1. Trang Chủ
  2. Điện - Điện tử
  3. Giáo trình Máy điện 1 (Nghề: Điện công nghiệp - Trung cấp) - Trường TCN Kỹ thuật công nghệ Hùng Vương

Giáo trình Máy điện 1 (Nghề: Điện công nghiệp - Trung cấp) - Trường TCN Kỹ thuật công nghệ Hùng Vương

Giáo trình Máy điện 1 cung cấp cho người học những kiến thức như: khái niệm chung về máy điện; máy biến áp; máy điện không đồng bộ; máy điện đồng bộ; máy điện một chiều. Mời các bạn cùng tham khảo! UY BAN NHAN DAN QU~N 5 TRUONG TRUNG CAP NGHE KY THU~T CONG NGHt HUNG VUONG , ' GIAOTRINH M8y di~n 1 ' Nghe: Di~n cong nghi~p TRINH DO• TRUNG CAP TPHCM-2019 Ml)C Ll)C E>~ Ml)C Trang 1. Gi&i thi$U mo dun 2 2. Cac h1nh thU'C hQC t1;1p chfnh 2 3. Bai 1. Khai ni$m chung v§ may di$n 3 4. Bai 2. May bi~n ap

Thể loại Tài liệu miễn phí Điện - Điện tử

Số trang 198

Ngày tạo 4/6/2023 11:55:24 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 7.94 M

Tên tệp

Tải Giáo trình Máy điện 1 (Nghề: Điện công nghiệp - Tr... (.pdf)

Xem mẫu

  1. UY BAN NHAN DAN QU~N 5 TRUONG TRUNG CAP NGHE KY THU~T CONG NGHt HUNG VUONG , ' GIAOTRINH M8y di~n 1 ' Nghe: Di~n cong nghi~p TRINH DO• TRUNG CAP TPHCM-2019
  2. Ml)C Ll)C E>~ Ml)C Trang 1. Gi&i thi$U mo dun 2 2. Cac h1nh thU'C hQC t1;1p chfnh 2 3. Bai 1. Khai ni$m chung v§ may di$n 3 4. Bai 2. May bi~n ap 12 5. Bai 3 May di$n khong d6ng bQ 67 6. Bai 4 May di$n d6ng bQ 135 7. Bai 5 May di$n m(>t chi§u 154 8. Tai li$U tham khao 193 Khoa nien - Troong TCN KTCN Hung Voong Page 1
  3. Gi&i thi~u ve Mo dun Vj tri, y nghia, vai tro mo dun: Mo dun may di$n la m9t mo dun chuyen man cua hQc vien nganh SLPa chCra thiet bi di$n c6ng nghi$p. Mo dun nay nham trang bi cho hQc vien cac trU'cmg c6ng nhan ky thu$t va cac trung tam d 9 y nghe nhCrng kien thLPc ve nguyen ly, c§u t 9 o, cac che dQ lam vi$c cua may bien ap, may di$n kh6ng d6ng bQ, may di$n d6ng bQ va may di$n m9t chieu ... v&i cac kien thLPc nay hQc vien c6 the ap d1,mg tn/C- tiep vao ITnh Vl,l'C san xu§t cOng nhLI' dai s6ng. Ngoai ra cac kien th(.pc nay dung lam phU'O'ng ti$n de hQc tiep cac man chuyen man cua nganh di$n nhLI' cung c§p di$n, trang bi di$n, qu§n day may di$n ... Mo dun nay cOng c6 the lam tai li$u tham khao cho cac can bQ ky thu$t, cac hQc vien cua cac nganh khac quan tam den ITnh Vl,l'C nay. M1:1c tieu cua mo dun Sau khi hoa tM mo dun nay hQc vien c6 nang ll,l'c: • Phan tich c§u t 9 o, nguyen ly cua cac lo 9 i may di$n thong d1,mg nhLI': Cac lo 9 i may bien ap, cac lo 9 i d9ng CO' di$n, cac lo 9 i may phat di$n ... • Ve khai trien SO' d6 day qu§n may di$n m9t chieu va xoay chieu. • Ket n6i m 9 ch va v$n hanh may di$n. • Tinh toan m9t s6 thong s6 can thiet trong may di$n. • Kiem tra, bao dU'&ng, sLPa ch0,a cac hLI' hong & phan di$n va phan CO' cac lo 9 i may di$n. M1:1c ti~u tht;J'C hi~n cua mo dun HQC xong mo dun nay, hQC vien c6 nang ll,l'C: • Phan tich c§u t 9 o, nguyen ly lam Vi$C cua cac lo 9 i may di$n thong d1,mg nhLI' may bien ap, d9ng CO', may phat di$n dung nguyen tac v§ di$n. • Ve khai trien SO' d6 day qu§n may di$n m9t chi§u va xoay chi§u theo cac phLI'O'ng phap da hQc dung cac tieu chu§n ve di$n. • Ket n6i m9 ch, v$n hanh may di$n phu hQ'p v&i dc;tc tinh, tr9 ng thai lam vi$c cua may di$n theo dung cac qui dinh cua ky thu$t di$n. • Tinh toan cac thong s6 ky thu$t trong may di$n phu hQ'p v&i dieu ki$n lam vi$c, m1,1c dfch sLP d1,1ng, theo dung qui dinh ky thu$t di$n. • 0§u day, v$n hanh, kiem tra loi t§t ca cac lo 9 i may di$n xoay chieu, m9t chieu, may bien ap. Bao dU'&ng, sLPa chO,a cac hU' hong & phan di$n va phan CO' cua cac lo 9 i may di$n. Thay the m&i, thay the tU'O'ng dU'O'ng cac bQ ph$n thong thLI'ang phu hQ'p v&i dieu ki$n lam Vi$C, m1,1c dfch SLP d1,1ng va theo dung tieu chu§n di$n (TCVN). Khoa nien - Trb6ng TCN KTCN Hung Voong Page 2
  4. Bai 1: KHAI Nll;M CHUNG VE MAY E>ll;N 1.1. E>jnh nghia va phan loc;1i: 1.1.1 Cac loc;1i may di~n va vai tro cua ch(mg trong nen kinh t~ quoc dan: Trang tt,.I' nhien luon c6 St,.!' chuyen h6a nang ILI'Q'ng tLP d9 ng nay sang d9 ng khac. Di$n nang cCmg la mot d9 ng cua nang ILI'Q'ng. N6 rat c§n thi§t trong san xuat va giO, vai tro quyet dinh cho St,.!' phat trien kinh te d$c trong ITnh Vl,l'C di$n khi hoa, tt,.I' dong hoa trong cong nghi$p, nong nghi$p, giao thong vc;'in tai ngay cang doi h6i cac thiet bi khac nhau. Trang d6 may di$n dU'Q'C SU' d1,mg ph6 bien de bien CO' nang, di$n nang ho$c bien d6i d9 ng di$n nang nay thanh d9 ng di$n nang khac (xoay chieu den 1 chieu). Bien d6i CO' nang thanh di$n nang nha may phat di$n c6 dong CO' SO' cap keo nhLI' tua bin hO'i, tua bin nLI'&c, dong CO' d6t trong. Bien d6i di$n nang thanh CO' nang dung trong truyen dong di$n ngLI'O'i ta dung cac lo 9 i dong CO' di$n. Vi$C truyen tai va phan ph5i di$n nang xoay chieu tLP tr9 m phat di$n den cac hQ dung di$n ... Vi$C bien d6i dU'Q'C thl,l'C nhO' may bien ap .. Ngoai ra do cac yeu c§u khac nhau cua nganh san xuat, giao thong vc;1n tai nen xuat hi$n cac lo 9 i may di$n d$c bi$t nhU' may di$n xay chieu c6 vanh g6p, may khuech dc;1i di$n tLP, cac may di$n Cl,l'C nh6 ... Trong san xuat thU'O'ng dung ca dong di$n xoay chieu va 1 chieu nen ngLI'O'i ta chia cac loc;1i may di$n thanh 2 loc;1i may di$n xoay chieu va 1 chieu. May di$n la mot h$ di$n tLP gom mc;1ch di$n mc;1ch tLP lien quan v&i nhau. May di$n la thiet bi di$n tU', nguyen If lam Vi$C dl,l'a vao hi$n tLI'Q'ng cam (mg di$n tLP. May di$n g$p nhieu trong cac nganh kinh te nhLI' cong nghi$p, giao thong vc;1n tai ... va trong cac d1,mg Cl) sinh hoc;1t gia d1nh. 1.1.2. Phan loc;1i: May di$n-c6 nhieu lo 9 i khac nhau va c6 nhieu each phan lo 9 i: theo cong suat, cau t9 o, theo Chll'C nang, theo dong di$n (xoay chieu, 1 chieu) va nguyen Ii lam Vi$C w ... • Theo ch(pc nang: ► Cac l9ai may phat di$n de bien CO' nang thanh di$n nang. ► Cac l9ai dong CO' di$n de bien di$n nang thanh CO' nang. ► Cac l9ai may bien ap de truyen tai va phan ph5i di$n nang. • Theo cau t9 o va tr9 ng thai lam Vi$C c6 the phan ra lam cac l9ai sau ► May di$n d(png yen: May bien ap. ► May di$n quay: Dt,.l'a vao ILI'&i di$n chia thanh 2 lo 9 i nh6: may di$n xoay chieu va may di$n mot chieu. May di$n xoay chieu c6 the phan thanh may di$n dong b9, may di$n khong d6ng bo va may di$n xoay chieu c6 vanh g6p. C6 the mo ta bang h1nh ve nhLI' sau: Khoa iiien - Tr66rig TCN KTCN Hung Voong Page 3
  5. MAY01tN I I MAY 01tN TINH MAY 01tN QUAY _J I I MAY BIEN . ,. XOAY MAY 01EN .,. MOT CHIEU CHIEU I I I MAY BIEN ·,, MAY BIEN KHONG 00NG 00NG BO BO I MAY BIEN MAY BONG CO MAY BONG CO MAY BONG CO AP PHAT K0B K0B PHAT 0B 0B PHAT DC DC Hinh 1.1 Phan !9ai may cli(jn 1.2. Tinh thu~n ngh!ch cua may di~n: Nguyen ly lam Vi$C cua cac may di$n dl)'a tren CO' SO' dinh lu~t cam Cmg di$n tll'. St)' bien d6i nang IU'qng trong may di$n dLPQ'C thl)'C hi$n thong qua tll' tmang. £)§ t
  6. Neu m9 ch ngoai khep kfn qua tai thi SLI'C di$n d9ng trong khung day se sinh ra 6' mc;1ch ngoai mQt dong di$n ch 9y tLI' A den B. May lam Vi$C 6' che dQ may phat di$n bien CO' nang thanh di$n nang~ May lam vi~c 6' ch~ dq dqng CO' di~n: Neu ta cho long di$n m9t chieu di vao khung day vao ch6i than A ·a ra 6' B. DLl'&i tac dt,mg cua tLI' trLl'cYng se c6 h.,l'c di$n ) F = B.i.l tac dL,1ng len c 9 nh khung day. Chieu cua ll!C ri$n tU' dLl'Q'C xac dinh bang qui tac ban tay trai, cac ll,l'C : t9 o thanh mo men quay rotor v&i v~n t6c v. Khi rotor Iuay cat cac dU'cYng SU'C tU' sinh ra SU'C di$n d¢ng E c6 :hieu ngLl'Q'C v&i chieu dong di$n. May da bien di$n 1ang thanh CO' nang. cua a{)ng ca ai,ffen 1.3 Cac djnh lu~t CO' ban trong may di~n 1.3.1 E>jnh lu~t cam (mg di~n tLP (dinh lu~t Faraday): a. Tnrcmg h. Qui Ll'O'C chieu dLl'O'ng cho vong day nhLI' sau: V$n cai v$n nut chai theo chieu tien cua tlf thong thi chieu xoay cua cai v$n nut chai se la chieu dl.l'O'ng cua vong. Khi tLI' thong Cl> bien thien xuyen qua dong day d§n, trong vong day se cam LI'ng SU'C di$n dong. Neu chieu su§t di$n dong cam (png phu hqp v&i chieu da chQn, se c6 gia tri dl.l'O'ng va ngLl'Q'C lc;1i se c6 gia tri am. Cho mot thanh nam cham 19 i gan va djch xa vong day d§ lam thay dBi tlf thong qua vong se lam xu§t hi$n SLI'C di$n d9ng cam LI'ng trong vong day. Neu tLI' thong bien thien cang nhanh thi s.d.d cang l&n. NhLI' v~y s.d.d cam Cmg tT 1$ v&i t6c dQ bien thien cua tLI' thong. Neu trong th6'i gian cit, tlf thong qua vong bien thien m¢t ILl'Q'ng la d thi tri s6 SLI'C di('ln dong cam (png trong mot vong day dl,l'O'C viet theo cong th(pc Maxwell nhLI' sau: e = - d/dt Neu cu¢n day c6 w vong, sdd cam (png cua cu¢n day se la: e= w.d d\[f ---=-- dt dt Trang d6: ':I' =w. la tLI' thong m6c vong cua cuon day. 80'n vi Webe (Wb). b. TrLP&ng h
  7. Mot thanh dan c6 chieu dai I, chuyen dc)ng v&i v~n t6c v vuong g6c v&i dU'D'ng s(.pc cua tll' trLI'O'ng (thU'O'ng g$p trong may phat di~n), trong thanh dan se cam (mg sdd e 6' trong mot tll' trLI'D'ng d(.png yen c6 ill' cam B. e = B.v.l (v va B hqp v&i nhau 1 g6c 90°) (1.4) Trang d6: B: la cam Crng ill' tinh bang T (tesla). I: chieu dai cua thanh dan nam trong ill' tmD'ng,. do bang met (m). Hinh 1.5 Qui t§c ban tay phai v: v~n t6c thanh dan do bang mis. Chieu cua s.d.d cam (.png dU'Q'C xac djnh theo qui tac ban tay phai: Cho cac dU'D'ng s(.pc ill' dam vao long ban tay phai, chieu ng6n tay cai chai ra ch1 chieu chuyen dong cua tharih dan th1 chieu ill' c6 tay den ng6n tay chI chieu s(.pc di~n dc)ng. 1.3.2 Djnh lu~t h:f'C di~n tw (djnh lu~t Laplace): Khi thanh dan v&i chieu dai I mang dong di~n i d$t thang g6c v&i tll' cam B (dLI'O'ng s(.pc tll' tmD'ng, trLI'D'ng hqp rM thLI'D'ng g$p 6' dong CO' di$n). N6 se ch[u mot ll!C di~n tll' F: Chieu va de) l&n cua ll,l'c f dU'Q'C xac djnh la tich vectO': f= i.lAB C6 tri s6: F = i.1.B (i J_B)=90° (1-5) Trong d6: B: tll' cam c6 dO'n vi (T) I: chieu dai tac dL,mg thanh dan dO'n vi (m). Hinh 1.6 Qui t§c ban tay trai i: dong di~n do bang ampe F: ll,l'c di~n ill' do bang Niuton (N). Chieu cua ll,l'c di~n ill' xac d[nh theo qui tac ban tay trai: Be cho cac dU'O'ng SLl'C tll' dam vao long ban tay trai, chieu ill' c6 tay den cac ng6n tay chI chieu dong di$n th1 chieu ng6n tay cai chai ra chI chieu ll,l'c di~n tll'. 1.3.3 Dinh lu~t om tw. 1.3.3.1 Dinh lu~t om tw: 8jnh lu~t om ill' suy ra tll' djnh ly ampere: Neu H la CU'O'ng do tll' trLI'D'ng do mot tc;1p hqp dong di~n 11, h, b, ... In t1;w ra va C la mot dLI'D'ng kin bao quanh chCmg th1 fH.dl= I>K C Xet mot m9ch ill' c6 w vong day va cho dong di~n I ch 9y qua ta dLI'Q'C CU'O'ng de) tll' tmD'ng H trong m9ch ill', tiep xuc v&i dU'O'ng s(.pc tll' trung blnh (C) c6 chieu dai I luc d6 tr& thanh: = = H.I w.i F. Viet t6ng quat ta c6: n fH.dl= LHJi =w.i=F i=l Trong d6 Fla s(.pc ill' dc)ng de t90 ra ill' thong
  8. BU''C 1: Tf nh tu cam B i. I* =I/ lam U*= U / Uam p* = P / Pam (1-6) Trong d6: I: la dong di$n dO'n vi (A) U: di$n ap dO'n vi (V) Khoa nien - Troong TCN KTCN Hung Voong Page 7
  9. P: c6ng su§.t dan vi (W) ldm, Udm, Pdm: la cac dc;ti ILl'Q'ng dinh mll'C cua dong di$n, di$n ap, cong su§.1. 1.5 SO' IU'Q'C ve cac v~t li~u che t~o may di~n: g6m c6: + V~t li$U tac dl)ng: g6m v~t li$U dan di$n va dan tll' chu yeu de che t~o day qu§n va loi thep. + V~t li$U each di$n dung de each di$n cac bQ ph~n dan di$n va khong dan di$n hoc;3c cac bQ ph~n dan di$n v&i nhau. + V~t li$U ket c§u dung de che tc;10 cac chi tiet may va bQ ph~n chiu ll)'c tac dl)ng CO' gi&i. Ta xet SO' ILl'Q'C dc;3c tinh cua v~t li$U dan tl.l', dan di$n each di$n dung trong ch§ t 9 o may di$n. a. V~t li~u dan tll': Ngll'&i ta dung nhO,ng la thep kT thu~t, thep la thong thU'&ng la thep due, thep ren de che t 9 o m 9 ch tll'. Cac la thep kT thu~t di$n (ton silic) thLl'ang c6 ma hi$u: 311, 312, 313, 322, 332, 3310 Trong d6: + 3 chI la thep kT thu~t. + s6 thll' nh§t chI ham ILI'qng ton silic chll'a trong thep, s6 cang cao ham IU'Q'ng silic cang nhieu thep dan tll' t6t nhLl'ng gion de gay. + S6 thll' hai chI ch§t ILI'Q'ng thep ve mc;3t t6n hao, s6 cang cao t6n hao cang ft. + S6 thll' ba s6 0 chI cho thep can ngu9i (thep dan c6 hLl'&ng) thLl'&ng SU' dl)ng che t 9 o may bien ap. Ngoai ra cac 161 thep kT thu~t di$n con mang ma hi$U 3404, 3405 ... 3408 c6 chieu day 0,3 mm; 0,35 mm. De giam t6n hao do dong di$n xoay, cac la ton silic tren thU'&ng phu mQt l&p san each di$n m6ng sau d6 m&i dU'Q'C ghep ch$t v&i nhau, tll' d6 sinh ra h$ s6 ep chc;3t Kc : la tI s6 giO,a chieu dai cua loi thep thuan thep v&i chieu dai thl)'c cua loi thep ke ca phan each di$n khi ghep. b. V~t li~u dan di~n: 06ng (Cu) va nhom (Al). Chung c6 di$n tr& be, ch6ng an mon t6t, tuy theo yeu cau ve each di$n va dQ ben CO' hQc ta dung hqp kim cua d6ng va nhom. c. V~t li~u each di~n: Dung trong may di$n phai d 9 t yeu cau: + CU'&ng dQ each di$n cao. + Chiu nhi$t t6t, tan nhi$t de dang. + Ch6ng am U'O't, dQ ben CO' hQC cao. Cac ch§t each di$n dung trong may phat di$n c6 the & the hai va the ran, the long. Cac ch§t each di$n & the ran chia lam 4 lo 9 i: + Cac ch§t hO,u ca thien nhien nhU': vai, h.,1a .. Khoa nieri - Troo.rig TCN KTCN Hu111g Voong Page 8
  10. + Cac ch§t v6 ca nhU': mica, amiang, sqi thuy tinh ... + Cac ch§t t6ng hqp. + Cac chM men, sqi each di$n, cac ch§t t§m s§y tLI' cac v~t li$u thien nhien va t6ng hqp. Tuy theo tfnh chiu nhi$t cac v~t li$u each di$n chia thanh cac c§p sau: C§ each dien: y A E B F H C Nhi$t d9 cao nh§t cho phep (°C) > 180 90 105 120 130 155 180 > 180 09 tang nhi$t ~t (°C) 50 65 80 90 115 140 > 140 09 tang nhi$t d9: ~t = t1 - t2 Trong d6: t1 nhi$t d9 cua may, t2 nhi$t d9 mql trU'cmg. Theo tieu chu§n Vi$t Nam (TCVN): nhi$t d9 m6i tmang la 40°C con cua may di$n ta b1nh quan. Hi$n nay ta thU'ang dung each di$n c§p A, E, B. Chu y: Tren nhi$t d9 cho phep 10% th1 tuol thQ cua may se giam di 1/2 nen kh6ng dU'Q'C phep lam vi$c tren nhi$t d9 cho phep trong thai gian dai. 1.6 Phat n6ng va lam mat MO: 1.6.1 09-i CU'O'ng: Cac ton th§t trong qua tr1nh bien doi nang IU'qng cua M0 bien thanh nhi$t nang lam n6ng cac b9 ph~n c§u t 9 o M0. Ton hao nhi§u va khi tai n$ng th1 may cang n6ng. Nhi$t d(> cua M0 ph1,,1 thu9c vao che d9 lam Vi$c: lien t1,,1c, ngan h9 n ho$c ngan h9 n 1$p 19 i. V1 kfch thU'&c va che d9 lam vi$c nh§t djnh nen khi SU' d1,,1ng kh6ng VU'Q't qua gia tri djnh mCrc tren may. Neu may dU'Q'C tan nhi$t ra m6i tmang t6t thi c6ng su§t tang, kha nang mang tai nhi§u han. Cac may di$n thLI'ang lam vi$c & nhi§u che d9 khac nhau va r§t da d 9 ng. a. Lam vi$c v&i toan b9 cong su§t trong thai gian dai. b. Lam vi$c ngan h9 n. c. Lam vi$c theo chu kl. d. Lam vi$c v&i tai thay d6i. Do che d9 lam vi$C khac nhau nen S1,,1' phat n6ng cua M0 cCmg khac nhau. V1 v~y M0 phai thiet ke theo tLI'ng che d9 c1,,1 the sao cho cac b9 ph~n cua phat n6ng phu hqp v&i v~t li$u. M(>t s6 d 9 ng sau day: a. Che d9 lam vi$c djnh mCrc lien t1,,1c: CJ che d9 nay, nhi$t d9 tang cua may phat d9t t&i gia tri xac l~p (v&i di§u ki$n tang nhi$t d9 cua m6i trU'ang kh6ng doi). f3. Che d9 lam vi$c djnh mCrc ngan h9 n: Thai gian lam vi~c cua may kh6ng du dai de cac b(> ph~n cua may d 9t t&i gia tri xac l~p va sau d6 thai gian may nghi du dai de nhi$t dQ h9 xu6ng bang nhi$t dq m6i tmang xung quanh. y. Che dq lam vi$c ngan h9 n 1$p 19 i: Thai gian may lam vi$c va nghi trong mqt chu k1 kh6ng du dai de nhi$t dQ cac bq ph~n cua may d 9t den gia tri xac l~p. Che dQ nay d$c trLI'ng bang ti s6 giua thai gian lam vi$c va thai gian cua m9t chu kl lam vi~c va nghL Cac ti s6 dU'Q'C che t 9o v&i 15%, 25%, 40%, 60%. Khoa flien - Trbong TCN KTCN Hung Vbong Page 9
  11. Chu y: may di$n dl.l'Q'C ch§ h;lO de dung O' ch§ dQ lam Vi$C dinh mll'C lien t[.lc. 1.6.2. S1;1' phat n6ng va ngu9i lc;mh cua may di~n: Cac may di$n deu c6 cau true ph(rc t 9 p g6m nhieu bQ ph$n hrnh d9 ng khac nhau va lam 19 nh bang cac v$t li$U c6 de) dan nhi$t khong giong nhau. Khi may lam vi~c, nhi$t de) cua loi thep, day quan khong bang nhau do c6 Sty trao d6i nhi$t giCra cac bQ ph$n. HO'n nCra nhi$t dQ cua chat lam 19 nh 6' m6i khu vtyc trong may c0ng khong giong nhau. a. Cac ki~u c§u t 9 o cua may di~n: Kieu cau t9 o cua may di$n phv thu(>c vao phl.l'O'ng phap bao V$ may doi v&i moi tmD'ng ben ngoai. Cap bao V$ dl.l'Q'C ki hi$U bang chCr IP kem theo hai chT so, chCr so thll' nhat la I va chCr thll' hai P: + I g6m 7 cap dl.l'Q'C danh so tll' 0 d§n 6 chT mll'c dQ bao V$ chong Sty ti§p xuc cua ngll'O'i va v$t rO'i. + P g6m 9 cap, danh so tll' 0 d§n 8 chT m(rc dQ bao V$ chong nll'&c vao may. + So 0 6' IP rang, may khong bao V$ gr ca. Chia kieu cau t9 o nhl.l' sau: - Kieu h6': Khong c6 be) ph$n che ch& de tranh Hinh 1.11. H? thong gi6 tr1,1c cac v$t tll' ngoai chc;tm cua mav dien 1 chieu vao phan quay hoi;lc cac be) ph$n dan di$n cua n6. Lo 9 i nay di;lt trong cac nha may hoi;lc phong thi nghi$m, khong tranh dl.l'Q'C §m Ll'&t (IP00). - Kieu bao V$: C6 cac tam chan c6 the tranh dl.l'Q'C cac v$t · va nl.l'O'C rD'i vao may. Lo 9 i nay Hinh 1. 12. H? thong gi6 ngang tryc di;lt trong nha (cap bao cua may c1i?n 1 chieu V$ tll' IP11 d§n IP33). - Kieu kin: C6 v6 bQc each bi$t trong phan may v&i moi trl.l'D'ng ben ngoai. N6 dung 6' nO'i §m Ll'&t, ke ca ngoai trO'i. Tuy theo mll'c dQ kin, cap bao V$ c6 tll' IP44 tr& len. b. Cac phll'O'ng phap lam l9nh may di~n: - May
  12. thu()c ki§u kfn. 0 d~u trl)c ben ngoai may c6 gan quc;1t gi6 va nap qu 9t gi6 d§ hU'&ng th6i dQc m$t ngoai cua than may. (Hinh 1.13). 0e tang di$n tf ch cua be m$t may l9 nh than may dU'Q'C due c6 canh tan nhi$t, c6 d$t qu 9t gi6 de tang t6c dQ gi6 trong may, do d6tang them SL)' trao d6i nhi$t giO,a vo va 15i. - May nhi?t lam lc;1nh a9c l[lp: CY cac may l&n, qu 9 t thLI'cmg dU'Q'C d$t rieng & ngoai de hut gi6 dU'a nhi$t IU'Q'ng trong may ra ngoai. 0e tranh hut bl)i vao may c6 the dung h$ th6ng lam 19nh rieng. Trang Hinh 1.14. H{} lam l?nh tmang hQ'p d6, khong khf ho$c khf lam 19 nh sau khi & aoc l~o va kin. ---------- may ra dLI'Q'C dU'a qua b(> phc;1n lam 19 nh r6i l9 i dU'Q'C dU'a vao may theo chu tr1nh kfn nhU' tr1nh bay tren (Hinh 1.14). - May ai?n lam lc;1nh trlj'c titJp: Khi cong suM cua may ----.1 di$n l&n, khoang 300 + 500 ngan kW th1 h$ lam 19 nh kfn bang khf hydro van khong du hi$U 11,11c. 06i v&i cac L......I~ may di$n d6, day qu§n dU'Q'C ch§ t 9 o bang cac thanh dan rong trong c6 nLI'&C ho$c d~u ch 9y qua de dU'Q'C lam 19 nh tr1,11c ti§p. NhLI' vc;1y nhi$t IU'Q'ng cua day qu§n khong phal truyen qua ch§t each di$n ma dU'Q'C nLI'&c ho$c d§u tn1c ti§p dem ra ngoai do d6 c6 the tang mc;1t dQ dong di$n trong thanh dan len 3 d§n 4 l§n va giam kf ch thU'&c may, ti§t ki$m vc;1t li$U ch§ tc;3O. Cau h6i: 1. Giai thfch nguyen Ii thuc;1n nghich cua may di$n? 2. Cac vc;1t li$u ch§ t 9 o may di$n la g1? 3. Cac phU'ang phap lam 19 nh may di$n? Khoa nieih - Troong TCN KTCN Hung Voong Page 11
  13. Bai 2. MAY BIEN AP 2.1 E)~j CU'O'ng: 0§ truy§n tai va phan ph
  14. K= §_ = w 1 (2-5) Ez wz . N§u khong k§ di$n ap rO'i tren day quan, K la ti s6 di$n ap giCra day quan 1 va day quan 2. - El Ul 12 K--:::,-:::,- E2 U2 Of>i v6'i may biijn ap 3 pha: - TI s6 di$n ap pha: 1 kp = Up - w 1 Up2 wz V&i W1 s6 vong day pha SO' cap, W2 s6 vong day pha thll' cap. - Ti s6 di$n ap day kh6ng nhCrng chi pht,J thu9c vao ti s6 vong day giCra SO' cap va thll' cap ma con phv thu9c each n6I h1nh sao hay tam giac: + Khi n6i J}.f'{: + Khi n6i Mt,,.: + Khi n6i Y/Y: + Khi n6i Y/t,,.: Ojnh nghia: May bi§n ap la thi§t bi di$n tu tTnh lam vi$c tren nguyen If cam Ll'ng di$n tu, bi§n d6i 1 h$ th6ng dong di$n xoay chi§u 6' di$n ap nay thanh di$n ap khac v&I t~n s6 khong d6i. Phia n6i v&i ngu6n gQi la SO' cap, cac dc;1i IU'Q'ng lien quan d§n SO' cap dU'Q'C ki hi$U mang chi s6 1. Phia n6i v&i tai gQi la thll' cap, cac d9 i IU'Q'ng lien quan d§n thll' cap dU'Q'C kf hi$U mang chi s6 2. N§u U1 < Uz ta c6 mba tang ap, U1 > Uz c6 mba ap giam ap. 2.3 Cac d~i IU'Q'ng dinh mfrc: 2.3.1 Cong su§t djnh mfrc Sdm: La cong suat toan ph§n (hay c6ng suat bi§u ki~n hay dung IU'qng) dU'a ra 6' day quan thll' cap may bi§n ap, tfnh bang VA ho$c KVA. Cong thll'c t6ng quat nhU' sau Sdm = m. Ufdm.I fdm v&i m la s6 pha cua may bi§n ap ho$c sdm = .J3udmldm 2.3.2 Oi~n ap dinh mfrc 6' cac cu{>n day SO' c§p va cu{m. thfr cap: - 0i$n ap day SO' cap d[nh mll'c Urnm la di$n ap day quan SO' cap tf nh bang V hay kV. - 0i$n ap day thll' cap dinh mll'c U2dm la di$n ap day cua day quan thll' cap khi may bi§n ap khong tai va di$n ap d$t vao day SO' cap la d[nh mll'c, tfnh bang V hay kV. 2.3.3 Dong di~n dinh mfrc 6' cac cuqn day SO' c§p va cuqn thfr c§p: Dong di$n day djnh mll'c SO' cap Imm va thCr cap '2dm la nhCrng dong di$n day cua day quan SO' cap va thll' cap Ll'ng v&i cong suat va di$n ap djnh mll'c, tf nh bang ampe (A). Khoa nien - Troong TCN KTCN Hµng Voong ' Page 13
  15. - 85i v&i mba 1 pha: I lam -- Sam I Sam · 2am=u Ulam 2am - 85i v&i mba 3 pha: I = Sam I - Sam lam '3Ulam -,J _:;, Um- ✓3U 2ifm so 2.3.4 T§n djnh m(l'c: fdm tf nh b~ng Hz. Cac loc;ii may bien ap & nLI'&c ta c6 t§n s6 c6ng nghi$p la 50 Hz. Ngoai ra tren nhan mba con ghi cac s5· li$u khac nhLI': s6 pha (m); t6 nf>i day quan; di$n ap ngan m 9 ch Un%; che do lam vi$c; cap each di$n; phLI'O'ng phap lam nguoi. 2.4 Cac lo9i may bi~n ap chinh: . Theo c6ng dt,mg, may bien ap c6 the g6m nhO,ng lo 9 i chfnh sau day: 1. May bien ap di$n lttc dung de truyen tai va phan phf>i c6ng suat trong h$ thf>ng di$n lttc. 2. May bien ap chuyen dung dung cho cac lo luy$n kim, cho cac thiet bi chTnh ILI'u, may bien ap han di$n, ... 3. May bien ap ttt ngau bien d6i di$n ap trong mot ph 9 m vi kh6ng l&n, dung de m& may cac dong CO' di$n xoay chieu. 4. May bien ap do ILI'ong dung de giam cac di$n ap va dong di$n l&n khi aU'a vao cac d6ng h6 do. 5. May bien ap thf nghi$m dung de thf nghi$m cac di$n ap cao. May bien ap c6 rat nhieu, song thttc chat cac hi~n tLI'Q'ng xay ra trong chung deu gif>ng nhau. Be thu$n ti~n cho vi$c nghien CLl'U, sau day chu yeu xet den may bien ap di$n lttc hai day quan mot pha va ba pha. 2.5 C§u t9o may bi~n ap: Cau t 9o mba g6m loi thep day quan va v6 may. 2.5.1. Loi thep: -- (;------. ~-~--t- !1 r--'-~~ : I tI I I I -~.....i~+ ¢ -----~----' i a) b) Hinh 2.3 Mba ki~u Joi: a. m{)t pha; b. ba pha. Loi thep: dung lam m 9ch dan tu, d6ng thoi lam khung de quan day quan. theo h1nh dang loi thep ngLI'oi ta chia ra: Mba kieu loi hay kieu hay kieu trl) (Hinh 2.3): Day quan bao quanh loi thep. Lo 9 i nay SU' dl)ng rat thong dl)ng cho mba 1 pha va 3 pha c6 dung ILI'Q'ng nh6 va trung b1nh. • Mba kieu bQc (Hinh 2.4): M9ch tLP dU'Q'C phan m9 ch nhanh ra hai ben va bQc lay Hinh 2.4 mba ki~u b9c Khoa nietl - Tr66ng TCN KTCN Hung Voong Page-14
  16. mot phan day quan. Lo 9 i nay dung trong lo luy$n kim, cac may bi§n ap 1 pha cong suat nh6 dung trong kT tu~t vo tuy§n di$n, truy€m thanh. 0 cac may bi§n ap hi$n d 9 i, dung IU'Q'ng mba nay l&n va eve l&n (80 d§n 100 MVA tren 1 pha), di$n ap th~t cao (tll' 220 d§n 400 KV) de giam chieu cao cua tr1,1 thep va ti$n IQ'i cho vi$c v~n chuyen, mc;tch tll' cua mba kieu tr1,1 dU'Q'C phan nhanh sang hai ben nen mba h1nh dang VU'a kieu bQC VU'a kieu trl,I gQi la mba kieu tr1,1 bQC. (H2.5b) Trinh bay kieu mba tr1,1 b9c 3 pha, trU'ang hQ'p nay c6 day quan ba pha nhLI'ng c6 a) b) Hinh 2.5 mba kieu tr(,J b9c: a. mc)t pha; b. ba pha. 5 tr1,1 nen gQi la mba 3 pha 5 tr1,1.Loi thep mba g6m: 2 phan (Hinh 2.3) Phan tr1,1: kf hi$u chCr T. Phan gong: kf hi$u chCr G. Tr1,1 la phan loi thep c6 quan day quan, gong la phan loi thep n6i cac tr1,1 lc;1i v&i nhau thanh m 9 ch tll' kfn c6 day quan. Do day quan thLI'ang quan thanh h1nh tron nen thi§t di$n ngang cua tr1,1 thep c6 d9 ng h1nh Hinh 2. 6 Tiet di?n cua tn; thep. Hinh 2. 7 Cac d9ng thiet di?n cua tn; thep (phfa tren) va gong t& phfa dl.l'&i. a. Khong c6 ranh dfiu. b. C6 ranh dfiu. 0 '. a) w . . gan tron. (Hinh 2.6). Gong tll' vi khong quan day nen de dan gian trong vi$c ch§ t 9o tiet dien ngang cua gong c6 the lam: h1nh vuong, h1nh chCr nh~t, h1nh T. (Hinh 2.7). Hi$n nay cac mba di$n Ii.re, ngU'D'i ta dung thiet di$n gong ill' h1nh b~c thang. Vi If do an toan, toan bQ loi thep dU'Q'C n6i dat cung v&i VO may. 2.5.2; Day qu§n: Day quan la bQ ph~n d§n di$n cua mba lam nhi$m v1,1: thu nang ILI'Q'ng vao va truyen nang IU'Q'ng ra. Chung thU'ang lam bang Cu (d6ng) ho$c Al (nhom). Theo each s~p xep day quan cao ap va h9 ap chia lam hai lo 9 i: day quan d6ng tam va day quan xen ke. a. Day qu§n d6ng tam: Tiet di$n ngang la nhCrng vong tron d6ng tam. Day quan HA (hc;t ap) thU'ang quan phfa trong gan tr1,1 thep con day quan CA ( cao ap) quan phfa ngoai b9c lay day quan HA. V&i cac day quan nay c6 the giam b&t dieu ki$n each di$n cua day quan CA, v1 day quan HA dU'Q'C each di$n day quan CA va tr1,1. Khoa nieil - Troong TCN KTCN Hung Voong Page 15
  17. NhQing kieu day quan d6ng tam chinh bao g6m: Hinh 2.8 Day quan hinh tn,1: a. Day quan bf?t hai !6p; b; Day quan tron nhif:u l&p. a. Day quan hinh trl): Neu tiet di$n day l&n th1 dung day bE;)t va thLI'D'ng quan thanh 2 l&p (Hinh 2.Ba); Neu tiet di$n day nho th1 dung day tr6n quan thanh nhieu l&p (Hinh 2.Bb). Day quan h1nh trl) day tr6n thU'D'ng lam day quan CA, di$n ap 35 KV con day quan h1nh trl) bE;)t chu yeu lam day quan HA tU' 6 KV tr& xu6ng. f]. Day quan hinh xoan: Hinh 2.9 Day quan hlnh xoan Hinh 2.1 O Day quan hlnh xoiin oc lien tµc G6m nhieu day bE;)t ch$p 19 i v&i nhau quan theo dU'D'ng xoan 6c, gill'a cac v6ng day c6 ranh h& (Hinh 2.9). Kieu nay thU'D'ng dung cho day quan HA cua mba dung ILI'Q'ng trung b1nh va l&n. y. Day quan xoan 6c lien tl)c: Lam bang day bE;)t va khac v&i day quan h1nh xoan & cha, day quan nay dU'Q'C quan thanh nhQing banh day ph~ng each nhau bang nhQing ranh h&. (Hinh 2.10). Bang each hoan vi d~c bi$t trong khi quan day, cac banh day dU'Q'C n6i tiep m(>t each lien tl)c ma khong c§n m6i han giQia chung nen gQi la xoan 6c lien tl)c. Day quan nay chu yeu dung cuon CA, di$n ap 35 KV tr& len va dl)ng IU'Q'ng l&n. b. Day qu§n xen ke: Cac day quan CA va HA l§n ILI'Q't xen ke nhau dQc theo trl) thep (Hinh 2. 11). De each di$n de dang, cac banh day sat gong thLI'D'ng thu(>c day quan HA. Hlnh 2. 11 Day quan xen ke Kieu day nay thU'(:mg dung trong mba kieu bQc. V1 che 1. Day quan hq1 ap t90 va each di$n kh6 khan nen cac mba kieu trl) khong 2. Day quan cao ap dung day quan xen ke. 2.5.3. Vo may: Khoa nien - Troong TCN KTCN Hung Voong Page 16
  18. a. Thung mba: Lam bang thep, hlnh bau dl,lc. Khi mba lam Vi$C, mt n6ng I6i thep, day qu§n va cac be) ph?n khac lam nhi$t de) cua chung tang len. Do d6 giCl'a mba va moi trU'ang xung quanh c6 SI.)' chenh I$ch nhi$t de). Gia tri nhi$t de) VU'Q't qua mll'C qui djnh lam giam tuoi thQ hOc;iC c6 the gay ra SI.)' c6 cho mba. Neu mba V?n hanh v&i tai lien tvc thl thai gian SU' dvng tu (15 den 20 nam) va n6 khong bi SI.)' c6 va lam lc;inh bang each ngam trong thung dau. NhO' SI.)' dBi IU'U trong dau nhi$t tu cac be) ph?n ben trong truy€m sang dau r6i qua vach thung ra moi tmang xung quanh. L&p Hinh 2. 12 Thung dau kieu Bng Hinh 2. 13 Thung dau c6 b{) tan nhi~t dau sat vach thung ngu
  19. each di~n gifra day dan v&i v6 may. Tuy theo di~n ap mba ngLI'O'i ta c6 su each di~n thLI'O'ng hoc;ic c6 dau. Hinh 2.15 ve m(>tsu dau ra 35 KV chua dau. Di$n ap cang cao th1 k1ch thU'&c va tr9ng ILI'Q"ng su cang l&n. - Binh gian dau: la m(>t thung h1nh Hinh 2.17 May bien ap aJu 3 pha . trl,J bang thep dc;it tren nap va n6i ., --- v&i thung bang mot 6ng dan dau (Hinh 2.16). Dau trong thung lu6n f4 UP 1 1,•j tr t5 day va duy tr1 & muc nhat djnh va ' ~ •. I I • ' • ' t. I \ .... \ - - . .--:,: . n6 gian n5' tl,I' do, 6ng chi muc dau dc;it ben cc;rnh b1nh gian dau dung 5 d§ theo doi muc dau & trong. !J -~'-~. - Ong bao hi~m: lam bang thep h1nh trl,J nghieng m(>t dau n6i v&i nap thung, m(>t dau bit bang dia thuy tinh hQac mang nh6m m6ng " --- ... .;.. (Hinh 2.17). 7 , Nflu ap suat trong thung tang len . -- d(>t ng(>t th1 dia thuy tinh se v5', dau J._ theo d6 thoat ra ngoai bao V$ mba. 4 ·-1 1. Thep dan tu; 2. Ma sat ep gong. 3. Day quan di~n ap thap (HA). 4. Day quan cao ap (CA). 5. Ong dan day ra cua cao ap. 6. Ong dan day ra cua h9 ap. 7. B(> chuy§n m9 ch d§ di§u khi§n di~n ap cua day quan cao ap. 8. Bo ph(m truy§n dong cua b(> chuy§n m9 ch; 9. Su ra cua cao ap; 10. Su ra cua h9 ap. 11. Thung dau ki§u 6ng; 12. Ong nh~p dau; 13. Quai d§ nang ruot may ra; 14. Mc;it b1ch d§ n61 v&I barn chan kh6ng; 15. Ong c6 mang bao hi§m; 16. Rale hai; 17. B1nh gian dau; 18. Gia d5' g6c & day thung dau; 19. Bul6ng dQc d§ bat chc;it ma ep gong; 20. Banh xe Ian; 21. Ong xa dau CAU H61: 1. May bi§n ap la g1 ? Vai tro cua may bi§n ap trong h$ th6ng di~n 11,l'c ? Kflt cau cua may bi§n ap ra sao? Tac dvng cua tung b(> ph~n trong may bi§n ap? 2. Tren may bi§n ap thLI'O'ng ghi nhO,ng ILI'Q'ng dinh muc nao? Y nghTa cua nhfrng ILI'Q'ng dinh muc. Vf dl,l: Sdm bi§u thi c6ng suat g1, phfa nao ? Uwm la di$n ap ung v&i t1nh tr.:;ing nao cua may bifln ap. Hay tf nh cac dong di~n djnh muc cua m(>t may bi§n ap ba pha khi bi§t cac s6 li~u sau day: Sdm = 100 kVA, U1dm/U2dm = 6000/230 V. Dap s6: 11dm = 9,62 A, 12dm = 251 A. 2.6 Tb nbi day mba: 2.6.1. Cac ki hi~u d§u day: Cac dau t~n cung cua day quan mba, 1 dau gQi la dau dau, dau kia gQi la dau cu6i. - 05i v&i mba 1 pha th1 c6 th§ tuy y chQn dau dau va dau cu6i. Khoa nien - Tr66ng TCN KTCN Hung Voong Page 18
nguon tai.lieu . vn
Kiến trúc - Xây dựng Tự động hoá Điện - Điện tử Kĩ thuật Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Năng lượng Hoá dầu Hoá học Sinh học