Xem mẫu
- ------
Giáo trình
Phương pháp xây dựng nội
dung của các dự án xây
dựng
- 38 M«n häc: LËp vµ ph©n tÝch dù ¸n ®Çu t− x©y dùng giao th«ng
Ch−¬ng 3. ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¸c néi dung
cña dù ¸n x©y dùng giao th«ng
1. Nh÷ng c¨n cø x¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt cña dù ¸n _________________________________ 40
1.1. T×nh h×nh chung vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña khu vùc vµ ®Æt vÊn ®Ò nghiªn cøu lËp
dù ¸n ________________________________________________________________________ 40
1.2. §iÒu tra giao th«ng vµ dù b¸o l−îng giao th«ng _________________________________ 40
1.2.1. Môc ®Ých, néi dung vµ c¸c giai ®o¹n thùc hiÖn ®iÒu tra__________________________________ 40
1.2.2. L−îng giao th«ng vµ thµnh phÇn giao th«ng __________________________________________ 41
1.2.3. C¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra giao th«ng________________________________________________ 43
1.2.4. Dù b¸o l−îng giao th«ng _________________________________________________________ 50
2. Ph©n tÝch kü thuËt ________________________________________________________ 57
2.1. Ph©n tÝch ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn khu vùc _______________________________________ 57
2.2. Chän cÊp h¹ng vµ tiªu chuÈn kü thuËt cña c«ng tr×nh dù ¸n _______________________ 57
2.3. Chän h−íng tuyÕn _________________________________________________________ 57
2.4. C¸c gi¶i ph¸p thiÕt kÕ ®èi víi c¸c h¹ng môc cña c«ng tr×nh________________________ 58
2.5. Tr×nh tù vµ kÕ ho¹ch triÓn khai dù ¸n _________________________________________ 58
2.6. KÕ ho¹ch qu¶n lý vµ khai th¸c c«ng tr×nh dù ¸n _________________________________ 58
3. Ph©n tÝch kinh tÕ, tµi chÝnh ________________________________________________ 58
3.1. TÝnh to¸n tæng møc ®Çu t− ®èi víi mçi ph−¬ng ¸n _______________________________ 58
3.1.1. Kh¸i niÖm, néi dung cña tæng møc ®Çu t− ___________________________________________ 58
3.1.2. Ph−¬ng ph¸p lËp tæng møc ®Çu t− __________________________________________________ 59
3.2. X¸c ®Þnh nguån vèn, lo¹i nguån vèn, nhu cÇu vèn theo tiÕn ®é _____________________ 60
3.3. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ ®Çu t− vµ lùa chän ph−¬ng ¸n tèi −u __________________________ 61
4. §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng ______________________________________________ 61
4.1. Kh¸i niÖm m«i tr−êng vµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng __________________________ 61
4.1.1. Kh¸i niÖm m«i tr−êng ___________________________________________________________ 61
4.1.2. §¸nh t¸c ®éng m«i tr−êng ________________________________________________________ 62
4.2. Néi dung c¸c giai ®o¹n ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng ____________________________ 63
4.2.1. Sµng läc vÒ m«i tr−êng __________________________________________________________ 63
4.2.2. §¸nh gi¸ s¬ bé t¸c ®éng m«i tr−êng ________________________________________________ 64
4.2.3. §¸nh gi¸ chi tiÕt________________________________________________________________ 64
5. Giíi thiÖu mét sè néi dung dù ¸n cÇu Thanh tr× ________________________________ 66
5.1. Nh÷ng c¨n cø x¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt cña dù ¸n___________________________________ 66
5.1.1. Giíi thiÖu chung dù ¸n___________________________________________________________ 66
5.1.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ________________________________________________________ 67
5.1.3. T×nh h×nh hiÖn tr¹ng ®−êng giao th«ng ______________________________________________ 68
5.1.4. Dù ®o¸n yªu cÇu giao th«ng t−¬ng lai. ______________________________________________ 68
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 39
Ch−¬ng 3. Ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¸c néi dung cña dù ¸n XDGT
5.2. Ph©n tÝch kü thuËt dù ¸n cÇu Thanh tr× ________________________________________ 69
5.2.1. §iÒu kiÖn vËt lý khu vùc nghiªn cøu vµ kh¶o s¸t c«ng tr×nh_______________________________69
5.2.2. Tiªu chuÈn thiÕt kÕ ______________________________________________________________71
5.2.3. MÆt b»ng c¸c ph−¬ng ¸n tuyÕn _____________________________________________________73
5.2.4. Lùa chän ph−¬ng ¸n tuyÕn tèi −u ___________________________________________________74
5.2.5. Nghiªn cøu vµ lùa chän ph−¬ng ¸n cÇu ______________________________________________77
5.2.6. ThiÕt kÕ s¬ bé ®−êng_____________________________________________________________78
5.2.7. ThiÕt kÕ s¬ bé cÇu _______________________________________________________________79
5.2.8. KÕ ho¹ch thi c«ng _______________________________________________________________79
5.2.9. Qu¶n lý vµ khai th¸c c«ng tr×nh ____________________________________________________81
5.3. §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng dù ¸n cÇu Thanh tr×_______________________________ 83
5.3.1. Ph¹m vi, môc ®Ých vµ néi dung nghiªn cøu ___________________________________________83
5.3.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu __________________________________________________________83
5.3.3. §¸nh gi¸ m«i tr−êng _____________________________________________________________83
5.3.4. C¸c biÖn ph¸p gi¶m nhÑ t¸c ®éng bÊt lîi tíi m«i tr−êng__________________________________83
C©u hái «n tËp_____________________________________________________________ 86
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 40 M«n häc: LËp vµ ph©n tÝch dù ¸n ®Çu t− x©y dùng giao th«ng
1. Nh÷ng c¨n cø x¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt cña dù ¸n
1.1. T×nh h×nh chung vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña khu vùc vµ ®Æt vÊn ®Ò nghiªn
cøu lËp dù ¸n
Trong phÇn nµy, ngoµi c¸c néi dung nh− giíi thiÖu chung, ®Æc ®iÓm kinh tÕ - x· héi vïng
nghiªn cøu cÇn chó träng c¸c néi dung sau:
- s¬ ®å m¹ng l−íi giao th«ng khu vùc;
- quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ khu vùc;
- t×nh tr¹ng c¸c ®−êng giao th«ng hiÖn cã kÌm c¸c ®¸nh gi¸ vÒ tiªu chuÈn kü thuËt, t×nh
h×nh khai th¸c vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu vËn chuyÓn hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch tr−íc m¾t
còng nh− t−¬ng lai.
Môc ®Ých cña phÇn nµy lµ ph¶i chøng minh ®−îc sù cÇn thiÕt vµ tÝnh cÊp b¸ch cña vÊn ®Ò
x©y dùng míi hoÆc n©ng cÊp, c¶i t¹o hÖ thèng giao th«ng. §©y chÝnh lµ lý do ®Ó tiÕn hµnh lËp
dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng.
1.2. §iÒu tra giao th«ng vµ dù b¸o l−îng giao th«ng
1.2.1. Môc ®Ých, néi dung vµ c¸c giai ®o¹n thùc hiÖn ®iÒu tra
§iÒu tra giao th«ng vµ dù b¸o l−îng giao th«ng lµ nh»m môc ®Ých thu thËp c¸c sè liÖu
dïng ®Ó ®¸nh gi¸ sù cÇn thiÕt cña dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng, ®Ó x¸c ®Þnh c¸c
tiªu chuÈn thiÕt kÕ, gi¶i ph¸p thiÕt kÕ, quy m« ®Çu t−, ®Ó ph©n tÝch hiÖu qu¶ ®Çu t−.
Néi dung ®iÒu tra giao th«ng bao gåm:
1. ®iÒu tra, dù b¸o l−u l−îng vµ thµnh phÇn giao th«ng;
2. ®iÒu tra tèc ®é ch¹y xe vµ tèc ®é hµnh tr×nh;
3. ®iÒu tra n¨ng lùc th«ng hµnh;
4. ®iÒu tra dù b¸o nhu cÇu chç ®ç xe;
5. ®iÒu tra vµ dù b¸o vÒ tai n¹n giao th«ng;
6. ®iÒu tra dù b¸o møc ®é tiÕng ån vµ « nhiÔm khÝ th¶i do giao th«ng.
Trong c¸c néi dung trªn th× ®iÒu tra dù b¸o l−u l−îng vµ thµnh phÇn giao th«ng, tèc ®é
ch¹y xe vµ tèc ®é hµnh tr×nh lµ 2 néi dung ®ãng vai trß quan träng trong lËp vµ ph©n tÝch dù ¸n
®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng.
Cã 2 lo¹i ®iÒu tra lµ ®iÒu tra tæng hîp phôc vô cho viÖc quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ m¹ng l−íi
giao th«ng vµ ®iÒu tra riªng lÎ phôc vô cho viÖc lËp dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c¸c c«ng tr×nh.
§iÒu tra riªng lÎ th−êng gåm 3 giai ®o¹n:
a. Giai ®o¹n chuÈn bÞ:
- nghiªn cøu nhiÖm vô;
- s¬ bé nghiªn cøu c¸c tµi liÖu ®· cã;
- s¬ bé x¸c ®Þnh ph¹m vi ®iÒu tra trªn b¶n ®å, v¹ch c¸c ph−¬ng ¸n cã thÓ, x¸c ®Þnh khèi
l−îng c«ng t¸c vµ lËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn.
b. Giai ®o¹n c«ng t¸c thùc ®Þa:
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 41
Ch−¬ng 3. Ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¸c néi dung cña dù ¸n XDGT
- hiÖu chØnh, x¸c minh l¹i c¸c sè liÖu ®· thu thËp ®−îc ë giai ®o¹n tr−íc, x¸c ®Þnh néi
dung cña c«ng t¸c thùc ®Þa;
- nghiªn cøu c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa lý, thiªn nhiªn, vËt liÖu x©y dùng;
- nghiªn cøu c¸c quan hÖ vËn t¶i, khèi l−îng vËn t¶i, c¸c tµi liÖu tÝnh l−u l−îng xe;
- x¸c ®Þnh c¸c ®iÓm d©n c−, c¸c ®iÓm lËp hµng, vÏ c¸c ph−¬ng ¸n trªn b¶n ®å;
- x¸c minh l¹i c¸c tµi liÖu ®iÒu tra ®−îc vµ thèng nhÊt ý kiÕn vÒ c¸c ph−¬ng ¸n ®−a ra.
c. ChØnh lý sè liÖu:
- x¸c ®Þnh l¹i khu vùc hÊp dÉn;
- ph©n tÝch c¸c sè liÖu vÒ vËn t¶i, lËp quan hÖ vËn t¶i trong khu vùc hÊp dÉn, x¸c ®Þnh
khèi l−îng vËn chuyÓn, lËp s¬ ®å vËn chuyÓn hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch, x¸c ®Þnh l−u l−îng xe
hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai;
- x¸c ®Þnh cÊp h¹ng kü thuËt cña c«ng tr×nh, lo¹i kÕt cÊu;
- lËp thuyÕt minh, c¸c b¶n vÏ, ®å thÞ, b¶n ®å, phô lôc tÝnh to¸n.
1.2.2. L−îng giao th«ng vµ thµnh phÇn giao th«ng
1.2.2.1. L−îng giao th«ng
L−îng giao th«ng lµ l−u l−îng xe ch¹y qua tuyÕn ®−êng hoÆc m¹ng l−íi ®−êng nghiªn
cøu, ®−îc ®Æc tr−ng b»ng c¸c sè liÖu sau:
- l−u l−îng xe ch¹y ngµy ®ªm trung b×nh n¨m(AADT - Annual Average Daily Trafic);
- l−u l−îng xe ch¹y giê cao ®iÓm (PHV - Peak Hour Volume);
- l−u l−îng xe ch¹y giê cao ®iÓm thø k trong n¨m (Nk) - nghÜa lµ trong n¨m chØ cã k giê
cã l−îng giao th«ng lín h¬n hoÆc b»ng Nk. Th«ng th−êng hay dïng Nk víi k = 30 ÷ 50 ®Ó tÝnh
to¸n n¨ng lùc th«ng hµnh.
L−îng giao th«ng trªn mét tuyÕn ®−êng hoÆc trªn mét m¹ng l−íi ®−êng lµ mét ®¹i l−îng
thay ®æi phô thuéc vµo kh«ng gian vµ thêi gian. Do ®ã, ®iÒu tra, dù b¸o lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc
l−îng giao th«ng ®èi víi tõng ®o¹n tuyÕn hoÆc m¹ng l−íi ë c¸c n¨m:
- n¨m tiÕn hµnh ®iÒu tra;
- n¨m b¾t ®Çu ®−a c«ng tr×nh vµo khai th¸c (n¨m b¾t ®Çu thêi kú tÝnh to¸n);
- n¨m cuèi thêi kú tÝnh to¸n.
1.2.2.2. Thµnh phÇn giao th«ng
Ngoµi l−îng giao th«ng th× ®iÒu tra dù b¸o ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc l−u l−îng mçi thµnh phÇn
trong dßng xe víi ph©n lo¹i ph−¬ng tiÖn cµng tû mû cµng tèt.
Chñng lo¹i c¸c ph−¬ng tiÖn giao th«ng ®−êng bé rÊt ®a d¹ng, cÇn thèng nhÊt c¸ch ph©n
lo¹i. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i tuú thuéc lo¹i ®−êng vµ m« h×nh tÝnh to¸n... Kh¸i qu¸t chung nh−
sau:
a. Lo¹i xe cã ®éng c¬:
- Xe con (P - Passenger Car): t¶i träng d−íi 1 tÊn
- Xe t¶i ®¬n (SU - Single Unit Truck)
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 42 M«n häc: LËp vµ ph©n tÝch dù ¸n ®Çu t− x©y dùng giao th«ng
+ Xe t¶i nhÑ (LGV - Light Goods Vechile): t¶i träng 1 - 4 tÊn
+ Xe t¶i trung (MGV - Medium Goods Vechile): t¶i träng 4 - 7 tÊn
+ Xe t¶i nÆng (HGV - Heavy Goods Vechile): t¶i träng 7 - 10 tÊn
+ Xe t¶i siªu nÆng, träng t¶i trªn 10 tÊn.
- Xe buýt (BUS)
+ Xe buýt nhá (mB - minibus): chë d−íi 35 hµnh kh¸ch
+ Xe buýt trung (MB - mediumbus): chë 35 - 65 hµnh kh¸ch
+ Xe buýt lín (LB - largebus): chë trªn 65 hµnh kh¸ch
- Xe cã r¬-moãc (SWB - Semitrailer)
- Xe r¬-moãc (WB - Trailer)
- Xe m¸y (M - Motor-byke)
- M¸y kÐo, xe c«ng n«ng (TR - Tractor)
Ngoµi ra cßn mét sè lo¹i xe kh¸c nh−: xe lam, xÝch l« m¸y....
Trong ®iÒu kiÖn ViÖt nam, ng−êi ta th−êng ph©n ra 4 lo¹i xe chñ yÕu: xe t¶i, xe kh¸ch, xe
con vµ xe m¸y.
B¶ng 3.1. HÖ sè quy ®æi ra xe con t−¬ng ®−¬ng (m)
Lo¹i xe 20TCN 104-83 22TCN 4054-1998
Xe con 1,0 1,0
Xe t¶i
t¶i träng d−íi 2 tÊn 1,5 2,0
t¶i träng 2-5 tÊn 2,0 2,0
t¶i träng 5-8 tÊn 3,0 3,0
t¶i träng 8-14 tÊn 3,5 3,0
t¶i träng trªn 14 tÊn 3,5 3,0
Xe cã r¬-moãc 6,0 3,0
Xe buýt 2,5 2,5-3,0
¤ t« ®iÖn 3,0 -
Xe buýt vµ «t« ®iÖn cã khe nèi co gi·n 4,0 -
M« t«, xe m¸y 0,5 0,3
Xe ®¹p 0,3 0,2
Tuú thuéc nhu cÇu sè liÖu vµ môc ®Ých sö dông, ng−êi ta cã thÓ quy ®æi l−u l−îng c¸c
lo¹i xe ra l−u l−îng xe con t−¬ng ®−¬ng. HÖ sè quy ®æi l−u l−îng xe con t−¬ng ®−¬ng m cã thÓ
x¸c ®Þnh theo Quy ph¹m thiÕt kÕ ®−êng ®« thÞ 20TCN 104-83 vµ ®−êng ngoµi ®« thÞ 22TCN
4054-1998 (b¶ng 3.1).
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 43
Ch−¬ng 3. Ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¸c néi dung cña dù ¸n XDGT
b. Xe kh«ng ®éng c¬:
- Xe ®¹p (Bc - Bicycle)
- Xe xÝch l«
- Xe th« s¬
- Xe sóc vËt kÐo
- Sóc vËt thå
- Bé hµnh
1.2.3. C¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra giao th«ng
1.2.3.1. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra kinh tÕ
Muèn x¸c ®Þnh l−u l−îng xe cÇn ph¶i biÕt l−îng vËn chuyÓn hµng ho¸/hµnh kh¸ch. Mét
trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p t×m hiÓu l−îng vËn chuyÓn lµ ®iÒu tra kinh tÕ. §iÒu tra kinh tÕ bao
gåm c¸c c«ng viÖc ®iÒu tra l−îng vËn chuyÓn ®i vµ ®Õn; x¸c ®Þnh liÖn hÖ vËn chuyÓn gi÷a c¸c
®iÓm lËp hµng; x¸c ®Þnh h−íng tuyÕn vµ x¸c ®Þnh l−îng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch.
a. §iÒu tra l−îng vËn chuyÓn ®i vµ ®Õn.
§iÒu tra l−îng vËn chuyÓn ®i vµ ®Õn (hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch) yªu cÇu ®èi víi tõng ®iÓm
kinh tÕ (®iÓm lËp hµng ho¸/hµnh kh¸ch) ph©n bè trong khu vùc t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i hoÆc
t−¬ng lai cã kh¶ n¨ng sö dông c«ng tr×nh giao th«ng dù ¸n.
§èi t−îng ®iÒu tra lµ luång hµng (hµng vËn chuyÓn tõ ®©u ®Õn ®©u), lo¹i hµng vµ mïa vËn
chuyÓn.
VÒ tÝnh chÊt hµng ho¸ th−êng thèng kª theo 6 nhãm: c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, l©m
nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n, th−¬ng nghiÖp vµ c¸c lo¹i hµng kh¸c.
VÒ lo¹i hµng cÇn ph¶i ®iÒu tra thèng kª riªng theo tÝnh chÊt vµ theo ph−¬ng thøc chuyªn
chë ®Ó sau nµy cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc c¬ cÊu cña dßng xe vµ l−u l−îng xe.
KÕt qu¶ ®iÒu tra khèi l−îng vËn chuyÓn ®−îc ghi nh− b¶ng 3.2.
B¶ng 3.2. KÕt qu¶ ®iÒu tra khèi l−îng vËn chuyÓn t¹i c¸c ®iÓm kinh tÕ
t/t §iÓm Hµng ®i Hµng ®Õn
lËp
hµng Lo¹i Khèi l−îng (tÊn) §Õn Qua Lo¹i Khèi l−îng (tÊn) §Õn Qua
hµng ®©u ®©u hµng ®©u ®©u
n¨m n¨m n¨m n¨m
®Çu t−¬ng lai ®Çu t−¬ng lai
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12)
...
b. X¸c ®Þnh liªn hÖ vËn chuyÓn gi÷a c¸c ®iÓm lËp hµng.
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 44 M«n häc: LËp vµ ph©n tÝch dù ¸n ®Çu t− x©y dùng giao th«ng
Dùa vµo kÕt qu¶ ®iÒu tra l−îng vËn chuyÓn ®i vµ ®Õn ë mçi ®iÓm kinh tÕ cã thÓ x¸c ®Þnh
®−îc mèi liªn hÖ vËn chuyÓn trùc tiÕp gi÷a chóng (b¶ng 3.3), tæng hîp c¸c lo¹i hµng theo tõng
chiÒu (b¶ng 3.4) vµ tæng hîp c¸c lo¹i hµng theo c¶ 2 chiÒu ®i vµ ®Õn b¶ng 3.5).
B¶ng 3.3. Liªn hÖ vËn chuyÓn gi÷a c¸c ®iÓm lËp hµng
tt §iÓm Khu Khèi l−îng hµng ho¸ (tÊn) §iÓm
lËp vùc ®èi
hµng øng
Nhãm hµng Tæng
céng
I II III IV V VI
®i ®Õn ®i ®Õn ®i ®Õn ®i ®Õn ®i ®Õn ®i ®Õn ®i ®Õn
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
...
B¶ng 3.4. B¶ng liªn hÖ vËn chuyÓn tæng hîp theo tõng chiÒu
§iÓm L−îng hµng ho¸ (ngh×n tÊn) ®Õn c¸c ®iÓm: Tæng
xuÊt ph¸t céng
A B C ... hµng ®i
A -
B -
C -
...
Tæng
hµng ®Õn
B¶ng 3.5. Ma trËn liªn hÖ vËn chuyÓn tæng hîp theo c¶ 2 chiÒu
§iÓm lËp hµng A B C ...
A -
B -
C -
...
c. X¸c ®Þnh h−íng tuyÕn.
Dùa vµo c¸c b¶ng thÓ hiÖn mèi liªn hÖ vËn chuyÓn cã thÓ vÏ s¬ ®å liªn hÖ vËn chuyÓn cña
khu vùc ®iÒu tra kinh tÕ thÓ hiÖn vÞ trÝ ®Þa lý theo b¶n ®å khu vùc cña c¸c ®iÓm kinh tÕ. Liªn hÖ
vËn chuyÓn gi÷a 2 ®iÓm thÓ hiÖn b»ng ®−êng th¼ng nèi chóng l¹i víi nhau, trªn ®ã cã ghi
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 45
Ch−¬ng 3. Ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¸c néi dung cña dù ¸n XDGT
l−îng vËn chuyÓn theo 2 chiÒu. Trªn c¬ së mèi liªn hÖ vËn chuyÓn chiÕm −u thÕ ng−êi ta v¹ch
h−íng m¹ng l−íi giao th«ng hoÆc tuyÕn ®−êng thiÕt kÕ.
d. X¸c ®Þnh l−îng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch.
VÒ nguyªn t¾c, c¸ch x¸c ®Þnh l−îng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch còng t−¬ng tù nh− c¸ch x¸c
®Þnh l−îng vËn chuyÓn hµng ho¸, nghÜa lµ còng xuÊt ph¸t tõ c¸c sè liÖu ®iÒu tra vÒ nhu cÇu ®i
l¹i ë c¸c ®iÓm xuÊt ph¸t vµ c¸c ®iÓm thu hót hµnh kh¸ch. Tuy nhiªn l−îng vËn chuyÓn hµng
ho¸ th−êng bÞ khèng chÕ bëi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cßn l−îng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch rÊt biÕn
®éng vµ khã thèng kª h¬n. §Ó cã thÓ −íc tÝnh l−îng vËn chuyÓn vµ h−íng vËn chuyÓn hµnh
kh¸ch cho hiÖn t¹i vµ dù b¸o cho t−¬ng lai cÇn thu thËp c¸c sè liÖu sau:
- sè liÖu ë c¸c ®¬n vÞ vËn t¶i hµnh kh¸ch vµ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã ph−¬ng tiÖn vËn
chuyÓn c¸n bé, c«ng nh©n ®i lµm hµng ngµy.
- sè ng−êi ®Õn nghØ, tham quan hµng n¨m ë c¸c c¬ së du lÞch, an d−ìng, danh lam th¾ng
c¶nh...
- sè hµnh kh¸ch ®i l¹i ë c¸c ga tÇu ho¶, bÕn tÇu thuû, s©n bay...
- t×nh h×nh ph©n bè d©n c−, d©n sè vµ møc t¨ng d©n sè.
H−íng ®i l¹i th−êng xuyªn phô thuéc vµo tÝnh chÊt mçi ®iÓm d©n c−: t¹i ®iÓm gÇn thµnh
phè d©n c− th−êng lµ c¸n bé, c«ng nh©n h−íng ®i l¹i th−êng xuyªn lµ vµo thµnh phè ®i lµm
hµng ngµy; t¹i c¸c ®iÓm n«ng th«n ng−êi d©n chñ yÕu lµ ®i lªn huyÖn...
Cã thÓ x¸c ®Þnh møc ®é nhu cÇu ®i l¹i cña d©n c− trong mét n¨m nh− sau:
∑V k
Sk = (lÇn/n¨m.®Çu ng−êi) (3.1)
D
trong ®ã:
∑Vk - sè hµnh kh¸ch vËn chuyÓn trong 1 n¨m (ngh×n ng−êi/n¨m);
D - tæng sè d©n cña khu vùc ®iÒu tra hoÆc ®iÓm ®iÒu tra.
ChØ tiªu Sk cã thÓ tÝnh chung cho c¶ khu vùc, cã thÓ tÝnh riªng cho tõng lo¹i hµnh kh¸ch
hoÆc riªng cho tõng vïng d©n c− cã tÝnh chÊt kh¸c nhau trong khu vùc ®iÒu tra. NÕu kh«ng cã
sè liÖu vÒ tæng sè d©n khu vùc ®iÒu tra th× cã thÓ tÝnh nã nh− tÝch sè cña mËt ®é d©n víi diÖn
tÝch.
Khi ®· biÕt chØ tiªu møc ®é nhu cÇu ®i l¹i cña d©n c− Sk ta cã thÓ −íc tÝnh l−îng vËn
chuyÓn hµnh kh¸ch ∑Vk trong t−¬ng lai theo møc ph¸t triÓn d©n sè khu vùc.
Khi dù b¸o l−îng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch t−¬ng lai cÇn ph¶i xÐt ®Õn mét sè nh©n tè ¶nh
h−ëng:
- sau khi cã c«ng tr×nh giao th«ng, ®iÒu kiÖn ®i l¹i thuËn tiÖn h¬n khiÕn cho Sk t¨ng
(l−îng ph¸t sinh);
- sù ph¸t triÓn cña ph−¬ng tiÖn vËn t¶i lµm Sk t¨ng (x· héi ph¸t triÓn).
VÝ dô khi tÝnh nhu cÇu vËn chuyÓn hµnh kh¸ch ®i lµm viÖc cÇn xÐt ®Õn kho¶ng c¸ch gÇn
hay xa ®« thÞ:
∑V = ∑ Di .S ktb .K i (3.2)
k
i
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 46 M«n häc: LËp vµ ph©n tÝch dù ¸n ®Çu t− x©y dùng giao th«ng
trong ®ã:
S ktb - møc ®é nhu cÇu ®i l¹i phôc vô s¶n xuÊt trung b×nh trong vïng;
Ki - hÖ sè, lÊy b»ng 1,5 víi ®iÓm d©n c− gÇn thµnh phè vµ tõ 1,5 ÷ 0,5 ®èi víi c¸c
®iÓm kh¸c tuú møc ®é xa thµnh phè.
L−îng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch ®i l¹i phôc vô c¸c sinh ho¹t kh¸c cã thÓ −íc tÝnh b»ng 2 ÷
3 lÇn l−îng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch ®i lµm tÝnh theo (3.2).
Ngoµi ra, l−îng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch gi÷a c¸c ®iÓm ®èi øng ®Æc biÖt cã thÓ x¸c ®Þnh
theo c¸ch dù b¸o riªng. VÝ dô l−îng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch ®Õn c¸c khu nhµ nghØ, du lÞch... Vn
cã thÓ x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
2q.T .K
Vn = (ngh×n l−ît kh¸ch/n¨m) (3.3)
t
trong ®ã:
q - søc chøa cña nhµ nghØ, khu du lÞch, (ngh×n ng−êi);
T - sè ngµy tÝnh to¸n trong n¨m, lÊy b»ng 300 ngµy;
t - thêi gian trung b×nh cho mét lÇn ®i nghØ cña mét ng−êi, lÊy b»ng 1,5 ÷ 20 ngµy,
tuú theo nghØ ng¾n hay dµi;
K - hÖ sè xÐt ®Õn kh¶ n¨ng kÐo dµi thêi gian nghØ lÊy b»ng 0,4 ÷ 0,8;
sè 2 lµ tÝnh c¶ l−ît ®i vµ vÒ.
1.2.3.2. §iÒu tra giao th«ng theo ph−¬ng ph¸p ®Õm xe
a. Thu thËp c¸c sè liÖu ®Õm xe ®· cã
Sè liÖu vÒ l−u l−îng vµ thµnh phÇn dßng xe l−u th«ng trªn c¸c tuyÕn ®−êng ®ang khai
th¸c cã thÓ thu thËp t¹i c¸c tæ chøc qu¶n lý, c¸c h¹t giao th«ng. Sè liÖu ®Õm xe tèt nhÊt cã ®−îc
trong 5 ÷ 10 n¨m; mçi th¸ng ®Õm 2 ngµy (c¶ n¨m 24 ngµy) hoÆc mçi quý ®Õm mét tuÇn. C¸c
sè liÖu nµy rÊt cã Ých trong viÖc ®¸nh gi¸ vÒ møc ®é t¨ng tr−ëng l−îng giao th«ng hµng n¨m vµ
sù ph¸t triÓn cña c¬ cÊu dßng xe trong khu vùc nghiªn cøu lËp dù ¸n. Chóng cßn ®−îc dïng ®Ó
®èi chiÕu, kiÓm tra c¸c sè liÖu ®iÒu tra kinh tÕ vµ kiÓm tra sè liÖu l−u l−îng xe ch¹y x¸c ®Þnh
theo l−îng vËn chuyÓn cã ®−îc tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra kinh tÕ.
b. Tæ chøc viÖc ®Õm xe
Cã thÓ tæ chøc ®Õm xe theo c¸c c¸ch sau:
b1. Bè trÝ tr¹m ®Õm xe, dïng ng−êi ®Õm (cã thÓ ®−îc trang bÞ m¸y ®Õm) theo tõng lo¹i xe
Nªn bè trÝ chç ®Õm xe t¹i c¸c ®o¹n (mÆt c¾t) cã dßng xe th«ng qua t−¬ng ®èi æn ®Þnh.
T¹i c¸c nót giao nhau ph¶i bè trÝ ®Õm xe ë tÊt c¶ c¸c nh¸nh ra vµo nót.
LÞch ®Õm xe cÇn nghiªn cøu kü ®Ó chän ®−îc qu·ng thêi gian (mïa, ngµy, giê) ®iÓn h×nh
(vµ c¶ khi nhiÒu xe nhÊt). CÇn thiÕt cã thÓ tæ chøc ®Õm s¬ bé ®Ó quyÕt ®Þnh lÞch ®Õm xe.
Th−êng ng−êi ta bá qua l−îng giao th«ng ban ®ªm nÕu nã nhá h¬n 10% l−u l−îng tæng céng.
Trong cÊu t¹o b¶ng ®Õm xe b»ng thñ c«ng, tr−íc hÕt cÇn thèng nhÊt ph©n lo¹i xe vµ ký
hiÖu, l−u ý c¸c ®Ò môc:
- Tªn ®−êng: TØnh ... HuyÖn ....
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 47
Ch−¬ng 3. Ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¸c néi dung cña dù ¸n XDGT
- VÞ trÝ ®Õm xe
- S¬ ho¹ vÞ trÝ ®Õm xe
- Ngµy ®Õm xe hoÆc cã c¶ chia giê ®Õm xe
- §Æc ®iÓm thêi tiÕt: m−a, n¾ng, nhiÖt ®é...
- Ng−êi ®Õm xe
B¶ng 3.6. MÉu ®Õm xe theo ph−¬ng ph¸p thñ c«ng trªn ®−êng th¼ng, ®−êng n«ng th«n
TØnh Ng−êi ®Õm Ngµy th¸ng
HuyÖn VÞ trÝ ®Õm Ngµy thø
Kho¶ng thêi gian ®Õm xe:....
Lo¹i ph−¬ng tiÖn 09:00 12:00 15:00 18:00 tæng
xe m¸y
xe con, xe 4 b¸nh
xe c«ng n«ng, m¸y kÐo
xe kh¸ch
xe t¶i
ng−êi ®i bé, chë hµng
ng−êi ®i bé kh¸c
xe sóc vËt kÐo
xe ®¹p
Tæng
Thêi gian b¾t ®Çu ®Õm xe: .... Thêi gian kÕt thóc ®Õm xe: ....
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 48 M«n häc: LËp vµ ph©n tÝch dù ¸n ®Çu t− x©y dùng giao th«ng
B¶ng 3.7. MÉu ®Õm xe theo ph−¬ng ph¸p thñ c«ng ë nót giao nhau
Tê sè 1
S¬ häa
§−êng T©y S¬n - NguyÔn L−¬ng (A)
B»ng (c¶i t¹o) T©y S¬n
VÞ trÝ: Ng· t− T©y s¬n(A)- NguyÔn
L−¬ng B»ng (B)- Chïa Béc (C) -
Th¸i Hµ (D)
(C) (D)
Chïa Béc Th¸i Hµ
Ngµy ®Õm xe: 16-7-1995. Tõ 6-18 h
Ng−êi ®Õm: ..... (B)
NguyÔn L−¬ng B»ng
H−íng Sè xe ®Õm tõ 6h ®Õn 18 h
®i-®Õn
P LGV MGV HGV WB BUS M Bc
A-B
A-C
A-D
B-A
B-C
B-D
C-A
C-B
C-D
D-A
D-B
D-C
Sè l−îng xe ®−îc ®Õm b»ng nÐt g¹ch theo tõng « vu«ng cã g¹ch chÐo (=5 xe).
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 49
Ch−¬ng 3. Ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¸c néi dung cña dù ¸n XDGT
b2. Dïng xe chuyªn dïng ch¹y trªn ®−êng ®Ó ®Õm xe
Ph−¬ng ph¸p nµy sö dông trªn ®o¹n ®−êng kh«ng cã c¸c nót giao nhau ë gi÷a, Ýt xe tõ 2
bªn ra vµo vµ dßng xe t−¬ng ®èi æn ®Þnh. Nãi chung, ph−¬ng ph¸p nµy kh«ng nªn dïng víi
®−êng trong ®« thÞ.
Theo ph−¬ng ph¸p nµy ng−êi ®iÒu tra cho xe chuyªn dïng ch¹y theo mét h−íng cña ®o¹n
®−êng cÇn ®Õm xe. Trong xe, ng−êi quan tr¾c ®Õm vµ ghi sè xe ®i ng−îc chiÒu víi xe chuyªn
dïng (gäi sè xe nµy lµ Xa), ghi sè xe cïng chiÒu bÞ xe chuyªn dïng v−ît vµ sè xe cïng chiÒu
v−ît xe chuyªn dïng, ®ång thêi ghi thêi gian hµnh tr×nh t−¬ng øng. Sau ®ã l¹i cho xe chuyªn
dïng ch¹y ng−îc l¹i vµ l¹i ®Õm, ghi nh− trªn. LÆp l¹i tÊt c¶ kho¶ng 6 ÷ 8 lÇn ®i vÒ trªn ®o¹n
nghiªn cøu.
L−u l−îng xe c¸c lo¹i theo chiÒu cÇn ®Õm xe cña ®o¹n quan tr¾c ®−îc ký hiÖu lµ q vµ
®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
X a + Yc
q= (3.4)
t a + tc
trong ®ã:
Xa - sè xe ®i ng−îc chiÒu víi xe chuyªn dïng ®Õm ®−îc khi xe chuyªn dïng ch¹y
theo chiÒu ng−îc víi chiÒu cÇn ®Õm xe;
Yc - hiÖu sè gi÷a sè xe v−ît xe chuyªn dïng vµ sè xe bÞ xe chuyªn dïng v−ît khi xe
chuyªn dïng ch¹y theo chiÒu cÇn ®Õm xe;
ta - thêi gian ch¹y xe cña xe chuyªn dïng khi nã thùc hiÖn viÖc ch¹y - ®Õm xe theo
chiÒu ng−îc víi chiÒu cÇn ®Õm xe (phót);
tc - thêi gian ch¹y xe cña xe chuyªn dïng khi nã thùc hiÖn viÖc ch¹y - ®Õm xe theo
chiÒu cÇn ®Õm xe (phót)
VÝ dô: Trªn mét ®o¹n ®−êng cÇn ®Õm xe AB cã chiÒu dµi l = 3000 m, cho xe chuyªn
dïng ch¹y 6 lÇn chiÒu ®i vµ 6 lÇn chiÒu vÒ. Sè liÖu thu ®−îc nh− b¶ng sau:
B¶ng 3.8
Thêi gian ch¹y Sè xe ch¹y ng−îc chiÒu víi xe HiÖu sè gi÷a sè xe v−ît xe chuyªn dïng
xe (phót) chuyªn dïng Xa vµ sè xe bÞ xe chuyªn dïng v−ît Yc
(lÊy trung b×nh cho c¶ 6 lÇn) (lÊy trung b×nh cho c¶ 6 lÇn)
ChiÒu AB (trung 57 2
b×nh): 3,2 phót
ChiÒu BA (trung 52 -1
b×nh): 3,3 phót
Theo sè liÖu trªn th× l−u l−îng xe theo chiÒu ®i qAB ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:
qAB = (Xa BA+ Yc AB)/(tAB+tBA) = (52+2)/(3.2+3.3) = 8.3 xe/phót
hay: 498 xe/giê
L−u l−îng xe chiÒu vÒ qBA x¸c ®Þnh nh− sau:
qBA = (Xa AB+ Yc BA)/(tBA+tAB) = (57-1)/(3.3+3.2) = 8.615 xe/phót
hay: 517 xe/giê
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 50 M«n häc: LËp vµ ph©n tÝch dù ¸n ®Çu t− x©y dùng giao th«ng
Theo ph−¬ng ph¸p nµy, tõ sè liÖu ®Õm xe nãi trªn còng cã thÓ tÝnh ®−îc thêi gian hµnh
tr×nh trung b×nh t (phót) theo mçi chiÒu cña ®o¹n ®−êng quan tr¾c:
t = tc - Yc/q (3.5)
vµ còng x¸c ®Þnh ®−îc tèc ®é ch¹y xe trung b×nh V (km/h) theo mçi chiÒu cña ®o¹n
®−êng:
60.l
V= (3.6)
t
Theo sè liÖu trªn th×:
tAB = tc AB- Yc AB/qAB = 3.2 - 2/8.3 = 2.96 phót
VAB = 60 x l/tAB = 60 . 3/2.96 = 60.8 km/h vµ:
tBA = tc BA- Yc BA/qBA = 3.3 + 1/8.615 = 3.41 phót
VBA = 60 x l/tBA = 60 . 3/3.41 = 52.8 km/h.
b3. Tæ chøc ®Õm xe cã kÕt hîp hái ng−êi l¸i xe
C¸ch nµy ®Æc biÖt hay dïng khi thùc hiÖn ®iÒu tra O-D (®iÒu tra ®iÓm xuÊt ph¸t - ®iÓm
®Õn: Origination - Destination). Theo c¸ch nµy t¹i chç ®Õm xe ph¶i yªu cÇu dõng xe Ýt phót ®Ó
hái ng−êi l¸i xe. Néi dung cÇn hái lµ vÒ hµnh tr×nh, tÝnh chÊt vËn chuyÓn (phôc vô ®Þa ph−¬ng
hay qu¸ c¶nh), h−íng vËn chuyÓn (tõ ®©u ®Õn vµ ®i ®©u), thµnh phÇn ®oµn xe, lo¹i hµng chuyªn
chë, sè l−îng hµnh kh¸ch ®i trªn xe, t×nh h×nh lîi dông hµnh tr×nh vµ lîi dông träng t¶i...
C¸c sè liÖu trªn lµ nh÷ng th«ng tin mµ viÖc ®Õm xe kh«ng thÓ cung cÊp. Chóng còng cßn
®−îc dïng ®Ó ®èi chøng, kiÓm tra kÕt qu¶ cña ®iÒu tra kinh tÕ.
1.2.4. Dù b¸o l−îng giao th«ng
1.2.4.1. Mét sè m« h×nh dù b¸o
NÕu cã c¸c ®ñ c¸c sè liÖu qu¸ khø, ®Ó dù b¸o t−¬ng lai ng−êi ta cã thÓ sö dông mét sè
m« h×nh dù b¸o theo quan hÖ håi quy t−¬ng quan sau:
a. §−êng khuynh h−íng lµ ®−êng th¼ng
NÕu c¸c sè liÖu cña d·y sè thêi gian biÓu diÔn b»ng ®å thÞ mµ ®−êng khuynh h−íng cã
d¹ng ®−êng th¼ng th× ta cã thÓ dïng m« h×nh nµy ®Ó dù b¸o:
y = ax + b (3.7)
Trong ®ã:
y –s¶n l−îng s¶n phÈm dù b¸o cho c¸c n¨m t−¬ng lai;
x - thêi gian lÊy theo thø tù c¸c n¨m.
Cã c¸c ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh a vµ b nh− sau:
Ph−¬ng ph¸p th«ng th−êng: sè thø tù n¨m tÝnh to¸n x tÝnh tõ n¨m cã sè liÖu ®Çu tiªn lµ 1,
sau ®ã ®¸nh t¨ng dÇn lªn 2, 3, 4 cho ®Õn hÕt n¨m cÇn dù b¸o. Ta cã:
n∑ xy − ∑ x∑ y
a=
()
(3.8)
n∑ x − ∑ x
2
2
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 51
Ch−¬ng 3. Ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¸c néi dung cña dù ¸n XDGT
∑ x .∑ y − ∑ x.∑ xy
2
b=
n∑ x − (∑ x )
(3.9)
2
2
Bµi tËp vÝ dô:
L−u l−îng xe trung b×nh ch¹y qua c«ng tr×nh giao th«ng trong qu¸ khø nh− b¶ng 3.9.
H·y dù b¸o l−u l−îng xe cho 5 n¨m tiÕp theo.
B¶ng 3.9
n¨m L−u l−îng xe/ng.® quy ®æi (1000 chiÕc)
1999 6.7
2000 9.3
2001 8.6
2002 9.7
2003 10.5
Gi¶i:
LËp b¶ng:
B¶ng 3.10
x2
n¨m niªn lÞch y x xy dù b¸o: y = 0.8 x + 6.56
1999 6.7 1 1 6.7
2000 9.3 2 4 18.6
2001 8.6 3 9 25.8
2002 9.7 4 16 38.8
2003 10.5 5 25 52.5
Σy=44.8 Σx=15 Σx2=55 Σxy=142.4
Céng
2004 6 11.36
2005 7 12.16
2006 8 12.96
2007 9 13.76
2008 10 14.56
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 52 M«n häc: LËp vµ ph©n tÝch dù ¸n ®Çu t− x©y dùng giao th«ng
5 × 142.4 − 15 × 44.8
a= = 0.8
5 × 55 − 15 2
55 × 44.8 − 15 × 142.4
b= = 6.56
5 × 55 − 15 2
Hµm dù b¸o cã d¹ng:
y = 0.8 x + 6.56
Thay x = 6 ÷ 10 ta cã kÕt qu¶ dù b¸o nh− b¶ng 3.10.
Ph−¬ng ph¸p thèng kª: chän thø tù thêi gian x sao cho Σx trong d·y sè qu¸ khø b»ng 0.
- NÕu sè l−îng sè liÖu trong d·y sè qu¸ khø lµ lÎ th× lÊy thø tù n¨m ë gi÷a lµ 0.
Sau ®ã, ®¸nh thø tù –1, -2 vÒ phÝa trªn sè 0, vµ +1, +2 vÒ phÝa d−íi sè 0.
- NÕu sè l−îng sè liÖu trong d·y sè qu¸ khø lµ ch½n th× ®¸nh sè thø tù 2 n¨m ë
gi÷a lµ -1 vµ +1. Sau ®ã ®¸nh tiÕp –3, -5, -7 vÒ phÝa trªn sè –1 vµ +3, +5, +7
vÒ phÝa d−íi sè +1.
HÖ sè a, b ®−îc tÝnh nh− sau:
∑ xy
a= (3.10)
∑x
2
∑y
b= (3.11)
n
b. §−êng khuynh h−íng lµ ®−êng parabol
NÕu sau khi ph©n tÝch c¸c sè liÖu qu¸ khø trªn ®å thÞ mµ ta thÊy r»ng xu h−íng biÕn
®éng kh«ng theo ®−êng th¼ng mµ cã d¹ng ®−êng Parabol th× ta nªn dïng m« h×nh Parabol ®Ó
dù b¸o. Hµm dù b¸o:
y = ax2 + bx + c (3.12)
C¸c hÖ sè a, b, c tÝnh nh− sau:
n∑ x y − ∑ x ∑y
2 2
a=
()
(3.13)
2
n∑ x − ∑ x2
4
∑ xy
b= (3.14)
∑x
2
∑x ∑y−∑x ∑x
4 2 2
y
c=
n∑ x − (x 2 )
(3.15)
2
4
C¸c thø tù cña x lÊy theo ph−¬ng ph¸p thèng kª ®Ó ®¶m b¶o Σx=0.
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 53
Ch−¬ng 3. Ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¸c néi dung cña dù ¸n XDGT
Nãi chung trong khi lËp dù ¸n ng−êi ta Ýt dïng ph−¬ng ph¸p ®−êng håi quy t−¬ng quan
v× ë ®©y Ýt khi ph¶i xÐt t−¬ng quan gi÷a c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng kh¸c nhau, mµ chñ yÕu chØ xÐt
quan hÖ gi÷a nhu cÇu víi thêi gian biÓu hiÖn trong d·y sè thêi gian.
c. §¸nh gi¸ c¸c ph−¬ng ph¸p dù b¸o, chän ph−¬ng ph¸p thÝch hîp.
NÕu sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p dù b¸o kh¸c nhau xuÊt ph¸t tõ mét d·y sè thêi gian gièng
nhau, th× ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ ta cÇn tÝnh ®é lÖch chuÈn cña chóng. Ph−¬ng ph¸p nµo cã ®é
lÖch nhá nhÊt, chøng tá ®é ph©n t¸n Ýt nhÊt sÏ ®−îc chän.
§é lÖch chuÈn tÝnh theo c«ng thøc:
∑ (Y −Y c )
2
∂= (3.16)
n
trong ®ã:
∂ - ®é lÖch chuÈn;
y - sè liÖu thùc tÕ trong c¸c n¨m qu¸ khø;
Yc - sè liÖu dù b¸o t−¬ng øng víi c¸c n¨m qu¸ khø tÝnh theo c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau.
d. Yªu cÇu vÒ sè n¨m thèng kª vµ sè n¨m dù b¸o
- §èi víi c¸c lo¹i s¶n phÈm c«ng nghiÖp sè liÖu thèng kª qu¸ khø tõ 5 ®Õn 10 n¨m; sè
n¨m dù b¸o tõ 10 ®Õn 15 n¨m.
- §èi víi c¸c s¶n phÈm lµ dÞch vô nh− kh¸ch s¹n, vui ch¬i, gi¶i trÝ sè n¨m thèng kª
trong qu¸ khø tõ 10 n¨m trë lªn; sè n¨m dù b¸o tõ 10 ®Õn 15 n¨m hoÆc xa h¬n.
- §èi víi c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng nh− ®−êng x¸, cÇu cèng, bÕn c¶ng, c«ng tr×nh tho¸t
n−íc, nhµ m¸y ®iÖn sè n¨m thèng kª trong qu¸ khø tõ 10 n¨m trë lªn; sè n¨m dù b¸o tõ 15
®Õn 20 n¨m sau.
e. C¸c gi¶i ph¸p bæ sung
Khi sè liÖu thèng kª trong qu¸ khø kh«ng ®Çy ®ñ, theo yªu cÇu cÇn thiÕt vÉn tiÕn hµnh
c¸c phÐp tÝnh dù b¸o, nh−ng cã thÓ sö dông mét sè gi¶i ph¸p bæ sung sau:
- LÊy ý kiÕn cña c¸c nhµ qu¶n trÞ cao cÊp, c¸c nhµ t− vÊn cña chñ ®Çu t−.
- Th¨m dß ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi b¸n hµng.
- Th¨m dß ý kiÕn cña ng−êi tiªu dïng.
- Sö dông ph−¬ng ph¸p chuyªn gia (ph−¬ng ph¸p Delphi). Thùc chÊt lµ lÊy ý kiÕn cña c¸c
chuyªn gia cã kinh nghiÖm b»ng v¨n b¶n. C¸c c©u hái do bé phËn dù b¸o nªu ra. Khi tr¶ lêi
c¸c chuyªn gia ®éc lËp víi nhau.
1.2.4.2. Dù b¸o l−îng giao th«ng
a. Mét sè nguyªn t¾c chung
Trong dù b¸o l−îng giao th«ng t−¬ng lai cÇn xÐt ®Õn c¸c yÕu tè gia t¨ng sau:
- l−îng giao th«ng t¨ng b×nh th−êng (Normal Traffic Growth): lµ sù gia t¨ng l−îng
xe kÓ c¶ khi kh«ng cã dù ¸n nÕu m¹ng l−íi giao th«ng cò vÉn cßn kh¶ n¨ng tiÕp tôc phôc vô;
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 54 M«n häc: LËp vµ ph©n tÝch dù ¸n ®Çu t− x©y dùng giao th«ng
- l−îng giao th«ng hÊp dÉn (Diverted Traffic): lµ l−îng vËn chuyÓn vÉn cã tõ tr−íc,
vèn sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i kh¸c hoÆc sö dông tuyÕn giao th«ng kh¸c, sau khi cã dù
¸n sÏ ®−îc thu hót, chuyÓn sang sö dông c«ng tr×nh giao th«ng míi do dù ¸n t¹o ra.
- l−îng giao th«ng ph¸t sinh (Generated Traffic): lµ l−îng vËn chuyÓn ph¸t sinh thªm
nhê sù thuËn tiÖn h¬n sau khi cã dù ¸n (®−êng tèt, ®i l¹i nhanh chãng, chi phÝ vËn chuyÓn
rÎ...), do t¸c dông cña dù ¸n thóc ®Èy kinh tÕ - x· héi trong vïng ph¸t triÓn lµm cho l−îng vËn
chuyÓn t¨ng.
L−îng vËn chuyÓn hÊp dÉn vµ ph¸t sinh thªm thªm QDG cã thÓ x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
QDG = Q. (Khd. Kps - 1) (tÊn/n¨m) (3.17)
trong ®ã:
Q - l−îng vËn chuyÓn ë n¨m t−¬ng lai nÕu chØ tÝnh ®Õn l−îng giao th«ng t¨ng b×nh
th−êng x¸c ®Þnh theo kÕt qu¶ ®iÒu tra kinh tÕ;
Khd - HÖ sè xÐt ®Õn kh¶ n¨ng t¨ng thªm khu vùc hÊp dÉn nhê c«ng tr×nh cña dù ¸n;
Kps- hÖ sè xÐt ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t sinh thªm c¸c liªn hÖ vËn chuyÓn nhê cã dù ¸n lµm cho
®iÒu kiÖn vËn t¶i tèt h¬n hiÖn cã.
Theo tæng kÕt cña ViÖn Nghiªn cøu ®−êng bé Liªn X« (cò) cã thÓ lÊy:
Khd = 1.25; 1.5 hoÆc 1.75 tuú mËt ®é ®−êng hiÖn cã cã mÆt ®−êng cøng ®¹t 0.2; 0.2÷0.05
hay nhá h¬n 0.05 km/1 km2;
Kps = 1.2; 1.5 hoÆc 1.5÷1.8 tuú theo tiªu chuÈn c«ng tr×nh cña dù ¸n so víi c«ng tr×nh
hiÖn cã ®−îc n©ng lªn kh«ng qu¸ 1 cÊp, 2÷3 cÊp hoÆc c«ng tr×nh lµm theo h−íng míi.
§Ó dù b¸o l−îng giao th«ng t¨ng b×nh th−êng ng−êi ta cã thÓ dùa vµo c¸c ph−¬ng ph¸p
tr×nh bµy trong phÇn tiÕp sau.
b. Dù b¸o l−u l−îng xe theo quy luËt hµm sè mò
Theo quy luËt hµm sè mò l−u l−îng xe ch¹y ngµy ®ªm trung b×nh n¨m (xe/ngµy ®ªm)
hoÆc l−îng vËn chuyÓn n¨m (tÊn/n¨m) cña n¨m t (Nt) ®−îc x¸c ®Þnh dùa vµo sè liÖu n¨m ®Çu
tiªn - n¨m xuÊt ph¸t (N1) theo c«ng thøc sau:
Nt = N1.(1+p1)t-1 (3.18)
trong ®ã:
p1 - tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n l−u l−îng xe hµng n¨m (lÊy theo sè thËp ph©n).
Gi¸ trÞ cña tû lÖ p1 cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh theo chuçi sè liÖu quan tr¾c thu thËp trong qu¸
khø. NÕu kh«ng cã ®ñ sè liÖu qu¸ khø ng−êi ta cã thÓ −íc tÝnh p1 theo t−¬ng quan víi c¸c chØ
tiªu kinh tÕ vÜ m« nh− tû lÖ t¨ng tr−ëng tæng s¶n phÈm quèc néi GRDP hµng n¨m cña khu vùc
cã ®iÒu chØnh mÒm dÎo theo lo¹i xe. Th«ng th−êng, trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ ViÖt nam ng−êi sö
dông tèc ®é t¨ng tr−ëng sau:
- xe m¸y: p1 = 2. GRDP
- xe buýt, minibus, xe con: p1 = 1,2. GRDP
- c¸c xe kh¸c: p1 = GRDP
Gi¸ trÞ cña tèc ®é t¨ng tr−ëng p1 ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ dù b¸o. Kinh nghiÖm
cho thÊy nªn dïng mét tèc ®é t¨ng tr−ëng chËm dÇn (nghÜa lµ trong tõng kho¶ng thêi gian sÏ
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 55
Ch−¬ng 3. Ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¸c néi dung cña dù ¸n XDGT
xem p1 nh− mét h»ng sè, cßn c¸c kho¶ng thêi gian sau sÏ dïng gi¸ trÞ p1 nhá dÇn). §iÒu nµy
hîp lý v× tèc ®é t¨ng tr−ëng cao th−êng chØ thÊy ë mét giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ nhÊt ®Þnh vµ
kh«ng thÓ duy tr× trong mét kho¶ng thêi gian dµi.
Trong tr−êng hîp cã ®ñ sè liÖu cña n n¨m qu¸ khø, gi¸ trÞ p1 cã thÓ x¸c ®Þnh theo c«ng
thøc:
n
∑ ∆N i
p1 = i =2
(3.19)
n −1
trong ®ã:
∆N i - tèc ®é t¨ng tr−ëng cña n¨m i so víi n¨m i-1, x¸c ®Þnh nh− sau:
N i − N i −1
∆N i = (3.20)
N i −1
VÝ dô:
BiÕt c¸c sè liÖu thèng kª vÒ l−u l−îng xe/ngµy ®ªm cña tuyÕn ®−êng (cét 1 vµ 2 cña b¶ng
3.11a). H·y tÝnh tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n ®Ó dù b¸o l−u l−îng xe cho t−¬ng lai.
B¶ng 3.11a
N¨m niªn L−u l−îng xe quy ®æi N L−u l−îng xe t¨ng Tèc ®é t¨ng tr−ëng
hµng n¨m ∆N
lÞch (1000 xe/ng.®) so víi n¨m tr−íc
(1) (2) (3) (4)
1993 4.0 - -
1994 4.3 0.3 0.075
1995 4.7 0.4 0.093
1996 5.1 0.4 0.085
1997 5.6 0.5 0.098
1998 6.1 0.5 0.089
1999 6.7 0.6 0.098
2000 7.3 0.6 0.089
2001 8.0 0.7 0.096
2002 8.7 0.7 0.087
Tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n p1 0.09
Trong b¶ng 3.11a, cét 3 tÝnh l−u l−îng xe t¨ng tuyÖt ®èi, cét 4 tÝnh tèc ®é t¨ng so víi
n¨m tr−íc. Cuèi cïng tÝnh ®−îc tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n cña l−u l−îng xe qua tuyÕn
®−êng. Sau ®ã ¸p dông c«ng thøc 3.18 ta sÏ dù b¸o ®−îc l−u l−îng xe cña c¸c n¨m tiÕp theo.
c. Dù b¸o l−u l−îng xe theo quy luËt hµm sè t¨ng tuyÕn tÝnh
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
- 56 M«n häc: LËp vµ ph©n tÝch dù ¸n ®Çu t− x©y dùng giao th«ng
NÕu c¸c sè liÖu trong d·y sè thêi gian t¨ng mét c¸ch t−¬ng ®èi ®Òu ®Æn hµng n¨m (theo
®−êng th¼ng) th× ta cã thÓ dïng ph−¬ng ph¸p b×nh qu©n sè häc.
Ta cã :
Nt = N1 [1+ (t-1). p2] (3.21a)
trong ®ã:
p2 - lµ tèc ®é t¨ng b×nh qu©n sè häc hµng n¨m (lÊy theo sè thËp ph©n), x¸c ®Þnh nh− sau:
n −1
∑ (N − Ni )
i +1
p2 = i =1
(3.21b)
N 1 (n − 1)
Quy luËt nµy phï hîp víi sù t¨ng tr−ëng kh«ng nhanh cña l−îng giao th«ng trong khu
vùc, cã thÓ dïng ®Ó dù b¸o sau thêi kú l−îng giao th«ng ®· t¨ng theo quy luËt hµm sè mò.
VÝ dô:
BiÕt c¸c sè liÖu thèng kª vÒ l−u l−îng xe/ngµy ®ªm cña tuyÕn ®−êng (cét 1 vµ 2 cña b¶ng
3.11b). H·y tÝnh tèc ®é t¨ng b×nh qu©n sè häc hµng n¨m ®Ó dù b¸o l−u l−îng xe cho t−¬ng lai.
B¶ng 3.11b
N¨m niªn L−u l−îng xe quy ®æi N L−u l−îng xe t¨ng Tèc ®é t¨ng b×nh
lÞch (1000 xe/ng.®) so víi n¨m tr−íc qu©n sè häc
(1) (2) (3) (4)
1993 4.0 -
1994 4.2 0.4
1995 4.7 0.5
1996 5.0 0.3
1997 5.4 0.3
1998 5.8 0.4
1999 6.3 0.5
2000 6.7 0.4
2001 7.0 0.3
2002 7.5 0.5
L−u l−îng t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 0.4
n −1 (1000 xe/ng.®)
∑ (N − Ni )
i +1
i =1
(n − 1)
n −1
∑ (N − Ni )
i +1
Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n sè häc: p 2 = i =1
N 1 (n − 1)
0.1
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
nguon tai.lieu . vn
