1. Trang Chủ
  2. Điện - Điện tử
  3. Giáo trình Thực tập sản xuất (Nghề: Điện công nghiệp - Cao đẳng): Phần 2 - Trường CĐ nghề Việt Nam - Hàn Quốc thành phố Hà Nội

Giáo trình Thực tập sản xuất (Nghề: Điện công nghiệp - Cao đẳng): Phần 2 - Trường CĐ nghề Việt Nam - Hàn Quốc thành phố Hà Nội

(NB) Giáo trình Thực tập sản xuất với mục tiêu giúp các bạn có thể ôn tập, tổng hợp các kiến thức, kỹ năng đã được học qua thực tiễn; Đánh giá quá trình học tập của bản thân qua thực tiễn công việc. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung phần 2 giáo trình sau đây! Bài 5 Tính hợp tác trong công việc sản xuất và sửa chữa thiết bị điện Mục tiêu: Trình bày được sự thống nhất trong sản xuất; Thực hiện được sự cộng tác giữa các thành viên; Tuân thủ kỷ luật trong sản xuất. 5.1. Hợp tác, thống nhất trong s

Thể loại Tài liệu miễn phí Điện - Điện tử

Số trang 60

Ngày tạo 4/7/2023 7:46:37 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 2.39 M

Tên tệp

Tải Giáo trình Thực tập sản xuất (Nghề: Điện công nghi... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Bài 5 Tính hợp tác trong công việc sản xuất và sửa chữa thiết bị điện Mục tiêu: Trình bày được sự thống nhất trong sản xuất; Thực hiện được sự cộng tác giữa các thành viên; Tuân thủ kỷ luật trong sản xuất. 5.1. Hợp tác, thống nhất trong sản xuất Nghiêm túc thực hiện các nội dung trong việc hợp tác, thống nhất trong sản xuất. Lập kế hoạch, quyết định và hành động sẽ được thực hiện tốt hơn khi tất cả cùng hợp tác. Người ta nhận ra, hiểu rõ, và tin rằng: “Không một ai trong chúng ta có thể giỏi bằng tất cả chúng ta hợp lại”. Để xây dựng được tinh thần làm việc nhóm một cách hiệu quả nhất chúng ta có thể thực hiện các nội dung sau: Xác định rõ vai trò của từng thành viên Cần phải xác định rõ vai trò cũng như trách nhiệm của từng thành viên trong nhóm. Đây là vấn đề cốt yếu ảnh hưởng đến sự thành bại của một tập thể trong công việc. Biết rõ phận sự, giới hạn về quyền hành và thời gian của mình sẽ giúp mọi người trong nhóm dễ làm việc với nhau hơn. Khuyến khích tính đồng đội bằng cách phân chia công việc rõ ràng cụ thể. Với cách này, mỗi thành viên sẽ dễ dàng nhận ra trách nhiệm của mình, thậm chí họ còn có thể phát huy được những kỹ năng vốn có vào công việc. Đưa ra những mục tiêu cụ thể Các thành viên trong nhóm cần phải phấn đấu vì bản thân và vì mục tiêu chung trong công việc. Bạn phải thúc đẩy họ cố gắng hoàn thành những kế hoạch ngắn hạn cũng như dài hạn. Cùng hướng về một mục tiêu cụ thể, dần dần các nhân viên sẽ làm việc theo đúng nội quy với một tinh thần tự giác. Biết lắng nghe Bạn phải luôn cởi mở và nghiêm túc trong việc tiếp thu ý kiến của mọi người, không nên vắng mặt trong các cuộc họp hội thảo, cho dù đó là cuộc hợp nghiệm thu kết quả công việc hay xây dựng chiến lược cho một mục tiêu mới. Biết kiên nhẫn 38
  2. Nếu nhóm của bạn không đạt được hiệu quả như công ty yêu cầu ở kế hoạch đầu tiên, hãy cho họ thời gian xem xét lại quá trình cộng tác và các bước tiến hành công việc, cũng như cố gắng triệt tiêu những bất đồng còn tồn tại. Không ai thành công ở lần đầu tiên, bạn càng nôn nóng thì kết quả càng tệ hơn là bạn mong đợi. Luôn khuyến khích, động viên cống hiến của toàn bộ các thành viên trong nhóm mang lại cho công ty. Mời gọi sự tham gia và đóng góp của mọi người trong mọi trường cụ thể. Động viên họ học hỏi thêm những kỹ năng mới nếu cần thiết để phát huy những điểm mạnh ở mỗi người. Kêu gọi tinh thần trách nhiệm ở từng thành viên. Nhận biết ưu thế của từng cá nhân và sẳn sàng hỗ trợ những khi cần thiết. Tạo không khí vui vẻ Sức mạnh tập thể có thể mang đến những hiệu quả bất ngờ, hãy dành thời gian để các nhân viên của mình thư giãn và chia sẻ niềm vui với nhau. Bạn có thể cùng họ ăn trưa hay làm vài ly bia tán gẫu sau giờ làm việc. Khuyến khích các cuộc vui chơi trong những ngày nghỉ giúp các thành viên ngày càng thân thiện với nhau hơn. Khi ấy, mỗi người trong nhóm của bạn sẽ cảm thấy tất cả họ là những cá nhân không thể thiếu của một tập thể, họ sẽ cảm thấy thoải mái và hăng say làm việc hơn. Giảm bớt quy tắc, luật lệ Đừng ép buộc các nhân viên của bạn làm việc và giải quyết công việc theo một khuôn mẫu nhất định. Hãy để họ xác định phương cách hình thức cộng tác với nhau. Hãy linh động hơn về giờ giấc trong công việc. Bạn sẽ thấy hiệu quả công việc tăng lên bất ngờ và không phụ thuộc vào việc họ có đến và về chính xác như đồng hồ quy định của công ty. Linh hoạt trong cách quản lý là một yếu tố quan trọng tạo nên sự thành công của một tâp thể. Làm việc theo nhóm nghĩa là cùng nhau hướng về một mục tiêu chung, cùng phấn đấu để tìm kiếm sự thành công trong công việc. Kết quả của sự cộng tác này đôi khi hiệu quả hơn cả sự mong đợi. 5.2. Tính kỷ luật trong sản xuất Khi nói đến tính kỷ luật, nhiều người thường cho rằng: kỷ luật luôn làm cho con người trở nên cứng nhắc và thiếu linh hoạt. Thực ra, kỷ luật là một trong những thuộc tính tích cực nhất mà con người có được. Người ta cũng đã đưa ra định nghĩa về tính kỷ luật: "Kỷ luật là sự rèn luyện giúp chúng ta tự sửa chữa, tạo khuôn nếp, 39
  3. tạo sự mạnh mẽ hoặc giúp chúng ta trở nên hoàn hảo hơn". Khi tự giác áp dụng kỷ luật với bản thân, chúng ta sẽ nhận ra rằng mình đang chủ động kiểm soát những hành động và cả suy nghĩ của chính mình. Khi tự giác áp dụng kỷ luật, chúng ta có thể quyết định mình sẽ làm gì, làm như thế nào và khi nào sẽ hoàn thành những mục tiêu đã đặt ra. Vì thế, nếu không có tính kỷ luật, công việc của chúng ta làm sẽ trở nên chao đảo và thiếu tập trung. Nếu hành động của chúng ta chỉ dựa theo tâm trạng và ý thích của riêng chúng ta thôi, thì tất cả những điều đó không hơn gì… một thú tiêu khiển. Chúng ta cần hiểu rõ: Kỷ luật đúng nghĩa không thúc ép sau lưng chúng ta, nó luôn ở bên cạnh để khích lệ chúng ta. Khi hiểu rằng kỷ luật là tự chăm sóc mình chứ không phải tự trừng trị mình, chúng ta sẽ không còn e dè khi nhắc đến nó, mà ngược lại sẽ vun đắp cho nó. Sống và làm việc có kỷ luật chính là biết tôn trọng “lẽ phải”, không ích kỷ mà vì công ích. Kỷ luật luôn được đề ra với sự công minh, bình đẳng với mọi thành viên nên đừng nghĩ rằng sống và làm việc với tinh thần kỷ luật là triệt tiêu cá nhân, mà ngược lại, khi con người biết sống có kỷ cương nền nếp thì cá nhân được phát triển trong chiều hướng tiến bộ tốt đẹp của tập thể. Tóm lại, kỷ luật luôn có tác dụng của sự tự cảm hóa, tự giác một cách có ý thức, thúc đẩy cá nhân hòa nhập vào nề nếp của một tập thể để thực hiện những mục tiêu chung. Tạo động cơ, thiết lập mục tiêu và làm việc chăm chỉ luôn giúp chúng ta tiến bộ. Tuy nhiên, nếu chúng ta thêm vào đó tính kỷ luật, chắc chắn chúng ta sẽ tiến xa hơn nữa. Kỷ luật là chiếc chìa khóa vạn năng giúp cho mỗi chúng ta gặt hái được những thành công mong muốn. Chúng ta có thể cụ thể hóa việc thực hiện kỷ luật trong 5 điểm cơ bản sau đây: - Thực hiện đúng định mức lao động, hoàn thành kế hoạch sản xuất, chương trình công tác với chất lượng tốt nhất. - Nghiêm chỉnh chấp hành chỉ thị của cấp trên và chế độ trách nhiệm được quy định trong sản xuất và công tác; tôn trọng các quy phạm, quy trình về công nghệ, về kỹ thuật và an toàn lao động. - Thực hiện nghiêm chỉnh nội quy công ty; sử dụng đầy đủ và hợp lý thời gian làm việc do công ty quy định. - Bảo vệ của công, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí nguyên liệu, vật liệu, thời gian. - Giữ gìn trật tự, vệ sinh nơi làm việc. 40
  4. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP Câu 1: Trình bày các nội dung cần thực hiện trong việc hợp tác, thống nhất trong sản xuất? Câu 2: Trình bày các nội dung về tính kỷ luật trong sản xuất? HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI, BÀI TẬP Câu 1: Nội dung trong tiêu đề 1 Câu 2: Nội dung trong tiêu đề 2 41
  5. Bài 6 Nâng cao kỹ năng vận hành sử dụng các loại thiết bị dụng cụ điện Mục tiêu: Trình bày được các phương pháp, sử dụng thiết bị, dụng cụ điện; Sử dụng thành thạo được các thiết bị, dụng cụ điện; Tuân thủ tuyệt đối các quy định. 6.1. Kỹ năng sử dụng dụng cụ nghề điện 6.1.1 Đồng hồ vạn năng Vạn năng kế di động FLUKE117 là dụng cụ đo thường được dùng trong lĩnh vực điện như cơ sở sản xuất như bảo tri tòa nhà, bệnh viện, trường học,… Đặc biệt, FLUKE 117 có chức năng Cảnh báo Vôn có thể tăng hiệu quả công việc. (a) FLUKE117 (b) Màn hình Hình. 2.77 Vạn năng kế di động FLUKE 117 Bảng 2.11 Tên và chức năng của từng bộ phận của vạn năng kế di động STT Biểu tượng Ý nghĩa Dụng cụ đo có chế độ nhận biết điện áp không tiếp ① xúc ② Chức năng đo được thiết lập liên tục 42
  6. ③ Chức năng đo được thiết lập thử nghiệm đi-ốt ④ Dữ liệu nhập vào có giá trị âm Có điện áp không an toàn. Có điện áp lớn hơn 30V ⑤ hoặc tình trạng điện áp quá tải Màn hình chờ được kích hoạt. Giá trị số đo dòng điện ⑥ được tiếp tục hiể nthị trên màn hình. Chế độ Lớn nhất, Nhỏ nhất, Trung bình được thiết lập ⑦ Giá trị đo lớn nhất, nhỏ nhất, trung bình và hiện tại được thiết lập Cảm biến Cảnh báo Vôn để nhận biết điện áp không ⑧ tiếp xúc Dụng cụ đo điện dung hoặc đinệ áp hoặc đinệ áp của ⑨ trở kháng đầu vào thấp ⑩ Đơn vị đo ⑪ Dòng một chiều, dòng xoay chiều ⑫ Cảnh báo pin yếu ⑬ Hiển thị khoảng giá trị của dụng cụ đo ⑭ Màn hình tương tự Dụng cụ đo dùng chế độ tia sét tự động Dụng cụ đo chọn khoảng giá trị với độ phân giải tối ⑮ ưu như giá trị thiết lập tự động Người dùng xác định khoảng giá trị của dụng cụ đo như thiết lập giá trị bị động 16 ○ Cực hình biểu đồ thanh 17 ○ Giá trị nhập vào của khoảng được chọn quá lớn. Cảnh báo trong thử nghiệm dây dẫn. Hiển thị khi 18 ○ xoay công tắc chức năng đo trong vị trí A hoặc từ vị trí A. 43
  7. Biểu tượng Thông báo lỗi Pin phải được thay trước khi vận hành Cần có cái định cỡ. Trước khi vận hành dụng cụ đo, cần có cái định cỡ. Lỗi bên trong. Dụng cụ đo phải được sửa trước khi vận hành. Lỗi bên trong. Dụng cụ đo phải được sửa trước khi vận hành. Vị trí công tắc Chức năng đo Chọn tia sét dòng xoay chiều hoặc một chiều tự động dựa trên giá trị đầu vào nhận biết từ kháng trở đầu vào thấp. Điện áp xoay chiều 0.06-600V, tần số 5Hz-50kHz Điện áp một chiều 0.001V-600V Điện áp xoay chiều (phương pháp nối điện một chiều) 6.0- 600mV, điện áp một chiều 0.1-600mV Điện trở 0.1Ω-40MΩ Nếu nhỏ hơn 20Ω, tiếng báo động liên tục được bật và nếu lớn hơn 250Ω, chuông cảnh báo được bật Thử nghiệm đi-ốt.Nếu lớn hơn 2.0V, OL được hiển thị Điện dung 1nF-9999μF Dòng xoay chiều 0.1A-10A (dưới10-20A thì sẽ bật trong 30 giây và tắt trong 10 phút). Màn hình nhấp nháy nếu lớn hơn 10.00A. Nếu lớn hơn 20 A, OL được hiển thị. Tần số nối điện một chiều 45Hz-5kHz Dòng điện một chiều 0.001A-10A (dưới 10-20A thì sẽ bật trong 30 giây và tắt trong 10 phút). Màn hình nhấp nháy nếu lớn hơn 10.00A. Nếu lớn hơn 20 A, OL được hiển thị. Nhận ra điện áp xoay chiều bằng phương pháp không tiếp xúc. 44
  8. Hình. 2.78 Cực Cực đầu vào được dùng để đo dòng điện xoay chiều và một chiều tối đa là 10A Cực thông thường (quay lại) được dùng cho mọi phép đo Đầu vào được dùng trong thử nghiệm điện áp, tính liên tục, điện trở, điện dung, tần số và đi-ốt a . Phương pháp đo đối với vạn năng kế di động Đo điện trở Đặt công tắc xoay vòng vào Ω. Nối thanh màu đo và đen vào đầu dây dẫn điện trở Đọc giá trị đo được hiể thị trên cửa sổ màn hình Để phòng giật điện, bị thương hoặc hỏng máy đo, tắt nguồn điện trong mạch và tháo tụ điện có điện áp cao trước khi kiểm tra điện trở, tính liên tục, đi-ốt hoặc điện dung. Hình. 2.79Đo điện trở Thử nghiệm tính liên tục Đặt công tắc xoay vòng trên . 45
  9. Bỏ qua tính phân cực, nếu thanh màu đỏ và đen được nối vào dây dẫn công tắc sẽ nghe thấy tiếng bíp, còn nếu không thì sẽ không có tiếng nào cả. Hình. 2.80Thử nghiệm tính liên tục Đo điện áp xoay chiều Đặt công tắc xoay vòng trên (vị trí điện xoay chiều). Nối thanh màu đỏ và đen vào đường điện xoay chiều mà không cần để ý đến phân cực Giá trị dòng điện xoay chiều (Căn bậc hai, RMS) được hiển thị trên cửa sổ màn hình Hình. 2.81Đo điện áp xoay chiều và một chiều Đo điện áp một chiều Đặt công tắc xoay vòng trên (Vị trí dòng một chiều). Đặt thanh màu đen vào COM và đặt thanh màu đỏ vào +. 46
  10. Nối thanh màu đen vào cực – của pin, và nối thanh màu đỏ vào cực + của pin Giá trị điện áp của dòng một chiều được hiển thị trên cửa sổ màn hình Đo dòng điện xoay chiều và một chiều theo mi-li-vôn Đặt công tắc xoay vòng trên (Mi-li-vôn). Đặt thanh màu đen vào COM và đặt thanh màu đỏ vào +. Không cần quan tâm đến tính phân cực, đo giá trị điện áp của dòng xoay chiều bằng cách nối thanh đen và đỏ vào đường điện xoay chiều hoặc đo giá trị điện áp của dòng điện một chiều bằng cách nối thanh đen vào cực – của pin và nối thanh đỏ vào cực + Giá trị điện áp của dòng xoay chiều hoặc dòng một chiều được hiển thị trên cửa sổ màn hình Điện Điện một xoay chiều chiều Hình. 2.82Đo dòng xoay chiều và dòng một chiều theo mi-li-vôn b.Trình tự công việc Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ và vật tư cần thiết cho thử nghiệm Chuẩn bị dụng cụ cần để xử lý dây Cắt đoạn dây đã chuẩn bị dựa theo yêu cầu tiêu chuẩn Tuốt khoảng 10mm cả 2 đầu dây bằng kìm tuốt dây Đo giá trị điện trở Chuẩn bị 5 điện trở chưa biết giá trị 47
  11. Thiết lập chức năng của Vạn năng kế kỹ thuật số (DMM) thành Ω. Đặt thanh dẫn vào dây dẫn điện trở và đọc giá trị số đo. Nếu dây dẫn tiếp xúc với tay hoặc thiết bị bên ngoiaf khác, có thể xảy ra lỗi trong giá trị đo được của điện trở. Đo điện trở chưa xác định bằng vạn năng kế kỹ thuật số và ghi kết quả vào Bảng 2.12 Bảng 2.12 Đo giá trị điện trở chưa xác định Độ chính Mã màu của điện trở : Dung sai Đo bằng vạn năng kế xác STT Rc dải kỹ thuật số : Rm [Rm-Rc] [Ω] [%] [Ω] [%] 1 1 5 1.04 4 2 10 5 9.98 2 3 100 5 100.03 3 4 3k 5 3.01k 1 5 5k 5 4.95k 5 Đo điện áp dòng xoay chiều Chuẩn bị máy biến áp dòng hoặc áp dụng điện xoay chiều 220[V] vàocực sơ cấp (sơ cấp: 220[V], thứ cấp: 0-12[V], 500[mA]). Thiết lập công tắc chức năng của vạn năng kế thành điện xoay chiều và nối chúng với cực nguồn để đo Ghi vào Bảng 2.13 giá trị đo được hiển thị trong màn hình thiết bị Bảng 2.13 Kết quả đo điện áp dòng xoay chiều Điện áp Điện áp đo được Máy biến áp [V] [V] Sơ cấp 220 221.53 12 13.22 9 9.14 Thứ cấp 6 6.26 3 3.12 48
  12. Đo điện áp dòng điện một chiều Chuẩn bị 4 pin 1.5[V] và gắn chúng vào giá kẹp pin. Thiết lập công tắc chức năng của vạn năng kế kỹ thuật số thành dòng một chiều và nối với cực của kẹp kim để đo Ghi vào Bảng 2.14 giá trị đo được hiển thịt rong màn hình thiết bị Tạo mối nối nối tiếp của kẹp pin bao gồm pin 1.5[V], nối với cực của kẹp sau khi đổi thành 3[V] và 6[V] và ghi vào Bảng 2.14. 𝑇−𝑀 % Sai số = | | × 100 [%] 𝑇 M:Giá trị đo, T:Giá trị thực Bảng 2.14 Kết quả đo điện áp dòng một chiều Điện áp pin Điện áp đo được % Sai số [V] [V] [%] 1.5 1.48 1.33 3 3.01 0.33 6 5.92 1.33 Đo dòng điện của dòng một chiều Chuẩn bị 4 pin, 4 kẹp pin và điện trở (1[kΩ], 3[kΩ], 5[kΩ]). Gắn 4 pin vào kẹp pin và tạo nguồn 6[V] bằng mắc nối tiếp Dùng mắc nối tiếp và tải, nối vạn năng kế kỹ thuật số vào cực nguồn được đo. Ghi vào Bảng 2.15 giá trị đo thể hiện trên màn hình thiết bị Bảng 2.15 Kết quả đo dòng điện một chiều Độ chính Giá trị tính Đo vạn năng kế kỹ thuật xác Điện trở tải toán : Ic số : Im [Ω] [Im-Ic] [mA] [mA] [%] 1k 6 5.80 20 3k 2 2.10 10 5k 1.2 1.30 10 49
  13. 6.1.2. Ampe kìm a.Công dụng Ampe kìm là một máy biến dòng có lắp sẵn một ampemét vào cuộn thứ cấp. Đường dây có dòng điện cần đo đóng vai trò cuộn sơ cấp. Mạch từ của Ampe kìm có thể mở ra như một chiếc kìm. Khi cần đo dòng điện của một đường dây nào đó chỉ việc mở mạch từ ra và cho đường dây đó vào giữa kìm rồi đóng mạch từ lại. Ampe mét gắn trên kìm sẽ chỉ cho biết giá trị dòng điện cần đo. Nếu người ta kẹp am-pe kìm vào dây dẫn điện, thì dây dẫn điện có tác dụng như cuộn sơ cấp của bộ biến dòng. Với Ampe kìm người ta có thể đo cường độ dòng điện mà không cần ngắt dây dẫn ra. Chức năng chính của Ampe kìm là đo dòng điện xoay chiều (đến vài trăm ampe) mà không cần phải cắt mạch điện, thường dùng để đo dòng điện trên đường dây, dòng điện qua các máy móc đang làm việc ... 5 7 3 4 6 1 OFF ACA  8 ACV DCV A V  2 Hình 4.9: Kết cấu ngoài của Ampe kìm 1.Gọng kìm; 2. Chốt mở gọng kìm; 3. Núm xoay; 4. Nút khóa kim; 5. Nút điều chỉnh 0; 6. Kim đo; 7. Các vạch đọc; 8. Lổ cắm que đo Ngoài ra trên Ampe kìm còn có các thang đo ACV, DCV và thang đo điện trở. + Ưu điểm: gọn nhẹ, sử dụng thuận tiện, an toàn. Thường dùng để đo dòng điện trên đường dây, dòng điện chạy qua các máy móc đang vận hành mà không cần cắt mạch. + Nhược điểm: chịu ảnh hưởng của từ trường ngoài 50
  14. Bấm mở gọng kìm Chọn thang đo Hiển thị H.4.10: Hình dáng Am-pe kìm b. Cách sử dụng Đo dòng điện xoay chiều Bước 1: Chuyển núm xoay sang khu vực ACA. Bước 2: Ấn mở gọng kìm, kẹp đường dây cần đo vào giữa (chỉ cần kẹp một dây pha hoặc dây trung tính). Bước 3: Đọc trị số: tương tự máy đo VOM. Đo các đại lượng còn lại: Hoàn toàn giống như máy đo VOM. Chú ý: Khi đo chỉ cần kẹp một dây. Không sử dụng que đo để đo ACA. Phải cẩn thận tránh nhầm lẫn các thang đo khác với thang đo ACA. 6.1.3. Sử dụng Dao động ký (oscilloscope- OSC) a Giới thiệu Hình 8.1 Dao động kế hiện số (Tektronix TDS 2012) 51
  15. Hình 8.2 Dao động kế analog Dao động kế đơn giản là thiết bị hiển thị biểu đồ thể hiện thay đổi biên độ tín hiệu theo thời gian trên màn hình. Trục vuông góc (trục Y) hiển thị điện áp trong khi trục song song (trục X) hiển thị thay đổi theo thời gian, và cường độ hay độ sáng của màn hình thường được gọi là trục Z. (Hình 4.21). Đồ thị đơn giản trình bày thông tin dạng số về các tín hiệu. Thông tin có thể đọc thông qua đồ thị này như sau. Thời gian đầu vào tín hiệu và kích cỡ điện áp. Tần số tín hiệu dao động Thay đổi phản hồi của mạch đối với tín hiệu đầu vào Biến dạng tín hiệu do sai hỏng Lượng tín hiệu AC và tín hiệu DC. Độ tĩnh tín hiệu và thay đổi độ tính theo thời gian Ngoài việc dao động kế có nhiều chức năng điều khiển và chia độ trên màn hình, dao động kế giống như một chiếc TV nhỏ. Ở phía trước của dao động kế thường có các chức năng điều khiển như điều khiển vị trí vuông góc, song song, đồng thời là màn hiển thị và giắc đầu vào. b.Các loại giao động kế Có hai loại giao động kế: loại analog và loại hiện số, và loại dao động kế có thể thay đổi theo mục đích của dụng cụ. Có dao động kế 1 kênh, dao động kế 2 kênh, dao động kế 4 kênh, và cũng có dao động kế lưu trữ số có chức năng ghi nhớ, dao động kế tần số vô tuyến, genescope, và dao động kế dấu quét. Hơn nữa, một công cụ có cả hai chức năng của bộ phân tích logic 14 ~ 48 kênh kết hợp với dao động kế có thể đo được các tín hiệu số đồng thời cũng được sử dụng. 52
  16. c.Nguyên lý hoạt động của dao động kế Để sử dụng dao động kế đúng cách, điều quan trọng là phải hiểu được nguyên lý hoạt động của dao động kế. Dao động kế analog và dao động kế hiện số có hệ thống bên trong giống nhau, tuy nhiên, hai loại này khác nhau về nguyên lý hoạt động. Dao động kế analog Khi đầu đo của dao động kế được đấu nối với mạch, tín hiệu điện áp truyền vào mặt cắt dọc của dao động kế. Hình 4.22 là sơ đồ đơn giản thể hiện quy trình dao động kế hiển thị tín hiệu. Tín hiệu đầu vào khuếch đại hoặc giảm dần bằng bộ khuếch đại và bộ suy giảm tương ứng với kích cỡ trục x (Volt/Div). Sau đó, tín hiệu truyền vào tấm lệch đứng của CRT. Tùy theo điện áp sử dụng cho tấm lệch, chấm sáng trên màn hình sẽ di chuyển. (Tia điện tử chạm vào chất huỳnh quang tạo thành chấm sáng). Trong trường hợp này, điện áp dương di chuyển chấm sáng lên tới đỉnh, và điện áp âm di chuyển chấm sáng xuống dưới đáy. Sau đó, tín hiệu đi tới phần khởi động và quét hoặc khởi động mặt cắt ngang. quét ngang có nghĩa là chấm sáng trên màn hình đang di chuyển về phía trục x theo chuyển động ngang. Khởi động mặt cắt ngang là hệ thống điều chỉnh cơ số thời gian của mặt cắt ngang bằng cách để chấm sáng di chuyển từ bên trái màn hình sang bên phải màn hình theo tần số cài đặt. quét lặp nhanh tạo ra một đường thẳng và với vận tốc cao, chấm sáng có thể quét tới 500.000 lần một giây. Hình 4.3. Sơ đồ khối của dao động kế analog quét ngang cùng với độ lệch dọc tạo ra tín hiệu trên màn hình, và lúc này cần khởi động để ổn định tín hiệu. Như trong hình 4.23, quét tín hiệu lặp từ cùng một điểm sẽ tạo ra sóng sạch. Hình 4.4. Khởi động đồng bộ hóa cho các tín hiệu lặp 53
  17. Do vậy, chúng ta có thể thấy rằng để sử dụng dao động kế analog, để điều chỉnh tín hiệu đầu vào thì chúng ta cần biết đến 3 cài đặt cơ bản. Khuếch đại hoặc giảm dần tín hiệu: Điều chỉnh Volt/Div trước khi tín hiệu truyền đến bộ làm lệch dọc. Cơ số thời gian: Điều chỉnh thời gian theo chia độ trên màn hình bằng mặt cắt/vạch đo. Khởi động dao động kế: Điều chỉnh cấp khởi động để ổn định tín hiệu đơn và tín hiệu lặp. Hơn nữa, để có được hình ảnh, điểm hội tụ rõ nét, và độ sáng thì cũng cần phải điều chỉnh. Dao động kế hiện số Hầu hết hệ thống dao động kế hiện số giống với dao động kế analog. Tuy nhiên, dao động kế hiện số được bổ sung DPS (Hệ thống xử lý số liệu). (Hình 4.24). Dao động kế hiện số thu thập số liệu sóng từ DPS và hiển thị trên màn hình. Khi đầu đo của dao động kế hiện số được đấu nối với mạch, hệ dọc giống như dao động kế analog sẽ điều chỉnh kích cỡ tín hiệu. Sau đó, Bộ chuyển đổi analog-số (ADC) từ hệ thống thu nhận lấy mẫu tín hiệu từ các chấm sáng rời rạc, sau đó thay đổi các giá trị số này thành điện áp. Hình 4.5 Sơ đồ khối của dao động kế hiện số Trong trường hợp này, các giá trị số này được gọi là mẫu và đồng hồ mẫu trên hệ ngang hiển thị tần số lấy mẫu của ADC. Tỷ lệ mẫu nhận từ đồng hồ được gọi là tốc độ mẫu, và được viết dưới dạng mẫu/giây. Các mẫu nhận từ ADC đuợc lưu trong bộ nhớ dưới dạng phông chữ dạng sóng và các phông chữ này bao gồm nhiều mẫu. Hơn nữa, những phông chữ dạng 54
  18. sóng này kết hợp lại thành một bản ghi sóng. Thông thường, số lượng phông chữ dạng sóng tạo thành bản ghi sóng được gọi là chiều dài bản ghi. Hệ thống khởi động quyết định điểm bắt đầu, và điểm kết thúc của bản ghi và những bản ghi này đuợc lưu trong bộ nhớ, sau đó hiển thị trên màn hình. Có thể xử lý các mẫu bổ sung theo dung lượng của dao động kế và với những xử lý bổ sung này thì người xem có thể chứng kiến nhiều sóng sạch hơn trên màn hiển thị. Ngoài ra, bằng cách sử dụng chức năng khởi động tự do thì ta có thể xem được điều gì xảy ra trước điểm khởi động. Đồng thời ở dao động kế hiện số, người sử dụng phải điều chỉnh mặt cắt dọc, mặt cắt ngang và mặt cắt khởi động giống như dao động kế analog. d.Đo sóng của dao động kế Chúng ta sẽ xem xét các thuật ngữ khi sử dụng dao động kế. Tần số & khoảng thời gian: Các tín hiệu lặp đều có tần số và tần số được đo bằng Hertz (Hz). Hz là số tương ứng với sóng tín hiệu lặp trong một giây (chu kỳ/giây). Chu kỳ lặp cũng có khoảng thời gian, và đo là thời gian cần thiết để hoàn thành một chu kỳ. Tần số và chu kỳ có mối quan hệ thuận nghịch trong đó 1/khoảng thời gian bằng với tần số và 1/tần số bằng với khoảng thời gian. Điện áp: Điện áp là lượng hiệu điện thế (một loại giá trị của tín hiệu) trên mạch. Không phải lúc nào cũng như vậy, tuy nhiên, thuờng thì một trong các điểm được tiếp đất và hiển thị P-P (đỉnh-đỉnh) bằng cách đo đỉnh thấp nhất và đỉnh cao nhất. Độ lớn điện áp thường là điện áp cao nhất khi tín hiệu được đo tại điểm tiếp đất hoặc 0 vôn. Pha: Pha còn được gọi là sóng hình sin có sóng tuần hoàn 360 độ. Để giải thích có bao nhiêu khoảng thời gian đã qua trong sóng hình sin của chu kỳ, ta có thể giải thích bằng cách đánh dấu độ pha của sóng hình sin. Chênh lệch pha được thể hiện bằng chênh lệch định thời giữa hai tín hiệu tương tự. e.Các thuật ngữ về hoạt động của dao động kế Băng tần: Băng tần là phạm vi tần số mà dao động kế có thể đo được. Khi tần số tín hiệu tăng lên, độ chính xác của dao động kế sẽ giảm xuống. Thông thường, ta thống nhất rằng tần số khi kích cỡ của sóng hình sin được cấp giảm xuống 70,7% trên màn hình sẽ được gọi là băng tần. (Điểm 70,7% này được hiển trị trên thang loga tại điểm 3bD). Thời gian tăng lên: Thời gian tăng lên dùng để giải thích phạm vi tần số hiệu dụng của dao động kế. Khi đo xung hoặc sóng dạng bậc, thời gian tăng lên là lựa chọn tốt hơn để đánh giá hoạt động của dao động kế so với băng tần. Xung có thời 55
  19. gian tăng lên nhanh hơn mức dao động kế có thể đo được sẽ không thể hiển thị đúng trên màn hình. Độ nhạy dọc: Độ nhạy dọc là chỉ số cho thấy có thể khuếch đại tín hiệu nhỏ thế nào bằng bộ khuếch đại dọc, và thông thường đơn vị là mV/Div. 2mV/Div là lượng điện áp nhỏ nhất mà một dao động kế được sử dụng rộng rãi có thể dò được. Tốc độ quét: Trong dao động kế analog, tốc độ quét tức là dao động kế có thể quét trên màn hình nhanh như thế nào, và dao động kế cho phép người sử dụng quan sát các chỉ số một cách chính xác. Tốc độ quét nhanh nhất trong dao động kế thường là ns/Div. Độ chính xác khuếch đại: Độ chính xác khuếch đại là chỉ số thể hiện mức chính xác mà hệ dọc có thể áp dụng để giảm dần tín hiệu, và thuờng được biểu diễn dưới dạng sai số %. Cơ số thời gian hoặc độ chính xác ngang - Cơ số thời gian hoặc độ chính xác ngang là chỉ số thể hiện độ chính xác mà thời gian của tín hiệu được hiển thị ở tiết diện ngang, và chỉ số này được trình bày dưới dạng sai số %. Tốc độ mẫu: Tốc độ lấy mẫu của dao động kế hiện số là số lượng mẫu mà bộ biến đổi analog-số có thể đạt được trên giây, mà tốc độ lấy mẫu cao nhất thường là MS/s. Tốc độ mẫu càng nhanh thì dao động kế có thể hiển thị tín hiệu càng nhanh và càng chính xác. Tốc độ mẫu cũng quan trọng khi người quan sát muốn quan sát thay đổi tín hiệu ở tín hiệu chu kỳ dài, thay đổi tốc độ mẫu bằng sec/Div để duy trì điểm trên sóng trên bản ghi sóng. ADC hoặc độ phân giải dọc: Độ phân giải được biểu diễn bằng bit trên ADC, và độ phân giải là chỉ số thể hiện độ chính xác chuyển đổi điện áp thành các giá trị dạng số chính xác. Có thể tăng độ phân giải hiệu dụng thực tế bằng kỹ thuật tính toán. Chiều dài bản ghi: Chiều dài bản ghi trong dao động kế hiện số là chỉ số cho thấy số lượng điểm dạng sóng mà một dao động kế có thể đạt được trong một bản ghi sóng, và ở một số model, người sử dụng có thể điều chỉnh chiều dài bản ghi đã lưu. Chiều dài bản ghi tối đa phụ thuộc vào kích thước bộ nhớ của dao động kế và vì có giới hạn về số điểm sóng có thể lưu, độ chính xác và chiều dài bản ghi sẽ ngược nhau. Bằng cách điều chỉnh chiều dài bản ghi, người quan sát có thể xem tín hiệu chu kỳ ngắn một cách chính xác hoặc tổng quan về tín hiệu chu kỳ dài. Trên một số dao động kế, để sử dụng các trường cụ thể, bộ nhớ được bổ sung để mở rộng chiều dài bản ghi. 56
  20. f. Hoạt động của điều khiển Sau khi đấu nối nguồn điện vào dao động kế, xem bảng mặt trước. Thông thường, bảng mặt trước được chỉ báo với tiết diện dọc, tiết diện ngang và tiết diện khởi động. Có thể có các bộ phận khác tùy thuộc vào model, hoặc dao động kế là dạng analog hay hiện số. Sau đó, đấu nối que đo với ổ cắm đầu vào của dao động kế. Hầu hết các dao động kế có ít nhất 2 kênh, và mỗi kênh hiển thị loại sóng liên quan trên màn hình. Nếu có nhiều kênh, người quan sát cũng có thể so sánh dạng sóng. Trên dao động kế có chức năng cài đặt tự động hoặc cài đặt trước, người quan sát có thể biến tín hiệu thành dạng thích hợp chỉ với một nút bấm để khởi động chức năng điều khiển. Nếu dao động kế không có các chức năng này thì trình tự sau đây sẽ giúp người quan sát cài đặt dao động kế về vị trí tiêu chuẩn trước khi đo tín hiệu. Cài đặt vị trí tiêu chuẩn như sau: Cài đặt màn hiển thị dao động kế về kênh 1. Vặn Volt/Div về giữa. Tắt điều chỉnh Volt/Div Nếu có bất kỳ cài đặt khuếch đại nào đang bật thì tắt đi. Vặn input coupling kênh 1 sang DC Vặn Trigger Mode qua Auto. Cài đặt kênh 1 về nguồn khởi động. Tắt hoặc giảm bớt chế độ Trigger Hold Off Điều chỉnh độ sáng màn hiển thị Điều chỉnh tiêu điểm trên ảnh rõ nét Đây là những bước thông thường để vận hành dao động kế. g.Que đo Que đo phức tạp hơn nhiều so với dây và có đầu kẹp. Que đo được làm bằng chất dẫn điện chất lượng cao, và được thiết kế sao cho không bắt sóng điện từ hoặc sóng tĩnh trên mã nguồn điện. Que đo được thiết kế sao cho không ảnh hưởng đến mạch được thử nghiệm. Tuy nhiên, không thể loại bỏ hoàn toàn hiệu ứng của que đo. Tương tác ngoài dự kiến từ dao động kế và que đo được gọi là hiệu ứng tải, và để giảm thiểu hiện tượng này, ta thường sử dụng que đo có tỷ lệ suy giảm 10x (thụ 57
nguon tai.lieu . vn
Kiến trúc - Xây dựng Tự động hoá Điện - Điện tử Kĩ thuật Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Năng lượng Hoá dầu Hoá học Sinh học