song phương
(Bilateral Investment Treaties - BITs)
– Ch đi u ch nh các v n đ liên quan đ n thâm
nh p, đ i x và b o v đ u tư nư c ngoài
9
Các IIA thu n túy – BITs (2)
Hai lo i BITs
1. Ch b o h (mô hình châu Âu)
Các qu c gia châu Âu và đang phát tri n theo mô hình
này. Không quy đ nh v T DO HÓA FDI. FDI thâm nh p
theo lu t và quy đ nh c a nư c ch nhà
2. B o h và t do hóa FDI (Mô hình M )
Mô hình trư c thành l p: các nhà đ u tư nư c ngoài có
quy n thành l p t i nư c ch nhà (M , Canada, Nh t
B n, Hàn Qu c s d ng mô hình này).
T DO HÓA: d b các rào c n ti p c n và h n ch v
vi c thuê lao đ ng nư c ngoài, c m s d ng các yêu c u
ho t đ ng, etc.
10
5
- Các IIA thu n túy - BITs (3)
BITs-các n i dung cơ b n:
• Ph m vi và khái ni m đ u tư;
• Thâm nh p và thành lâp;
• Đ i x qu c gia (National treatment);
• Đ i x t i hu qu c (Most-favoured-nation treatment);
• Đ i x công b ng và bình đ ng (Fair and equitable
treatment);
• B i thư ng trong trư ng h p tư c quy n SH ho c thi t h i;
• Đ m b o chuy n v n ra nư c ngoài;
• Gi i quy t tranh ch p gi a chính ph và nhà đ u tư;
11
Các IIA thu n túy – BITs (4)
• BITs- nh ng n i dung m i:
• Các đi u kho n mi n tr : An ninh qu c gia, b o v s c
kh e, an toàn, môi trư ng và b o v quy n l i c a
ngư i lao đ ng và đa d ng văn hóa;
• “Quy n đi u ti t”, Không gian chính sách;
• Trách nhi m xã h i c a công ty: b sung các đi u kho n
v môi trư ng và quy n c a ngư i lao đ ng;
• Các đi u kho n c th hơn v gi i quy t tranh ch p
=> Tái đàm phán (Re-negotiation)
12
6
- Các IIA thu n túy – BITs (5)
Nh ng đ ng thái m i:
• Xem xét l i và đi u ch nh BIT m u
(e.g., US, Canada, Mexico, South Africa)
• Tái đàm phán BITs (19 in 2009)
• Ch m d t BITs
(Ecuador – BITs unconstitutional)
13
Các IIA thu n túy –
Multilateral Investment Agreements (1)
– Các th a thu n đa phương không đư c ký
k t (Failed to conclude):
• United Nations Code of Conduct on
Transnational Corporations.(UN)
• Multinational Investment Agreement (MAI)
14
7
- Các IIA thu n túy –
Multilateral Investment Agreements (2)
– Các công c không ràng bu c (Non-binding
instruments)
• Guidelines on the Treatment of FDI (WB)
• Guidelines for Multinational Enterprises (OECD)
• Guidelines for Recipient Country Investment Policies
Relating to National Security (OECD)
15
Các IIA thu n túy –
Multilateral Investment Agreements (3)
– Đi u ch nh m t s khía c nh c th c a đ u tư
(Dealing with specific aspects of investment):
• Công ư c v gi i quy t tranh ch p
(Convention on the Settlement of Investment Disputes
-ICSID)
• Công ư c thành l p T ch c Đ m b o đ u tư đa biên
(Convention Establishing the Multilateral Investment
Guarantee Agency - MIGA)
• Hi p ư c hi n chương năng lư ng (Energy Charter
Treaty)
16
8
- Các IIA thu n túy –
Multilateral Investment Agreements (4)
– Trong khuôn kh WTO (In the framework of
WTO):
• Hi p đ nh chung v thương m i hàng hóa
(General Agreement on Trade in Services - GATS)
• Hi p đ nh v m t s bi n pháp đ u tư liên quan đ n
thương m i
(Agreement on Trade-Related Investment Measures -
TRIMs)
17
Các IIA khác - DTTs
• Hi p đ nh tránh đánh thu hai l n
(Double Taxation Treaties - DDTs)
– Đánh thu trùng qu c t (International double
taxation):
hai qu c gia áp cùng m t lo i thu lên cùng m t h ng m c
ch u thu đ i v i cùng m t ngư i n p thu .
DTTs là công c cơ b n đ tránh hi n tư ng
đánh thu trùng.
18
9
- Các IIA khác – Các th a thu n khu v c (1)
E.g. RTA, FTA
– Các th a thu n có các chương v đ u tư có ch a đ ng các
nghĩa v thư ng có trong BITs;
– Các th a thu n v i m t s đi u kho n có liên quan đ n đ u
tư, h n ch trên m t vài khía c nh;
– Các th a thu n th hi n cam k t xúc ti n đ u tư ho c thi t
l p m t khung kh th ch đ giám sát, h p tác và th a
thu n v đ u tư.
19
Các IIA khác – Các th a thu n khu v c (2)
• Th a thu n h i nh p kinh t (Economic Integration
Agreements - EIAs) t o đi u ki n thúc đ y thương m i qu c t
v hàng hóa và d ch v cũng như s di chuy n qua biên gi i
c a các nhân t s n xu t.
20
10
- Các IIA khác – Các th a thu n khu v c (3)
EIAs t o đi u ki n thúc đ y thương m i qu c t v hàng
hóa và d ch v cũng như s di chuy n qua biên gi i
c a các nhân t s n xu t
– Các th a thu n n i khu v c (Intra-)regional agreements)
– Các th a thu n gi a các khu v c (Inter-regional agreements)
21
5.3. Xu hư ng phát tri n c a các
IIAs
Trends of IIAs
22
11
- S lư ng BITs ti p t c gia tăng:
2.800 BITs tính đ n h t năm 2009
200 3000
180
2500
160
140
BITs cummulative
2000
BITs annual
120
100 1500
80
1000
60
40
500
20
0 0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
BITs Annual BITs cumulative
23
BITs ký k t gi a các nhóm nư c
4%
13% 25%
8%
10%
40%
Between developing countries
Between developed and developing countries
Between developing countries and countries of SEE&CIS
Between developed countries
Between developed and countries of SEE&CIS
Between countries of SEE&CIS
24
12
- H p tác Nam-Nam
25
10 qu c gia ký k t BITs nhi u nh t,
h t năm 2009
Germany
China
Sw itzerland
United Kingdom
Egypt
Italy
France
Netherlands
Belgium and Luxembourg
Korea, Republic of
0 20 40 60 80 100 120 140 160
26
13
- 10 qu c gia ký k t BITs nhi u nh t, APEC,
h t năm 2009
China
Korea, Republic of
Malaysia
Russian Federation
Indonesia
VietNam
Chile
United States
Thailand
Singapore
0 20 40 60 80 100 120 140
27
S bùng n c a các IIAs: 6,092 th a thu n (h t năm 2010)
Trends of BITs (2,807), DTTs (2,976) & other IIAs (309)
Source: UNCTAD, based on IIA database
28
14
- “IIAs khác” : hơn 309 tính đ n h t 2009
350
TTs)
300
Number of IIA (other than BITs and D
250
200
150
s
100
50
0
1957 – 1967 1968 – 1978 1979 – 1989 1990 – 2000 2001 – 2009
By period Cumulative
29
Ph n l n IIAs cùng đi u ch nh nh ng v n đ b n ch t....
• Đ nh nghĩa (đ u tư/nhà đ u tư)
• Đăng ký và thi t l p cơ s (t do hóa hi m khi)
• Tiêu chu n chính b o v nhà đ u tư nư c ngoài:
Nguyên t c đ i x công b ng
Nguyên t c không phân bi t đ i x (Đ i x qu c gia và T i Hu
Qu c)
Tư c quy n s h u
Chuy n v n
• Tính minh b ch (hi m khi)
• Gi i quy t tranh ch p: gi a Nhà nư c – Nhà nư c và Nhà
đ u tư – nư c ti p nh n đ u tư
• Yêu c u năng l c ho t đ ng và nhân s chính (hi m khi)
... Nhưng n i dung c th c a các đi u kho n này
các Hi p ư c khác nhau thư ng r t khác nhau.
30
30
15
- K t lu n
• Trong b i c nh thi u m t khuôn kh đ u tư đa phương toàn
di n thì m t khuôn kh lu t pháp qu c t đi u ch nh các
v n đ v đ u tư đư c hình thành, khuôn kh này là t p h p
các “m nh ghép” IIA các c p đ khác nhau.
• M nh ghép này bao g m t p h p các tiêu chu n, nguyên t c
và quy đ nh l ng ghép trong các BIT, hi p đ nh song phương,
khu v c và liên khu v c v i tên và quy mô khác nhau, nhưng
đ u bao g m các đi u kho n v đ u tư. Hơn n a, có m t vài
hi p đ nh đa phương v i quy mô h n ch .
• Đi u kho n v đ u tư trong IIA gi i quy t các v n đ tương
t nhau (nhưng l i s d ng các t ng khác nhau).
• BIT và các IIA khác liên t c c i ti n: các hi p đ nh này đư c
hi n đ i hóa, tái đàm phán và th m chí là ch m d t.
• H p tác Nam - Nam tăng cư ng ho ch đ nh chính sách đ u
tư qu c t .
• Tăng cư ng ho t đ ng liên quan đ n ho ch đ nh chính sách
đ u tư qu c t làm tăng các tranh ch p gi a nhà đ u tư và
Chính ph nư c nh n đ u tư.
31
31
5.4. N i dung cơ b n c a IIAs
IIAs: Key Issues
32
16
- B OH Đ U TƯ NƯ C NGOÀI
FOREIGN INVESTMENT PROTECTION
33
33
IIAs: Các n i dung chính
1. Đ nh nghĩa và ph m vi 6.Tư c quy n s h u
(Definitions and scope) (Expropriation)
2. Thâm nh p và thành l p 7.Chuy n ti n ra nư c ngoài
(Admission and establishment) (Transfer of funds)
3.Đ i x qu c gia 8.Tính minh b ch rõ ràng
(National treatment - NT) (Transparency)
4.Đ i x t i hu qu c 9.Yêu c u ho t đ ng và các nhân
(Most-favoured-nation s ch ch t
treatment - MFN) (Performance requirements
5. Đ i x công b ng và and key personnel)
bình đ ng 10.Gi i quy t tranh ch p
(Fair and equitable (Settlement of disputes)
treatment-FET)
34
17
- 5.4.1. Đ nh nghĩa và ph m vi
Definitions and Scope
35
5.4.1. Đ nh nghĩa và ph m vi
• Đ nh nghĩa xác đ nh v n đ (đ u tư) và đ i tư ng (nhà đ u tư) mà
các quy t c trong Hi p đ nh hay Hi p ư c đư c áp d ng, đó là ph m
vi áp d ng các quy t c
• “Đ u tư” xác đ nh l i ích kinh t mà các nư c ti p nh n đ u tư b o
h
• “Nhà đ u tư” là khái ni m làm rõ các cá nhân và pháp nhân hư ng
l i t Hi p đ nh
36
18
- 5.4.1. Đ nh nghĩa và ph m vi
Ví d :
• N u „đ u tư” bao g m các h p đ ng b o hi m và đi u kho n này đư c
k t h p v i đi u kho n v chuy n v n thì các công ty b o hi m nư c ngoài
đư c phép nh n ngo i t chuy n v nư c đ chi tr cho kho n phí b o
hi m mà công ty đư c b o hi m tr t i nư c nh n đ u tư
• N u „đ u tư” không lo i tr các tài s n liên quan đ n thương m i (có giá
tr ti n t ) thì tranh ch p thương m i có th d n đ n xét x tr ng tài gi a
nhà đ u tư và Nhà nư c nh n đ u tư trong các h p đ ng mua bán hàng
hóa và d ch v .
Các câu h i chính: Có nên ki m soát t t c các kho n đ u tư, hay ch
ki m soát các kho n đ u tư góp ph n phát tri n kinh t ? Có nên bao
hàm c FDI? Nên bao hàm các v n đ gì khác? V n đ nào nên đư c
lo i tr ?
37
5.4.1. Đ nh nghĩa “đ u tư”
Cách ti p c n ph bi n nh t trong BIT và các hi p đ nh kinh t v i đi u kho n đ u
tư (cũng đư c s d ng Vi t Nam) là đ nh nghĩa m v đ u tư d a trên cơ s tài
s n (open-ended asset-based definition ) đ m b o b o h tài s n v i nghĩa r ng
vư t ra ngoài ph m vi FDI.
M t đ nh nghĩa chung (m i lo i tài s n ho c kho n đ u tư) thư ng đi kèm v i m t
danh sách không đ y đ , có tính minh h a v 5 lo i tài s n:
1. Đ ng s n (hàng hóa, kho n đ u tư không ch u ki m soát, VD: tài s n th ch p?)
và b t đ ng s n (đ t đai?).
2. Công ty và l i ích t công ty: Không ch là l i ích ki m soát (c phi u) mà còn
c n (trái khoán). Đ u tư tr c ti p và gián ti p. Có nên bao g m c trái phi u phát
hành b i công ty nhà nư c không? Có, n u công ty này là các t ch c công ho c
các quy đ nh v trái phi u đã rõ ràng (như trong Hi p ư c c a Hoa Kỳ).
3. Quy n trong h p đ ng. Quy n s h u trong m t h p đ ng có giá tr tài chính.
H p đ ng này bao g m h p đ ng qu n lý, h p đ ng chia s s n xu t, h p đ ng
BOT, h p đ ng d ch v tư v n, h p đ ng chìa khóa trao tay, h p đ ng b o hi m
4. Quy n s h u trí tu (b ng sáng ch , quy n tác gi , ki u dáng công nghi p...).
5. Như ng quy n kinh doanh, bao g m như ng quy n s d ng tài nguyên thiên
nhiên. Gi y phép c a Chính ph ?
38
19
- Ví d đ nh nghĩa m v đ u tư d a trên cơ s tài s n
Hi p đ nh ASEAN v Xúc ti n và B o h Đ u tư (1987), Đi u 1(3)
Thu t ng „đ u tư" áp d ng v i t t c các lo i tài s n, c th là bao g m (nhưng không
gi i h n) các lo i sau đây:
a) đ ng s n, b t đ ng s n và các quy n s h u khác như tài s n th ch p;
b) c phi u, trái phi u c a công ty ho c l i ích t vi c s h u tài s n c a công ty đó (bao
g m đ u tư vào m t h ng m c);
c) quy n s h u đ i v i tài s n ho c vi c th c hi n h p đ ng (đ i v i h p đ ng có giá tr tài
chính);
d) Quy n s h u trí tu ;
e) Như ng quy n kinh doanh theo lu t ho c theo h p đ ng, bao g m như ng quy n thăm
dò, chi t xu t, khai thác tài nguyên thiên nhiên.
Tuy nhiên, có m t h n ch gi i h n ph m vi áp d ng c a đ nh nghĩa này ch đ i v i kho n
đ u tư đư c th c hi n theo lu t ho c quy đ nh c a nư c nh n đ u tư ho c lu t đã đư c
cán b cơ quan ch c năng nư c nh n đ u tư phê duy t (đi u II.1).
Hi p đ nh không bao g m quy n thành l p cơ s , nhưng bao g m đ u tư gián ti p.
Ngư c l i, Hi p đ nh khung 1998 v khu v c đ u tư ASEAN l i bao g m c quy n thành
l p cơ s , nhưng hoàn toàn ngo i tr đ u tư gián ti p.
39
Các bi n pháp thu h p đ nh nghĩa
• Lo i tr kho n đ u tư gián ti p (ASEAN 1998) b ng cách ch
áp d ng đ nh nghĩa d a trên cơ s tài s n cho kho n đ u tư tr c
ti p
• S d ng đ nh nghĩa đóng cho m t danh sách d a trên cơ s tài
s n, đây là danh sách đ y đ ch không ph i ch là danh sách
minh h a (Mô hình BIT c a Canada)
• Ch nh ng kho n đ u tư đư c th c hi n theo “lu t t i nư c
nh n đ u tư” m i đư c coi là kho n đ u tư (h u h t các BIT
c a Trung Qu c và ASEAN 2009)
• B sung đ nh nghĩa v “đ u tư” b ng cách tham chi u đ n r i ro
đ u tư và các y u t khác có liên quan đ n đ u tư, t đó đưa ra
các tiêu chí khách quan
• Lo i tr m t s lo i tài s n như các h p đ ng thương m i, v n
vay, ch ng khoán n ho c tài s n s d ng cho m c đích phi
thương m i
40
20
nguon tai.lieu . vn
