Xem mẫu
- TRƯ NG Ð I H C C N THƠ
KHOA LU T
GIÁO TRÌNH
LU T HÀNH CHÍNH VI T NAM
PH N II
PHƯƠNG CÁCH QU N LÝ NHÀ NƯ C
Biên so n: TS. PHAN TRUNG HI N
C n Thơ, năm 2009
- A. CÁCH TH C QU N LÝ NHÀ NƯ C
Chương I
N I DUNG - HÌNH TH C- PHƯƠNG PHÁP QU N LÝ NHÀ NƯ C
I. N I DUNG, HÌNH TH C QU N LÝ NHÀ NƯ C
1.N i dung qu n lý nhà nư c
N i dung c a qu n lý nhà nư c là vi c t ch c th c hi n qu n lý nhà nư c trên t t
c các lĩnh v c c a ñ i s ng xã h i. Ðây chính là ho t ñ ng t ch c th c hi n pháp lu t
trong t ng lĩnh v c c a ñ i s ng xã h i cho nên tương x ng v i m i lĩnh v c có m t
n i dung qu n lý khác nhau.
N i dung c a qu n lý hành chính nhà nư c r t ña d ng và phong phú, ñư c ti n
hành trên nhi u lĩnh v c: kinh t , văn hóa, xã h i, an ninh qu c phòng...Vì v y không
th ch ra ñư c n i dung c th c a qu n lý hành chính nhà nư c mà ch có th nêu lên
nh ng n i dung cơ b n, mang tính ch t t ng quát mà thôi.
2. Hình th c qu n lý nhà nư c
a. Khái ni m
Khái ni m:
Hình th c qu n lý hành chính nhà nư c là nh ng bi u hi n ra bên ngoài c a n i
dung qu n lý hành chính nhà nư c, thông qua nh ng bi u hi n này ch th qu n lý hành
chính nhà nư c tác ñ ng ñ n ñ i tư ng qu n lý ñ ñ t ñư c nh ng m c ñích ñã ñ nh
trư c.
N i dung c a qu n lý hành chính nhà nư c r t ña d ng nên hình th c c a chúng
cũng r t phong phú. Vì th ñ ng trư c m t ñi u ki n, hoàn c nh trong ñó có ch a ñ ng
nh ng n i dung qu n lý thì vi c các ch th qu n lý l a ch n hình th c nào ñó ñ qu n
lý mang l i hi u qu cao nh t. Hình th c qu n lý nhà nư c, vì v y không ph thu c vào
ý chí ch quan c a ch th qu n lý mà ph thu c vào nh ng y u t sau:
• Ð c tính c a ñ i tư ng qu n lý;
• Ði u ki n, hoàn c nh x y ra quá trình qu n lý;
• M c ñích c a qu n lý;
• Pháp lu t hi n hành.
1
- Vi c l a ch n hình th c qu n lý hành chính nhà nư c c n ph i ñư c ti n hành
trên cơ s nh ng quy lu t nh t ñ nh. Trong ñó có:
- Quy lu t v s phù h p c a hình th c qu n lý v i ch c năng qu n lý;
- Quy lu t v s phù h p c a hình th c qu n lý v i n i dung và t ch c c a nh ng
v n ñ qu n lý c n gi i quy t;
- Quy lu t v s phù h p c a hình th c qu n lý v i nh ng ñ c ñi m c a ñ i tư ng
qu n lý c th ;
- Quy lu t v s phù h p c a hình th c qu n lý v i m c ñích c th c a ho t ñ ng
qu n lý.
b. Phân lo i các hình th c qu n lý nhà nư c
Ð ñ m b o s l a ch n hình th c qu n lý nhà nư c ñúng ñ n, ñ m b o t ch c
qu n lý h p lý, khoa h c c n ph i phân lo i các hình th c qu n lý hành chính nhà nư c
thành nh ng nhóm g m nh ng ho t ñ ng qu n lý gi ng nhau hay tương t nhau v tính
ch t, n i dung, nh ng bi u hi n b ngoài... Nh ng hình th c c th c a ho t ñ ng qu n
lý hành chính nhà nư c thư ng liên quan h u cơ v i nh ng hình th c pháp lu t c a ho t
ñ ng nhà nư c nói chung. Nét ñ c trưng c a qu n lý hành chính nhà nư c là nh ng
hình th c pháp lý liên k t ch t ch v i nhau trên cơ s s th ng nh t c a ch c năng
ch p hành- ñi u hành. Vì th ñ th c hi n ch c năng, nhi m v c a mình các ch th
c a qu n lý hành chính nhà nư c c n ph i xác l p nh ng quy t c x s dư i lu t trong
v n ñ th m quy n c a mình; ti n hành ho t ñ ng ñi u hành mà n i dung là áp d ng
quy ph m pháp lu t, gi i quy t nh ng ñi m còn tranh lu n c a vi c áp d ng pháp lu t,
ñánh giá hành vi x s c a các bên tham gia qu n lý hành chính nhà nư c và áp d ng
các bi n pháp tác ñ ng có tính ch t b t bu c trong nh ng trư ng h p pháp lu t quy
ñ nh.
Căn c vào tính ch t pháp lý c a ho t ñ ng qu n lý, ta phân lo i thành
hai hình th c ch y u sau:
- Hình th c pháp lý: là nh ng hình th c qu n lý nhà nư c tr c ti p tác ñ ng ñ n
các ñ i tư ng ch u s qu n lý làm phát sinh, thay ñ i, ch m d t nghĩa v pháp lý;
Ví d : y ban nhân dân y ban nhân dân t nh ban hành Ch th xu ng các y ban
nhân dân huy n.
- Th c ti n qu n lý hành chính nhà nư c cho th y r ng ho t ñ ng qu n lý hành
chính nhà nư c còn có th ñư c ti n hành dư i nh ng hình th c không pháp lý. Tuy
2
- nhiên, hình th c không pháp lý cũng yêu c u ch th qu n lý hành chính ph i ti n hành
ho t ñ ng qu n lý nhà nư c trên cơ s pháp lu t và ñ th c hi n pháp lu t.
Ví d : T ch c h i ngh t ng k t, rút kinh nghi m 05 năm th c hi n Ch th c a
Th tư ng Chính ph .
S khác nhau gi a hình th c pháp lý và hình th c không pháp lý th hi n ch
hình th c pháp lý tr c ti p ho c gián ti p làm phát sinh, thay ñ i hay ch m d t nh ng
quan h pháp lu t hành chính. Tuy nhiên, trong khi ti n hành ho t ñ ng qu n lý nhà
nư c các ch th qu n lý hành chính ph i s d ng k t h p c hai hình th c này.
Căn c vào tính ch t và n i dung ho t ñ ng, hình th c qu n lý hành chính
nhà nư c thành năm lo i sau:
Ban hành nh ng văn b n quy ph m pháp lu t;
Ban hành nh ng văn b n áp d ng pháp lu t;
Th c hi n nh ng ho t ñ ng mang tính ch t pháp lý khác;
Áp d ng nh ng bi n pháp mang tính ch t tr c ti p;
Th c hi n nh ng ho t ñ ng v nghi p v -k thu t.
C n lưu ý r ng, ñ th c hi n m t ho t ñ ng qu n lý nhà nư c có hi u qu , trong
nhi u trư ng h p, ch th qu n lý c n ph i k t h p m t s hình th c trong qu n lý.
Ví d : khi lũ l t x y ra, y ban nhân dân t nh nơi có lũ l t s ti n hành các ho t
ñ ng như:
- y ban nhân dân t nh tri u t p cu c h p tri n khai k ho ch phòng ch ng lũ l t;
- Sau ñó áp d ng khoa h c k thu t, áp d ng nh ng bi n pháp t ch c v v t ch t,
k thu t ñ phòng ch ng lũ l t.
Như v y các hình th c qu n lý ñư c ti n hành ñây g m:
+ Ban hành văn b n quy ph m pháp lu t;
+ Áp d ng bi n pháp t ch c tr c ti p;
+ Th c hi n nh ng tác ñ ng v nghi p v -k thu t.
c. Phân tích hình th c qu n lý nhà nư c
Hình th c ban hành văn b n quy ph m pháp lu t
Ðây là hình th c r t quan tr ng ñ i v i ho t ñ ng qu n lý hành chính nhà nư c,
b i vì nh có hình th c này mà các ch th qu n lý hành chính nhà nư c c th hóa, chi
ti t hóa nh ng quy ñ nh c a Hi n pháp, lu t trong t ng lĩnh v c c a ñ i s ng xã h i.
M t khác, cũng nh hình th c này mà ý chí c a nhà nư c ñư c th hi n và tác ñ ng ñ n
các ñ i tư ng qu n lý.
3
- Th m quy n ban hành văn b n quy ph m pháp lu t là phương ti n h u hi u ñ
các ch th qu n lý hành chính nhà nư c tác ñ ng tích c c lên các lĩnh v c c a ñ i s ng
xã h i thu c th m quy n qu n lý c a mình trong khuôn kh nh ng yêu c u chung c a
pháp lu t. Nh vi c ban hành nh ng văn b n quy ph m pháp lu t mà vai trò ñi u khi n
c a ho t ñ ng ch p hành và ñi u hành ñư c th hi n m t cách ñ y ñ hơn, n u không
có th m quy n ban hành văn b n quy ph m pháp lu t thì ho t ñ ng c a các ch th qu n
lý hành chính nhà nư c ch có tính ch t ch p hành th ñ ng, ñơn gi n mà không mang
tính ch ñ ng, sáng t o.
Thông qua ho t ñ ng ban hành văn b n quy ph m pháp lu t hành chính, các ch
th qu n lý hành chính nhà nư c n ñ nh nh ng quy t c x s chung trong qu n lý hành
chính nhà nư c; quy ñ nh nh ng nhi m v c th , quy n h n và nghĩa v , th m quy n
và trách nhi m c a các bên tham gia quan h qu n lý hành chính nhà nư c; xác ñ nh
nh ng m i liên h ch y u gi a các b ph n c a hình th c qu n lý hành chính nhà
nư c; quy ñ nh nh ng h n ch và nh ng ñi u ngăn c m, ñ t ra nh ng nghĩa v ñ c bi t
hay trao quy n ñ c bi t, th c hi n ch c năng b o v pháp lu t và ñ t ra nh ng quy ñ nh
chung cho tr t t qu n lý hành chính nhà nư c.
Vi c ban hành văn b n quy ph m pháp lu t ñóng vai trò quan tr ng trong qu n lý
hành chính nhà nư c cho nên khi ban hành nó ph i tuân theo nh ng yêu c u do pháp
lu t quy ñ nh. C th :
- Ph i ñúng th m quy n;
- Ph i ñúng trình t , th t c và hình th c ñ ñ m b o ch t lư ng c a văn b n;
- Ph i ñ m b o hi u l c c a văn b n;
- Không ñư c trái v i Hi n pháp và lu t (ñ m b o tính pháp ch xã h i ch nghĩa);
- Ngôn ng ñư c s d ng ph i là ti ng Vi t, văn b n ph i b o ñ m tính chính xác,
rõ ràng, d hi u.
Thông qua hình th c ban hành văn b n quy ph m pháp lu t hành chính, các ch
th qu n lý hành chính nhà nư c xác ñ nh ñ a v pháp lý c a ch th tham gia vào qu n
lý hành chính nhà nư c.
Tóm l i, trong các văn b n quy ph m pháp lu t, các cơ quan hành chính nhà nư c
quy ñ nh nh ng quy t c chung trong lĩnh v c qu n lý hành chính nhà nư c; nh ng
nhi m v , quy n h n và nghĩa v c th c a các bên tham gia quan h qu n lý hành
chính nhà nư c, xác ñ nh rõ th m quy n và th t c ho t ñ ng c a các ñ i tư ng qu n
lý.
4
- Ban hành nh ng văn b n áp d ng pháp lu t
Ðây là hình th c ñư c ch th qu n lý hành chính nhà nư c áp d ng ch y u trong
quá trình qu n lý hành chính nhà nư c vì nh hình th c này mà quy ph m pháp lu t ñi
sâu vào ñ i s ng th c ti n. Vi c ban hành văn b n áp d ng quy ph m pháp lu t làm
phát sinh, thay ñ i, ch m d t nh ng quan h pháp lu t hành chính gi a ch th qu n lý
hành chính v i ñ i tư ng qu n lý hành chính.
Ví d : Vi c ra m t quy t ñ nh x ph t vi ph m hành chính c a c nh sát giao thông
s làm phát sinh quan h pháp lu t hành chính gi a c nh sát giao thông v i ngư i vi
ph m; làm phát sinh quy n và nghĩa v c th c a các ch th liên quan ñ n l i ích v t
ch t ho c tinh th n c a các ch th ñó.
Ð c trưng c a văn b n áp d ng quy ph m pháp lu t hành chính cũng như các văn
b n quy ph m pháp lu t hành chính là tính ch t quy n l c và tính dư i lu t. Tuy nhiên,
nh ng văn b n áp d ng quy ph m pháp lu t khác nhau v n i dung, tính ch t, m c ñích
nên có th chia chúng thành hai nhóm:
- Nhóm văn b n ch p hành pháp lu t.
- Nhóm văn b n b o v pháp lu t.
Trong trư ng h p ban hành văn b n ch p hành pháp lu t, các ch th qu n lý hành
chính nhà nư c áp d ng ho c hi n th c hóa ph n quy ñ nh c a quy ph m pháp lu t
tương ng. Còn trong trư ng h p ban hành nh ng văn b n b o v pháp lu t thì các ch
th c a qu n lý hành chính nhà nư c áp d ng ho c hi n th c hóa ph n ch tài c a
nh ng quy ph m pháp lu t tương ng. Thông qua vi c ban hành nh ng văn b n áp d ng
quy ph m pháp lu t các ch th c a qu n lý hành chính nhà nư c tác ñ ng m t cách
tr c ti p và tích c c ñ n m i m t ho t ñ ng c a các cơ quan c p dư i, các cơ quan, xí
nghi p và t ch c tr c thu c, các t ch c phi Chính ph và công dân tham gia vào quan
h qu n lý hành chính nhà nư c.
Vi c áp d ng các văn b n quy ph m pháp lu t làm nh hư ng ñ n quy n và l i ích
c a các ñ i tư ng có liên quan nên ñòi h i ch th có th m quy n ban hành văn b n
ph i tuân theo nh ng yêu c u c a pháp lu t như: ñúng th m quy n, ñúng m c ñích và
n i dung mà quy ph m pháp lu t hành chính ñi u ch nh, ñúng trình t th t c ñ ñ m
b o ch t lư ng, ph i ñư c ti n hành nhanh chóng, k p th i, công khai và ñúng pháp
lu t, vi c áp d ng hình th c c a văn b n áp d ng quy ph m pháp lu t ph i ñúng v i
hình th c do pháp lu t quy ñ nh, k t qu c a vi c áp d ng văn b n quy ph m pháp lu t
hành chính ph i ñư c th c hi n trong ñ i s ng.
5
- Th c hi n nh ng ho t ñ ng mang tính ch t pháp lý khác
Ðây là m t hình th c ñư c ch th qu n lý hành chính nhà nư c áp d ng thư ng
xuyên. Hình th c này mang tính ch t pháp lý vì nó ñư c pháp lu t quy ñ nh, bao g m
nh ng ho t ñ ng như:
- Áp d ng các bi n pháp nh m ngăn ch n và phòng ng a vi ph m hành chính như
ki m tra b ng lái xe, ki m tra vi c ñăng ký t m trú, t m v ng...
- Ðăng ký nh ng s ki n nh t ñ nh như: ñăng ký khai sinh, khai t ...
- L p và c p m t s gi y t nh t ñ nh, c p b ng lái xe...
Trong nh ng ho t ñ ng mang tính ch t pháp lý khác thì ho t ñ ng công ch ng,
ch ng th c có vai trò quan tr ng trong vi c b o v quy n và l i ích h p pháp c a công
dân, t ch c, nhà nư c. Ho t ñ ng này ñư c th c hi n trên cơ s nh ng tài li u ñư c
ch ng th c. Vì th mà nó mang tính ch t pháp lý m c dù nó không tr c ti p làm phát
sinh h u qu pháp lý.
Như v y, nh ng ho t ñ ng mang tính ch t pháp lý khác có th tr c ti p làm phát
sinh quan h pháp lu t hành chính nhưng cũng có th ch mang tính ch t b tr làm
phát sinh, thay ñ i, ch m d t quan h pháp lu t hành chính.
Áp d ng nh ng bi n pháp t ch c tr c ti p
Ðây là nh ng hình th c ñư c ch th qu n lý hành chính nhà nư c áp d ng
thư ng xuyên mang tính ch t b tr cho quá trình qu n lý hành chính nhà nư c nhưng
nó ñóng m t vai trò quan tr ng. Thông qua hình th c này các ch th qu n lý hành
chính nhà nư c ti n hành nâng cao ý th c pháp lu t cho ñ i tư ng qu n lý, giao nhi m
v , bi u dương nh ng ñi n hình tiên ti n...
Ví d : H p tri n khai Ngh quy t Ð ng C ng s n.
K t qu c a vi c th c hi n nh ng bi n pháp t ch c tr c ti p không t o ra nh ng
quy t c b t bu c chung, không làm phát sinh, thay ñ i hay ch m d t các quan h pháp
lu t. Tuy nhiên, ho t ñ ng này có ý nghĩa ñ c bi t quan tr ng, nó là khâu then ch t
trong vi c gi i quy t nh ng nhi m v ñ t ra cho các cơ quan hành chính nhà nư c trong
vi c m r ng m t cách toàn di n công tác t ch c qu n chúng, trong vi c nghiên c u và
ph bi n nh ng kinh nghi m tiên ti n.
Ð i v i ho t ñ ng t ch c trong b máy hành chính nhà nư c c n nh n m nh ñ n
công tác hư ng d n, gi i thích, ki m tra, t ch c công tác trong b máy c a nh ng cơ
quan này. Khi th c hi n nh ng ho t ñ ng này không c n ban hành văn b n áp d ng quy
6
- ph m pháp lu t mà ch th c hi n theo trình t , th t c, ho t ñ ng thông thư ng c a các
cơ quan hành chính nhà nư c.
Th c hi n nh ng ho t ñ ng v nghi p v - k thu t
Ðây là nh ng ho t ñ ng s d ng ki n th c, nghi p v , áp d ng thành t u khoa h c
k thu t vào quá trình qu n lý hành chính nhà nư c. Nh ng ho t ñ ng này r t ña d ng,
ñó là vi c chu n b tài li u cho vi c ban hành văn b n quy ph m pháp lu t và áp d ng
quy ph m pháp lu t cho vi c ti n hành nh ng bi n pháp t ch c, làm báo cáo, công tác
lưu tr h sơ...
Ðây cũng là hình th c không mang tính pháp lý b t bu c mà tùy thu c vào ñi u
ki n qu n lý, ñ i tư ng qu n lý, tùy thu c vào s ti n b c a khoa h c k thu t mà áp
d ng cho phù h p.
Ví d : S d ng ñi n toán vào qu n lý lương, qu n lý giao thông ñô th ; s d ng
th ATM vào vi c tr lương và ho t ñ ng thanh toán trong, ngoài nư c...
Hình th c này có vai trò r t quan tr ng trong vi c nâng cao hi u qu qu n lý hành
chính nhà nư c cũng như trong vi c c i cách n n hành chính qu c gia. Khoa h c càng
phát tri n thì hình th c này càng ñư c áp d ng r ng rãi và hi u qu trong công tác qu n
lý hành chính nhà nư c ngày càng ñư c nâng cao.
Ngoài ra, vi c l a ch n hình th c qu n lý hành chính nhà nư c không ch ph
thu c vào nh ng ñ c ñi m c a quan h qu n lý, nh ng ñ c ñi m c a ñ i tư ng qu n lý
mà còn ph thu c vào năng l c c a ngư i lãnh ñ o. Ngư i lãnh ñ o có năng l c chuyên
môn và năng l c t ch c s tìm ra phương án t t nh t hoàn thành nhi m v ñư c giao.
II. PHƯƠNG PHÁP QU N LÝ NHÀ NƯ C
1. Khái ni m
Theo nghĩa h p
Phương pháp qu n lý hành chính nhà nư c là cách th c mà ch th qu n lý hành
chính nhà nư c s d ng ñ i v i ñ i tư ng qu n lý nh m ñ t ñư c nh ng m c ñích ñã
ñ nh trư c. Có nhi u cách tác ñ ng như tác ñ ng tr c ti p, tác ñ ng gián ti p, tác ñ ng
ñ ñ i tư ng có liên quan t giác th c hi n yêu c u, tác ñ ng ñ ñ i tư ng có liên quan
b t bu c ph i th c hi n...
Thông qua phương pháp qu n lý ta th y ñư c tính ch t và n i dung c a các m i
quan h gi a ch th qu n lý và ñ i tư ng qu n lý. Phương pháp qu n lý th hi n ý chí
c a nhà nư c và chính vì v y mà nó có hình th c pháp lý nh t ñ nh.
7
- Theo nghĩa r ng
Phương pháp qu n lý hành chính nhà nư c là cách th c mà ch th c a qu n lý
hành chính nhà nư c s d ng ñ tác ñ ng ñ n ñ i tư ng qu n lý nh m ñ t ñư c nh ng
hành vi x s c n thi t. Các phương pháp qu n lý hành chính nhà nư c còn là cách th c
t ch c ho t ñ ng c a các ch th qu n lý, th hi n cách th c gi i quy t nh ng v n ñ
phát sinh trong quá trình qu n lý.
Như v y, hi u theo nghĩa h p thì phương pháp qu n lý hành chính nhà nư c v i
tính cách là cách th c tác ñ ng c a ch th qu n lý lên ñ i tư ng qu n lý, còn phương
pháp qu n lý hành chính nhà nư c theo nghĩa r ng v i tính cách là cách th c t ch c
công tác c a ch th qu n lý và cách th c gi i quy t nh ng v n ñ c th phát sinh
trong quá trình qu n lý. Tuy nhiên, trong gi i h n c a n i dung môn h c ta ch nghiên
c u phương pháp qu n lý hành chính nhà nư c theo nghĩa h p và các phương pháp
qu n lý này ph i ñáp ng nh ng yêu c u sau:
- Ph i có kh năng ñ m b o tác ñ ng qu n lý lên các lĩnh v c ch y u c a qu n lý
hành chính nhà nư c, có tính ñ n ñ c ñi m c a m i lĩnh v c và s phát tri n chung c a
xã h i.
- Ph i ña d ng và thích h p ñ tác ñ ng lên nh ng ñ i tư ng khác nhau, b i vì
cách th c tác ñ ng lên cá nhân không gi ng cách th c tác ñ ng lên t p th , cách th c
tác ñ ng lên ñ i tư ng tr c thu c tr c ti p không gi ng ñ i tư ng tr c thu c gián ti p.
- Ph i có tính hi n th c, có kh năng th c hi n trên th c t , ñem l i hi u qu cao.
- Ph i có tính m m d o, linh ho t, sáng t o.
- Ph i phù h p v i ñư ng l i, chính sách chính tr c a Ð ng trong t ng giai ño n
c th .
Ð l a ch n m t phương pháp qu n lý phù h p thì ch th qu n lý có th d a vào
ý chí ch quan c a mình mà ph i d a vào nh ng ñi u ki n khách quan, ph i căn c vào
ñ c tính c a qu n lý, ñ i tư ng qu n lý, ñi u ki n hoàn c nh x y ra quá trình qu n lý.
Vi c l a ch n ñư c m t phương pháp qu n lý phù h p, ñúng ñ n s mang l i hi u qu
cho ho t ñ ng qu n lý hành chính nhà nư c, ñáp ng l i ích xã h i và c a vi c th c
hi n ho t ñ ng ch p hành và ñi u hành.
D a theo nh ng yêu c u trên, hi n nay có các phương pháp ñư c áp d ng ph bi n
trong quá trình qu n lý hành chính nhà nư c, ñó là các phương pháp sau:
• Phương pháp thuy t ph c.
• Phương pháp cư ng ch nhà nư c.
8
- • Phương pháp hành chính.
• Phương pháp kinh t .
• Phương pháp qu n lý có m c tiêu, ñ nh hư ng.
• Phương pháp qu n lý tác nghi p.
• Phương pháp ki m tra.
2. Các phương pháp qu n lý nhà nư c
a. Phương pháp thuy t ph c
Là m t quá trình bao g m hàng lo t các ho t ñ ng c a ch th qu n lý hành chính
nhà nư c như phân tích, gi i thích, ch ng minh, khuy n khích, giáo d c...ñ tác ñ ng
ñ n ñ i tư ng qu n lý làm cho ñ i tư ng qu n lý t giác tuân theo m nh l nh c a ch
th qu n lý ho c c ng tác v i ch th qu n lý ñ ñ t ñư c m c ñích qu n lý v i hi u
qu cao nh t.
Phương pháp thuy t ph c mang tính ch t quy n l c nhà nư c và tính pháp lý b i
vì trong ch ñ xã h i c a nhà nư c ta, qu n lý hành chính nhà nư c là th c hi n quy n
l c c a nhân dân nên l i ích cơ b n gi a nhà nư c và nhân dân phù h p v i nhau vì th
mà s d ng phương pháp thuy t ph c mang l i hi u qu cao.
Phương pháp thuy t ph c ñư c áp d ng trư c h t ñ i v i các ñ i tư ng qu n lý
chưa vi ph m pháp lu t hay nh t th i vi ph m và ñã có ý th c s a ch a. Thông qua
phương pháp này, các ch th c a qu n lý hành chính nhà nư c giáo d c cho công dân
nh n th c ñúng ñ n v k cương xã h i, k lu t nhà nư c, ñ ng viên h t giác th c
hi n nghĩa v ñ i v i nhà nư c và xã h i, ñ m b o và m r ng dân ch .
b. Phương pháp cư ng ch nhà nư c.
Là bi n pháp b t bu c b ng b o l c do các cơ quan nhà nư c có th m quy n áp
d ng ñ i v i cá nhân, t ch c nh m h n ch v tài s n hay t do thân th c a cá nhân, t
ch c nh m tr ng tr nh ng hành vi vi ph m pháp lu t hay ñ phòng ng a, ngăn ch n
hành vi vi ph m pháp lu t.
Phương pháp cư ng ch trong qu n lý hành chính nhà nư c là s s d ng nh ng
quy t ñ nh b t bu c ñơn phương ñ i v i ñ i tư ng qu n lý, phương pháp này thư ng
ñư c áp d ng trong nh ng trư ng h p quy t ñ nh ñơn phương không ñư c th c hi n
m t cách t giác. Phương pháp này ñóng m t vai trò quan tr ng trong qu n lý hành
chính nhà nư c, n u không có cư ng ch thì k lu t nhà nư c không ñư c ñ m b o,
pháp ch không ñư c tôn tr ng.
Có ba lo i cư ng ch nhà nư c:
9
- - Cư ng ch tư pháp
- Cư ng ch hành chính
- Cư ng ch k lu t.
• Cư ng ch tư pháp:
Bao g m cư ng ch hình s và cư ng ch dân s . Do cơ quan tòa án áp d ng theo
trình t t t ng hình s hay t t ng dân s , áp d ng ñ i v i các hành vi vi ph m??? áp
d ng ñ i v i ch th hay hành vi pháp lu t hình s hay pháp lu t dân s .
• Cư ng ch hành chính:
Là bi n pháp cu ng ch ñư c ti n hành trư c h t và ch y u b i cơ quan hành
chính nhà nư c theo trình t , th t c hành chính nh m x lý hành vi vi ph m hành
chính và ngăn ch n vi ph m hành chính. Cư ng ch hành chính bao g m các hình th c:
x ph t vi ph m hành chính; các bi n pháp phòng ng a vi ph m hành chính; các bi n
pháp ngăn ch n vi ph m hành chính. Ngoài ra còn có các bi n pháp khác như bi n pháp
b o ñ m vi c x lý, cư ng ch thi hành và kh c ph c h u qu c a vi ph m hành chính,
bi n pháp x lý hành chính khác và các bi n pháp ñư c áp d ng trong trư ng h p th t
c n thi t vì lý do an ninh, qu c phòng, l i ích qu c gia...
• Cư ng ch k lu t:
Là bi n pháp cư ng ch nhà nư c do th trư ng cơ quan áp d ng ñ i v i cán b ,
công ch c c a cơ quan ñó khi h vi ph m n i quy, quy ch c a cơ quan hay vi ph m k
lu t lao ñ ng. ð i v i cán b , cư ng ch k lu t bao g m các hình th c sau (ði u 78
Lu t cán b , công ch c):
- Khi n trách;
- C nh cáo;
- Cách ch c;
- Bãi nhi m.
Riêng ñ i v i công ch c, cư ng ch k lu t bao g m các hình th c sau (ði u 79
Lu t cán b , công ch c):
- Khi n trách;
- C nh cáo;
- H b c lương;
- Giáng ch c;
- Cách ch c;
- Bu c thôi vi c.
10
- T t c nh ng hình th c này ñư c áp d ng tùy theo ñ i tư ng, mang tính ch t
quy n l c cao và mang tính pháp lý ch t ch . V nguyên t c, phương pháp cư ng ch
ñư c áp d ng ñ i v i các ñ i tư ng vi ph m pháp lu t, ch ng ñ i pháp lu t và nó ph i
ñư c th c hi n trên cơ s k t h p v i phương pháp thuy t ph c.
c. Phương pháp hành chính
Là phương pháp ñư c ch th qu n lý s d ng b ng cách ra m nh l nh ch ñ o
xu ng ñ i tư ng qu n lý. Ð c trưng c a phương pháp này là s tác ñ ng tr c ti p lên
ñ i tư ng ñ t ñư c b ng cách quy t ñ nh ñơn phương nhi m v và phương án ho t ñ ng
c a ñ i tư ng qu n lý. Cơ s c a phương pháp này là nguyên t c t p trung dân ch mà
c th là s ph c tùng c a c p dư i ñ i v i c p trên và tính ch t b t bu c thi hành c a
nh ng ch th , m nh l nh c a c p trên ñ i v i c p dư i.
Ð xác ñ nh m nh l nh, ch ñ o c a c p trên có h p pháp hay không thì ph i d a
vào pháp lu t. N u m nh l nh, ch ñ o không h p pháp, h p lý c p dư i ph i ki n ngh
b ng văn b n lên c p trên, n u c p trên bu c ph i th c hi n thì c p dư i v n th c hi n
và n u h u qu x y ra thì c p trên hoàn toàn ch u trách nhi m.
Trong trư ng h p c p dư i th c hi n m nh l nh b t h p pháp mà không bi t thì
tùy vào h u qu c a s thi t h i x y ra mà có hình th c x lý thích h p.
d. Phương pháp kinh t
Là phương pháp mà ch th qu n lý dùng nh ng khuy n khích v m t l i ích v t
ch t ñ cho ñ i tư ng qu n lý ñem h t kh năng sáng t o c a mình hoàn thành nhi m v
ñư c giao v i hi u qu cao nh t.
Phương pháp kinh t s d ng ñòn b y kinh t như quy n t ch sáng t o trong s n
xu t kinh doanh; ch ñ h ch toán kinh t , ch ñ khen thư ng... nh m t o ñi u ki n
thu n l i cho ñ i tư ng qu n lý ho t ñ ng có hi u qu , ñ ng viên các ñ i tư ng qu n lý
phát huy năng l c sáng t o, ch n cách t t nh t ñ hoàn thành nhi m v , s d ng h p lý
tài s n ñư c giao, phát huy và khai thác h p lý nh t nh ng kh năng s n có.
Phương pháp kinh t ch có th phát tri n trong ñi u ki n ñư c ng h và t o ñi u
ki n thu n l i hay nói cách khác là trong ñi u ki n có các ti n ñ hành chính tương ng
vì so v i phương pháp hành chính thì ñ ng sau phương pháp kinh t là tính h p lý, là
các quy lu t ch không ph i là quy n l c nhà nư c.
N u so sánh các phương pháp hành chính và kinh t t góc ñ tính n ñ nh, kh
năng th m th u vào các quan h qu n lý kinh t ta th y r ng phương pháp hành chính có
kh năng n i t i l n hơn trong vi c chi m lĩnh và duy trì v trí. Ngoài ra, phương pháp
11
- hành chính còn có kh năng t kh ng ñ nh và phát tri n không c n ñ n ñòn b y t bên
ngoài trong khi phương pháp kinh t ñòi h i ph i ñư c s ng h và quan tâm thư ng
xuyên. B i vì, ñ ng sau phương pháp hành chính là quy n l c nhà nư c còn ñ ng sau
phương pháp kinh t là tính h p lý, là các quy lu t kinh t . Phương pháp kinh t ch có
th phát tri n trong ñi u ki n có các ti n ñ hành chính tương ng.
e. Phương pháp qu n lý có m c tiêu, ñ nh hư ng
Qu n lý nhà nư c là m t ho t ñ ng có m c ñích và có tính tiêu li u. Hi u qu c a
ho t ñ ng qu n lý lâu dài, cũng như kh năng gi i quy t các tình hu ng phát sinh trên
th c t tùy thu c r t nhi u vào phương pháp qu n lý có m c tiêu, ñ nh hư ng. Nhìn
chung, phương pháp này có vai trò:
- Ch ñ ng ñ nh hư ng các m c tiêu, chi n lư c, chương trình lâu dài, tránh dàn
tr i phân tán, thi u t p trung.
- Ch ñ ng ñ t ra các tình hu ng phát sinh trong th c ti n ho t ñ ng c a n n hành
chính ñang phát tri n trong th i kỳ h i nh p.
- Ch ñ ng v nhân s , và các ñi u ki n v t ch t c n thi t khác cho công tác qu n
lý, nh n rõ ñư c ñi m m nh, ñi m y u ngày t giai ño n kh i xư ng chương trình ñ có
nh ng h tr , b i dư ng thích h p.
Ví d : Chương trình c i cách hành chính, giai ño n c t gi m 1/3 th th t c hành
chính; chương trình chăm lo nông nghi p, nông dân và nông thôn trong th i kỳ công
nghi p hóa…
f. Phương pháp qu n lý tác nghi p
Ho t ñ ng tác nghi p là các ho t ñ ng tr c ti p ph c v cho công tác chuyên
ngành, th m chí t ng b ph n công ño n c a qu n lý chuyên ngành. Vi c v n d ng
nhu n nhuy n phương pháp tác nghi p s ñem ñ n m t s hi u qu :
- Có chương trình b i dư ng v ki n th c, k năng, phương pháp tác nghi p sát
v i ngành ngh , c p nh t ñư c ki n th c khoa h c hi n ñ i vào trong công tác qu n lý
chuyên ngành.
- Ban hành nh ng quy t ñ nh hành chính ho c th c hi n các ho t ñ ng mang tính
ch t nghi p v - k thu t h p lý, ñúng v i yêu c u c a chuyên môn.
- Ho t ñ ng qu n lý càng v c p c s , càng tr c ti p (ñ c bi t trong nhóm qu n lý
hành chính tư) thì càng ph i chú tr ng ñ n phương pháp qu n lý tác nghi p.
12
- - Phương pháp này, trong ch ng m c nh t ñ nh có th làm h n ch nh ng ý ki n
ch quan c a nhà qu n lý ñ n m b t b n ch t c a ñ i tư ng qu n lý và ñ ra các hình
th c qu n lý thích h p, sát sư n.
g. Phương pháp ki m tra
Ho t ñ ng qu n lý nhà nư c là m t quá trình t khi kh o sát ñ i tư ng qu n lý, lên
chương trình k ho ch, ñ n khi ban hành văn b n ch ñ o, quy ph m, cá bi t và ti n
hành t ch c th c hi n. Quá trình ñòi h i ph i có khâu h u ki m ñ b o ñ m cho ho t
ñ ng qu n lý ñúng v i ti n trình, yêu c u và m c ñích ñ t ra. Ho t ñ ng qu n lý vì v y
r t c n phương pháp ki m tra nh m:
- Theo dõi, quan sát quá trình qu n lý và k t qu c a công tác qu n lý ñ i
chi u v i k ho ch, m c tiêu
- Có nh ng gi i pháp, ñ i sách thích h p cho công tác qu n lý hi n hành và
rút t a kinh nghi m cho công tác qu n lý trong tương lai, ñi u ch nh t khâu l p quy
ho ch, k ho ch.
- Là tiêu chu n ñ ñánh giá hi u qu c a công tác qu n lý nhà nư c.
Nhìn chung, vi c v n d ng các phương pháp qu n lý nhà nư c ñòi h i ph i linh
ho t, m m d o và ñôi khi ph i ph i h p gi a các phương pháp. Tiêu chu n v hi u qu
ñ t ra trong công tác qu n lý quy t ñ nh cho vi c s d ng các phương pháp và hình th c
qu n lý tương thích.
---------------------------------------
Câu h i
1. Căn c ñ xác ñ nh n i dung qu n lý hành chính nhà nư c?
2. Nêu các phương pháp qu n lý hành chính nhà nư c? Xem xét tính ch t
quy n l c nhà nư c và tính pháp lý c a m i lo i.
3. Hãy phân tích năm hình th c qu n lý hành chính theo b ng sau:
Khái Tính ch t Tác
Hình th c Ví d
ni m pháp lý d ng
1. Ban hành văn b n quy ph m pháp lu t
2. Ban hành văn b n áp d ng pháp lu t
3. Th c hi n ho t ñ ng mang tc phlý khác
4. Áp d ng bi n pháp tr c ti p
5. Th c hi n hñ v nghi p v - k thu t.
13
- Chương II
QUY T Ð NH HÀNH CHÍNH
I. QUAN NI M V QUY T Ð NH HÀNH CHÍNH
Trong khoa h c pháp lý, quy t ñ nh hành chính (quy t ñ nh qu n lý nhà nư c) là
m t khái ni m t n t i nhi u hình th c khác nhau. Ðó có th là:
- Nh ng hành vi v t ch t c th (hành vi hành chính);
- Văn b n hành chính;
- M nh l nh hành chính dư i hình th c nói;
- Kí hi u hành chính.
T t c các lo i quy t ñ nh qu n lý hành chính nhà nư c th hi n rõ tính quy n l c
nhà nư c thông qua cơ quan nhà nư c ho c c a viên ch c nhà nư c có th m quy n ñ
th c hi n ch c năng qu n lý hành chính nhà nư c. Quy t ñ nh qu n lý hành chính nhà
nư c ch y u do các ch th qu n lý hành chính th c hi n nh m gi i quy t các công
vi c qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c hành pháp, nó là m t quy t ñ nh pháp lý mang tính
ch t dư i lu t vì nó là quy t ñ nh hành chính d a trên cơ s lu t và ñ thi hành lu t.
ði u này có nghĩa là các quy t ñ nh pháp lu t c a các cơ quan l p pháp, ch t ch
nư c, cơ quan toà án, cơ quan ki m sát v n có th là quy t ñ nh hành chính n u ñư c
ban hành nh m th c hi n ho t ñ ng qu n lý hành chính nhà nư c (không ph i là ho t
ñ ng l p pháp, ho t ñ ng tư pháp).
V y, quy t ñ nh qu n lý hành chính nhà nư c là m t lo i quy t ñ nh pháp lu t có
tính ch t dư i lu t ñư c các ch th có th m quy n hành chính nhà nư c trong ho t
ñ ng c a mình ti n hành theo m t trình t , th t c, dư i nh ng hình th c do pháp lu t
quy ñ nh nh m ñem l i hi u qu nh t ñ nh trong vi c qu n lý.
Xét v tiêu chí tính ch t thì quy t ñ nh qu n lý hành chính nhà nư c có ñ y ñ tính
ch t c a m t quy t ñ nh pháp lu t. Ðó là tính ý chí, tính quy n l c và tính pháp lý .
Tính ý chí
Trên cơ s th m quy n c a mình, do pháp lu t quy ñ nh, các ch th ñư c th hi n
ý chí thông qua ho t ñ ng l p quy dư i d ng văn b n, ho c các ho t ñ ng khác như: ban
hành m nh l nh hành chính, kí hi u hành chính… Ðây là quy n quan tr ng th hi n ý
chí nhưng ý chí ñây là ý chí ñơn phương th hi n quy n l c công vì m c ñích duy
nh t c a quy t ñ nh qu n lý hành chính nhà nư c là ph c v cho l i ích công và ñ thi
hành pháp lu t.
14
- Tính quy n l c
Quy t ñ nh qu n lý hành chính nhà nư c luôn th hi n rõ tính quy n l c nhà nư c
trên cơ s y nhi m c a cơ quan l p pháp t i cao. Ðó là th m quy n nhân danh các cơ
quan nhà nư c, các t ch c ñư c trao th m quy n hành chính nhà nư c. Ngoài ra, ñi u
này còn th hi n tính ñ m b o thi hành, các ch th c a qu n lý hành chính ñư c
quy n áp d ng các bi n pháp cư ng ch khi c n thi t.
Tính pháp lý
Quy t ñ nh qu n lý hành chính nhà nư c là quy t ñ nh dư i lu t. Quy t ñ nh này
ñư c ban hành trên cơ s lu t và ñ thi hành pháp lu t. Quy t ñ nh qu n lý hành chính
nhà nư c có th làm thay ñ i, phát sinh, ch m d t quan h pháp lu t hành chính. Thông
qua các lo i quy t ñ nh hành chính tương ng, các qui ph m pháp lu t ñư c ñ t ra, s a
ñ i, bãi b .
Tuy nhiên các tính ch t này có quan h h u cơ v i nhau. Tính ý chí và tính quy n
l c ch ñư c th c hi n khi quy t ñ nh ñó ñư c ban hành và th c hi n trên cơ s các quy
ñ nh c a pháp lu t, nghĩa là trư c h t ph i b o ñ m tính pháp lý.
II. PHÂN LO I QUY T Ð NH HÀNH CHÍNH
Có nhi u căn c ñ phân lo i quy t ñ nh qu n lý hành chính nhà nư c. Tuy nhiên
trong n i dung chương trình, chúng ta ch phân lo i d a trên các căn c sau:
1. Căn c vào tính ch t pháp lý, quy t ñ nh qu n lý hành chính nhà nư c
ñư c chia ra làm quy t ñ nh ch ñ o, quy t ñ nh quy ph m và quy t ñ nh cá bi t
a) Quy t ñ nh ch ñ o
Là lo i quy t ñ nh ch y u ñ c ban hành v i m c ñích ñ ra các ch trương chính
sách qu n lý hành chính nhà nư c thu c th m quy n c a các ch th ban hành. Trên
th c t , h u h t các quy t ñ nh ch ñ o ñư c ban hành dư i hình th c văn b n Ngh
quy t. N i dung c a quy t ñ nh ch ñ o ñ a phương (Ngh quy t c a HÐND) thư ng ñ
c p ñ n các v n ñ v phát tri n kinh t -xã h i, v quy t ñ nh ngân sách ñ a phương, v
b uc y ban nhân dân, thư ng tr c h i ñ ng nhân dân. Ðây là quy t ñ nh t o cơ s
cho các quy t ñ nh khác như quy t ñ nh quy ph m, quy t ñ nh cá bi t.
Lo i quy t ñ nh này r t quan tr ng nên khi ban hành các ch th ph i cân nh c
k lư ng, căn c vào n i dung, m c ñích, ñ i tư ng qu n lý ñ ra quy t ñ nh ñúng ñ n
tránh tình tr ng quy t ñ nh ñưa ra không chu n xác gây nh hư ng không t t ñ n các
quy t ñ nh khác. Trên th c t , m t s ñáng k quy t ñ nh ch ñ o n ng v hình th c g n
15
- li n v i nh ng thu t ng : "tăng cư ng", "quy t tâm", ñ y m nh", "kiên quy t"...T t
nhiên các thu t ng này là c n thi t n u ñư c s d ng ñúng ch , lo i tr hô hào chung
chung, "vô thư ng vô ph t".
b) Quy t ñ nh quy ph m
Quy t ñ nh qui ph m ñư c th hi n dư i hình th c văn b n qui ph m pháp lu t
hành chính. C th hơn, văn b n quy ph m pháp lu t là văn b n ñ t ra các quy t c x s
chung ñó do cơ quan hành chính nhà nư c ho c cán b nhà nư c có th m quy n ban
hành theo trình t th t c nh t ñ nh nh m thi hành Hi n pháp, lu t v i m c ñích ñi u
ch nh các quan h xã h i phát sinh trong ho t ñ ng qu n lý hành chính nhà nư c. Ðây là
hình th c quy t ñ nh hành chính r t thi t y u ñ th c hi n qu n lý hành chính nhà nư c
b i chúng th hi n rõ tính quy n l c nhà nư c, tính khái quát và b t bu c chung. Quy
ph m pháp lu t hành chính có th th hi n dư i d ng quy ph m tiên phát (ñi u ch nh
các quan h xã h i m i mà các văn b n pháp lu t hi n hành chưa ñi u ch nh), ho c quy
ph m th phát (quy ñ nh c th , chi ti t áp d ng cho các quy ph m hi n hành; ñình ch ,
s a ñ i, bãi b , ho c thay ñ i ph m vi hi u l c ñ i v i quy ph m pháp lu t hi n hành).
c) Quy t ñ nh cá bi t
Là lo i quy t ñ nh ñư c ban hành trên cơ s các quy t ñ nh ch ñ o, quy t ñ nh
quy ph m v i m c ñích gi i quy t các công vi c c th ñư c áp d ng m t l n. Quy t
ñ nh cá bi t tr c ti p làm phát sinh, thay ñ i hay ch m d t m t quan h pháp lu t c th .
Tính ñ c trưng c a quy t ñ nh cá bi t th hi n:
- Ch áp d ng m t l n. Giá tr pháp lý c a quy t ñ nh cá bi t s k t thúc khi quy t
ñ nh ñư c th c hi n.
- Có ñ i tư ng áp d ng c th . Ch có ñ i tư ng ñư c nêu ñích danh ph i tuân th
quy t ñ nh hành chính cá bi t tương ng.
- Ph i căn c trên ít nh t m t quy t ñ nh qui ph m ñ ban hành. Các ch tài trong
qui ph m tương ng ph i ñư c áp d ng ñúng, chính xác...
2. Căn c vào ch th ban hành, quy t ñ nh hành chính có th ñư c r t
nhi u ch th ban hành n u th a mãn các ñi u ki n
- ðư c pháp lu t quy ñ nh th m quy n qu n lý nhà nư c;
- ðư c pháp lu t cho phép ban hành quy t ñ nh qu n lý nhà nư c (có th d ng
văn b n ho c m nh l nh hành chính…)
- Quy t ñ nh qu n lý nhà nư c ban hành ph i là quy t ñ nh dư i lu t, nh m thi
hành lu t.
16
- V i cách ti p c n như v y, s ch th này r t d i dào, nên t m chia thành hai
nhóm:
- Nhóm 01: cơ quan, cán b hành chính nhà nư c.
- Nhóm 02: các ch th khác có th m quy n hành chính nhà nư c.
Nhóm 01 ñư c nghiên c u c th là quy t ñ nh hành chính c a cơ quan hành chính
nhà nư c có th m quy n chung và quy t ñ nh hành chính c a cơ quan hành chính nhà
nư c có th m quy n chuyên môn
Cơ quan ho c ngư i ñ ng ñ u cơ quan hành chính nhà nư c
có th m quy n chung
Trung ương Chính ph Ngh ñ nh
Th tư ng Chính ph Quy t ñ nh
Ð a phương y ban nhân dân t nh Quy t ñ nh, ch th
y ban nhân dân huy n Quy t ñ nh, ch th
y ban nhân dân xã Quy t ñ nh, ch th
B ng 2.1 Văn b n quy ph m pháp lu t c a cơ quan hành chính nhà nư c
có th m quy n chung
Cơ quan ho c ngư i ñ ng ñ u cơ quan hành chính nhà nư c
có th m quy n chuyên môn
Trung ương B trư ng Thông tư
B ng 2.2 Văn b n quy ph m pháp lu t c a cơ quan hành chính nhà nư c
có th m quy n chuyên môn
Các văn b n liên t ch
Trung Chính ph ph i h p v i cơ quan Ngh quy t liên
ương trung ương c a t ch c chính tr - xã h i t ch
B trư ng ho c Th trư ng cơ quan Thông tư liên t ch
ngang B ph i h p v i Chánh án Tòa án
nhân dân t i cao, ho c ph i h p v i Vi n
trư ng Vi n ki m sát nhân dân t i cao.
B ng 2.3 Văn b n quy ph m pháp lu t liên t ch c a cơ quan
hành chính nhà nư c
17
- 3. Căn c vào ph m vi lãnh th
Theo căn c này thì có các quy t ñ nh hành chính có hi u l c trên ph m vi c
nư c và có hi u l c trên t ng ñ a phương.
• Nh ng quy t ñ nh hành chính có hi u l c trong ph m vi c nư c, do các cơ quan
trung ương ban hành, ngo i tr trư ng h p cơ quan ban hành t thu h p ph m vi tác
ñ ng c a quy t ñ nh. Trư ng h p này có th :
- Do ch c n ñi u ch nh trong ph m vi vùng mi n, ho c c m m t s t nh
Ví d : Ch th c a Th tư ng Chính ph v vi c phòng ch ng lũ l t cho vùng ñ ng
b ng sông C u long trong mùa mưa năm 2009.
- Ch áp d ng ñ i v i các ñ a phương có liên quan, t c là có ñi u ki n thích ng
v i gi ñ nh c a quy t ñ nh hành chính
Ví d : Quy t ñ nh c a Th tư ng Chính ph v vi c qu n lý t ch c ch t ch các
khu dân cư biên gi i. Ch nh ng t nh có ñ a bàn vùng biên gi i m i tr c ti p ch u s
ñi u ch nh c a quy t ñ nh hành chính nêu trên.
• Nh ng quy t ñ nh hành chính nhà nư c do các cơ quan ñ a phương ban hành có
hi u l c pháp lý trong ph m vi ñ a phương ñó. Pháp lu t không quy ñ nh hình th c văn
b n quy ph m pháp lu t “ph i h p” gi a các ñ a bàn ñ a phương.
III. TRÌNH T XÂY D NG VÀ BAN HÀNH QUY T Ð NH HÀNH CHÍNH
1. Sáng ki n ban hành quy t ñ nh
Ðây là giai ño n ñ u tiên c a vi c ra quy t ñ nh. Tùy thu c vào n i dung và tính
ch t c a quan h pháp lu t c n ñi u ch nh ñ có ñư c sáng ki n v i tư cách là m t quá
trình ra quy t ñ nh.
2. D th o
Ðây là giai ño n r t quan tr ng vì n u giai ño n này ñư c chu n b t t thì quy t
ñ nh m i có th mang tính kh thi. Giai ño n chu n b d th o ñư c ti n hành theo t ng
bư c nh t ñ nh như: quy t ñ nh cơ quan ch trì so n th o, thành l p ban so n th o, t ng
k t th c ti n thi hành pháp lu t, t ch c nghiên c u, l y ý ki n các cơ quan, chu n b t
trình, d th o...
3. Trình và thông qua d th o
Sau khi hoàn t t d th o c a quy t ñ nh c n ñưa ra thì d th o b t bu c ph i ñư c
trình ra cơ quan có th m quy n ban hành. Hi n nay theo quy ñ nh c a pháp lu t thì:
18
- - D th o Ngh ñ nh c a Chính ph ph i qua th m ñ nh. B Tư pháp là cơ
quan có trách nhi m th m ñ nh các d th o khi trình Chính ph .
- Các Quy t ñ nh c a Th tư ng Chính ph thì B Tư pháp có trách nhi m
tham gia ý ki n b ng văn b n; các Thông tư c a các B , cơ quan ngang B , các d th o
ph i trình lên B trư ng.
- D th o Ngh ñ nh ph i ñư c quá n a thành viên c a Chính ph thông qua
m ih pl .
- Còn các Quy t ñ nh c a Th tư ng Chính ph , cơ quan so n th o ph i ch nh
lý d th o và báo cáo Th tư ng, trên cơ s ñó Th tư ng xem xét và ñi ñ n ký Quy t
ñ nh.
ð i v i các hình th c văn b n pháp quy c a cơ quan hành chính nhà nư c, cán b
hành chính nhà nư c trư c ñây ñư c phép ban hành, nhưng nay không còn quy ñ nh
trong lu t ban hành văn b n quy ph m pháp lu t như: Ngh quy t (Chính ph ), Ch th
(Th tư ng Chính ph ), Quy t ñ nh, Ch th (B trư ng, Th trư ng cơ quan ngang B )
thì m c nhiên không ñư c xem là văn b n quy ph m pháp lu t n u ban hành sau ngày
01/01/2009 (Xem ði u 01 c a Lu t ban hành văn b n quy ph m pháp lu t 2008).
4. Ðưa quy t ñ nh ñ n ñ i tư ng thi hành
Ðây là giai ño n cu i cùng c a trình t xây d ng và ban hành quy t ñ nh hành
chính. Nó là m t khâu quan tr ng vì ch khi nào làm t t khâu này thì ñ i tư ng qu n lý
m i ti p c n ñư c v i các quy t ñ nh... Có nhi u cách ñưa quy t ñ nh ñ n ñ i tư ng
qu n lý như thông qua ñi m báo, công báo, qua các hình th c thông tin ñ i chúng, tuyên
truy n pháp lu t...
5. Giai ño n ki m tra vi c th c hi n quy t ñ nh
Ki m tra vi c th c hi n quy t ñ nh là khâu b o ñ m s thành công và hi u qu c a
quy t ñ nh b i vì vi c th c hi n quy t ñ nh bao gi cũng g n li n v i vi c ki m tra. Ch
th có th m quy n ki m tra là:
- Cơ quan ch qu n ph i ki m tra thư ng xuyên.
- Cơ quan Thanh tra nhà nư c trong ph m vi th m quy n tương ng.
- T ch c chính tr (ð ng C ng s n Vi t Nam), t ch c chính tr - xã h i (M t tr n
t qu c Vi t Nam) và các t ch c xã h i khác, ví d như t ch c t qu n: Thanh tra
nhân dân
T vi c ki m tra, s có nh ng k t lu n, ñánh giá v vi c th c hi n quy t ñ nh. Yêu
c u trên h t c a giai ño n ñánh giá là ph i trung th c, chính xác và c th .
19
nguon tai.lieu . vn
