Xem mẫu

  1. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi ĐẠI HỌC BÁCH KHOA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH KHOA KỸ THUẬT XÂY DỰNG BỘ MÔN KỸ THUẬT TÀI NGUYÊN NƯỚC THIẾT KẾ HEÄ THOÁNG CẤP NÖÔÙC VỚI EPANET v.2 Tài liệu tham khảo cho Sinh Viên và Kỹ Sư chuyên ngành Cấp Thoát Nước Hồ Long Phi 2005 1
  2. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi Muïc luïc GIÔÙI THIEÄU ......................................................................................................................... 5 1.1 Khaû naêng cuûa EPANET............................................................................................. 5 1.2 Hoã trôï......................................................................................................................... 6 1.3 Caøi ñaët chöông trình .................................................................................................. 6 1.4 Muïc ñích vaø noäi dung cuûa taøi lieäu ............................................................................. 6 MOÂ PHOÛNG VAØ PHAÂN TÍCH HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC ÑÔN GIAÛN ................................ 9 2.1 Nguyeân taéc moâ phoûng heä thoáng caáp nöôùc ................................................................. 9 2.2 Khai baùo soá lieäu chung .............................................................................................. 9 2.3 Khai baùo ñaëc tính cuûa caùc ñoái töôïng........................................................................ 13 Ñoái töôïng PIPE: .............................................................................................................. 13 Ñoái töôïng NODE:............................................................................................................ 13 Ñoái töôïng PUMP: ............................................................................................................ 14 Ñoái töôïng RESERVOIR:................................................................................................. 14 Khai baùo Demand Pattern............................................................................................... 15 Khai baùo ñaëc tính bôm (PUMP CURVE):....................................................................... 15 Khai baùo ñöôøng cong hieäu suaát bôm (EFFIC. CURVE):................................................. 16 2.4 Baùo loãi vaø caùch khaéc phuïc:...................................................................................... 17 2.5 Phaân tích keát quaû moâ phoûng: ................................................................................... 19 Caâu hoûi:............................................................................................................................... 21 HIEÄU CHÆNH CAÙC THOÂNG SOÁ ÑÖÔØNG OÁNG VAØ BÔM ............................................... 24 3.1 Hieäu chænh ñöôøng kính oáng...................................................................................... 24 3.2 hieäu chænh thoâng soá kyõ thuaät cuûa maùy bôm ............................................................. 25 XAÙC ÑÒNH THOÂNG SOÁ KYÕ THUAÄT CUÛA ÑAØI NÖÔÙC VAØ BEÅ CHÖÙA .......................... 30 4.1 thoâng soá kyõ thuaät cuûa ñaøi nöôùc ................................................................................ 30 4.2 Xaùc ñònh thoâng soá kyõ thuaät cuûa beå chöùa .................................................................. 36 BOÁ TRÍ CAÙC THIEÁT BÒ ÑIEÀU KHIEÅN TRONG HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC ...................... 39 MOÂ PHOÛNG CAÙC QUAÙ TRÌNH ÑIEÀU KHIEÅN TÖÏ ÑOÄNG TRONG HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC ................................................................................................................................. 44 6.1 Caùc leänh ñieàu khieån ñôn giaûn (simple controls ) ..................................................... 44 6.2 Caùc leänh ñieàu khieån logic (rule-based controls)...................................................... 45 CAÙC TRÖÔØNG HÔÏP MOÂ PHOÛNG ÑAËC BIEÄT .................................................................. 50 7.1 Thieát keá heä thoáng töôùi töï ñoäng ................................................................................ 50 Caùc ñaëc ñieåm hoaït ñoäng vaø thieát keá cuûa heä thoáng töôùi töï ñoäng ...................................... 50 Chuaån bò taøi lieäu .............................................................................................................. 50 Ví duï................................................................................................................................ 51 7.2 Thieát keá heä thoáng voøi phun nuôùc trang trí ............................................................... 53 Ví duï................................................................................................................................ 53 7.3 Moâ phoûng nguoàn caáp nöôùc ...................................................................................... 55 Moâ phoûng nguoàn nöôùc laø ñöôøng oáng chính coù aùp löïc bieát tröôùc ...................................... 55 Moâ phoûng nguoàn nöôùc laø hoà chöùa hay soâng .................................................................... 56 Moâ phoûng nguoàn nöôùc laø traïm xöû lyù ............................................................................... 57 CAÙC TÍNH NAÊNG NAÂNG CAO CUÛA EPANET ............................................................... 58 8.1 Tích hôïp vôùi baûn ñoà neàn vaø tính chaát Auto Length ................................................. 58 8.2 Truy tìm caùc ñoái töôïng trong heä thoáng .................................................................... 59 2
  3. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi Find ................................................................................................................................. 59 KHAI THAÙC KEÁT QUAÛ VAØ XUAÁT BAÙO CAÙO ................................................................ 62 9.1 Keát quaû daïng bieåu ñoà .............................................................................................. 62 Time series (chuoãi thôøi gian) .......................................................................................... 62 Profile plot (bieåu ñoà traéc doïc) ........................................................................................ 63 Contour Plot (Baûn ñoà ñaúng trò) ........................................................................................ 65 Frequency Plot (Bieåu ñoà taàn suaát xuaát hieän)................................................................... 68 System flow (löu löôïng heä thoáng) ................................................................................... 69 9.2 Keát quaû daïng baûng .................................................................................................. 71 9.3 Xuaát keát quaû ra ngoaøi EPANET .............................................................................. 72 Xuaát keát quaû daïng baûng .................................................................................................. 72 9.4 Xuaát sô ñoà heä thoáng (MAP)..................................................................................... 73 9.5 Xuaát phöông aùn moâ phoûng (scenario)...................................................................... 74 9.6 Xuaát thoâng soá cuûa maïng löôùi ................................................................................... 74 PHUÏ LUÏC............................................................................................................................ 78 Tieâu chuaån caáp nöôùc sinh hoaït cho khu daân cö theo loaïi nhaø (TCXD -33-85) ................... 78 Tieâu chuaån caáp nöôùc sinh hoaït taïm tính.............................................................................. 78 Tieâu chuaån caáp nöôùc sinh hoaït cho khu daân cö theo tích chaát ñoâ thò (72/2001/NÑ-CP). .... 78 Tieâu chuaån töôùi ñöôøng vaø coâng vieân ................................................................................... 79 Tieâu chuaån caáp nöôùc chöõa chaùy cho khu daân cö ................................................................. 79 Tieâu chuaån caáp nöôùc chöõa chaùy cho khu coâng nghieäp ........................................................ 80 Baäc tin caäy cuûa traïm bôm (TCXD -33 -1985) ..................................................................... 80 Soá löôïng toå maùy bôm döï phoøng xaùc ñònh theo baäc tin caäy (TCXD 33:1985)...................... 80 Caùc quy ñònh veà oáng daãn, maïng löôùi ñöôøng oáng vaø caùc coâng trình trong maïng (TCXD 33:1985) .............................................................................................................................. 81 Tröôøng hôïp tính toaùn heä thoáng caáp nöôùc (TCXD 33:1985)................................................. 82 Nhöõng quy ñònh veà ñaøi nöôùc vaø beå chöùa ............................................................................. 82 Nhöõng quy ñònh veà aùp löïc trong heä thoáng caáp nöôùc (TCXD 33:1985) ................................ 83 Soá lieäu tham khaûo veà heä soá khoâng ñieàu hoaø giôø ................................................................. 83 Heä soá khoâng ñieàu hoaø giôø cuûa nhu caàu nöôùc sinh hoaït (DEMAND PATTERN) ................ 84 Heä soá khoâng ñieàu hoaø giôø cuûa nhu caàu nöôùc khaùc (DEMAND PATTERN) ....................... 85 Quy caùch saûn xuaát oáng nhöïa PVC cöùng .............................................................................. 85 3
  4. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi Lôøi noùi ñaàu Trong thôøi gian gaàn ñaây, EPANET v.2 ñaõ ñöôïc söû duïng khaù roäng raõi trong thöïc tieãn saûn xuaát vaø ñaõ ñöôïc ñöa vaøo giaûng daïy chính thöùc cho sinh vieân ngaønh Kyõ Thuaät Taøi Nguyeân Nöôùc cuûa tröôøng ñaïi Hoïc Baùch Khoa thaønh phoá Hoà Chí Minh. Vieäc söû duïng EPANET thöôøng ñöôïc ngoä nhaän laø ñôn giaûn do quaù trình khai baùo vaø khai thaùc keát quaû khaù deã daøng thoâng qua caùc giao dieän thaân thieän. Tuy nhieân khoâng gioáng nhö nhöõng phaàn meàm thoâng duïng khaùc, vieäc khai thaùc moät phaàn meàm thuûy löïc nhö EPANET hoaøn toaøn khoâng ñôn giaûn. Noù ñoøi hoûi moät söï am hieåu nhaát ñònh veà caùch thöùc moâ hình hoùa moät heä thoáng thöïc thaønh soá lieäu nhaäp cuõng nhö ñaùnh giaù tính hôïp lyù cuûa thieát keá veà kyõ thuaät laãn nhö kinh teá. Coù theå noùi raèng vôùi cuøng moät ñeà baøi cho tröôùc (ví duï nhö moät heä thoáng caáp nöôùc caàn thieát keá) nhöõng lôøi giaûi thu ñöôïc veá caáu hình vaø cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa heä thoáng seõ coù theå khoâng hoaøn toaøn gioáng nhau. Noùi caùch khaùc ñaây laø moät baøi toaùn ña nghieäm maø keát quaû phuï thuoäc khaù nhieàu vaøo kinh nghieäm cuõng nhö nhöõng kieán thöùc caên baûn veà thuûy löïc cuûa ngöôøi söû duïng. Khoù khaên chung cuûa nhöõng ngöôøi söû duïng EPANET laø khoâng theå ñaùnh giaù ñöôïc moät caùch ñaày ñuû tính hôïp lyù cuûa moät heä thoáng caáp nöôùc cuõng nhö caùc thieát bò vaø coâng trình phuï trôï treân maïng löôùi ñöôïc thieát keá baèng EPANET. Taøi lieäu tham khaûo naøy ñöôïc bieân soaïn döïa treân kinh nghieäm nhieàu naêm cuûa taùc giaû trong giaûng daïy vaø öùng duïng trong thöïc teá saûn xuaát. Baûn thaûo laàn 1 ñaõ ñöôïc ñöa ra vaøo thaùng 4/2004 döôùi daïng taøi lieäu tham khaûo noäi boä. Sau ñoù taøi lieäu ñaõ ñöôïc bieân soaïn laïi vaø boå sung theâm moät soá noäi dung môùi cho laàn xuaát baûn ñaàu tieân naøy. Chuùng toâi mong muoán nhaän ñöôïc caùc yù kieán ñoùng goùp cuûa baïn ñoïc ñeå coù theå khaéc phuïc nhöõng thieáu soùt vaø tieáp tuïc hoaøn chænh taøi lieäu naøy trong töông lai. Hoà Long Phi 4
  5. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi GIÔÙI THIEÄU EPANET laø moät chöông trình maùy tính coù khaû naêng moâ phoûng cheá ñoä thuûy löïc vaø chaát löôïng nöôùc trong heä thoáng ñöôøng oáng coù aùp. Heä thoáng ñöôïc moâ phoûng coù theå bao goàm ñöôøng oáng caùc loaïi, bôm, van ñieàu khieån, beå chöùa… EPANET coù theå moâ phoûng hoaït ñoäng giaû ñònh cuûa heä thoáng trong giai ñoaïn thieát keá vaø vaän haønh vaø cung caáp nhöõng dieãn bieán theo thôøi gian veà löu löôïng vaø löu toác trong ñöôøng oáng, aùp suaát taïi caùc vò trí trong maïng, cheá ñoä möïc nöôùc trong ñaøi vaø beå vaø noàng ñoä vaø thôøi gian löu laïi cuûa caùc loaïi hoùa chaát trong heä thoáng caáp nöôùc. EPANET ñaõ ñöôïc chöùng toû laø moät trong nhöõng coâng cuï höõu hieäu ñeå thieát keá caùc heä thoáng caáp nöôùc bao goàm caû vieäc xaùc ñònh caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa caùc thieát bò vaø coâng trình treân maïng. Khaû naêng moâ phoûng khaù maïnh cuûa EPANET cho pheùp ngöôøi söû duïng coù theå xeùt ñeán haàu heát nhöõng tình huoáng thöïc teá phöùc taïp ttong tính toaùn caáp nöôùc. Laø moät chöông trình chaïy trong moâi tröôøng Windows, EPANET cung caáp nhöõng giao dieän deã söû duïng cho vieäc chuaån bò soá lieäu, tính toaùn thuûy löïc vaø moâ phoûng chaát löôïng nöôùc cuõng nhö keát xuaát keát quaû döôùi daïng baûng, ñoà thò, baûn ñoà vaø nhöõng döõ lieäu thoáng keâ. EPANET ñaõ ñöôïc phaùt trieån bôûi Water Supply and Water Resources Division thuoäc U.S. Environmental Protection Agency's National Risk Management Research Laboratory. EPANET laø moät chöông trình Freeware, ñöôïc cung caáp döôùi daïng 1 file ZIP. Chöông trình naøy coù theå ñöôïc download mieãn phí töø website cuûa EPA: http://www.epa.gov/ORD/NRMRL/wswrd/epanet.html 1.1 Khaû naêng cuûa EPANET EPANET cho pheùp: • Moâ phoûng heä thoáng vôùi quy moâ baát kyø. • Tính toaùn toån thaát thuûy löïc theo caùc coâng thöùc Hazen-Williams, Darcy-Weisbach, hay Chezy-Manning. • Xeùt ñeán nhöõng toån thaát cuïc boä gaây ra bôûi thieát bò, vieäc noái oáng, caùc vò trí uoán cong hay thay ñoåi kích thöôùc trong maïng… • Moâ phoûng caùc loaïi nguoàn caáp nöôùc khaùc nhau. • Moâ phoûng bôm vôùi caùc cheá ñoä vaän haønh coá ñònh hay thay ñoåi. • Tính toaùn hieäu suaát bôm vaø chi phí naêng löôïng. • Moâ phoûng caùc loaïi van khaùc nhau nhö van giaûm aùp (Pressure Regulation Valve - PRV), van duy trì aùp (Pressure Sustaining Valve - PSV), van tieát löu (Flow Control Valve - FCV), van moät chieàu (Check Valve - CV)… • Moâ phoûng ñaøi nöôùc vaø beå chöùa vôùi hình daïng baát kyø (tieát dieän thay ñoåi theo chieàu cao). • Xeùt ñeán ñoàng thôøi nhieàu cheá ñoä duøng nöôùc khaùc nhau taïi ccaùc khu vöïc trong heä thoáng). • Moâ phoûng caùc loaïi voøi phun coù löu löôïng phuï thuoäc aùp löïc (voøi phun trang trí ôû coâng vieân hay voøi phun trong caùc heä thoáng töôùi töï ñoäng) 5
  6. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi • Moâ phoûng hoaït ñoäng cuûa heä thoáng caáp nöôùc theo nhöõng ñieàu kieän töï ñoäng hoaù cho tröôùc. Ngoaøi ra khaû naêng moâ phoûng veà chaát löôïng nöôùc cuûa EPANET coøn cho pheùp: • Moâ phoûng söï vaän chuyeån cuûa caùc hoùa chaát khoâng phaûn öùng (non-active) trong heä thoáng caáp nöôùc. • Moâ phoûng söï keát tuûa cuûa caùc hoùa chaát xöû lyù nöôùc trong ñöôøng oáng. • Theo doõi thôøi gian löu laïi cuûa nöôùc trong heä thoáng caáp nöôùc. • Cho pheùp khai baùo cheá ñoä caáp hoùa chaát vaøo heä thoáng thay ñoåi theo thôøi gian. 1.2 Hoã trôï Nhöõng ngöôøi söû duïng EPANET coù theå nhaän ñöôïc söï tö vaán hay trao ñoåi kinh nghieäm thoâng qua moät dieãn ñaøn quoác teá (Forum) ñöôïc toå chöùc vaø ñieàu haønh bôûi Ñaïi Hoïc Guelph. Ñeå tham döï, chæ caàn göûi moät Email ñeán ñòa chæ: listserv@listserv.uoguelph.ca vôùi ñòa chæ email cuûa mình vaø doøng chöõ subscribe epanet-users trong noäi dung thö. Khi tham gia dieãn ñaøn naøy, thaønh vieân coù theå trao ñoåi kinh nghieäm cuõng nhö ñöa ra nhöõng caâu hoûi coù lieân quan ñeán lyù thuyeát vaø öùng duïng thöïc teá… ñeå ñöôïc giaûi ñaùp bôûi ban ñieàu haønh hoaëc nhöõng thaønh vieân khaùc. Taøi lieäu tham khaûo chính thöùc daïng pdf (tieáng Anh) coù theå ñöôïc download töø ñòa chæ cuûa EPA neâu treân. Ngoaøi ra ngöôøi ñoïc cuõng coù theå lieân heä taïi ñòa chæ sau ñaây ñeå coù ñöôïc chöông trình vaø baûn dòch baèng tieáng Vieät: Boä moân Kyõ Thuaät Taøi Nguyeân Nöôùc Tröôøng Ñaïi Hoïc Baùch Khoa TP. Hoà Chí Minh 268 Lyù Thöôøng Kieät Quaän 10 ÑT: 8651307 Email: hlphi@hcmut.edu.vn 1.3 Caøi ñaët chöông trình Chöông trình EN2SETUP.EXE download töø website cuûa EPA vaøo moät thö muïc baát kyø naøo trong ñóa cöùng. Khi chaïy chöông trình naøy, moïi vieäc caøi ñaët seõ ñöôïc tieán haønh töï ñoäng vaøo trong maùy. Ñòa chæ cuûa file thöïc thi laø "C:\Program Files\EPANET2\Epanet2w.exe". 1.4 Muïc ñích vaø noäi dung cuûa taøi lieäu Taøi lieäu naøy nhaèm cung caáp theâm cho Sinh Vieân chuyeân ngaønh Caáp Thoaùt Nöôùc moät taøi lieäu tham khaûo ñeå giuùp hoï laøm quen vôùi nhöõng kyõ naêng cô baûn ñeå söû duïng EPANET trong luùc laøm ñoà aùn moân hoïc, luaän vaên toát nghieäp. Nhöõng Kyõ Sö caáp thoaùt nöôùc cuõng coù theå tìm thaáy ôû ñaây nhöõng höôùng daãn cuï theå nhaèm giuùp hoï trong vieäc thieát keá maïng löôùi caáp nöôùc vôùi EPANET. Ngoaøi ra, trong phaàn phuï luïc chuùng toâi cuõng trích daãn nhöõng quy ñònh caàn 6
  7. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi thieát cuûa quy phaïm TCXD 33:1985 ñoái vôùi coâng taùc thieát keá heä thoáng caáp nöôùc beân ngoaøi. EPANET laø moät moâ hình toaùn hoïc hoaït ñoäng theo kieåu: IF-THEN (neáu-thì). Keát quaû nhaän ñöôïc khi moâ phoûng hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo soá lieäu cung caáp cho moâ hình vaø quan nieäm moâ phoûng heä thoáng. Khaùc vôùi nhieàu phaàn meàm kyõ thuaät khaùc, ñoái vôùi EPANET vieäc choïn löïa lôøi giaûi cho moät vaán ñeà thöïc teá hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo kinh nghieäm cuûa ngöôøi söû duïng. Cuøng moät baøi toaùn tuøy theo caùch khai baùo döõ lieäu nhaäp, ngöôøi söû duïng seõ nhaän ñöôïc nhöõng keát quaû khaùc nhau. Do ñoù ngöôøi söû duïng EPANET caàn phaûi bieát caùch khai baùo baøi toaùn sao cho coù theå moâ phoûng caùc tình huoáng thöïc teá moät caùch gaàn vôùi hôïp lyù nhaát. Ngoaøi ra khi thieát keá, vieäc hieäu chænh moâ hình töøng böôùc laø ñieàu raát caàn thieát ñeå coù theå thu ñöôïc moät lôøi giaûi hôïp lyù veà kinh teá vaø kyõ thuaät. Ñeå coù theå thöïc hieän ñöôïc vieäc hieäu chænh moâ hình, ngöôøi thieát keá caàn phaûi bieát caùch ñaùnh giaù nhöõng thoâng soá kyõ thuaät (döï baùo) cuûa sô ñoà ñaõ choïn thoâng qua nhöõng keát quaû moâ phoûng ñöôïc xuaát ra döôùi daïng baûng bieåu hay ñoà thò, töø ñoù ñeà ra caùc giaûi phaùp thay ñoåi daàn caùc thoâng soá ñaàu vaøo cho thích hôïp hôn. Do baûn chaát cuûa heä thoáng caáp nöôùc, ñoái vôùi moät yeâu caàu kyõ thuaät cho tröôùc luoân luoân toàn taïi nhieàu phöông aùn thieát keá khaùc nhau. Do ñoù, EPANET, cuõng nhö caùc phaàn meàm moâ phoûng khaùc, chæ coù theå cung caáp nhöõng hình aûnh döï baùo cuûa moät giaûi phaùp döï kieán, maø khoâng quyeát ñònh thay cho ngöôøi thieát keá moät giaûi phaùp toái öu. Toái öu hoùa moät heä thoáng caáp nöôùc theo nhöõng ñieàu kieän raøng buoäc cho tröôùc cuõng ñaõ ñöôïc nghieân cöùu töø vaøi naêm nay. Thuaät toaùn ñöôïc aùp duïng töông ñoái thaønh coâng cho ñeán nay laø Genetic Algorithm, ñöôïc söû duïng trong phaàn meàm OptiDesigner (2001). Phaàn meàm naøy coù theå ñöôïc download töø ñòa chæ: http://www.optiwater.com. Tuy nhieân OptiDesigner cuõng chæ môùi toái öu hoùa ñöôïc giaù thaønh cuûa heä thoáng ñöôøng oáng treân cô sôû ñaûm baûo aùp löïc toái thieåu treân maïng. Treân thöïc teá vieäc toái öu hoùa moät heä thoáng caáp nöôùc coøn lieân quan ñeán phaân tích caùc chæ tieâu kinh teá giöõa ñaàu tö vaø chi phí naêng löôïng. Ngoaøi ra cuõng coøn phaûi quan taâm ñeán caùc haïng muïc khaùc nhö maùy bôm, ñaøi nöôùc, beå chöùa… Ñieàu naøy chæ coù theå thöïc hieän ñöôïc thoâng qua vieäc thöû daàn. Thoâng qua nhöõng baøi taäp ñöôïc saép xeáp töø deã ñeán khoù daàn, ngöôøi ñoïc seõ daàn daàn trôû neân quen thuoäc vôùi EPANET vaø coù theå töï mình trieån khai nhöõng moâ hình thieát keá phöùc taïp hôn trong thöïc teá. Sau ñaây laø moät soá vaán ñeà seõ ñöôïc ñeà caäp vaø giaûi thích trong taøi lieäu. Vaán ñeà Muïc ñích - Moâ phoûng moät maïng löôùi ñôn giaûn goàm moät bôm, beå chöùa vaø maïng löôùi 1 caáp nöôùc. Quan saùt keát quaû theo caùc hình thöùc khaùc nhau: bieåu ñoà vaø baûng. Söû duïng keát quaû cuûa baøi taäp 1 ñeå giaûi thích vaø phaân tích keát quaû 2 - Thay ñoåi kích thöôùc ñöôøng oáng vaø phaân tích keát quaû. - Thay ñoåi heä soá H-W vaø xem xeùt aûnh höôûng ñoái vôùi keát quaû. Thay ñoåi laàn löôït caùc thoâng soá H vaø Q cuûa bôm trong baøi taäp 1 vaø quan saùt aûnh höôûng cuûa thoâng soá bôm ñoái vôùi phaân boá aùp löïc trong heä thoáng. Giaûi thích hieän töôïng. 7
  8. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi Thay ñoåi nhu caàu duøng nöôùc (Base demand vaø pattern) vaø quan saùt löu 4 löôïng caáp cuûa bôm trong 2 tröôøng hôïp. Giaûi thích hieän töôïng. Xem xeùt aûnh höôûng cuûa ñaøi nöôùc. 5 Boá trí moät ñaøi nöôùc vaøo maïng löôùi trong BT 1 vaø xem xeùt söï thay ñoåi aùp löïc trong maïng so vôùi tröôùc khi coù ñaøi nöôùc. 6 Thay ñoåi vò trí ñaøi nöôùc vaø quan saùt aûnh höôûng cuûa yeáu toá naøy. Thay ñoåi caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa ñaøi nöôùc (Elevation, Max. level, Min. 7 level. Diameter) vaø quan saùt aûnh höôûng cuûa chuùng. 8 Boå sung caùc toån thaát cuïc boä vaø quan saùt aûnh höôûng. Ñieàu khieån heä thoáng: - Boá trí van moät chieàu, van giaûm aùp (PRV), van duy trì aùp löïc (PSV)… 9 - Ñieàu khieån ñoùng môû thieát bò theo tín hieäu aùp löïc. - Ñieàu khieån ñoùng môû thieát bò theo thôøi gian. 10 Thieát keá heä thoáng töôùi töï ñoäng 11 Thieát keá heä thoáng phun nöôùc coâng vieân Caùc tröôøng hôïp moâ phoûng ñaëc bieät: - Laáy nöôùc töø hoà chöùa 12 - Laáy nöôùc töø beå ñieàu tieát nöôùc. - Laáy nöôùc töø soâng coù aûnh höôûng thuûy trieàu - Laáy nöôùc töø ñöôøng oáng caáp nöôùc chính. 13 Xuaát keát quaû ra ngoaøi EPANET 8
  9. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi MOÂ PHOÛNG VAØ PHAÂN TÍCH HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC ÑÔN GIAÛN Trong chöông naøy ngöôøi ñoïc seõ laøm quen vôùi EPANET thoâng qua vieäc moâ phoûng moät maïng löôùi ñôn giaûn goàm moät bôm, beå chöùa vaø maïng löôùi ñöôøng oáng caáp nöôùc. Keát quaû seõ ñöôïc khai thaùc theo caùc hình thöùc bieåu ñoà vaø baûng. Vieäc phaân tích keát quaû moâ phoûng laø moät noäi dung quan troïng, trong ñoù ngöôøi ñoïc seõ ñöôïc giôùi thieäu veà yù nghóa vaø nhöõng tieâu chí kyõ thuaät ñeå ñaùnh giaù keát quaû. Ngoaøi ra, moät soá nhöõng baùo loãi thoâng thöôøng vaø caùch khaéc phuïc cuõng seõ ñöôïc trình baøy trong phaàn naøy. 2.1 Nguyeân taéc moâ phoûng heä thoáng caáp nöôùc Moät heä thoáng caáp nöôùc seõ ñöôïc tính toaùn moâ phoûng theo trình töï sau: - Phaùc hoaï sô ñoà heä thoáng bao goàm caùc nuùt caáp nöôùc vaø ñöôøng oáng noái giöõa caùc nuùt naøy. Chuù yù boá trí vò trí caùc maïch voøng sao cho kích thöôùc cuûa moät voøng khoâng quaù lôùn. Theo USEPA, ñoái vôùi nhöõng ñöôøng oáng coù kích thöôùc 200 mm, chieàu daøi caïnh lôùn nhaát cuûa maïch voøng khoâng neân lôùn hôn 300 m, ñoái vôùi nhöõng ñöôøng oáng coù kích thöôùc töø 300 mm trôû leân, giaù trò naøy laø khoaûng 1000 m. Trong luùc moâ phoûng, neáu phaùt hieän nhöõng vò trí coù aùp löïc thaáp cuïc boä, coù theå khaéc phuïc baèng caùch bao quanh nuùt naøy baèng moät maïch voøng boå sung. Tính naêng BACKDROP cuûa EPANET cho pheùp ta phaùc hoïa tröïc tieáp vò trí caùc nuùt vaø ñöôøng oáng leân baûn ñoà neàn cuûa khu vöïc döï aùn (xem chöông 7). - Boá trí sô boä caùc coâng trình trong maïng nhö beå chöùa, ñaøi nöôùc, maùy bôm,van ñieàu khieån, thieát bò SCADA (Supervisory Control And Data Acquisition)… Söï caàn thieát vaø vò trí caùc thieát bò naøy ñoái vôùi moät heä thoáng caáp nöôùc cuï theå ñöôïc xaùc ñònh döïa theo caùc chæ daãn trong quy phaïm vaø caû kinh nghieäm cuûa ngöôøi thieát keá. - Xaùc ñònh löu löôïng yeâu caàu trung bình ngaøy cho caùc nuùt döïa theo caùc khu vöïc do nuùt phuï traùch. (xem phuï luïc) - Xaùc ñònh heä soá duøng nöôùc vaøo töøng giôø trong ngaøy (heä soá khoâng ñieàu hoøa giôø - tham khaûo phuï luïc ) - Xaùc ñònh nhu caàu löu löôïng chöõa chaùy. (xem phuï luïc) 2.2 Khai baùo soá lieäu chung - Môû chöông trình Epanet2W.exe - Choïn File / New ñeå taïo moät ñeà aùn môùi. - Choïn Project / Defaults ñeå môû baûng khai baùo caùc thoâng soá maëc ñònh. - Trong trang ID Labels page, xoùa taát caû caùc ID Prefix fields vaø khai baùo ID Increment baèng 1. EPANET seõ töï ñoäng daùnh soá caùc ñoái töôïng môùi theo thöù töï taêng daàn lieân tieáp. - Trong trang Hydraulics page choïn LPS cho Flow Units vaø Hazen-Williams (H-W) laø coâng thöùc tính toån thaát aùp löïc. Chuù yù: 9
  10. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi Neáu muoán löu laïi nhöõng thay ñoåi treân ñaây ñeå aùp duïng cho nhöõng thieát keá sau naøy, haõy ñaùnh daáu treân muïc Save as defaults naèm ôû ñaùy baûng tröôùc khi choïn OK - Khai baùo TIMES OPTION: Môû cöûa soå BROWSER / OPTIONS / TIMES. Khai baùo TOTAL DURATION = 48 (thôøi gian moâ phoûng laø 48 giôø) vaø nhöõng giaù trò khaùc nhö trong baûng treân. Click OK ñeå chaáp nhaän nhöõng khai baùo ñaõ thöïc hieän vaø ñoùng baûng khai baùo. - Ñeå hieån thò teân ñoái töôïng treân maøn hình, haõy choïn VIEW / OPTIONS. Trong baûng ñoái thoaïi MAP OPTIONS choïn NODES vaø ñaùnh daáu DISPLAY JUNCTIONS vaø DISPLAY BORDER. Sau ñoù choïn NOTATION vaø ñaùnh daáu taát caû caùc oâ. 10
  11. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi Trong muïc SYMBOLS haõy ñaùnh daáu choïn taát caû caùc oâ. - Ñeå hieån thò chieàu doøng chaûy, haõy choïn VIEW / OPTIONS. Trong baûng ñoái thoaïi MAP OPTIONS choïn FLOW ARROWS vaø ñaùnh daáu OPEN hoaëc FILLED. 11
  12. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi - Click OK ñeå chaáp nhaän nhöõng khai baùo ñaõ thöïc hieän vaø ñoùng baûng khai baùo. - Theâm hoà chöùa baèng caùch nhaán nuùt ADD RESERVOIR treân Toolbar. (Neáu toolbar khoâng hieån thò treân maøn hình, haõy choïn VIEW / TOOLBARS / MAP). Click chuoät taïi vò trí muoán boá trí hoà chöùa. - Boå sung caùc nuùt laáy nöôùc (junction nodes). Click chuoät leân nuùt ADD JUNCTION treân Toolbar. Click chuoät taïi vò trí muoán boá trí nuùt ñeå taïo ra caùc nuùt töø 2 ñeán 7. - Theâm oáng noái giöõa caùc nuùt baèng caùch click leân nuùt ADD PIPE vaø veõ laàn löôït caùc ñoaïn oáng nhö trong hình 1. - Theâm bôm giöõa hoà chöùa vaø nuùt 2 baèng caùch click leân nuùt PUMP sau ñoù click vaø veõ töø hoà chöùa 1 ñeán nuùt 2. 1 1 2 3 4 2 3 7 8 4 Hình 1: Sô ñoà heä thoáng 5 6 6 5 7 Chuù yù: - Ñeå choïn moät ñoái töôïng treân heä thoáng, click vaøo nuùt SELECT OBJECTS (hình muõi teân) sau ñoù click leân ñoái töôïng - Ñeå xoùa moät ñoái töôïng treân heä thoáng, sau khi ñaõ choïn ñoái töôïng nhaán phím delete. - Ñeå chænh vò trí cuûa ñoái töôïng NODE haõy khai baùo toïa ñoä X vaø Y cuûa ñoái töôïng (xem muïc 14 beân döôùi). 12
  13. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi - Khai baùo thoâng soá kyõ thuaät cho töøng ñoái töôïng: - Click nuùt phaûi cuûa chuoät leân ñoái töôïng vaø choïn PROPERTIES trong baûng. 2.3 Khai baùo ñaëc tính cuûa caùc ñoái töôïng Ñoái töôïng PIPE: Kyù hieäu oáng Nuùt ñaàu Nuùt cuoái Moâ taû Nhaõn (ñeå phaân loaïi) Chieàu daøi (m) Ñöôøng kính (mm) Heä soá nhaùm Heä soá xeùt ñeán toån thaát cuïc boä Traïng thaùi ban ñaàu (môû hoaëc ñoùng) Heä soá phaûn öùng trong doøng chaûy Heä soá phaûn öùng gaàn thaønh oáng - Khai baùo lieân keát Nuùt ôû 2 ñaàu oáng, chieàu daøi, ñöôøng kính, heä soá nhaùm… cuûa caùc ñoaïn oáng. Haõy giaû ñònh sô boä cho toaøn boä heä thoáng: chieàu daøi = 1000m, ñöôøng kính = 200mm, heä soá nhaùm = 130. Ñoái töôïng NODE: Kyù hieäu nuùt Toïa ñoä X treân maøn hình Toïa ñoä Y treân maøn hình Moâ taû Nhaõn (ñeå phaân loaïi) Cao ñoä (m) Löu löôïng caên baûn Bieåu ñoà duøng nöôùc (soá hieäu) Loaïi bieåu ñoà duøng nöôùc Heä soá voøi phun Chaát löôïng nöôùc ban ñaàu taïi nuùt Chaát löôïng nöôùc chaûy vaøo nuùt 13
  14. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi - Khai baùo laïi giaù trò cuûa toïa ñoä X-Y ñeå chænh vò trí caùc nuùt treân sô ñoà. Caùc giaù trò naøy khoâng aûnh höôûng ñeán chieàu daøi oáng tính toaùn. - ELEVATION: cao ñoä cuûa nuùt (cao ñộ mặt ñaát). - BASE DEMAND: löu löôïng trung bình cuûa ngaøy duøng nöôùc lôùn nhaát (coù xeùt caû heä soá Kngaøy max). Trong baøi taäp naøy choïn baèng 10 l/s cho taát caû caùc nuùt (caùc nuùt coù cuøng moät daïng bieåu ñoà nhu caàu nöôùc.) - DEMAND CATEGORIES: kyù hieäu cuûa bieåu ñoà nhu caàu duøng nöôùc aùp duïng cho nuùt ñang xeùt. Trong baøi taäp naøy choïn baèng 1 cho taát caû caùc nuùt (caùc nuùt coù cuøng moät daïng bieåu ñoà nhu caàu nöôùc.) Ñoái töôïng PUMP: PUMP CURVE: soá kyù hieäu cuûa ñöôøng cong ñaëc tính bôm EFFIC. CURVE: soá kyù hieäu cuûa ñöôøng cong hieäu suaát bôm ENERGY PRICE: giaù ñieän (ñ/kWh) Ñoái töôïng RESERVOIR: 14
  15. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi RESERVOIR (beå chöùa): ñöôïc duøng ñeå moâ phoûng nguoàn nöôùc voâ haïn, nghóa laø möïc nöôùc trong beå khoâng bò aûnh höôûng bôûi löu löôïng vaøo vaø ra maø chæ thay ñoåi theo moät quy luaät cho tröôùc (coù theå laø haèng soá hoaëc dao ñoäng theo thuûy trieàu). TOTAL HEAD: Cao ñoä möïc nöôùc trong beå Head Pattern: Bieåu ñoà dao ñoäng cuûa möïc nöôùc trong beå. Khi aùp duïng Head Pattern, cao ñoä möïc nöôùc taïi moät thôøi ñieåm naøo ñoù seõ baèng Total Head nhaân vôùi giaù trò taïi thôøi ñieåm töông öùng cuûa Head Pattern. Head Pattern coù theå ñöôïc duøng ñeå moâ phoûng möïc nöôùc trieàu treân soâng hoaëc aùp löïc thay ñoåi trong ngaøy cuûa ñöôøng oáng caáp nöôùc chính vaøo heä thoáng ñang xeùt. Khai baùo Demand Pattern Trong cöûa soå BROWSER, click vaøo muïc DATA, choïn muïc PATTERN trong menu beân döôùi. Ñeå thöïc hieän caùc baøi taäp phaàn sau haõy khai baùo moät PATTERN nhö sau: Nhaán nuùt ADD vaø khai baùo laàn löôït caùc giaù trò cuûa MULTIPLIER theo baûng döôùi ñaây. Giôø 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Kh 0.72 0.76 0.60 0.62 0.83 0.98 1.07 1.17 1.17 1.35 1.17 1.12 Giôø 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Kh 1.05 0.98 0.98 1.05 1.02 0.98 1.07 1.07 1.07 1.14 1.10 0.79 Sau khi khai baùo xong caùc giaù trò trong baûng, haõy SAVE laïi döôùi teân kh135 ñeå duøng laïi veà sau. EPANET seõ töï ñoäng theâm phaàn ñuoâi *.pat. Khai baùo ñaëc tính bôm (PUMP CURVE): Trong cöûa soå BROWSER, click vaøo muïc DATA, choïn muïc CURVES trong menu beân 15
  16. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi döôùi. Trong ví duï sau ta khai baùo moät ñöôøng cong ñaëc tính bôm. Nhaán nuùt ADD vaø khai baùo caùc giaù trò cuûa töøng caëp H-Q theo baûng döôùi ñaây. Duong dac tinh bom NO 125-315V Q(l/s) H(m) 0 35.1 10 35 20 34.9 30 34.7 40 34.2 50 32.6 60 30.8 70 28.4 80 24.4 Sau khi khai baùo xong caùc giaù trò trong baûng, haõy SAVE laïi döôùi teân Duong dac tinh bom NO 125-315V ñeå duøng laïi veà sau. EPANET seõ töï ñoäng theâm phaàn ñuoâi *.crv. EPANET cho pheùp khai baùo vaø löu tröõ saün tröôùc nhöõng ñöôøng cong ñaëc tính cuûa caùc loaïi bôm coù trong thöïc teá ñeå söû duïng khi caàn. Khai baùo ñöôøng cong hieäu suaát bôm (EFFIC. CURVE): Trong cöûa soå BROWSER, click vaøo muïc DATA, choïn muïc CURVES trong menu beân döôùi. Trong ví duï naøy ta khai baùo ñöôøng cong hieäu suaát cho bôm EBARA coù maõ hieäu NO-125-315V theo thoâng soá cung caáp bôûi nhaø saûn xuaát. Nhaán nuùt ADD vaø khai baùo caùc giaù trò cuûa töøng caëp Flow-Efficiency theo baûng döôùi 16
  17. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi ñaây. Duong cong hieu suat bom NO 125-315V Q(l/s) Hieäu suaát (%) 0 40 10 45 20 50 30 61 40 72 50 75 60 80 70 79 80 77 90 70 Sau khi khai baùo xong caùc giaù trò trong baûng, haõy SAVE laïi döôùi teân Hieu suat bom NO 125-315V ñeå duøng laïi veà sau. EPANET seõ töï ñoäng theâm phaàn ñuoâi *.crv. Sau khi ñaõ khai baùo xong toaøn boä caùc thoâng soá caàn thieát, click vaøo bieåu töôïng SAVE treân toolbar, sau ñoù click vaøo bieåu töôïng RUN ñeå tieán haønh phaân tích thuûy löïc heä thoáng. 2.4 Baùo loãi vaø caùch khaéc phuïc: Thöû nghieäm 1: Haõy khai baùo laïi ñöôøng kính oáng soá 2 vaø soá 7 laø 100mm vaø RUN. Ta seõ nhaän ñöôïc 17
  18. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi thoâng baùo döôùi ñaây. WARNING: Negative Pressure at … : … : hrs. Giaûi thích: Aùp löïc aâm xaûy ra trong heä thoáng vaøo luùc …giôø. Nhaän xeùt: Trong menu choïn REPORT vaø TABLE sau ñoù choïn NETWORK LINKS vaø OK. Chuù yù taïi caùc ñoaïn oáng nhoû, UNIT HEADLOSS taêng leân raát cao. Haõy ghi nhaän nhöõng vò trí naøy vaø gia taêng ñöôøng kính oáng. Thöû nghieäm 2: Haõy khai baùo laïi ñöôøng ñaëc tính bôm vaø hieäu suaát theo baûng sau vaø RUN. Q(l/s) H(m) Hieäu suaát (%) 0 35.1 40 5 35 45 10 34.9 50 15 34.7 61 20 34.2 72 25 32.6 75 30 30.8 80 35 28.4 79 40 24.4 77 45 22.1 70 Ta seõ nhaän ñöôïc thoâng baùo loãi nhö döôùi ñaây: WARNING: Negative Pressure at … : … : hrs. WARNING: Pump 1 open but exceeds maximum flow at … : … : hrs. 18
  19. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi Giaûi thích: Aùp löïc aâm xaûy ra trong heä thoáng vaøo luùc …giôø, nhöng löu löôïng trong heä thoáng lôùn hôn löu löôïng max cuûa bôm. Nguyeân nhaân: Bôm quaù nhoû so vôùi nhu caàu. Chuù yù raèng trong ví duï naøy toång löu löôïng yeâu caàu trung bình laø 6 x 10 l/s = 60 l/s. Do ñoù caàn choïn loaïi bôm coù löu löôïng max lôùn hôn giaù trò naøy töø 1.5 ñeán 2 laàn. 2.5 Phaân tích keát quaû moâ phoûng: Aùp löïc trong maïng vaøo thôøi gian chung quanh giôø cao ñieåm: - Click vaøo bieåu töôïng TABLE treân Toolbar vaø choïn NETWORK NODES AT, sau ñoù choïn OK. - Nhaän xeùt keát quaû PRESSURE vaøo giôø duøng nöôùc nhieàu nhaát. Caàn ñaûm baûo raèng khoâng coù nuùt naøo coù aùp löïc thaáp hôn aùp löïc yeâu caàu. Neáu soá nuùt quaù nhieàu, coù theå duøng leänh QUERY (treân toolbar hay trong menu VIEW): QUERY-FIND NODES WITH- PRESSURE- BELOW-giaù trò aùp löïc yeâu caàu (ví duï baèng 16m). Caùc nuùt thoûa yeâu caàu query seõ ñöôïc hieån thò treân sô ñoà heä thoáng. Trong ví duï naøy taát caû caùc nuùt ñeàu lôùn hôn aùp löïc yeâu caàu giaû ñònh laø 16m. Löu toác chaûy trong oáng vaøo khoaûng thôøi gian giôø cao ñieåm: - Click vaøo bieåu töôïng TABLE treân Toolbar vaø choïn NETWORH LINKS AT, sau ñoù choïn OK. 19
  20. Thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò vôùi EPANET version 2 Hoà Long Phi - Haõy nhaän xeùt keát quaû VELOCITY vaøo giôø duøng nöôùc nhieàu nhaát. Caàn ñaûm baûo raèng khoâng coù ñoaïn oáng naøo coù vaän toác quaù thaáp vaøo giôø cao ñieåm (v < 0,3-0,5m/s). Ngoaøi ra vaän toác cuõng khoâng neân vöôït quaù vmax = 1.5-2m/s. Taïi nhöõng ñoaïn oáng coù vaän toác chöa hôïp lyù coù theå thay ñoåi laïi ñöôøng kính oáng. Neáu soá oáng quaù nhieàu, coù theå duøng leänh QUERY ñeå truy tìm. Caùc ñoaïn oáng thoûa yeâu caàu tìm kieám seõ ñöôïc hieån thò treân sô ñoà heä thoáng. Trong ví duï naøy, caùc ñoaïn oáng 4 vaø 8 coù vaän toác hôi nhoû seõ ñöôïc chænh laïi ñöôøng kính laø 100mm. Sau khi chænh laïi ñöôøng kính oáng, chaïy laïi moâ phoûng ñeå quan saùt söï thay ñoåi cuûa keát quaû. Ta thaáy caùc keát quaû taïm thoûa yeâu caàu veà löu toác. Tuy nhieân cuõng caàn phaûi kieåm tra laïi PRESSURE trong maïng vaøo giôø cao ñieåm sau khi chænh laïi ñöôøng kính oáng. Trong tröôøng hôïp naøy ta thaáy nuùt 6 vaø nuùt 7 coù aùp löïc hôi nhoû hôn aùp löïc yeâu caàu (16m). Nhaän xeùt raèng coù theå taêng aùp löïc taïi 2 nuùt naøy baèng caùch taêng ñöôøng kính oáng soá 7. Ta choïn laïi ñöôøng kính naøy laø 220mm vaø chaïy laïi baøi toaùn. Bieåu ñoà aùp löïc taïi nhöõng nuùt nguy hieåm nhaát: Nhöõng nuùt nguy hieåm nhaát thöôøng laø nhöõng nuùt coù cao ñoä lôùn nhaát hoaëc/vaø naèm xa nguoàn caáp nöôùc nhaát. Trong ví duï naøy chuùng ta choïn nuùt soá 7. - Click vaøo nuùt soá 7, - Choïn bieåu töôïng GRAPH treân toolbar. ÔÛ muïc GRAPH TYPE choïn TIME SERIES, ôû muïc OBJECT TYPE choïn LINKS, ôû muïc PARAMETER choïn VELOCITY. Keát quaû treân bieåu ñoà aùp löïc cuûa nuùt soá 7 theo thôøi gian ta thaáy aùp löïc thay ñoåi töø 17 ñeán 32m trong moät ngaøy ñeâm. Giaù trò nhoû nhaát xaûy ra vaøo 9 giôø (giôø duøng nöôùc nhieàu nhaát) vaø giaù trò cao nhaát xaûy ra vaøo giôø duøng nöôùc ít nhaát (2 giôø). 20
nguon tai.lieu . vn