- Trang Chủ
- Luật học
- Giáo trình Luật cạnh tranh và Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng: Phần 1
Xem mẫu
- 2
- LӠI NÓI ĈҪU
B̫o v͏ c̩nh tranh và b̫o v͏ ng˱ͥi tiêu dùng vͣi ý nghƭa là b̫o v͏ s
phát tri͋n b͉n vͷng cͯa xã h͡i, s phát tri͋n kinh t͇ vͷng ch̷c cͯa m͟i
qu͙c gia, là m͡t trong nhͷng v̭n ÿ͉ thu hút ÿ˱ͫc s quan tâm cͯa không
ch͑ các nhà l̵p pháp, cͯa các c˯ quan qu̫n lý nhà n˱ͣc mà cͯa toàn xã
h͡i. Chính vì v̵y, nhi͉u qu͙c gia ÿã sͣm ban hành các ÿ̩o lu̵t vͣi mͭc
ÿích b̫o v͏ c̩nh tranh và b̫o v͏ quy͉n và lͫi ích chính ÿáng cͯa ng˱ͥi
tiêu dùng.
Vi͏t Nam là qu͙c gia ÿang trong quá trình h͡i nh̵p sâu, r͡ng vào n͉n
kinh t͇ qu͙c t͇. Trong thͥi gian qua, m͡t lo̩t các chính sách r˱ͥng c͡t cͯa
n͉n kinh t͇ ÿã ÿ˱ͫc pháp lu̵t hóa và mang l̩i nhͷng hi͏u qu̫ thi͇t thc
trong phát tri͋n kinh t͇, nh˱ pháp lu̵t v͉ doanh nghi͏p, pháp lu̵t v͉ ÿ̯u
t˱, pháp lu̵t v͉ c̩nh tranh, pháp lu̵t v͉ b̫o v͏ quy͉n lͫi ng˱ͥi tiêu dùng...
Trong ÿó, pháp lu̵t v͉ c̩nh tranh và b̫o v͏ quy͉n lͫi ng˱ͥi tiêu dùng là
m͡t nhân t͙ quan tr͕ng góp ph̯n giúp nhà n˱ͣc ÿi͉u hành n͉n kinh t͇ phát
tri͋n b͉n vͷng, t̩o ÿ͡ng lc phát tri͋n cho n͉n kinh t͇.
Ĉ͋ b̫o v͏ c̩nh tranh và b̫o v͏ quy͉n lͫi cͯa ng˱ͥi tiêu dùng, góp
ph̯n t̩o l̵p môi tr˱ͥng kinh doanh lành m̩nh, bình ÿ̻ng, ÿ̫m b̫o s
phát tri͋n ͝n ÿ͓nh, b͉n vͷng cͯa ÿ̭t n˱ͣc, s an toàn cͯa xã h͡i, Lu̵t
C̩nh tranh năm 2004 l̯n ÿ̯u tiên ÿ˱ͫc ra ÿͥi (nay ÿã ÿ˱ͫc thay th͇ b̹ng
Lu̵t C̩nh tranh năm 2018) ÿã ghi nh̵n nhͷng nguyên t̷c c˯ b̫n trong
c̩nh tranh, t̩o ra ranh giͣi cho các ho̩t ÿ͡ng c̩nh tranh ÿ˱ͫc thc hi͏n
m͡t cách lành m̩nh, bình ÿ̻ng, h͟ trͫ các th˱˯ng nhân ÿ˱ͫc thc hi͏n
quy͉n t do kinh doanh trong môi tr˱ͥng kinh t͇ lành m̩nh. ͦ khía c̩nh
b̫o v͏ quy͉n lͫi ng˱ͥi tiêu dùng, ÿ͋ nâng cao hi͏u qu̫ b̫o v͏ quy͉n lͫi
ng˱ͥi tiêu dùng, Lu̵t B̫o v͏ quy͉n lͫi ng˱ͥi tiêu dùng năm 2010 ÿ˱ͫc ban
hành thay th͇ cho Pháp l͏nh B̫o v͏ quy͉n lͫi ng˱ͥi tiêu dùng năm 1999.
Tuy nhiên, trên thc t͇ thͥi gian qua, vì ch̩y theo lͫi nhu̵n, nhi͉u
th˱˯ng nhân v̳n la ch͕n con ÿ˱ͥng t̷t, s̽n sàng “chà ÿ̩p” lên lͫi ích
3
- cͯa nhà n˱ͣc, lͫi ích cͯa xã h͡i, lͫi ích cͯa th˱˯ng nhân khác và ng˱ͥi
tiêu dùng ÿ͋ thc hi͏n nhͷng hành vi ÿi ng˱ͫc l̩i vͣi ÿ̩o ÿͱc kinh doanh,
c͙ tình ngăn c̫n, kìm hãm s phát tri͋n cͯa th˱˯ng nhân khác b̹ng các
bi͏n pháp b̭t hͫp pháp, xâm ph̩m quy͉n lͫi ng˱ͥi tiêu dùng, cung c̭p các
s̫n pẖm kém ch̭t l˱ͫng, gây t͝n h̩i ÿ͇n sͱc kh͗e, tính m̩ng cͯa ng˱ͥi
dân... Có nhi͉u nguyên nhân d̳n ÿ͇n các hi͏n t˱ͫng trên, nh˱ng n͝i c͡m
lên là ý thͱc ch̭p hành pháp lu̵t và ý thͱc b̫o v͏ ng˱ͥi tiêu dùng cͯa
th˱˯ng nhân còn h̩n ch͇; các ho̩t ÿ͡ng ki͋m tra, giám sát, x͵ lý vi ph̩m
cͯa các c˯ quan nhà n˱ͣc có tẖm quy͉n ch˱a thc s có hi͏u qu̫; ý thͱc
t b̫o v͏ cͯa chính ng˱ͥi tiêu dùng ch˱a cao...
Nh̹m tuyên truy͉n, ph͝ bi͇n nhͷng n͡i dung c˯ b̫n v͉ pháp lu̵t
c̩nh tranh và pháp lu̵t b̫o v͏ quy͉n lͫi ng˱ͥi tiêu dùng tͣi toàn th͋ xã
h͡i, ÿ̿c bi͏t là c͡ng ÿ͛ng doanh nghi͏p và ng˱ͥi tiêu dùng; ÿáp ͱng yêu
c̯u gi̫ng d̩y, nghiên cͱu, h͕c t̵p, tham kh̫o cͯa gi̫ng viên, sinh viên
các tr˱ͥng ÿ̩i h͕c, cao ÿ̻ng, t̵p th͋ tác gi̫ ti͇n hành biên so̩n và xṷt
b̫n cu͙n Giáo trình “Lu̵t C̩nh tranh và Lu̵t B̫o v͏ quy͉n lͫi ng˱ͥi
tiêu dùng”.
Giáo trình g͛m 2 ph̯n vͣi 9 ch˱˯ng:
Ph̯n 1: Pháp lu̵t c̩nh tranh g͛m 5 ch˱˯ng:
Ch˱˯ng 1: Nhͷng v̭n ÿ͉ chung v͉ c̩nh tranh và pháp lu̵t c̩nh tranh.
Ch˱˯ng 2: Pháp lu̵t v͉ h̩n ch͇ c̩nh tranh.
Ch˱˯ng 3: Pháp lu̵t v͉ ki͋m soát t̵p trung kinh t͇.
Ch˱˯ng 4: Pháp lu̵t v͉ c̩nh tranh không lành m̩nh.
Ch˱˯ng 5: B͡ máy thc thi Lu̵t C̩nh tranh, t͙ tͭng c̩nh tranh và x͵
lý vi ph̩m pháp lu̵t v͉ c̩nh tranh.
Ph̯n 2: Pháp lu̵t b̫o v͏ quy͉n lͫi ng˱ͥi tiêu dùng g͛m 4 ch˱˯ng:
Ch˱˯ng 6: Nhͷng v̭n ÿ͉ chung v͉ b̫o v͏ quy͉n lͫi ng˱ͥi tiêu dùng và
pháp lu̵t b̫o v͏ quy͉n lͫi ng˱ͥi tiêu dùng.
Ch˱˯ng 7: Trách nhi͏m cͯa t͝ chͱc, cá nhân kinh doanh hàng hóa,
d͓ch vͭ ÿ͙i vͣi ng˱ͥi tiêu dùng.
4
- Ch˱˯ng 8: Hͫp ÿ͛ng giao k͇t vͣi ng˱ͥi tiêu dùng và ÿi͉u ki͏n giao
d͓ch chung.
Ch˱˯ng 9: X͵ lý hành vi vi ph̩m pháp lu̵t v͉ b̫o v͏ quy͉n lͫi ng˱ͥi
tiêu dùng và gi̫i quy͇t tranh ch̭p giͷa ng˱ͥi tiêu dùng vͣi t͝ chͱc, cá nhân
kinh doanh.
Giáo trình này do TS. Nguy͍n Th͓ Tình làm chͯ biên, vi͏c phân công
biên so̩n cͯa các thành viên nh˱ sau:
Ch˱˯ng 1 và Ch˱˯ng 2 do TS. Nguy͍n Th͓ Tình biên so̩n.
Ch˱˯ng 3 do PGS.TS. Tr̯n Th͓ Thu Ph˱˯ng biên so̩n.
Ch˱˯ng 4 do TS. VNJ Ĉ̿ng H̫i Y͇n biên so̩n mͭc 4.1 và ThS. Ĉ͟
Ph˱˯ng Th̫o biên so̩n mͭc 4.2.
Ch˱˯ng 5 do PGS.TS. Tr̯n Th͓ Thu Ph˱˯ng biên so̩n mͭc 5.1, ThS.
Phùng Bích Ng͕c biên so̩n mͭc 5.2 và ThS. Hoàng Thanh Giang biên so̩n
mͭc 5.3.
Ch˱˯ng 6 do ThS. Nguy͍n Th͓ Thanh biên so̩n mͭc 6.1 và TS. VNJ
Ĉ̿ng H̫i Y͇n biên so̩n mͭc 6.2.
Ch˱˯ng 7 do TS. Nguy͍n Th͓ Tình biên so̩n mͭc 7.1, 7.2, 7.3 và ThS.
Nguy͍n Thái Tr˱ͥng biên so̩n mͭc 7.4, 7.5, 7.6.
Ch˱˯ng 8 do TS. Nguy͍n Th͓ Tình biên so̩n mͭc 8.1 và PGS.TS. Tr̯n
Th͓ Thu Ph˱˯ng biên so̩n mͭc 8.2.
Ch˱˯ng 9 do ThS. Ph̩m Minh Qu͙c biên so̩n.
Trong quá trình biên so̩n, giáo trình khó tránh kh͗i nhͷng h̩n ch͇,
thi͇u sót, t̵p th͋ tác gi̫ mong nh̵n ÿ˱ͫc nhͷng ý ki͇n ÿóng góp cͯa quý
ÿ͡c gi̫ ÿ͋ giáo trình ngày càng hoàn thi͏n.
TҰP THӆ TÁC GIҦ
5
- 6
- MӨC LӨC
Trang
Lӡi nói ÿҫu .................................................................................................... 3
Phҫn 1: PHÁP LUҰT CҤNH TRANH .................................................... 11
Chѭѫng 1. NHӲNG VҨN Ĉӄ CHUNG Vӄ CҤNH TRANH
VÀ PHÁP LUҰT CҤNH TRANH ............................................ 13
1.1. Khái quát vӅ cҥnh tranh ........................................................................ 13
1.1.1. Khái niӋm cҥnh tranh ................................................................... 13
1.1.2. Phân loҥi cҥnh tranh ..................................................................... 16
1.1.3. Vai trò cӫa cҥnh tranh .................................................................. 22
1.2. Khái quát vӅ pháp luұt cҥnh tranh ........................................................ 24
1.2.1. Sӵ cҫn thiӃt phҧi ÿiӅu tiӃt hành vi cҥnh tranh .............................. 24
1.2.2. Khái niӋm pháp luұt cҥnh tranh.................................................... 26
1.2.3. Nӝi dung cѫ bҧn cӫa pháp luұt cҥnh tranh ................................... 27
1.2.4. Nguӗn cӫa pháp luұt cҥnh tranh ................................................... 29
1.2.5. Phҥm vi ÿiӅu chӍnh và ÿӕi tѭӧng áp dөng cӫa Luұt Cҥnh tranh .. 31
1.2.6. Vai trò, mөc tiêu cӫa Luұt Cҥnh tranh ......................................... 33
1.3. Quá trình phát triӇn cӫa pháp luұt cҥnh tranh....................................... 37
1.3.1. Trên thӃ giӟi ................................................................................. 37
1.3.2. Ӣ ViӋt Nam .................................................................................. 40
Chѭѫng 2. PHÁP LUҰT Vӄ HҤN CHӂ CҤNH TRANH ......................... 43
2.1. Khái quát vӅ hành vi hҥn chӃ cҥnh tranh .............................................. 43
2.1.1. Khái niӋm hành vi hҥn chӃ cҥnh tranh ......................................... 43
2.1.2. Phân loҥi hành vi hҥn chӃ cҥnh tranh ........................................... 45
2.1.3. Nguyên tҳc xӱ lý hành vi hҥn chӃ cҥnh tranh .............................. 46
2.1.4. Căn cӭ xác ÿӏnh hành vi hҥn chӃ cҥnh tranh bӏ cҩm .................... 48
2.1.5. Thӏ trѭӡng liên quan, thӏ phҫn và thӏ phҫn kӃt hӧp ...................... 54
2.2. Nӝi dung pháp luұt ÿiӅu chӍnh hành vi hҥn chӃ cҥnh tranh.................. 68
2.2.1. Thӓa thuұn hҥn chӃ cҥnh tranh..................................................... 68
2.2.2. Hành vi lҥm dөng vӏ trí thӕng lƭnh và lҥm dөng vӏ trí ÿӝc quyӅn .. 96
7
- Chѭѫng 3. PHÁP LUҰT Vӄ KIӆM SOÁT TҰP TRUNG KINH Tӂ ...... 111
3.1. Khái quát vӅ tұp trung kinh tӃ............................................................. 111
3.1.1. Khái niӋm, ÿһc ÿiӇm cӫa tұp trung kinh tӃ................................. 111
3.1.2. Các hình thӭc tұp trung kinh tӃ .................................................. 115
3.1.3. Tác ÿӝng cӫa tұp trung kinh tӃ ................................................... 119
3.2. Khái quát pháp luұt vӅ kiӇm soát tұp trung kinh tӃ ............................ 122
3.2.1. Khái niӋm pháp luұt vӅ kiӇm soát tұp trung kinh tӃ................... 122
3.2.2. Mөc tiêu và các phѭѫng thӭc kiӇm soát tұp trung kinh tӃ ......... 123
3.3. KiӇm soát tұp trung kinh tӃ theo qui ÿӏnh cӫa pháp luұt ViӋt Nam.... 126
3.3.1. Các hình thӭc tұp trung kinh tӃ theo qui ÿӏnh
cӫa pháp luұt cҥnh tranh............................................................. 126
3.3.2. Phѭѫng thӭc kiӇm soát tұp trung kinh tӃ.................................... 128
3.3.3. Xӱ lý vi phҥm vӅ tұp trung kinh tӃ............................................. 139
3.4. KiӇm soát tұp trung kinh tӃ theo quy ÿӏnh cӫa mӝt sӕ quӕc gia......... 141
Chѭѫng 4. PHÁP LUҰT Vӄ CҤNH TRANH KHÔNG LÀNH MҤNH.... 144
4.1. Khái quát vӅ hành vi cҥnh tranh không lành mҥnh. ........................... 144
4.1.1. Khái niӋm hành vi cҥnh tranh không lành mҥnh........................ 144
4.1.2. Phân loҥi hành vi cҥnh tranh không lành mҥnh ......................... 149
4.1.3. Quan ÿiӇm xӱ lý ÿӕi vӟi hành vi cҥnh tranh không lành mҥnh . 151
4.2. Nӝi dung quy ÿӏnh cӫa pháp luұt ViӋt Nam vӅ hành vi cҥnh tranh
không lành mҥnh................................................................................. 154
4.2.1. Hành vi xâm phҥm ÿӃn tài sҧn trí tuӋ cӫa các thѭѫng nhân
ÿã thành công trên thӏ trѭӡng. .................................................... 162
4.2.2. Các hành vi nhҵm phá hoҥi hoҥt ÿӝng kinh doanh әn ÿӏnh
cӫa các thѭѫng nhân khác .......................................................... 164
4.2.3. Hành vi lôi kéo khách hàng bҩt chính thông qua mӝt sӕ thӫ
ÿoҥn nhҩt ÿӏnh ............................................................................ 170
4.2.4. Các hành vi cҥnh tranh không lành mҥnh trong các lƭnh vӵc
pháp luұt khác............................................................................. 180
Chѭѫng 5. BӜ MÁY THӴC THI LUҰT CҤNH TRANH, TӔ TӨNG
CҤNH TRANH VÀ XӰ LÝ VI PHҤM PHÁP LUҰT
Vӄ CҤNH TRANH................................................................. 187
5.1. Bӝ máy thӵc thi Luұt Cҥnh tranh........................................................ 187
8
- 5.1.1. Khái quát vӅ bӝ máy thӵc thi Luұt Cҥnh tranh .......................... 187
5.1.2. Bӝ máy thӵc thi Luұt Cҥnh tranh cӫa ViӋt Nam........................ 190
5.2. Tӕ tөng cҥnh tranh .............................................................................. 195
5.2.1. Khái niӋm tӕ tөng cҥnh tranh ..................................................... 195
5.2.2. Chӫ thӇ tiӃn hành và tham gia tӕ tөng cҥnh tranh ...................... 198
5.2.3. Các nguyên tҳc chung trong tӕ tөng cҥnh tranh ......................... 211
5.2.4. Thӫ tөc tӕ tөng cҥnh tranh.......................................................... 215
5.3. Xӱ lý vi phҥm pháp luұt vӅ cҥnh tranh............................................... 225
5.3.1. Thҭm quyӅn xӱ phҥt, xӱ lý vi phҥm pháp luұt vӅ cҥnh tranh .... 225
5.3.2. Các hình thӭc xӱ phҥt vi phҥm pháp luұt vӅ cҥnh tranh và biӋn
pháp khҳc phөc hұu quҧ ............................................................. 230
5.3.3. Thi hành quyӃt ÿӏnh xӱ lý vө viӋc cҥnh tranh............................ 233
Phҫn 2. PHÁP LUҰT BҦO Vӊ QUYӄN LӦI NGѬӠI TIÊU DÙNG ... 237
Chѭѫng 6. NHӲNG VҨN Ĉӄ CHUNG Vӄ BҦO Vӊ QUYӄN LӦI
NGѬӠI TIÊU DÙNG VÀ PHÁP LUҰT BҦO Vӊ
QUYӄN LӦI NGѬӠI TIÊU DÙNG ....................................... 239
6.1. Nhӳng vҩn ÿӅ chung vӅ Luұt Bҧo vӋ quyӅn lӧi ngѭӡi tiêu dùng ....... 239
6.1.1. Khái niӋm ngѭӡi tiêu dùng......................................................... 239
6.1.2. Sӵ cҫn thiӃt phҧi bҧo vӋ ngѭӡi tiêu dùng ................................... 244
6.1.3. Ý nghƭa cӫa viӋc bҧo vӋ quyӅn lӧi ngѭӡi tiêu dùng
trong nӅn kinh tӃ thӏ trѭӡng ....................................................... 245
6.1.4. Chính sách cӫa nhà nѭӟc vӅ bҧo vӋ ngѭӡi tiêu dùng................. 247
6.2. Nhӳng vҩn ÿӅ chung vӅ pháp luұt bҧo vӋ quyӅn lӧi ngѭӡi tiêu dùng 248
6.2.1. Khái niӋm pháp luұt bҧo vӋ quyӅn lӧi ngѭӡi tiêu dùng ............. 248
6.2.2. Ĉһc ÿiӇm cӫa pháp luұt bҧo vӋ quyӅn lӧi ngѭӡi tiêu dùng ........ 249
6.2.3. Sӵ cҫn thiӃt cӫa pháp luұt bҧo vӋ quyӅn lӧi ngѭӡi tiêu dùng .... 250
6.2.4. Nӝi dung cӫa pháp luұt bҧo vӋ quyӅn lӧi ngѭӡi tiêu dùng ........ 251
6.2.5. Các thiӃt chӃ bҧo vӋ quyӅn lӧi ngѭӡi tiêu dùng ......................... 254
Chѭѫng 7. TRÁCH NHIӊM CӪA TӘ CHӬC, CÁ NHÂN KINH DOANH
HÀNG HÓA, DӎCH VӨ ĈӔI VӞI NGѬӠI TIÊU DÙNG .... 260
7.1. Trách nhiӋm trong viӋc cung cҩp thông tin vӅ hàng hóa, dӏch vө ...... 260
7.2. Trách nhiӋm cung cҩp bҵng chӭng giao dӏch ..................................... 263
9
- 7.3. Trách nhiӋm trong viӋc thӵc hiӋn hӧp ÿӗng theo mүu và ÿiӅu kiӋn
giao dӏch chung................................................................................... 264
7.4. Trách nhiӋm bҧo hành ........................................................................ 266
7.5. Trách nhiӋm thu hӗi hàng hóa có khuyӃt tұt....................................... 271
7.6. Trách nhiӋm bӗi thѭӡng thiӋt hҥi do hàng hóa có khuyӃt tұt gây ra .. 273
Chѭѫng 8. HӦP ĈӖNG GIAO KӂT VӞI NGѬӠI TIÊU DÙNG
VÀ ĈIӄU KIӊN GIAO DӎCH CHUNG ................................. 280
8.1. Khái quát vӅ hӧp ÿӗng giao kӃt vӟi ngѭӡi tiêu dùng và ÿiӅu kiӋn
giao dӏch chung................................................................................... 280
8.1.1. Hӧp ÿӗng giao kӃt vӟi ngѭӡi tiêu dùng ..................................... 280
8.1.2. ĈiӅu kiӋn giao dӏch chung.......................................................... 285
8.2. KiӇm soát hӧp ÿӗng theo mүu và ÿiӅu kiӋn giao dӏch chung ............. 287
8.2.1. Yêu cҫu chung ÿӕi vӟi hӧp ÿӗng theo mүu, ÿiӅu kiӋn
giao dӏch chung .......................................................................... 287
8.2.2. Thӫ tөc ÿăng ký hӧp ÿӗng theo mүu, ÿiӅu kiӋn giao dӏch chung305
Chѭѫng 9. XӰ LÝ HÀNH VI VI PHҤM PHÁP LUҰT Vӄ BҦO Vӊ
QUYӄN LӦI NGѬӠI TIÊU DÙNG VÀ GIҦI QUYӂT
TRANH CHҨP GIӲA NGѬӠI TIÊU DÙNG VӞI TӘ CHӬC,
CÁ NHÂN KINH DOANH .................................................... 312
9.1. Xӱ lý hành vi vi phҥm pháp luұt bҧo vӋ quyӅn lӧi ngѭӡi tiêu dùng .. 313
9.1.1. Khái niӋm vӅ xӱ lý hành vi vi phҥm pháp luұt vӅ bҧo vӋ
quyӅn lӧi ngѭӡi tiêu dùng .......................................................... 313
9.1.2. Sӵ cҫn thiӃt cӫa viӋc nhà nѭӟc can thiӋp và xӱ lý vi phҥm pháp luұt
bҧo vӋ quyӅn lӧi ngѭӡi tiêu dùng bҵng các chӃ tài pháp luұt.... 315
9.1.3. Các biӋn pháp xӱ lý vi phҥm pháp luұt vӅ bҧo vӋ quyӅn lӧi
ngѭӡi tiêu dùng .......................................................................... 318
9.2. Phѭѫng thӭc giҧi quyӃt tranh chҩp giӳa ngѭӡi tiêu dùng
và tә chӭc, cá nhân kinh doanh........................................................... 335
9.2.1. Khái niӋm vӅ tranh chҩp và giҧi quyӃt tranh chҩp giӳa ngѭӡi
tiêu dùng và tә chӭc, cá nhân kinh doanh.................................. 335
9.2.2. Các phѭѫng thӭc giҧi quyӃt tranh chҩp giӳa ngѭӡi tiêu dùng
và tә chӭc, cá nhân kinh doanh.................................................. 341
10
- PHҪN 1
PHÁP LUҰT CҤNH TRANH
11
- 12
- Chѭѫng 1
NHӲNG VҨN Ĉӄ CHUNG Vӄ CҤNH TRANH
VÀ PHÁP LUҰT CҤNH TRANH
Tóm t̷t: Ch˱˯ng 1 cung c̭p cho sinh viên nhͷng ki͇n thͱc lý lu̵n c˯
b̫n v͉ c̩nh tranh và pháp lu̵t c̩nh tranh vͣi t˱ cách là hành vi ṱt y͇u,
t͛n t̩i khách quan trong n͉n kinh t͇ th͓ tr˱ͥng. N͡i dung ch˱˯ng 1 giúp
sinh viên nh̵n thͱc ÿ˱ͫc vai trò cͯa c̩nh tranh, s c̯n thi͇t ph̫i b̫o v͏
c̩nh tranh, ÿi͉u ti͇t c̩nh tranh cͯa nhà n˱ͣc, ÿ̫m b̫o c̩nh tranh t͛n t̩i
và là ÿ͡ng lc thúc ÿ̱y s phát tri͋n cͯa n͉n kinh t͇, chính tr͓, xã h͡i nói
chung. N͡i dung ch˱˯ng 1 còn cung c̭p các thông tin v͉ n͡i dung pháp
lu̵t ÿi͉u ch͑nh hành vi c̩nh tranh, bao g͛m nhóm hành vi h̩n ch͇ c̩nh
tranh (th͗a thu̵n h̩n ch͇ c̩nh tranh, l̩m dͭng v͓ trí th͙ng lƭnh th͓ tr˱ͥng,
l̩m dͭng v͓ trí ÿ͡c quy͉n th͓ tr˱ͥng), t̵p trung kinh t͇ và nhóm hành vi
c̩nh tranh không lành m̩nh.
1.1. Khái quát vӅ cҥnh tranh
1.1.1. Khái ni͏m c̩nh tranh
Trong tӯ ÿiӇn ngôn ngӳ tiӃng ViӋt, “cҥnh” có nghƭa là sát liӅn bên;
“tranh” nghƭa là tìm cách giành lҩy, làm thành cӫa mình. Theo nghƭa thông
dөng nhҩt, cҥnh tranh là hiӋn tѭӧng các bên có cùng lӧi ích liên quan thӵc
hiӋn các hành vi nhҵm cӕ giành phҫn hѫn, phҫn thҳng vӅ mình. Tùy thuӝc
vào bӕi cҧnh, lƭnh vӵc phát sinh mà cҥnh tranh ÿѭӧc ÿӏnh nghƭa khác nhau.
Tuy vұy, dù ÿѭӧc ÿӏnh nghƭa ӣ góc ÿӝ nào thì bҧn chҩt nhҵm ganh ÿua,
giành phҫn hѫn, phҫn thҳng vӅ mình luôn luôn tӗn tҥi trong cҥnh tranh.
Khái niӋm cҥnh tranh ÿѭӧc cuӕn Black Law’ Dictionary miêu tҧ là
“sӵ nӛ lӵc hoһc hành vi cӫa hai hay nhiӅu thѭѫng nhân nhҵm tranh giành
nhӳng lӧi ích giӕng nhau tӯ chӫ thӇ thӭ ba1”. Xét ӣ phҥm vi toàn xã hӝi,
1
Bryan A. Garner (1999), Black’ Law Dictionary, St. Paul. tr.278
13
- cҥnh tranh mang lҥi nhiӅu lӧi ích cho xã hӝi và sӵ phát triӇn cӫa loài
ngѭӡi. Ӣ khía cҥnh kinh tӃ, cҥnh tranh có nhӳng tác ÿӝng tích cӵc và tiêu
cӵc nhҩt ÿӏnh, nhѭng tích cӵc là chӫ yӃu. Các yӃu tӕ tiêu cӵc cӫa cҥnh
tranh nӃu ÿѭӧc kiӇm soát tӕt sӁ không gây hoһc ít gây tәn hҥi cho nӅn
kinh tӃ.
VӅ mһt tích cӵc, cҥnh tranh giúp cho nӅn kinh tӃ vұn ÿӝng và phát
triӇn, dѭӟi sӵ ÿiӅu phӕi cӫa các quy luұt cung - cҫu, quy luұt giá trӏ, các
thѭѫng nhân tìm mӑi cách mӣ rӝng thӏ trѭӡng thông qua viӋc không
ngӯng nâng cao chҩt lѭӧng sҧn phҭm, giҧm giá thành sҧn xuҩt, nhiӅu sҧn
phҭm mӟi ra ÿӡi vӟi chi phí thҩp và giá cҧ có lӧi cho ngѭӡi tiêu dùng,
nӅn kinh tӃ nhӡ vұy sӁ có ÿӝng lӵc ÿӇ phát triӇn. Ӣ khía cҥnh này, cҥnh
tranh ÿѭӧc thӯa nhұn là yӃu tӕ ÿҧm bҧo duy trì tính năng ÿӝng và hiӋu quҧ
cӫa nӅn kinh tӃ.
Bên cҥnh ÿó, trong quá trình nӛ lӵc cҥnh tranh, các bên thѭӡng có xu
hѭӟng thӵc hiӋn nhӳng hành vi gây ra nhӳng hұu quҧ bҩt lӧi cho xã hӝi. Do
trong cuӝc ÿua nhҵm tranh giành lӧi ích, tranh giành khách hàng, các
thѭѫng nhân thѭӡng có nhӳng hành vi chèn ép, gây trӣ ngҥi cho mӝt hoһc
mӝt sӕ chӫ thӇ khác trong quá trình kinh doanh hoһc gây thiӋt hҥi cho khách
hàng, ngѭӡi tiêu dùng. Mӝt hành vi cҥnh tranh thái quá, có thӇ dүn ÿӃn
triӋt tiêu, giҧm bӟt cҥnh tranh bҵng cách gây khó khăn cho ÿӕi thӫ cҥnh
tranh, buӝc ÿӕi thӫ cҥnh tranh rút lui ra khӓi thӏ trѭӡng hoһc chèn ép
không cho ÿӕi thӫ cҥnh tranh mӣ rӝng, phát triӇn kinh doanh, gây ҧnh
hѭӣng tiêu cӵc cho nӅn kinh tӃ, nhóm hành vi này ÿѭӧc gӑi là hành vi
hҥn chӃ cҥnh tranh - là hành vi luôn hѭӟng tӟi viӋc hình thành mӝt sӭc
mҥnh thӏ trѭӡng hoһc tұn dөng sӭc mҥnh thӏ trѭӡng ÿӇ làm cho tình trҥng
cҥnh tranh trên thӏ trѭӡng bӏ biӃn dҥng2. Cҥnh tranh có thӇ ÿѭa ÿӃn lӧi ích
cho ngѭӡi này và thiӋt hҥi cho ngѭӡi khác, song xét dѭӟi góc ÿӝ toàn xã
hӝi, cҥnh tranh luôn có tác ÿӝng tích cӵc.
2
PGS.TS Lê Danh Vƭnh (Chӫ biên) (2010), Giáo trình Lu̵t C̩nh tranh, Nxb Dân trí,
Hà Nӝi, tr.25
14
- Cҥnh tranh là hiӋn tѭӧng khách quan, tҩt yӃu và cҫn thiӃt trong nӅn
kinh tӃ, thiӃu vҳng cҥnh tranh nӅn kinh tӃ sӁ khó vұn hành, phát triӇn.
Cҥnh tranh thúc ÿҭy các thѭѫng nhân tìm mӑi cách giành giұt thӏ trѭӡng,
nӛ lӵc nâng cao chҩt lѭӧng sҧn phҭm, hҥ giá thành sҧn phҭm, nhӡ vұy,
nhiӅu sҧn phҭm mӟi ra ÿӡi vӟi chi phí thҩp, giá cҧ có lӧi cho ngѭӡi tiêu
dùng, phúc lӧi xã hӝi tăng cao, nӅn kinh tӃ có ÿӝng lӵc ÿӇ phát triӇn. Có
thӇ nói, ý nghƭa ngҳn gӑn cӫa cҥnh tranh là “ÿӝng lӵc phát triӇn cho nӅn
kinh tӃ”. VӅ lý thuyӃt, trong cѫ chӃ thӏ trѭӡng, mӝt nӅn kinh tӃ không có
cҥnh tranh sӁ là nӅn kinh tӃ “chӃt”, không còn ÿӝng lӵc phát triӇn, sӵ tӗn
tҥi cӫa cҥnh tranh là khách quan, tuy nhiên ӣ các giai ÿoҥn khác nhau,
mӭc ÿӝ cҥnh tranh và mӭc ÿӝ ҧnh hѭӣng cӫa cҥnh tranh tӟi nӅn kinh tӃ
là khác nhau. Nhұn thӭc rõ vai trò cӫa cҥnh tranh nhѭ vұy, luұt cҥnh
tranh các nѭӟc ÿӅu tăng cѭӡng bҧo vӋ cҥnh tranh thông qua viӋc kiӇm
soát các hành vi có khҧ năng làm giҧm, sai lӋch hoһc triӋt tiêu cҥnh tranh
cӫa các thѭѫng nhân. Các hành vi này ÿѭӧc chia thành hành vi thӓa
thuұn hҥn chӃ cҥnh tranh, lҥm dөng vӏ trí thӕng lƭnh, lҥm dөng vӏ trí ÿӝc
quyӅn và tұp trung kinh tӃ. Bên cҥnh ÿó, nhӳng hành vi cҥnh tranh trái
vӟi các chuҭn mӵc thông thѭӡng vӅ ÿҥo ÿӭc kinh doanh, gây thiӋt hҥi
hoһc có thӇ gây thiӋt hҥi ÿӃn quyӅn và lӧi ích hӧp pháp cӫa chӫ thӇ kinh
doanh khác cNJng ÿѭӧc pháp luұt ghi nhұn nhѭ là nhӳng yӃu tӕ xâm phҥm
ÿӃn môi trѭӡng cҥnh tranh cҫn kiӇm soát. Tùy tӯng quӕc gia mà hành vi
này sӁ ÿѭӧc ÿiӅu chӍnh và kiӇm soát trong các văn bҧn pháp luұt khác
nhau. Ӣ ViӋt Nam, hành vi này ÿѭӧc ÿӏnh danh là hành vi cҥnh tranh
không lành mҥnh và ÿѭӧc ÿiӅu chӍnh bӣi Luұt Cҥnh tranh.
Vӟi bҧn chҩt nhѭ trên, pháp luұt cӫa hҫu hӃt các quӕc gia trên thӃ
giӟi ÿӅu có nhӳng quy ÿӏnh nhҵm bҧo vӋ cҥnh tranh, ÿҧm bҧo ÿӇ hành vi
cҥnh tranh tӗn tҥi theo ÿúng quy luұt thӏ trѭӡng, ÿҧm bҧo không xâm
phҥm quyӅn và lӧi ích hӧp pháp cӫa các chӫ thӇ kinh doanh khác.
Dѭӟi góc ÿӝ kinh tӃ, cҥnh tranh có mӝt sӕ biӇu hiӋn sau:
M͡t là, cҥnh tranh chӍ xuҩt hiӋn trong nӅn kinh tӃ thӏ trѭӡng, nѫi
quyӅn tӵ do kinh doanh ÿѭӧc ghi nhұn, quyӅn ÿѭӧc gia nhұp thӏ trѭӡng, rút
15
- lui khӓi thӏ trѭӡng ÿѭӧc thӵc hiӋn mӝt cách dӉ dàng. Các thѭѫng nhân có
thӇ ÿҫu tѭ, kinh doanh bҩt kǤ ngành nghӅ nào mà pháp luұt không cҩm, ӣ
ÿó, ngành nghӅ nào, lƭnh vӵc nào mang lҥi nhiӅu lӧi nhuұn sӁ có nhiӅu
thѭѫng nhân ÿҫu tѭ, kinh doanh, vì vұy trên thӏ trѭӡng sӁ có nhiӅu ngѭӡi
bán, nhiӅu ngѭӡi mua, cҥnh tranh cNJng vì thӃ mà ngày càng khӕc liӋt.
Hai là, cҥnh tranh chӍ xҧy ra giӳa các chӫ thӇ kinh doanh có chung
nhóm khách hàng, sӵ hӳu hҥn vӅ sӕ lѭӧng khách hàng sӁ làm cho các chӫ
thӇ kinh doanh có xu hѭӟng tranh giành khách hàng cӫa nhau nhҵm tăng
doanh sӕ.
Ba là, mөc ÿích cӫa cҥnh tranh là nhҵm mӣ rӝng thӏ trѭӡng mua hoһc
thӏ trѭӡng bán sҧn phҭm hàng hóa, dӏch vө. Cҥnh tranh sӁ thành công khi thӏ
trѭӡng ÿѭӧc mӣ rӝng, bҵng viӋc tăng doanh sӕ bán ra hoһc mua vào trên
mӝt thӏ trѭӡng hàng hóa, dӏch vө nhҩt ÿӏnh.
Trong phҥm vi nghiên cӭu cӫa môn hӑc này, cҥnh tranh ÿѭӧc nghiên
cӭu dѭӟi khía cҥnh kinh tӃ, ÿѭӧc hiӇu là hành vi ÿѭӧc thӵc hiӋn trong nӅn
kinh tӃ thӏ trѭӡng, do các cá nhân, tә chӭc kinh doanh thӵc hiӋn nhҵm thu
hút khách hàng, mӣ rӝng thӏ trѭӡng mua hoһc bán sҧn phҭm hàng hóa,
dӏch vө.
1.1.2. Phân lo̩i c̩nh tranh
HiӋn nay, có rҩt nhiӅu tiêu chí ÿӇ phân loҥi hành vi cҥnh tranh.
Tùy vào mөc ÿích nghiên cӭu mà cҥnh tranh ÿѭӧc phân loҥi khác nhau.
Cө thӇ:
(1) Căn cӭ vào thái ÿӝ cӫa nhà nѭӟc ÿӕi vӟi hành vi cҥnh tranh,
cҥnh tranh ÿѭӧc chia thành hai loҥi sau ÿây:
- Hành vi cҥnh tranh hӧp pháp: Ĉây là hành vi cҥnh tranh cӫa các
chӫ thӇ kinh doanh nhҵm mӣ rӝng thӏ trѭӡng mà không xâm hҥi hoһc ít
xâm hҥi ÿӃn quyӅn tӵ do kinh doanh, khҧ năng gia nhұp thӏ trѭӡng cӫa
các chӫ thӇ kinh doanh khác, không gây trӣ ngҥi cho hoҥt ÿӝng cҥnh
tranh trên thӏ trѭӡng. Vӟi bҧn chҩt nhѭ vұy, hành vi cҥnh tranh loҥi này
luôn ÿѭӧc pháp luұt khuyӃn khích và bҧo vӋ.
16
- - Hành vi cҥnh tranh bҩt hӧp pháp: Là hành vi cҥnh tranh cӫa các
chӫ thӇ kinh doanh nhҵm mӣ rӝng thӏ trѭӡng mà hұu quҧ cӫa hành vi là
gây tác ÿӝng hoһc có khҧ năng gây tác ÿӝng hҥn chӃ cҥnh tranh, xâm hҥi
nghiêm trӑng hoһc có khҧ năng xâm hҥi nghiêm trӑng ÿӃn quyӅn tӵ do
kinh doanh, khҧ năng gia nhұp thӏ trѭӡng cӫa các chӫ thӇ kinh doanh
khác, thông qua ÿó sӁ ҧnh hѭӣng ÿӃn sӵ phát triӇn cӫa nӅn kinh tӃ.
Nhӳng hành vi cҥnh tranh bҩt hӧp pháp thѭӡng thӇ hiӋn ӣ các doanh
nghiӋp hoһc nhóm doanh nghiӋp có năng lӵc thӏ trѭӡng ÿӫ mҥnh có thӇ
chi phӕi ÿѭӧc hoҥt ÿӝng cҥnh tranh trên thӏ trѭӡng và thѭӡng tӗn tҥi dѭӟi
các hình thӭc nhѭ thӓa thuұn hҥn chӃ cҥnh tranh, lҥm dөng vӏ trí thӕng
lƭnh, lҥm dөng vӏ trí ÿӝc quyӅn, tұp trung kinh tӃ và các hành vi cҥnh
tranh không lành mҥnh (là hành vi trái vӟi nguyên tҳc thiӋn chí, trung
thӵc, tұp quán thѭѫng mҥi và các chuҭn mӵc khác trong kinh doanh, gây
thiӋt hҥi hoһc có thӇ gây thiӋt hҥi ÿӃn quyӅn và lӧi ích hӧp pháp cӫa
doanh nghiӋp khác).
VӅ cѫ bҧn, tҩt cҧ hành vi cҥnh tranh ÿӅu bӏ pháp luұt kiӇm soát
thông qua viӋc vҥch ra ranh giӟi ÿӇ xác ÿӏnh mӝt hành vi cҥnh tranh là
hӧp pháp hay bҩt hӧp pháp. Vѭӧt ra khӓi ranh giӟi ÿó, pháp luұt sӁ ngăn
cҩm và có biӋn pháp xӱ lý thích hӧp.
(2) Dӵa vào bҧn chҩt cӫa hành vi cҥnh tranh, cҥnh tranh ÿѭӧc chia
thành bӕn loҥi sau:
- Cҥnh tranh lành mҥnh: Là hành vi cҥnh tranh tuân thӫ ÿҫy ÿӫ,
nghiêm túc quy ÿӏnh cӫa pháp luұt, ÿҥo ÿӭc kinh doanh, không xâm hҥi ÿӃn
quyӅn và lӧi ích cӫa cá nhân, tә chӭc khác. Cҥnh tranh không mang tính
chҩt triӋt hҥ, thӫ tiêu ÿӕi thӫ mà cùng nӛ lӵc, thi ÿua ÿӇ tӗn tҥi và phát triӇn.
Ĉây là hành vi cҥnh tranh mà các nhà nѭӟc ÿӅu khuyӃn khích thӵc hiӋn, xét
dѭӟi khía cҥnh pháp lý, hành vi cҥnh tranh lành mҥnh thuӝc nhóm hành vi
cҥnh tranh hӧp pháp.
- Cҥnh tranh không lành mҥnh: Là hành vi cҥnh tranh vi phҥm ÿҥo
ÿӭc trong kinh doanh, xâm hҥi quyӅn và lӧi ích cӫa cá nhân, tә chӭc khác,
mang tính chҩt triӋt hҥ ÿӕi thӫ. Xét mӝt cách toàn diӋn, cҥnh tranh không
17
- lành mҥnh sӁ làm cho các chӫ thӇ kinh doanh không yên tâm trong hoҥt
ÿӝng, luôn luôn cҧm thҩy bӏ rӫi ro dүn ÿӃn giҧm bӟt nhu cҫu ÿҫu tѭ, giҧm
ÿӝng lӵc phát triӇn cӫa nӅn kinh tӃ. Hành vi cҥnh tranh không lành mҥnh có
thӇ xuҩt hiӋn trong bҩt kǤ nӅn kinh tӃ nào và dѭӟi các hình thӭc, biӇu hiӋn
khác nhau, trӵc tiӃp hoһc gián tiӃp gây hҥi cho các chӫ thӇ kinh doanh khác,
vì vұy, cҫn thiӃt phҧi ÿѭӧc nhà nѭӟc giám sát, triӋt tiêu bҵng các biӋn pháp
phù hӧp, ÿӫ sӭc răn ÿe, phòng ngӯa. Các hành vi này nӃu bӏ pháp luұt cҥnh
tranh cӫa các quӕc gia nghiêm cҩm mà các bên vүn cӕ tình thӵc hiӋn sӁ
thuӝc nhóm hành vi cҥnh tranh bҩt hӧp pháp.
- Hҥn chӃ cҥnh tranh: Là hành vi nhҵm hҥn chӃ, giҧm bӟt hoһc triӋt
tiêu cҥnh tranh, không cho cҥnh tranh tӗn tҥi. Hành vi hҥn chӃ cҥnh tranh
tӗn tҥi mang tính chҩt tҩt yӃu trong nӅn kinh tӃ thӏ trѭӡng. Ĉӕi vӟi các
doanh nghiӋp nhӓ, ÿӇ tӗn tҥi, hӑ luôn tìm cách bҳt tay vӟi nhau hoһc thӵc
hiӋn hành vi nhҵm liên kӃt vӟi các chӫ thӇ kinh doanh khác nhҵm hӛ trӧ
nhau tăng năng lӵc cҥnh tranh trѭӟc sӭc ép cҥnh tranh cӫa các doanh nghiӋp
lӟn. Ĉӕi vӟi các doanh nghiӋp lӟn, sau mӝt thӡi gian ÿҫu tѭ và nӛ lӵc ÿӇ
giành thӏ phҫn, hӑ luôn có xu hѭӟng bҧo vӋ thành quҧ cӫa mình, vì vұy sӁ
liên kӃt vӟi các doanh nghiӋp khác hoһc tӵ mình thӵc hiӋn các hành vi
không cho ÿӕi thӫ cҥnh tranh khác có thӇ gây hҥi hoһc xâm chiӃm thӏ phҫn
mà mình ÿã dày công xây dӵng. Hành vi này tӗn tҥi dѭӟi các hình thӭc nhѭ:
thӓa thuұn nhҵm hҥn chӃ cҥnh tranh; lҥm dөng vӏ trí thӕng lƭnh, vӏ trí ÿӝc
quyӅn ÿӇ hҥn chӃ cҥnh tranh; các hành vi này ÿӅu có chung mӝt ÿһc ÿiӇm là
có khҧ năng làm giҧm bӟt hoһc triӋt tiêu cҥnh tranh nhҵm bҧo vӋ hoһc tăng
thӏ phҫn bҵng cách hҥn chӃ quyӅn gia nhұp thӏ trѭӡng hoһc gây khó khăn
trong hoҥt ÿӝng cӫa các doanh nghiӋp khác, buӝc hӑ phҧi rút lui khӓi thӏ
trѭӡng.
Ӣ mӝt giӟi hҥn nhҩt ÿӏnh, hành vi hҥn chӃ cҥnh tranh là cҫn thiӃt cho
sӵ phát triӇn và tӗn tҥi cӫa nӅn kinh tӃ (trong trѭӡng hӧp các doanh nghiӋp
nhӓ liên kӃt vӟi nhau, cam kӃt không cҥnh tranh nhҵm thӵc hiӋn mӝt mөc
tiêu lӟn hѫn là tăng khҧ năng cҥnh tranh vӟi các doanh nghiӋp lӟn thay vì
hoҥt ÿӝng ÿӝc lұp và bӏ các doanh nghiӋp lӟn triӋt tiêu). Xét trên bình diӋn
18
- chung cӫa thӏ trѭӡng, hành vi hҥn chӃ cҥnh tranh trong trѭӡng hӧp này sӁ
giúp các doanh nghiӋp nhӓ cùng tӗn tҥi, sӕ lѭӧng doanh nghiӋp trên thӏ
trѭӡng tăng lên hoһc giӳ nguyên, làm cho cѭӡng ÿӝ cҥnh tranh trên thӏ
trѭӡng tăng cao. Vì vұy, nhóm hành vi cҥnh tranh trong trѭӡng hӧp này
thѭӡng ÿѭӧc các quӕc gia cho phép thӵc hiӋn, thuӝc nhóm hành vi hҥn chӃ
cҥnh tranh hӧp pháp.
Bên cҥnh ÿó, nhӳng hành vi hҥn chӃ cҥnh tranh cӫa các doanh nghiӋp
có thӏ phҫn lӟn hoһc có khҧ năng tác ÿӝng mӝt cách ÿáng kӇ ÿӃn thӏ trѭӡng
lҥi có thӇ gây hҥi cho cҥnh tranh trên thӏ trѭӡng. Trong trѭӡng hӧp này, các
doanh nghiӋp hoһc nhóm doanh nghiӋp lӟn thѭӡng sӁ thӵc hiӋn các hành vi
nhҵm kiӇm soát hoһc bҧo vӋ thӏ phҫn mà mình ÿang nҳm giӳ, hҥn chӃ hoһc
triӋt tiêu sӵ gia nhұp thӏ trѭӡng hoһc phát triӇn kinh doanh cӫa các doanh
nghiӋp khác. Nhӳng hành vi thuӝc nhóm này thѭӡng bӏ các quӕc gia
nghiêm cҩm và kiӇm soát, là hành vi cҥnh tranh bҩt hӧp pháp.
Cҫn lѭu ý rҵng pháp luұt cҥnh tranh cӫa các quӕc gia không chӕng
ÿӝc quyӅn mӝt cách tuyӋt ÿӕi hay ngăn cҧn các doanh nghiӋp phát triӇn ÿӃn
mӭc ÿӝ thӕng lƭnh thӏ trѭӡng. Bӣi lӁ, ÿӝc quyӅn hay thӕng lƭnh thӏ trѭӡng
cNJng ÿѭӧc coi là mӝt hӋ quҧ tҩt yӃu cӫa sӵ cҥnh tranh cӫa các doanh nghiӋp
kinh doanh thành công trên thѭѫng trѭӡng, hӑ có thӇ gһt hái ÿѭӧc thành
công này bҵng các hành vi cҥnh tranh lành mҥnh, hӧp pháp. Tuy vұy, pháp
luұt thѭӡng sӁ nghiêm cҩm viӋc lҥm dөng vӏ trí ÿӝc quyӅn hoһc vӏ trí thӕng
lƭnh thӏ trѭӡng ÿӇ thӵc hiӋn hành vi hҥn chӃ cҥnh tranh, gây tәn hҥi ÿӃn
cҥnh tranh trên thӏ trѭӡng.
- Tұp trung kinh tӃ (tұp trung nguӗn lӵc, sӭc mҥnh vӅ vӕn, thӏ trѭӡng):
Là hành vi cӫa các doanh nghiӋp có cùng thӏ trѭӡng liên quan, vӕn là ÿӕi
thӫ cҥnh tranh cӫa nhau tұp trung các nguӗn lӵc, sӭc mҥnh vӅ vӕn, thӏ
trѭӡng ÿӇ tăng năng lӵc thӏ trѭӡng. Tұp trung kinh tӃ thѭӡng ÿѭӧc thӵc hiӋn
dѭӟi các hành vi sáp nhұp, hӧp nhҩt, mua lҥi, liên doanh liên kӃt giӳa các
doanh nghiӋp hoһc các hành vi khác do các thѭѫng nhân sáng tҥo nhҵm tұp
trung các nguӗn lӵc, sӭc mҥnh vӅ vӕn, thӏ trѭӡng. Xét ӣ góc ÿӝ tӵ do kinh
doanh, tұp trung kinh tӃ là quyӅn cӫa doanh nghiӋp trong quá trình tái cҩu
19
- trúc lҥi doanh nghiӋp, ÿѭӧc pháp luұt ghi nhұn. Tuy nhiên, nӃu tұp trung
kinh tӃ dүn ÿӃn có khҧ năng gây hҥi cho thӏ trѭӡng, xâm phҥm nghiêm
trӑng trұt tӵ cҥnh tranh trên thӏ trѭӡng lҥi cҫn phҧi kiӇm soát.
(3) Căn cӭ vào tính chҩt cӫa thӏ trѭӡng diӉn ra hành vi, dѭӟi góc ÿӝ
kinh tӃ hӑc, cҥnh tranh ÿѭӧc chia thành 2 loҥi:
- Cҥnh tranh hoàn hҧo: Là cҥnh tranh trong mӝt mô hình kinh tӃ giҧ
ÿӏnh, ӣ ÿó có nhiӅu ngѭӡi bán và nhiӅu ngѭӡi mua, sҧn phҭm trên thӏ trѭӡng
là ÿӗng nhҩt, tҩt cҧ ngѭӡi mua và ngѭӡi bán ÿӅu biӃt rõ mӑi thông tin vӅ giá
cҧ, sҧn phҭm cӫa thӏ trѭӡng, viӋc gia nhұp và rút khӓi thӏ trѭӡng là dӉ dàng,
vì vұy không có ngѭӡi bán hay ngѭӡi mua nào có quyӅn hay khҧ năng
khӕng chӃ ÿѭӧc thӏ trѭӡng. Giá cҧ cӫa sҧn phҭm ÿѭӧc quyӃt ÿӏnh bӣi quy
luұt cung cҫu, cung nhiӅu cҫu ít sӁ dүn ÿӃn giá giҧm, cung ít cҫu nhiӅu sӁ
dүn ÿӃn giá tăng. Thӏ trѭӡng cҥnh tranh hoàn hҧo có mӝt sӕ ÿһc ÿiӇm sau:
+ Có nhiӅu ngѭӡi mua và bán ÿӝc lұp nhau.
+ Sҧn phҭm là ÿӗng nhҩt.
+ Thông tin là hoàn hҧo.
+ ViӋc gia nhұp và rút ra khӓi thӏ trѭӡng có chi phí thҩp.
Vӟi ÿһc ÿiӇm nhѭ trên, thông thѭӡng doanh nghiӋp sӁ không muӕn
sҧn phҭm cӫa mình nҵm trong mӝt thӏ trѭӡng cҥnh tranh hoàn hҧo. Bӣi lӁ,
khi mӑi thông tin là hoàn hҧo, sҧn phҭm là ÿӗng nhҩt thì buӝc phҧi cҥnh
tranh bӣi giá và vӅ dài hҥn, mӝt hãng cҥnh tranh hoàn hҧo sӁ tiӃn dҫn tӟi lӧi
nhuұn bҵng 0, ÿây là con ÿѭӡng tҩt ÿӏnh ÿӕi vӟi hãng cҥnh tranh hoàn hҧo.
Tuy nhiên, trên thӵc tӃ, thӏ trѭӡng cҥnh tranh hoàn hҧo là không hӅ tӗn tҥi,
bӣi vì các lý do sau ÿây:
+ NӃu tҩt cҧ các ÿһc trѭng cӫa thӏ trѭӡng cҥnh tranh hoàn hҧo tӗn tҥi,
các doanh nghiӋp sӁ giành giұt nhau tӯng ÿѫn hàng, ÿӃn mӝt giӟi hҥn nhҩt
ÿӏnh không phát triӇn lên ÿѭӧc nӳa, kinh doanh không có lãi và buӝc phҧi
chҩm dӭt tӗn tҥi hoһc chuyӇn hѭӟng kinh doanh.
20
nguon tai.lieu . vn