Xem mẫu
- Gót chân "Asin” của hệ
thống phân phối Việt Nam
Nhiều năm nay ở VN những câu nói thường xuyên được
nhắc đến: Được mùa mất giá, hàng sản xuất trong nước bị
đẩy giá lên vô lý qua nhiều khâu trung gian mới đến tay
người tiêu dùng.
Người nông dân nuôi con gì, trồng cây gì bây giờ, sau khi đã
thất bại trong quá trình sản xuất và phân phối.
Để hàng nông sản VN đứng vững trong siêu thị không
phải là điều đơn giản
Người công nhân hàng ngày sản xuất ra những mặt hàng tiêu
- dùng, nông dân, ngư dân làm ra hạt gạo, con cá cho tiêu dùng
càng thấm thía những điều kể trên bởi vì họ là những người
trong cuộc. Chính họ rất hiểu và rất trăn trở về những nghịch lý
đang diễn ra tương đối phổ biến ở nền kinh tế VN.
Thực tiễn buồn
Một vài câu chuyện được kể dưới đây để chứng minh và làm
sáng tỏ hơn về “Gót chân Ashin” của hệ thống phân phối VN.
Đó là: Dừa quả ở Bến Tre thời gian này chỉ 10 - 12.000 đ/ 1
chục = 12 quả không có ai mua, trong khi đó ở phía Bắc vẫn là
15 - 17.000 đ/ 1 quả. Dừa Bến Tre bị bỏ trôi sông, ở phía Bắc
vẫn ăn dừa đắt gấp 10 lần, từ Bến Tre ra Hà Nội khoảng hơn
1.000 cây số. Tôi cho rằng đó là sự thất bại tạm thời của hệ
thống phân phối VN trên 1 quả dừa.
Câu chuyện thứ hai: Một quả trứng hiện nay phải đi qua 5 lần
kiểm dịch với chi phí gần 200 đ/quả mới đến tay người tiêu
dùng, rõ ràng 1 quả trứng bị đắt lên 200 đ một cách vô lý. Một
con heo xuất chuồng ở tỉnh Tiền Giang phải đóng 5 loại phí bao
gồm: phí kiểm dịch, lệ phí kiểm dịch vận chuyển, phí tiêu độc...
một năm tỉnh Tiền Giang thu các loại phí vô lý này được khoảng
9 tỉ đồng, số tiền đó người tiêu dùng phải chịu.
Câu chuyện thứ ba: Cá ngừ đại dương đánh lên ở Phú Yên ngư
dân bán với giá loại 1 là 300.000 đ/kg nhưng nếu theo cảm tính
đánh giá của thương lái cá từ loại 1 có thể xuống loại 3 với giá
120.000 đ/kg. Cá thu ở Thanh Hóa bán buôn là 120.000 đ/kg
nhưng về đến Hà Nội cách xa 170 km đã vọt lên 230.000 đ/kg
thậm chí 280.000 đ/kg...
- Câu chuyện thứ tư: Đường kính trắng, dầu ăn các siêu thị ở Hà
Nội hầu hết đều phải mua qua 1 đến 3 đại lý mới đến khâu bán
lẻ, không bao giờ siêu thị mua trực tiếp được các mặt hàng trên
ở nhà máy. Nhà máy còn trả lời một cách thiếu trách nhiệm với
xã hội. Đó là: tôi muốn bán cho ai thì bán, trong khi đó nhà máy
của họ đặt trên đất VN, hưởng chính sách ưu đãi của Chính phủ
VN, lấy mía từ người nông dân VN để sản xuất.
Câu chuyện mới nhất: Thương lái Trung Quốc mua cá cơm của
ngư dân Phan Thiết, nợ tiền khoảng 33 tỉ đồng từ năm 2008 đến
năm 2010, họ thu mua không hề khai thuế ở địa phương nhiều
năm nay mà chưa ai giải quyết, ngư dân thiệt thòi, Nhà nước
thất thu ngân sách chưa biết ai chịu trách nhiệm.
Câu chuyện cuối cùng: Tân Thủ tướng Thái Lan Shinawatra đưa
ra chính sách trợ giá mua lúa cho nông dân, tuy xuất khẩu gạo
của Thái Lan giảm 38% trong năm 2011 là một mức XK thấp
nhất trong vòng 10 năm qua, nhưng nông dân Thái Lan lại rất
phấn khởi vì họ bán được lúa giá cao bất chấp giá gạo thế giới
giảm mạnh. Ngược lại, Ấn Độ và VN đua nhau liên tục hạ giá
xuất khẩu gạo xuống để cạnh tranh giành quyền xuất khẩu thì
giá bán gạo của Thái Lan trong một hai năm gần đây khá ổn
định. Đây là bài học thành công của Chính phủ Thái trong việc
khoan sức dân để phát triển sản xuất của đất nước. Còn ở VN lợi
ích chuỗi lúa gạo từ sản xuất đến tiêu thụ hầu hết đều rơi vào tay
các nhà xuất khẩu và một phần của thương lái. Các chuyên gia
đã kiến nghị: Tại sao Chính phủ không trợ giá trực tiếp cho nông
dân mà phải thông qua DN vì đầu ra họ cạnh tranh và liên tục
giảm giá với Ấn Độ và Pakistan. Như vậy nông dân không thể
bán được lúa với giá cao cho DN thu mua tạm trữ. Cuối cùng
DN hưởng lợi nhuận nhiều nhất. Rõ ràng hai nước hai cách làm
- khác nhau, nêu ra để chúng ta cùng suy ngẫm.
Qua một số ví dụ ở trên bao gồm tất cả các lĩnh vực như cây
trồng, vật nuôi, sản phẩm đánh bắt, sản phẩm công nghiệp tiêu
dùng xuất khẩu, thu mua... đều có vấn đề, “Gót chân Ashin” của
hệ thống phân phối VN đã lộ ra thật rõ ràng.
Khắc phục cách nào ?
Có lẽ chúng ta nên bắt đầu từ tầm vĩ mô. Nhà nước cần nhận rõ
tầm quan trọng đặc biệt của hệ thống phân phối quốc gia, mạch
máu quan trọng của quá trình tái sản xuất xã hội... Nhà nước
phải tiến hành những công việc: xây dựng luật pháp, thể chế
kinh doanh thương mại, cơ chế chính sách phát triển thông
thoáng, bền vững. Xây dựng kết cấu hạ tầng cho sản xuất và lưu
thông hàng hóa bao gồm: đường giao thông, cảng biển, kho dự
trữ, sàn giao dịch hàng hóa, chợ đầu mối, chợ dân sinh, quy
hoạch phát triển các kênh thương mại văn minh như siêu thị,
trung tâm thương mại...
Nhà nước chỉ huy về quy hoạch phát triển sản xuất phân phối
trong phạm vi cả nước bao gồm: Quy hoạch cùng phát triển theo
thế mạnh của từng vùng và có sự phân công ở tầm nhìn quốc
gia, các quy hoạch đó cần có tầm nhìn xa từ 30 đến 50 năm sắp
tới. Nhà nước cần tạo điều kiện cho sự liên kết hợp tác sản xuất
phân phối giữa các vùng miền trong cả nước tạo thành một tổng
thể thống nhất, chống cục bộ bản vị của từng địa phương và
“nhóm lợi ích” chống độc quyền và từng bước xóa bỏ độc quyền
ở một số lĩnh vực điện, nước, xăng dầu hiện nay làm thiệt hại
đến toàn xã hội, có chính sách cơ chế để tạo những chuỗi cung
sản xuất - phân phối đi thẳng từ sản xuất đến bán lẻ hiệu quả
- nhất.
Nhà nước cần xây dựng một nền tài chính lành mạnh, hiệu quả
phục vụ cho DN sản xuất kinh doanh đồng thời tiếp tục ổn định
kinh tế vĩ mô, kiềm chế kinh tế lạm phát một cách thường
xuyên, đảm bảo an sinh xã hội, tăng cường phối hợp hợp tác với
các nước ở khu vực và quốc tế để tạo chỗ dựa vững chắc cho sản
xuất và kinh doanh ở thị trường nội địa.
Nhà nước phải tổ chức dự trữ hàng hóa những mặt hàng thiết
yếu cho quốc kế dân sinh, các tập đoàn lớn phải nắm được bán
buôn thông qua nguồn hàng sản xuất trong nước một cách chủ
động để chi phối bán lẻ. Nhà nước phải có lực lượng để bảo vệ
nông dân, ngư dân bám biển, bám ruộng đồng sản xuất và kinh
doanh bảo vệ toàn vẹn chủ quyền quốc gia trên biển cũng như
trên đất liền.
Với chức năng quản lý nhà nước trên địa bàn và trên toàn lãnh
thổ, Chính phủ và các bộ ngành và lãnh đạo các địa phương cần
làm tốt công tác kiểm soát thị trường một cách minh bạch, công
khai chống buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất và kinh
doanh hàng giả, trốn thuế. Đảm bảo cho người sản xuất và kinh
doanh chân chính tồn tại và phát triển, những người vi phạm
pháp luật sẽ bị nghiêm trị. Mục đích cuối cùng là để sản xuất
phát triển, giao dịch thương mại nội địa công khai, minh bạch
đúng hiệu quả và đúng luật pháp.
Về phía các DN. Phải tận dụng những cơ chế, chính sách mà
Nhà nước đã ban hành, tiếp tục nâng cao công tác quản trị DN,
tiết kiệm chi phí sản xuất lưu thông, đầu tư khoa học công nghệ
để nâng cao năng suất lao động trong quá trình phát triển nhằm
- xây dựng thương hiệu và nâng cao năng lực cạnh tranh của sản
phẩm ở thị trường nội địa và từng bước vươn ra xuất khẩu. Liên
kết hợp tác chặt chẽ, bình đẳng giữa sản xuất với sản xuất, sản
xuất với phân phối, phân phối với phân phối tạo sức mạnh tổng
hợp, chấp nhận cạnh tranh với các DN đầu tư nước ngoài đã có
mặt ở thị trường VN.
Xây dựng văn hóa kinh doanh, tính chuyên nghiệp trong phục
vụ mà trọng tâm là xây dựng nguồn nhân lực cho DN từ thấp
đến cao.
Nghiêm chỉnh chấp hành luật pháp của Nhà nước, công khai
minh bạch trong hạch toán kinh doanh đó là con đường phát
triển nhanh và bền vững của các DN.
Đối với người tiêu dùng. Cần có nhận thức đúng về tiêu dùng
hàng VN để tiêu dùng một cách hợp lý và tiết kiệm, thúc đẩy sản
xuất hàng nội, có trách nhiệm tham gia góp ý cho hệ thống phân
phối VN nhằm bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và sự phát
triển kinh tế bền vững của đất nước, không sử dụng hàng cấm,
hàng giả, hàng lậu, kịp thời phát hiện với các cơ quan nhà nước
những khiếm khuyết, những vi phạm pháp luật trong kinh doanh
sản xuất nội địa.
Bà Đinh Thị Mỹ Loan - Phó Chủ tịch Thường
trực Hiệp hội Các nhà bán lẻ VN:
Thiếu chiến lược phát triển
Sau 5 năm VN gia nhập WTO, đã có rất nhiều cơ hội
- cho ngành thương mại, dịch vụ bán lẻ phát triển được
tạo ra, song bên cạnh đó, cũng có những sức ép không
nhỏ. Thị trường phân phối, bán lẻ trong nước đã bộc lộ
nhiều hạn chế như quy mô thị trường nhỏ, sức mua
yếu và trên địa bàn cả nước bán lẻ truyền thống vẫn
chiếm đa số (gần 80%), trong khi bán lẻ hiện đại chỉ
chiếm hơn 20% (Hà Nội 13%, TP HCM 42%).
Không chỉ có vậy, ngành bán lẻ VN vẫn mắc những
căn bệnh trầm kha cần phải khắc phục. Đó là thiếu
chiến lược phát triển cho thị trường bán lẻ ở cả 3 cấp
độ: Nhà nước, ngành công nghiệp và DN; Tính chuyên
nghiệp của lực lượng các nhà phân phối bán lẻ VN, đặc
biệt là quản trị DN và chất lượng nguồn nhân lực chưa
cao. Điều đó thể hiện ở giá thành nhiều sản phẩm còn
cao, chất lượng phục vụ chưa chuyên nghiệp. Bên cạnh
đó là hạ tầng cơ sở yếu kém và hiệu quả logistics cũng
chuỗi cung ứng chưa tốt.
Theo Quy hoạch tổng thể phát triển thương mại VN
giai đoạn 2011- 2020 và định hướng tới năm 2030: Tốc
độ tăng trưởng của tổng mức bán lẻ hàng hóa và
doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước (theo giá thực tế)
tăng bình quân 19-20% giai đoạn 2011- 2015 và 20- 21%
giai đoạn 2016- 2020.
- Để thực hiện được mục tiêu này cần coi trọng phát
triển hệ thống phân phối, coi hệ thống phân phối là cơ
sở để xác lập mối liên kết giữa sản xuất, phân phối và
tiêu thụ đồng thời là cơ sở cho việc hình thành kênh
lưu thông ổn định. Các cơ quan nhà nước cần tạo điều
kiện cho các DN trong nước đầu tư phát triển hệ thống
phân phối nhằm xây dựng các doanh nghiệp phân
phối mạnh của VN. Điều này phải trở thành tư duy
hành động thực tiễn của lãnh đạo các ngành và các địa
phương.
Ông Phạm Hồng Thái - Phó tổng giám đốc
Hiway VN:
Cầu nối giữa người tiêu dùng và nhà sản
xuất
Liên doanh Hiway VN với dự án chuỗi siêu thị Hiway
Supercentre ra đời trong bối cảnh thị trường có nhiều
khó khăn vì vậy chúng tôi phải xác định chiến lược và
mục tiêu rõ ràng của mình để có thể cạnh tranh thành
công. Mục tiêu của chúng tôi là tập trung vào các mặt
hàng thiết yếu và hướng tới đối tượng khách hàng là
những người có thu nhập trung bình. Với chiến lược
cốt lõi là cung cấp cho khách hàng không gian mua
sắm đa dạng, hiện đại, sản phẩm đạt chất lượng tốt
nhất với giá rẻ, dần thay thế cho chợ truyền thống.
- Hiện tại, Hiway VN đã phát triển và làm việc với hơn
900 nhà cung ứng lớn, nhỏ trong cả nước để đạt được
cam kết trong việc cung ứng nguồn hàng đạt chất
lượng tốt phục vụ cho nguời tiêu dùng. Theo đó, hơn
15.000 sản phẩm được đưa vào hệ thống đều phải qua
quá trình kiểm tra nghiêm ngặt về nguồn gốc xuất xứ
cũng như các vấn đề VS ATTP.
Đặc biệt, siêu thị Hiway rất chú trọng đến nguồn thực
phẩm tươi sống và chế biến sẵn với quy trình đảm bảo
vệ sinh an toàn thực phẩm cao. Và với hệ thống các
kho trung chuyển trên toàn quốc. Việc thiết lập mối
quan hệ trực tiêp với hơn 900 nhà cung ứng sẽ góp
phần giảm giá thành, thời gian cũng như tăng tính linh
hoạt chủ động.
Chúng tôi hi vọng sẽ trở thành cầu nối tốt nhất giữa
nhà sản xuất và người tiêu dùng đồng thời góp phần
nâng cao giá trị hàng nông sản VN.
nguon tai.lieu . vn
