1. Trang Chủ
  2. Điện - Điện tử
  3. Giáo trình Mạch điện chiếu sáng cơ bản (Nghề: Điện - điện tử - CĐ/TC): Phần 2 - Trường Cao đẳng nghề Xây dựng

Giáo trình Mạch điện chiếu sáng cơ bản (Nghề: Điện - điện tử - CĐ/TC): Phần 2 - Trường Cao đẳng nghề Xây dựng

Giáo trình Mạch điện chiếu sáng cơ bản (Nghề: Điện - điện tử - CĐ/TC) cung cấp cho sinh viên những thông tin cần thiết về các loại đèn được lựa chọn sử dụng như cấu tạo, nguyên lý làm việc, các đặc tính kỹ thuật. Phần 2 của giáo trình gồm những nội dung về: lắp đặt mạch đèn huỳnh quang; sửa chữa mạch đèn huỳnh quang; lắp đặt mạch đèn cao áp thủy ngân; quấn cuộn chấn lưu đèn cao áp thủy ngân;... Mời các bạn cùng tham khảo! Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản BÀI

Thể loại Tài liệu miễn phí Điện - Điện tử

Số trang 67

Ngày tạo 4/11/2023 3:28:42 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 0.98 M

Tên tệp

Tải Giáo trình Mạch điện chiếu sáng cơ bản (Nghề: Điện... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản BÀI 9: LẮP ĐẶT MẠCH ĐÈN HUỲNH QUANG 1. Cấu tạo, nguyên lý làm việc của mạch đèn huỳnh quang 1.1. Cấu tạo 1 2 1.1.1. Ống đèn Một ống thuỷ tinh bên trong có chứa hơi thuỷ ngân và một ít khí hiếm neon, argon Hình 9.1: Ống đèn huỳnh quang dưới áp suất thấp khoảng 1/100mm thuỷ 1-tim đèn; 2-ống đèn ngân dễ dàng khơi mào đèn. Bên trong ống đèn được tráng một lớp bột huỳnh quang, ở hai đầu ống có các điện cực và tim đèn làm bằng chất tungsteen có phủ lớp ôxít bazơ và strotium để tăng cường độ phát xạ các electron ngoài ra muốn thắp sáng đèn cần phải có những phụ kiện như: ballast, stắcte. 1.1.2. Ballast (chấn lưu) Là linh kiện phụ hổ trợ cho sự phóng điện của đèn, khi làm việc, điện trở của đèn có đường đặc tính âm, nó sẽ giảm xuống khi cường độ dòng điện qua đèn tăng lên, điều này sẽ gây hư hỏng đèn. Vì thế đối với đèn huỳnh quang cần phải mắc nối tiếp với các cuộn kháng (ballast). Trong trường hợp nguồn điện cung cấp là 110V cho loại bóng 1,2 m/40w thì ballast là một máy biến áp tự ngẫu có nhiệm vụ giới hạn dòng điện qua đèn và đồng thời nâng điện áp lên 220V để phù hợp với hiệu điện thế cần thiết để kích thích đèn phát sáng Hình 9.2: Chấn lưu a-chấn lưu điện từ; b-chấn lưu điện tử Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 62
  2. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản 1.1.3. Stắcte 1 Stắcte thực chất là loại công tắc tự động làm việc dưới 2 3 điện thế thích hợp. Được cấu tạo bởi một lưỡng kim nhiệt đặt trong bóng chứa khí neon, bình thường hai điện cực này ở trạng thái hở mạch. Để triệt tia phóng Hình 9.3: Stắte điện giữa hai điện cực bằng một tụ 0,02 µF mắc giữa 1-lưỡng kim nhiệt 2- điện cực hai điện cực và cũng có tác dụng làm đèn khởi động 3-vỏ bóng đèn neon nhanh. 1.2. Nguyên lý làm việc Hình 9.4: Sơ đồ đấu nối mạch đèn huỳnh quang Muốn đèn hoạt động phải kết nối bóng đèn với các phụ kiện như hình vẽ 9.3. Khi cho dòng điện chạy qua bộ đèn, dưới tác dụng của điện thế hai cực stắcte tạo nên hồ quang điện làm lưỡng kim nhiệt giản nở nối kín mạch điện, dẫn dòng điện và tim bóng đèn được nung nóng nhằm phát xạ điện tử, ngay sau đó do hiệu điện thế giữa hai cực của stắcte bị triệt tiêu nên lưỡng kim nhiệt co lại ngắt dòng điện trong mạch đột ngột. Theo nguyên lý cảm ứng điện từ sẽ có phát sinh hiệu điện thế tự cảm rất cao tác động lên các cực làm đèn phát sáng. Sau khi đèn đã sáng thì hiệu điện thế giữa hai đầu đèn giảm xuống nên không đủ điện thế làm cho stắcte hoạt động trở lại. Thời gian khởi động đèn khoảng 2 - 5 giây với điện áp định mức. 2. Thông số kỹ thuật các bộ phận mạch đèn - Đối với bóng đèn: các thông số kỹ thuật gồm có, quang thông (lumen), cường độ sáng (I), công suất P(W) và hiệu suất (ŋ) - Đối với ballast: thông số kỹ thuật là cấp điện áp U (V), công suất P(W) - Đối với stắcte: thông số kỹ thuật là điện áp giãn nở U(V) - Đối với các máng, chao, chụp: thông số kỹ thuật là hệ số phản xạ. Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 63
  3. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản 3. Cách kiểm tra các bộ phận 3.1. Cách kiểm tra bóng đèn: - Sau thời gian sử dụng bóng đèn sẽ bị già, quan sát ta sẽ thấy hai đầu bóng đèn bị đen. Lúc đó bóng đèn sẽ khó sáng hoặc cường độ sáng sẽ giảm đi rất nhiều. Khi bóng đèn bị già nên thay thế bóng mới để bóng đỡ nhấp nháy khi khởi động hoặc bóng sáng yếu làm ảnh hưởng đến mắt người. - Đôi khi tim đèn bị đứt thì bóng đèn bị hỏng. Để kiểm tra tim đèn ta sử dụng đồng hồ vạn năng ở thang đo điện trở X1, đưa hai đầu que đo vào hai cực của tim đèn. Nếu giá trị điện trở đo được khoảng vài Ôm thì tim đèn vẫn tốt, còn nếu kết quả đo không có giá trị điện trở thì tim đèn đã bị đứt. 3.2. Cách kiểm tra ballast: - Đối với chấn lưu điện từ ta cần kiểm tra điện trở của cuộn dây tương tự như kiểm tra tim bóng đèn, nhưng giá trị điện trở của cuộn chấn lưu lớn hơn rất nhiều so với tim bóng đèn. - Ngoài ra còn phải kiểm tra cách điện giữa cuộn dây và lõi thép, giữa cuộn dây và vỏ chấn lưu. Để kiểm tra cách điện ta phải dùng Mê-ôm kế hoặc đồng hồ vạn năng ở thang đo điện trở X10K. 3.3. Cách kiểm tra stắcte: - Kiểm tra tụ điện xem đã bị đánh thủng hay chưa - Kiểm tra thanh lưỡng kim stắcte, nếu lưỡng kim nhiệt ở trạng thái mở thì stắcte còn tốt, nếu ở trạng thái đóng thì lưỡng kim nhiệt bị dính, stắcte đã hỏng. 3.4. Máng, chao: Máng và chao đèn giúp hội tụ ánh sáng. Nếu máng và chao bị bụi bẩn thì phải sử dụng khăn mềm lau sạch. Hình 9.5: Chao đèn đơn tôn Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 64
  4. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản 4. Các dạng chao đèn thường dùng cho đèn huỳnh quang - Chao đèn đơn inox không có bảo vệ như hình 9.4. Loại này sử dụng cho một bóng, chao bằng inox có độ hội tụ ánh sáng tốt và rất bền. - Chao đèn đơn tôn không có bảo vệ như hình 9.4. Đây là loại chao đèn sử dụng cho một bóng, chao được làm bằng tôn có sơn cách điện màu sáng để hội tụ ánh sáng. Khả năng hội tụ ánh sáng và độ bền của loại này không bằng loại inox nhưng nhẹ hơn nên thuận tiện cho việc lắp đặt. - Chao đèn đôi inox có bảo vệ như hình vẽ 9.6. Đối với loại này người ta thiết kế đồng bộ từ hộp đèn, chao đèn vào bảo vệ đèn. Có loại một bóng, có loại hai bóng và nhiều bóng. Hình 9.6: Chao đèn đôi có bảo vệ 5. Phương pháp lắp đặt Bước 1: Xác định vị trí và lấy dấu. Đây là bước quan trọng trong lắp đặt đèn huỳnh quang, đèn phải lắp ở vị trí phù hợp, không cao quá cũng không thấp quá để khả năng chiếu sáng và lan tỏa ánh sáng là tốt nhất. Đèn phải được lắp đặt chắc chắn và cân bằng. Ta thực hiện bước này theo trình tự sau: - Tháo bóng đèn và nắp máng - Xác định vị trí phù hợp (độ cao, bề ngang) - Đặt máng đèn vào vị trí, cân chỉnh thăng bằng và lấy dấu. Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 65
  5. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản Bước 2: Khoan và gắn tắc-kê Thao tác này chúng ta đã học và thực hành ở những bài trước. Cần lưu ý: - Sử dụng mũi khoan phù hợp (thông thường sử dụng mũi khoan Ф6) - Mũi khoan phải đặt thẳng và vuông góc với mặt tường - Lỗ khoan không bị vỡ, không xê dịch khỏi vị trí lấy dấu. - Gắn tắc-kê có kích thước phù hợp sao cho tắc-kê âm hết trong tường. Bước 3: Lắp đèn vào vị trí - Đặt máng đèn vào vị trí đã khoan - Sử dụng hai vít để lắp máng vào vị trí đã khoan, lưu ý ở bước này chưa vặn chặt ngay - Cân chỉnh thăng bằng một lần nữa bằng thước thủy li-vô và vặn chặt hai vít để lắp máng đèn chắc chắn vào tường. 6. Những lưu ý khi lắp đặt mạch đèn huỳnh quang - Kiểm tra thiết bị trước khi lắp. - Kiểm tra các thông số của đèn, ví dụ: nếu bóng đèn 1m2 thì sử dụng ballast là 40W, bóng đèn 0,6m thì sử dụng ballast 20W để cho mạch hoạt động tốt. Nếu sai thì sẽ dẫn đến thiết bị làm việc mạch đèn mau hỏng. - Nối dây phải chắc chắn, tránh tiếp xúc điện không tốt trong quá trình mạch đèn hoạt động làm cho bóng đèn không sáng. Ví dụ: nếu 2 đầu đui đèn tiếp xúc không tốt với 2 đầu cực của đèn thì khi khởi động đèn sẽ không phóng điện và không sáng. Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 66
  6. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản 7. Lắp đặt mạch đèn huỳnh quang 7.1. Các bước thực hiện lắp đặt và đấu dây ~ N Hình 9.7: Mạch đèn huỳnh quang - Mạch đèn huỳnh quang được cho trên hình vẽ 9.7. Để lắp đặt mạch đèn huỳnh quang ta thực hiện theo các bước sau: Bước 1: Lắp các thiết bị lên panel thực hành Ở bước này cần xác định vị trí các thiết bị trên panel và gá lắp chúng lên. Với sơ đồ mạch như trên, các thiết bị cần gá lắp bao gồm: Ống PVC; bảng điện và đèn huỳnh quang Bước 2: Đấu dây - Luồn dây trong ống đến các vị trí đấu lắp của các thiết bị - Đấu dây các thiết bị 7.2. Thực hành lắp ráp mạch 7.2.1. Dụng cụ STT Tên dụng cụ Số lượng Ghi chú 1 Kìm tuốt dây 01 2 Kìm điện 01 3 Kìm cắt dây 01 4 Tuốc nơ vít 4 cạnh 01 5 Tuốc nơ vít 2 cạnh 01 Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 67
  7. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản 7.2.2. Thiết bị vật tư STT Tên thiết bị, vật tư Số lượng Ghi chú 1 Dây dẫn đơn lõi một sợi 1,5 mm2 10m Hai màu 2 Bảng điện 01 3 Ống PVC 10m 4 Khới nối 5 cái 5 Đèn huỳnh quang 01 6 Ốc, vít 20 cái Câu hỏi ôn tập 1. Trình bày cấu tạo và nguyên lý làm việc của đèn huỳnh quang 2. Trình bày quy trình kỹ thuật các bước lắp đặt mạch đèn huỳnh quang 3. Trình bày một số dạng hư hỏng thường gặp của mạch điện đèn huỳnh quang, nguyên nhân, cách kiểm tra và khắc phục. Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 68
  8. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản BÀI 10: SỬA CHỮA MẠCH ĐÈN HUỲNH QUANG 1. Các hiện tượng và nguyên nhân hư hỏng thường gặp 1.1. Các hư hỏng thường gặp Mạch điện đèn huỳnh quang thường gặp những hư hỏng sau: - Đèn không sáng - Đèn phát sáng yếu hay có vệt sáng hình xoắn ốc - Đèn khởi động lâu hay sáng nhấp nháy lúc đỏ lúc tắt - Đèn chỉ sáng ở hai đầu đèn - Khi tắt đèn nhưng bóng vẫn sáng nhấp nháy - Đèn quá sáng, ballast phát ra tiếng kêu lớn 1.2. Nguyên nhân, cách kiểm tra Phần này trình bày những nguyên nhân dẫn đến các hư hỏng của mạch đèn huỳnh quang. STT Hiện tượng Nguyên nhân - Đèn không sáng - Chưa cấp nguồn - Hở mạch điện do công tắc, các cầu đấu, hoặc bóng đèn bắt chưa chặt, tiếp xúc chưa 1 tốt - Stắcte bị hỏng - Tuổi thọ của đèn đã hết. - Đèn phát sáng yếu hay có vệt - Điện áp nguồn bị suy giảm 2 sáng hình xoắn ốc - Đèn quá tuổi thọ, bóng đèn bị già hóa. - Hơi thủy ngân không ổn định. - Đèn khởi động lâu hay sáng - Stắcte bị yếu đi nên vẫn còn hoạt động ở 3 nhấp nháy lúc đỏ lúc tắt điện áp thấp - Điện điện áp nguồn bị suy giảm - Đèn chỉ sáng ở hai đầu đèn - Stắc te bị hỏng, lưỡng kim nhiệt bị nối tắt 4 hoặc do tụ điện bị đánh thủng. 5 - Khi tắt đèn nhưng một đầu - Mắc công tắc vào dây nguội Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 69
  9. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản bóng vẫn sáng nhấp nháy - Đèn quá sáng, ballast phát ra - Điện áp nguồn tăng cao 6 tiếng kêu lớn 2. Phương pháp kiểm tra, thay thế các bộ phận của mạch đèn huỳnh quang 2.1. Quy trình kiểm tra mạch Bước 1: Phán đoán và kết luận hư hỏng Khi thực hiện kiểm tra mạch điện cần dựa vào những hiện tượng của mạch và những nguyên nhân có thể dẫn đến những hư hỏng đó để phán đoán và kết luận hư hỏng của mạch. Bước 2: Kiểm tra Sau khi đã phán đoán và kết luận hư hỏng của mạch, ta tiến hành thao tác kiểm tra các bộ phận có thể dẫn đến hư hỏng đó. Bước 3: Thay thế các bộ phận của mạch Sau khi đã tìm ra được nguyên nhân hư hỏng ta tiến hành sửa chữa (nếu có thể) hoặc thay thế các bộ phận của mạch đèn. Ví dụ, nếu hỏng hóc do chấn lưu ta sẽ thay thế bằng chấn lưu mới nhưng lưu ý, các thông số của bộ phận thay thế phải giống với các bộ phận hỏng hóc. 2.2. Thực hành thay thế các bộ phận của mạch 2.2.1. Dụng cụ STT Tên dụng cụ Số lượng Ghi chú 1 Tuốc nơ vít 4 cạnh 01 2 Tuốc nơ vít 2 cạnh 01 2.2.2. Thiết bị vật tư STT Tên thiết bị, vật tư Số lượng Ghi chú 1 Chấn lưu điện từ 01 2 Bóng đèn huỳnh quang 01 Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 70
  10. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản 3 Stắcte 01 4 Công tắc 01 5 Cầu chì 01 3. Sửa chữa mạch đèn huỳnh quang 3.1. Dụng cụ STT Tên dụng cụ Số lượng Ghi chú 1 Tuốc nơ vít 4 cạnh 01 2 Tuốc nơ vít 2 cạnh 01 3 Đồng hồ vạn năng 01 4 Bút điện 01 3.2. Thiết bị vật tư STT Tên thiết bị, vật tư Số lượng Ghi chú 1 Chấn lưu điện từ 01 2 Bóng đèn huỳnh quang 01 3 Stắcte 01 4 Công tắc 01 5 Cầu chì 01 Câu hỏi ôn tập 1. Trình bày những hư hỏng thường gặp trong mạch điện đèn huỳnh quang 2. Trình bày quy trình kỹ thuật các bước kiểm tra và sửa chữa mạch đèn huỳnh quang. 3. Trình bày các yêu cầu của kỹ năng kiểm tra và sửa chữa mạch đèn huỳnh quang. Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 71
  11. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản * Kiểm tra ĐỀ 1 Thời gian thực hiện: 60 phút a. Đề bài: Câu 1: Trình bày quy trình kỹ thuật kỹ năng nối dây đơn lõi một sợi Câu 2: Thực hành nối dây dẫn đơn lõi một sợi tiết diện 2,5mm2 b. Tiêu chí đánh giá bài kiểm tra: - Trình bày được quy trình kỹ thuật kỹ năng nối dây đơn lõi một sợi - Thực hành nối dây dẫn đơn lõi một sợi đúng quy trình và tiêu chuẩn kỹ thuật. c. Công tác chuẩn bị cho phần kiểm tra kỹ năng: * Dụng cụ STT Tên dụng cụ Số lượng Ghi chú 1 Kìm tuốt dây 01 2 Kìm điện 01 3 Kìm cắt dây 01 4 Kìm mỏ nhọn 01 5 Dao cắt vỏ cách điện 01 * Thiết bị vật tư STT Tên thiết bị, vật tư Số lượng Ghi chú 1 Dây dẫn đơn lõi một sợi 2,5 mm2 1m 2 Giấy ráp mịn 1 miếng Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 72
  12. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản ĐỀ 2 Thời gian thực hiện: 60 phút a. Đề bài: Câu 1: Trình bày quy trình kỹ thuật kỹ năng nối thẳng dây cáp Câu 2: Thực hành nối thẳng dây cáp tiết diện 16mm2 bằng kìm ép cốt chuyên dụng b. Tiêu chí đánh giá bài kiểm tra: - Trình bày được quy trình kỹ thuật kỹ năng nối thẳng dây cáp - Thực hành nối thẳng dây cáp tiết diện 16mm2 bằng kìm ép cốt theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật. c. Công tác chuẩn bị cho phần kiểm tra kỹ năng: * Dụng cụ STT Tên dụng cụ Số lượng Ghi chú 1 Kìm ép cốt thủy lực 01 2 Kìm cắt cáp 01 3 Kìm điện 01 4 Kìm mỏ nhọn 01 5 Dao cắt vỏ cáp 01 * Thiết bị vật tư STT Tên thiết bị, vật tư Số lượng Ghi chú 1 Cáp điện tiết diện 16mm2 1m 2 Giấy ráp mịn 1 miếng Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 73
  13. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản ĐỀ 3 Thời gian thực hiện: 120 phút a. Đề bài: Câu 1: Trình bày quy trình kỹ thuật lắp ráp mạch đèn sợi đốt Câu 2: Lắp ráp mạch đèn sợi đốt trên panel thực hành b. Tiêu chí đánh giá bài kiểm tra: - Trình bày được quy trình kỹ thuật lắp ráp mạch đèn sợi đốt - Lắp ráp mạch đèn sợi đốt trên panel thực hành đúng tiêu chuẩn kỹ thuật c. Công tác chuẩn bị cho phần kiểm tra kỹ năng: * Dụng cụ STT Tên dụng cụ Số lượng Ghi chú 1 Tuốc nơ vít 4 cạnh 01 2 Tuốc nơ vít 2 cạnh 01 3 Kìm điện 01 4 Kìm tuốt dây 01 5 Thước thủy li-vô 01 6 Thước dây 01 7 Dao cắt vỏ cáp 01 * Thiết bị vật tư STT Tên thiết bị, vật tư Số lượng Ghi chú 1 Dây dẫn điện 1x1,5mm2 15m Hai màu 2 Bảng điện 01 3 Cầu chì 01 4 Công tắc 01 5 Đui và bóng đèn sợi đốt 01 Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 74
  14. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản 6 Ống PVC 15m 7 Khớp nối 20 8 Ốc vít 30 Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 75
  15. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản ĐỀ 4 Thời gian thực hiện: 150 phút a. Đề bài: Câu 1: Trình bày quy trình kỹ thuật lắp ráp mạch đèn huỳnh quang Câu 2: Lắp ráp mạch đèn huỳnh quang trên panel thực hành b. Tiêu chí đánh giá bài kiểm tra: - Trình bày được quy trình kỹ thuật lắp ráp mạch đèn huỳnh quang - Lắp ráp mạch đèn huỳnh quang trên panel thực hành đúng tiêu chuẩn kỹ thuật c. Công tác chuẩn bị cho phần kiểm tra kỹ năng: * Dụng cụ STT Tên dụng cụ Số lượng Ghi chú 1 Tuốc nơ vít 4 cạnh 01 2 Tuốc nơ vít 2 cạnh 01 3 Kìm điện 01 4 Kìm tuốt dây 01 5 Thước thủy li-vô 01 6 Thước dây 01 7 Dao cắt vỏ cáp 01 * Thiết bị vật tư STT Tên thiết bị, vật tư Số lượng Ghi chú 1 Dây dẫn điện 1x1,5mm2 15m Hai màu 2 Bảng điện 01 3 Cầu chì 01 4 Công tắc 01 5 Bộ đèn huỳnh quang 01 Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 76
  16. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản 6 Ống PVC 15m 7 Khớp nối 20 8 Ốc vít 30 Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 77
  17. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản ĐỀ 5 Thời gian thực hiện: 90 phút a. Đề bài: Câu 1: Trình bày quy trình kỹ thuật sửa chữa mạch đèn huỳnh quang Câu 2: Thực hành kiểm tra và sửa chữa mạch đèn huỳnh quang. b. Tiêu chí đánh giá bài kiểm tra: - Trình bày được quy trình kỹ thuật sửa chữa mạch đèn huỳnh quang - Thực hành kiểm tra và sửa chữa mạch đèn huỳnh quang đúng tiêu chuẩn kỹ thuật - Mạch điện sau khi sửa chữa hoạt động tốt. c. Công tác chuẩn bị cho phần kiểm tra kỹ năng: * Dụng cụ STT Tên dụng cụ Số lượng Ghi chú 1 Tuốc nơ vít 4 cạnh 01 2 Tuốc nơ vít 2 cạnh 01 3 Đồng hồ vạn năng 01 4 Bút điện 01 * Thiết bị vật tư STT Tên thiết bị, vật tư Số lượng Ghi chú 1 Chấn lưu điện từ 01 2 Bóng đèn huỳnh quang 01 3 Stắcte 01 4 Công tắc 01 5 Cầu chì 01 Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 78
  18. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản BÀI 11: LẮP ĐẶT MẠCH ĐÈN CAO ÁP THỦY NGÂN 1. Cấu tạo, nguyên lý mạch đèn cao áp thuỷ ngân 1 1.1. Cấu tạo 2 Nguyên lý cấu tạo của đèn cao áp thủy nhân cho trên 5 3 hình vẽ 11.1. Đèn cao áp thủy ngân là loại đèn được 4 6 cấu tạo bởi hai bóng, một bóng nhỏ 4 làm bằng thạch 7 anh, ở hai đầu ống có điện cực 2, 4 và có chứa hơi thuỷ ngân, khí argon bên trong. Bóng ngoài 7 được làm bằng thuỷ tinh được rút chân không bên trong và có tráng một lớp phốt-pho. Điện áp cần thiết cung cấp cho đèn hoạt động từ 350 - 500V vì thế khi sử dụng nguồn cung cấp 110V hay 220V cần có thêm một Hình 11.1: Cấu tạo máy biến thế nâng áp và đồng thời ổn định dòng điện bóng đèn cao áp thủy ngân qua đèn. 1.2. Nguyên lý làm việc Hình 11.2 là sơ đồ nguyên lý mạch đèn cao áp thủy ngân. C1 R D C2 SG C3 220V Hình 11.2: Sơ đồ nguyên lý mạch đèn cao áp thủy ngân Trên sơ đồ ta thấy đèn được mắc nối tiếp với phần thứ cấp của một máy biến áp và mắc song song với đèn gồm mạch đi-ốt D, điện trở R và tụ C2 đủ sức phóng điện qua điện cực SG (Spark Grap), xả điện từ bản cực (+) qua cuộn sơ cấp của máy biến áp T, Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 79
  19. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản trở về bản cực (-) của tụ. Dòng điện qua cuộn sơ cấp này vì là dòng điện xung nên tạo ở cuộn thứ cấp phát ra dòng cao áp khoảng 400-800V, vì thế dễ dàng tạo sự phóng điện giữa hai điện cực trong bóng đèn thạch anh, làm ion hoá hơi thuỷ ngân trong vài giây tạo sự bức xạ tia cực tím (rayons ultra-violets) làm đèn phát sáng có màu trắng- xanh. Nhiệt độ trong bóng thạch anh rất cao, khi vận hành có thể đạt đến 60000C. Khi đèn đã sáng, điện thế ở hai đầu đèn bị giảm xuống nên điện thế nạp vào tụ C2 cũng giảm, vì thế bây giờ C2 không đủ sức tạo sự phóng điện qua điện cực SG được nữa, chấm dứt nhiệm vụ khởi động đèn. Bây giờ dòng điện qua đèn nhờ nối tiếp với cuộn cảm kháng (chính là phần thứ cấp của máy biến áp) nên được ổn định dòng điện. Tụ C1 mắc song hành với đi-ốt D nhằm bảo vệ đi-ốt không bị xuyên thủng, tụ C3 mắc song hành với nguồn điện cung cấp nhằm mục đích nâng cao hệ số công suất của đèn. 2. Thông số kỹ thuật các bộ phận mạch đèn - Bóng đèn: Công suất P(W), điện áp U(V), dòng điện I(A), quang thông (lm) và kích thước bóng. - Chấn lưu phía bên ngoài: Công suất P(W), điện áp làm việc U(V), dòng khởi động I(A). - Tụ kích: Dòng điện khởi động I(A), điện áp làm việc U(V). - Máng đèn: Độ phản sáng. 3. Cách kiểm tra các bộ phận 3.1. Kiểm tra bóng đèn: - Dùng đồng hồ vạn năng kiểm tra điện trở của bóng đèn - Quan sát bóng thạch anh phía bên trong bóng, nếu phát hiện hư hỏng thì cả bóng đã bị hỏng. - Kiểm tra dây tóc bóng tự chấn lưu bằng đồng hồ vạn năng. 3.2. Kiểm tra chấn lưu bên ngoài: - Kiểm tra cách điện giữa cuộn dây với lõi thép và giữa cuộn dây và vỏ chấn lưu bằng Mê-ôm mét - Kiểm tra điện trở dây quấn bên trong chấn lưu bằng đồng hồ vạn năng. Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 80
  20. Trường Cao đẳng nghề Xây dựng Giáo trình: Mạch điện chiếu sáng cơ bản 3.3. Tụ kích: - Kiểm tra độ phóng điện và tình trạng của tụ. 3.4. Máng đèn: Máng và chao đèn giúp hội tụ ánh sáng. Nếu máng và chao bị bụi bẩn thì phải sử dụng khăn mềm lau sạch. 4. Các dạng chao đèn thường dùng cho đèn cao áp thuỷ ngân Chao đèn cao áp thủy ngân có ba chức năng chính: bảo vệ chống va đập, che chắn bụi và tập trung ánh sáng. Chao đèn cao áp thủy ngân có nhiều loại, tùy theo môi trường làm việc mà lựa chọn chao đèn phù hợp. Ví dụ chiếu sáng trong nhà xưởng thường dùng loại không có nắp che chắn bụi và côn trùng. Đối với hệ thống đèn cao áp thủy ngân chiếu sáng đường phố thì sử dụng chao đèn kín có thêm chức năng ngăn cản côn trùng. Dưới đây là hình ảnh của một số loại chao đèn cao áp thủy ngân : Hình 11.3: Hình dạng một số loại chao đèn cao áp thủy ngân Hình 11.3 là hình ảnh của một số chao đèn sử dụng để chiếu sáng từ trên cao xuống, thường dùng để chiếu sáng nhà xưởng, kho, sân thể thao và chiếu sáng đường phố. Biên soạn: Ks. Phạm Thúy An 81
nguon tai.lieu . vn
Kiến trúc - Xây dựng Tự động hoá Điện - Điện tử Kĩ thuật Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Năng lượng Hoá dầu Hoá học Sinh học