Xem mẫu

  1. Giao thông ñô th b n v ng, lành m nh, thân thi n v i môi trư ng Tr ng tâm chi n lư c cho ti n trình ñô th hóa và s c kh e Sách gi i thi u sáng ki n ESHUT TÀI LI U D TH O T M TH I C P NH T NGÀY 17/03/2010
  2. Giao thông ñô th b n v ng, lành m nh, thân thi n v i môi trư ng (ESHUT) Cu n Sách gi i thi u sáng ki n ESHUT này cung c p thông tin cơ s v sáng ki n Giao thông ñô th b n v ng, lành m nh, thân thi n v i môi trư ng và ñưa ra ví d v các d án ESHUT c th cũng như v ngu n l c ñ giúp các thành ph ti n hành th c hi n quá trình quy ho ch và phát tri n th ng nh t. Cu n sách này hi n ñư c coi là d th o tài li u t m th i và b n hoàn ch nh cu i cùng s ñư c công b vào n a sau năm 2010. M cl c Ph n 1: Gi i thi u v ESHUT 2-5 • Gi i thi u: Giao thông ñô th b n v ng, lành m nh, thân thi n v i môi trư ng: Thách th c quan tr ng c a ti n trình ñô th hóa và s c kh e Trang 2 • Thông tin cơ s Trang 3 Ph n 2: Tri n khai các d án ESHUT 6 – 11 • Tri n khai các Gi i pháp ESHUT Khu v c Tây Thái Bình Dương Trang 6 • Ví d v các sáng ki n ESHUT Trang 8 Ph n 3: Các công c ESHUT thích h p 12 - 18 • Nh ng thông ñi p ESHUT ch ch t Trang 12 • Ngu n tài li u Trang 15 • Thông tin c n thi t v các sáng ki n ESHUT kh thi Trang 16 • Danh m c ch s ESHUT ñ ñánh giá tình hình ban ñ u Trang 17 • Tài li u tham kh o Trang 18 C n bi t thêm thông tin v ESHUT, xin liên h v i: Ti n sĩ Susan P. Mercado Quy n C v n Khu v c Ban Nâng cao S c kh e T ch c Y t Th gi i Văn phòng Khu v c Tây Thái Bình Dương P.O. Box 2932, United Nations Avenue 1000 Manila, Philippines mercados@wpro.who.int
  3. Ph n 1: Gi i thi u v ESHUT Giao thông ñô th b n v ng, lành m nh, thân thi n v i môi trư ng: Thách th c quan tr ng c a ti n trình ñô th hóa và s c kh e Chúng ta ñang ti n d n t i m t th gi i ngày càng ñô th hóa cao. Năm 2007 ñánh d u m t s ki n l ch s , khi l n ñâu tiên trong l ch s s dân s ng ñô th chi m hơn 50% dân s th gi i. ð n năm 2030, ba ph n năm dân s th gi i s là ngư i thành th , và ñ n năm 2050, t l ñó s là b y ph n mư i. khu v c châu Á - Thái Bình Dương hi n có hơn 0, 8 t ngư i s ng các ñô th . Trong vòng 20 năm t i, d tính 60% s dân tăng thêm trên toàn th gi i s là khu v c này. Nh n bi t v tác ñ ng sâu r ng mà quá trình ñô th hóa có th có ñ i v i s c kh e c a c c ng ñ ng l n m i cá nhân chúng ta, tr ng tâm c a Ngày S c kh e Th gi i năm 2010 là ðô th hóa và S c kh e. Nhi u s ki n s ñư c t ch c trên toàn th gi i ñ nâng cao nh n th c v ch ñ chính – 1000 thành ph , 1000 sinh m nh, như m t ph n c a chi n d ch toàn c u. M c tiêu khu v c Tây Thái Bình Dương là huy ñ ng và thúc ñ y ít nh t 200 thành ph tham gia chi n d ch toàn c u này. Ngày S c kh e Th gi i có th là s ki n di n ra trong m t ngày m t s thành ph , song các v n ñ và thách th c v s c kh e liên quan ñ n ti n trình ñô th hóa s ñư c gi i quy t v lâu dài. ð ñ m b o ti p t c chú tr ng vào nh ng v n ñ này trong su t năm 2010 và xa hơn n a, Khu v c Tây Thái Bình Dương c a WHO nêu b t v n ñ Giao thông ñô th b n v ng, lành m nh và thân thi n v i môi trư ng (ESHUT) như m t trong nh ng thách th c chính c a quá trình ñô th hóa lành m nh. Các thành ph khu v c Tây Thái Bình Dương ñư c khuy n khích kh i ñ ng quá trình t o ñi u ki n thu n l i cho công tác l p k ho ch chi ti t hơn và tri n khai ESHUT, và ñ cu i cùng mang l i nh ng k t qu ESHUT lâu dài. Ngày S c kh e Th gi i 2010 là bư c kh i ñ ng ñ nâng cao nh n th c v ch ñ ñư c l a ch n, ñó là ðô th hóa và S c kh e. ð án Giao thông ñô th b n v ng, lành m nh và thân thi n v i môi trư ng nh m ñ m b o v n ñ ñư c chú tr ng liên t c và lâu dài. Ch khi duy trì chú tr ng liên t c và lâu dài vào v n ñ chúng ta m i có th tri n khai th c hi n giao thông ñô th b n v ng, lành m nh và thân thi n v i môi trư ng trong Khu v c. T t c các thành ph ñ u ñư c khuy n khích ñăng ký tham gia Ngày S c kh e Th gi i 2010 tr c tuy n theo ñ a ch (http://www.who.int/world-health- day/2010/registration_city/en/index.html). Chúng tôi hy v ng là t t c các thành ph trong khu v c Tây Thái Bình Dương s áp d ng m t mô hình m i cho giao thông ñô th trong ñó môi trư ng và s c kh e ñư c quan tâm hàng ñ u. Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 2
  4. Thông tin cơ s M t trong các h qu c a quá trình ñô th hóa quá nhanh là yêu c u phát tri n cơ s h t ng ñô th , xu t phát t lư ng xe c tham gia giao thông tăng không ki m soát n i ñ ph c v nhu c u v n chuy n s lư ng ngư i và hàng hóa không ng ng tăng ra vào khu v c thành ph và trong thành ph . K t qu không có l i cho s c kh e c a ngư i dân ñô th và cũng không ñ m b o duy trì môi trư ng b n v ng. Các h th ng giao thông ñô th có tác ñ ng l n ñ i v i s c kh e và an toàn c a m i ngư i Chính sách, thi t k và ho t ñ ng c a các h th ng giao thông ñô th ñ u có ý nghĩa quan tr ng ñ i v i s c kh e và s an toàn c a m i ngư i, do ô nhi m không khí, ti ng n và khí th i nhà kính (CO2) t các phương ti n cơ gi i, tai n n giao thông ñư ng b , tình tr ng ho t ñ ng ho c thi u ho t ñ ng th ch t, th ñ ng phơi nhi m khói thu c lá trong h th ng giao thông công c ng ch t h p, h n ch kh năng ti p c n hay không có h th ng giao thông không có chư ng nga ñ i v i ngư i khuy t t t hay ngư i già, v. v. Năm 2009, ph i h p ch t ch v i Trung tâm Phát tri n Khu v c c a Liên Hi p Qu c (UNCRD)1 và Liên minh vì các Thành ph Lành m nh (AFHC), Văn phòng Khu v c Tây Thái Bình Dương c a WHO ñã phát ñ ng sáng ki n Giao thông ñô th b n v ng, lành m nh và thân thi n v i môi trư ng (ESHUT). Th ng nh t v i ch ñ c a Ngày S c kh e Th gi i 2010, ðô th hóa và S c kh e, m c tiêu bao trùm c a ñ án dài h n này là thúc ñ y m t chi n lư c cho h th ng giao thông ñô th m i ngư i cùng có l i, mà tr ng tâm là môi trư ng và s c kh e, như th hi n trong Hình 1. TÁC ð NG C A GIAO THÔNG KHÔNG B N V NG CH T LƯ NG KHÔNG KHÍ: khí th i t phương ti n giao thông gây h i cho s c kh e con ngư i và môi trư ng t nhiên TI NG N VÀ CH N ð NG: ti ng n nh hư ng ñ n năng su t và s c kh e TAI N N: hàng năm có 1.2 tri u ngư i b ch t do tai n n xe c BI N ð I KHÍ H U TOÀN C U: phương ti n giao thông th i ra kho ng 25% khí CO2 có ngu n g c t hóa th ch CH T TH I: các phương ti n cũ h ng và b ph n xe c b lo i b làm tr m tr ng thêm v n ñ bãi rác th i ÁCH T C GIAO THÔNG: th i gian b m t do t c ngh n giao thông nh hư ng ñ n năng su t lao ñ ng chung 1 Có th truy c p ñ a ch http://www.uncrd.or.jp/env/est/ ñ bi t thêm thông tin v Trung tâm Phát tri n Khu v c c a Liên Hi p Qu c và ñ án Giao thông b n v ng, thân thi n v i môi trư ng (EST) c a cơ quan này. Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 3
  5. AN NINH NĂNG LƯ NG: s ph thu c vào các phương ti n s d ng xăng d u nh hư ng t i an ninh qu c gia HI U SU T KINH T : v n tài chính dành chi phí cho xe c làm gi m ngu n v n dành cho các kho n ñ u tư khác NGĂN CÁCH: ñư ng xá chia tách các c ng ñ ng và h n ch tương tác xã h i NH HƯ NG ð N C NH QUAN: xe c , ñư ng xá và bãi ñ xe xáo tr n môi trư ng t nhiên c a thành ph M T KHÔNG GIAN S NG: xe c và bãi ñ xe chi m nh ng kho ng không gian ñô th r ng l n Ngu n: Wright, 2005, trích t : UNCRD, 2007 C i thi n trong các h th ng giao thông ñô th d n ñ n c i thi n s c kh e cư dân ñô th . Có th th c hi n vi c di Nh ng h th ng giao thông ñô th t t có tác ñ ng tích c c chuy n trong ñô th m t cách t i s c kh e c a cư dân ñô th . C n có m t mô hình m i thành công b ng các l a cho vi c ñi l i ñô th và ti p c n thành ph , và mô hình ch n b n v ng khác. ñó ph i ñư c xây d ng trên cơ s m t l a ch n môi trư ng b n v ng, ví d trong ñó có vi c ñ m b o ti p c n d dàng các phương ti n giao thông công c ng không có chư ng ng i và không khói thu c, phương ti n không có ñ ng cơ và an toàn giao thông. Các thành ph c n m t h th ng giao thông góp ph n nâng cao s c kh e thông qua vi c gi m b t lư ng khí th i nhà kính, tăng cơ h i cho ho t ñ ng th ch t và tăng bình ñ ng v s c kh e b ng cách ñ m b o ti p c n an toàn và bình ñ ng ñ i v i giao thông ñô th b n v ng, lành m nh và thân thi n v i môi trư ng. ð án ESHUT nh m trao quy n cho các thành ph châu Á và khu v c Thái Bình Dương ñ xây d ng nh ng h th ng giao thông ñô th có th gi m b t lư ng khí th i nhà kính, tăng s bình ñ ng v s c kh e và ho t ñ ng th ch t, qua ñó gi i quy t v n ñ bi n ñ i khí h u, s c kh e và giao thông ñô th m t cách th ng nh t và chi n lư c ñ ñ t ñư c không ch các l i ích v kinh t và môi trư ng, mà c các l i ích v s c kh e và xã h i, t c là l i ích k t h p. Hi n nay ñã có năm thành ph tham gia sáng ki n ESHUT. Nh ng thành ph này s ñư c coi là nh ng ñi ñi m ñi n hình ñ khuy n khích các thành ph khác trong khu v c n l c ph n ñ u xây d ng các h th ng giao thông ñô th b n v ng, lành m nh và thân thi n v i môi trư ng. Nhân Ngày S c kh e Th gi i 2010, các thành ph ñi n hình cho sáng ki n ESHUT s gi i thi u thành t u c a mình b ng cách trình bày v quá trình tri n khai và tác ñ ng c a sáng ki n ESHUT c a thành ph mình t i m t Di n ñàn Thành ph do Văn phòng khu v c c a WHO Manila ñăng cai t ch c. Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 4
  6. Hình 1: Gi i pháp m i ngư i cùng có l i cho bi n ñ i khí h u và giao thông L i ích v kinh t Gi m ách t c, ti t ki m chi tiêu cho ngư i tiêu dùng, t o vi c làm, phát tri n doanh nghi p v a và nh , gi m b t tai n n giao thông, chuy n giao công ngh , b t l thu c vào nh p kh u/an ninh năng lư ng, tăng năng su t/hi u su t kinh t L i ích k t h p L i ích v môi trư ng L i ích v xã h i Gi m ti ng n, gi m ô nhi m ngu n C i thi n s c kh e (gi m béo phì, tăng nư c, gi m h p ch t h u cơ không n th l c, v.v.), gi m t i ph m và c ng c ñ nh, gi m khí nhà kính, gi m v t ch t an ninh, thúc ñ y bình ñ ng gi i, ti p d ng h t, gi m lư ng oxit sunfuric, gi m cân phương ti n giao thông công c ng lư ng oxít nitơric, gi m lư ng các-bon cho ngư i khuy t t t, c i thi n ti p c n monoxit, gi m lư ng ch t th i r n h c thu t, giao thi p c ng ñ ng, gi m tình tr ng ngăn cách gi a các c ng ñ ng Ngu n: UNCRD (2009) Gi i pháp m i ngư i cùng có l i cho Bi n ñ i khí h u và Giao thông Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 5
  7. Ph n 2: Tri n khai các d án ESHUT Tri n khai sáng ki n ESHUT khu v c Tây Thái Bình Dương K ho ch Khu v c Tây Thái Bình Dương là tìm ki m s ñ ng ý tham gia chi n d ch toàn c u “1000 thành ph , 1000 sinh m nh”2 c a ít nh t 200 thành ph (th trư ng, lãnh ñ o s y t thành ph và các khu v c phát tri n khác). Văn phòng khu v c c a WHO s ph i h p ch t ch v i t ch c UNCRD và các ñ i tác khác ñ xúc ti n sáng ki n Giao thông ñô th b n v ng, lành m nh, thân thi n v i môi trư ng (ESHUT). T t c các thành ph trong Khu v c ñư c kêu g i và khuy n khích tham gia các ho t ñ ng liên quan ñ n sáng ki n ESHUT. Hình 2. Sáu bư c ch ch t ñ ti n t i ESHUT ð m b o ch t lư ng liên t c Tăng (ñ u tư cho) Xây d ng các chính nghiên c u và phát tri n sách liên quan ñ n ñ ñ m b o vi c ñưa ra ESHUT và s d ng b ng ch ng Lâp k ho ch d án và ho t ñ ng, xây d ng các m c tiêu ng n h n, kh thi, ñ c p ñ n các v n ñ liên quan ñ ng th i ñ th hi n thành công bư c ñ u và c ng c s c ng tác Xác ñ nh và huy ñ ng các bên quan Thi t l p cơ ch h p tác B tñ u tâm ñ n sáng ki n ESHUT (ví d y ban ESHUT) 2 More information about the global World Health Day 2010 initiative can be found at: http://www.who.int/world- health-day/2010/en/index.html Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 6
  8. Xác ñ nh và thu hút s tham gia c a các bên quan tâm là bư c ñ u tiên có tính ch t quy t ñ nh. Các bên quan tâm bao g m t t c nh ng bên có nh hư ng t i và ch u tác ñ ng c a các chính sách, quy t ñ nh hay hành ñ ng trong m t h th ng nh t ñ nh. H quan tâm ñ n m t v n ñ và/ ho c có kh năng nh hư ng ñ n thành công c a vi c gi i quy t v n ñ ñó. Các bên quan tâm có th là các cá nhân, nhóm ngư i hay t ch c và h có th b t kỳ c p hay v trí nào trong xã h i, t c p toàn c u cho t i khu v c, qu c gia hay ñ a phương. Hình 3. Ví d v các bên quan tâm bên trong và bên ngoài ñ i v i sáng ki n ESHUT Bên ngoài ñ i tư ng hư ng l i: ngư i ñi b , ñi xe ñ p, h c sinh, ngư i ñi làm b ng phương ti n Bên trong công c ng, ngư i khuy t t t ngư i ñi u khi n phương ti n cơ gi i: các ñ ng nghi p trong ñơn v lái ô tô, mô tô các ngành công nghi p c p th p: (phòng, ban, t ) doanh nghi p ñ a phương, c a c p trên ho c c p dư i tr c ti p hàng ph c v khách du l ch nh ng ngư i ng h trong n i b phương ti n truy n thông “s p” nh ng nhân v t có nh hư ng, các ‘th n tư ng” c a qu c gia và các khu v c khác: giao thông v n ñ a phương t i, môi trư ng, quy ho ch ñô th , gi i h c thu t và vi n nghiên c u các t ch c phi chính ph t i ñ a phương, thông tin công c ng các t ch c xã h i dân s Thành l p y ban ESHUT cũng là m t bư c quy t ñ nh ñ ñ m b o s ph i h p gi a các bên quan tâm, và ñ m b o huy ñ ng ngu n l c. Dư i ñây là m t vài trong nh ng trách nhi m mà y ban ESHUT có th ph i gánh vác: • Th hi n s ng h v chính tr ñ i v i sáng ki n ESHUT và/ho c t o ñi u ki n cho ho t ñ ng ng h quá trình xây d ng giao thông ñô th b n v ng, lành m nh và thân thi n v i môi trư ng. • Xác ñ nh nh ng lĩnh v c công tác ưu tiên và th ng nh t k ho ch công tác và/ho c k ho ch hành ñ ng. • Quy t ñ nh v ho t ñ ng c a các ti u ban có th ñư c thành l p (nhóm công tác). • Tìm và xác ñ nh ngu n tài chính và các ngu n l c khác cho sáng ki n ESHUT (k c các ngu n l c công và tư nhân). Thành ph n c a m t y ban ESHUT s do các bên liên quan quy t ñ nh. Dư i ñây là m t s g i ý: Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 7
  9. • Th trư ng ho c phó Th trư ng (v trí có th ñ m trách: Ch t ch y ban) • y viên H i ñ ng Thành ph ph trách các v n ñ y t và xã h i (v trí có th ñ m trách: Phó Ch t ch y ban) • Các y viên H i ñ ng Thành ph ph trách lĩnh v c giao thông v n t i • Các y viên H i ñ ng Thành ph ph trách lĩnh v c môi trư ng • Các y viên H i ñ ng Thành ph ph trách quy ho ch ñô th hay lĩnh v c phát tri n ñô th • Các y viên H i ñ ng Thành ph ph trách lĩnh v c qu n lý ñô th • Các y viên H i ñ ng Thành ph ph trách công tác c i thi n các khu dân cư • N u có th : qu nâng cao s c kh e • N u có th : trung tâm phát tri n nâng cao và/ho c qu n lý s c kh e • các nhóm và t ch c thanh niên • khu v c tư nhân T t c m i ho t ñ ng c n ñư c l p k ho ch và tri n khai, c ng tác v i các t ch c phi chính ph quan tâm, ñ i di n c ng ñ ng, các nhóm c ng ñ ng (như ph n , thanh niên, hay y ban phát tri n c a thành ph ) và các trư ng ñ i h c và vi n nghiên c u quan tâm ñ n ho t ñ ng này n u có th . ði u ñó s giúp ñ m b o cho các can thi p ñư c duy trì su t năm 2010 và không ch gi i h n nh ng ho t ñ ng di n ra trong m t ngày. ð t o ñi u ki n cho vi c chia s kinh nghi m và h tr vi c h c h i gi a các thành ph , c n ph i lưu tài li u v t t c các ho t ñ ng ñư c tri n khai liên quan ñ n Ngày S c kh e Th gi i. Ví d v các sáng ki n ESHUT Trong b ng dư i ñây là ví d v các ho t ñ ng ng n h n có th th c hi n và k t qu dài h n có th ñ t ñư c. M c tiêu chính c a các ho t ñ ng ng n h n c n ph i là kh i ñ ng m t quy trình (ví d quy trình ng h hay huy ñ ng xã h i) có th t o ñi u ki n thu n l i ñ ñ t ñư c k t qu ESHUT dài h n. Trong ph l c 1 là ví d v các ch s ñ ñánh giá k t qu c a sáng ki n ESHUT. Các ho t ñ ng ng n h n có K t qu dài h n có th ñ t Tr ng tâm th th c hi n ñư c - xác ñ nh và thu hút s tham gia - ñ m b o xây d ng ñư c h Phương ti n c a các bên quan tâm th ng giao thông v n t i giao thông c m - t ch c các cu c h p, th o công c ng c m hút thu c lá hút thu c (TFPP) lu n hay h i th o t do v (k c các khu v c c m phương ti n giao thông c m hút thu c lá trong xe buýt, xe l a Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 8
  10. Các ho t ñ ng ng n h n có K t qu dài h n có th ñ t Tr ng tâm th th c hi n ñư c thu c các c p và xe ñi n ng m, và trong - treo áp phích và băng rôn các nhà ga và phòng ñ i) tuyên truy n v các nguy cơ s c - ñ m b o có bi n pháp thi kh e liên quan ñ n hút thu c lá hành quy ñ nh và có tác d ng t i nhà ga, b n xe, ñi m bán vé, nhà VSCC - xác ñ nh và thu hút s tham gia - ñ m b o xây d ng ñư c h c a các bên quan tâm th ng giao thông v n t i Phương ti n - t ch c các cu c h p, th o lu n công c ng c m s d ng giao thông c m hay h i th o t do v phương rư u và ma túy (k c các u ng rư u và s ti n giao thông c m u ng rư u khu v c c m u ng rư u và d ng ma túy và s d ng ma túy các c p s d ng ma túy trên xe buýt, (AFPP) - treo áp phích và băng rôn xe l a và xe ñi n ng m, tuyên truy n v các nguy cơ s c trong các nhà ga và phòng kh e liên quan ñ n l m d ng ñ i) rư u và ma túy t i nhà ga, b n - ñ m b o có bi n pháp thi xe, ñi m bán vé, nhà VSCC hành quy ñ nh và có tác d ng - xác ñ nh và thu hút s tham gia c a các bên quan tâm - t ch c các cu c h p, th o lu n hay h i th o t do các Ti n nghi v sinh c p v ti n nghi VSCC trong các công c ng trong h th ng giao thông ñô th - ñ m b o có các ti n nghi các h th ng công c ng s ch s , v sinh - treo áp phích và băng rôn giao thông ñô th tuyên truy n v các nguy cơ s c trong các h th ng giao (PSC) thông ñô th (xe buýt, xe l a, kh e c a các ti n nghi công xe ñi n ng m, v.v.) c ng không ñ m b o v sinh (vd. lây truy n b nh do nhà VSCC m t v sinh) - l p ñ t thi t b v sinh tay các nhà ga - xác ñ nh và thu hút s tham gia c a các bên quan tâm - t ch c các cu c h p, th o lu n hay h i th o t do các - quy ñ nh các tuy n ñư ng c p v thành ph thân thi n v i dành cho xe ñ p trong thành Thành ph thân ngư i ñi xe ñ p ph thi n v i ngư i - ngăn các tuy n ph trong - xây d ng các ñi m ñ xe ñi xe ñ p (BFC) nh ng ngày c m ô-tô và t ch c ñ p d ti p c n, an toàn/an ngày di u hành xe ñ p ninh trong thành ph - chuy n m t ph n không gian - cung c p các d ch v cho trong các bãi xe làm nơi ñ xe thuê xe ñ p trong thành ph ñ p - t ch c các bu i d y ñi xe ñ p cho h c sinh và ph huynh trong Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 9
  11. Các ho t ñ ng ng n h n có K t qu dài h n có th ñ t Tr ng tâm th th c hi n ñư c nhà trư ng - xác ñ nh và thu hút s tham gia c a các bên quan tâm - tăng s lư ng các khu v c - t ch c các cu c h p, th o thư ng xuyên c m ô-tô lu n hay h i th o t do các - tăng s lư ng các tuy n c p v vi c quy ñ nh các tuy n ph dành cho ngư i ñi b có Quy ñ nh các ph dành cho ngư i ñi b l i cho s c kh e (l p ñ t ñèn tuy n ph dành - ngăn các tuy n ph trong báo hi u qua ñư ng an toàn, cho ngư i ñi b nh ng ngày c m ô-tô và t ch c xây c u vư t, b trí gh ñá, ‘thi ñi b trong thành ph ” ki- t, v.v.) - b trí các ti n nghi công c ng - ñ m b o có các tuy n ph d c theo các tuy n ph dành dành cho ngư i ñi b an cho ngư i ñi b hi n có (gh ñá, toàn, nh t là cho ph n , tr cây xanh, ki- t, v.v.) em và ngư i già - ñ t thùng rác d c theo các tuy n ñư ng cho ngư i ñi b - ñ m b o m i ngư i ñ u có th d dàng ti p c n các - xác ñ nh và thu hút s tham gia tuy n ph dành cho ngư i ñi c a các bên quan tâm b , k c ngư i già, tr em, - t ch c các cu c h p, th o ðư ng ph và lu n hay h i th o t do các ngư i khuy t t t và nh ng ñư ng ñi b ngư i ñ y xe nôi và ng i xe c p v ñư ng ph và ñư ng ñi không có lăn b không có chư ng ng i chư ng ng i - ñ m b o các tuy n ph - t ch c s ki n ñi b v i s (BFS) dành cho ngư i ñi b ñư c tham gia c a các gia ñình (k c chi u sáng ñ y ñ và an toàn ñ y theo xe nôi) và s tham gia (vd. cho ph n và vào ban c a nh ng ngư i khuy t t t s ñêm) d ng xe lăn, và có bi n ch rõ - ñ m b o các bi n pháp nh ng khu v c khó ti p c n ñ m b o an toàn ñư c áp d ng và ch p hành - xác ñ nh và thu hút s tham gia c a các bên quan tâm - t ch c các cu c h p, th o - xây d ng các b n xe buýt Thi t k l i b n lu n hay h i th o t do các d ti p c n và an toàn (vd. xe buýt (BSR) c p v thi t k l i b n xe buýt qua ñư ng an toàn ñ ñ n - nêu b t nh ng v n ñ liên b n xe buýt, có ñèn chi u quan ñ n an toàn hi n nay c a sáng ban ñêm) các b n xe buýt - nêu b t nh ng khó khăn trong ti p c n b n xe buýt - xác ñ nh và thu hút s tham gia - các thay ñ i h th ng Tăng cư ng tính c a các bên quan tâm ñư ng ph và tuy n ñư ng liên k t (IC) - t ch c các cu c h p, th o dành cho ngư i ñi b lu n hay h i th o t do các - ñ m b o an toàn trên các Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 10
  12. Các ho t ñ ng ng n h n có K t qu dài h n có th ñ t Tr ng tâm th th c hi n ñư c c p v tăng cư ng tính liên k t tuy n ñư ng ph - t o d ng nh n th c và tăng cư ng s ng h c a công chúng ñ i v i vi c tăng cư ng tính liên k t, b ng cách ngăn các tuy n ph và t ch c các cu c ñi b trong thành ph - ñ m b o m i ngư i ñ u có th ti p c n các phương ti n giao thông công c ng, k c ngư i già, tr em, ngư i Tăng kh năng khuy t t t, ngư i ñ y xe nôi ti p c n phương và ng i xe lăn - (so sánh v i các “ñư ng ph ti n giao thông - xây d ng các bãi ñ xe an và ñư ng dành cho ngư i ñi b công c ng toàn và d ti p c n cho ô-tô không có chư ng ng i và an (không có và xe ñ p, g n các ñi m ti p toàn”) chư ng ng i và c n phương ti n giao thông an toàn) ñô th công c ng - ñ m b o phương ti n giao thông công c ng an toàn, nh t là cho ph n , tr em và ngư i già - xác ñ nh và thu hút s tham gia c a các bên quan tâm - t ch c các cu c h p, th o lu n hay h i th o t do các - ñ m b o các bi n pháp Ch t lư ng c p v ch t lư ng không khí ñ m b o tiêu chu n không không khí (AQ) - ñánh giá xem m t qu c gia hay khí an toàn qu c gia ñư c áp thành ph ñã có tiêu chu n v d ng và ch p hành hi u qu ch t lư ng không khí hay chưa (và nh ng tiêu chu n ñó ñã ñư c áp d ng chưa) Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 11
  13. Ph n 3: Các công c ESHUT thích h p Nh ng thông ñi p ESHUT ch ch t Các thông ñi p ch ch t là thông tin cơ b n làm căn c Giao thông ñô ñ xây d ng các tài li u tuyên truy n, qu ng bá, như th b n v ng, trang web, thông cáo báo chí và tuyên b , sách m ng. lành m nh, thân Chúng tôi khuy n khích các b n s d ng nh ng thông thi n v i môi ñi p ch ch t sau ñây ñ tuyên truy n cho các sáng trư ng (ESHUT) ki n Giao thông ñô th b n v ng, lành m nh, thân thi n v i môi trư ng (ESHUT) thành ph c a mình. Có sáu thông ñi p ESHUT ch ch t: • Các h th ng giao thông ñô th có tác ñ ng l n t i s c kh e và an toàn c a m i ngư i. • Quá trình ñô th hóa nhanh chóng và không có k ho ch thư ng d n ñ n yêu c u ph i xây d ng cơ s h t ng ñô th ñ ñáp ng tình tr ng tăng lư ng xe c lưu thông không ki m soát n i. • Có th th c hi n vi c di chuy n trong ñô th m t cách thành công b ng các l a ch n b n v ng khác. • Các h th ng giao thông ñô th t t có tác ñ ng tích c c t i s c kh e c a ngư i dân ñô th . • Giao thông ñô th vì môi trư ng b n v ng và có l i cho s c kh e (ESHUT) là khung ch ñ o chính sách và hành ñ ng ña lĩnh v c nh m xúc ti n m t chi n lư c m i ngư i cùng có l i cho các h th ng giao thông ñô th . • Sáng ki n ESHUT s ñ m b o duy trì s chú tr ng lâu dài ñ n s c kh e và môi trư ng, ch không ch gi i h n trong Ngày S c kh e Th gi i. Các h th ng giao thông ñô th có tác ñ ng l n t i s c kh e và an toàn c a m i ngư i. Chính sách, thi t k và ho t ñ ng c a các h th ng giao thông ñô th ñ u có ý nghĩa l n ñ i v i s c kh e và an toàn c a m i ngư i. Ví d , gaio thông v n t i ñư ng b có tác ñ ng l n t i s c kh e c a ngư i dân thông qua các v va ch m giao thông, ô nhi m không khí và ti ng n, qua lư ng khí th i nhà kính (CO2) d n ñ n bi n ñ i khí h u, ti ng n và thi u ho t ñ ng th ch t, cùng nhi u v n ñ khác n a. Nh ng h th ng giao thông ñô th thi t k kém không tính ñ n kh năng ti p c n phương ti n giao thông cho ngư i khuy t t t hay ngư i già, và có th khi n m i ngư i b phơi nhi m khói thu c lá th ñ ng trong các không gian giao thông công c ng ch t h p. Quá trình ñô th hóa nhanh chóng và không có k ho ch thư ng d n ñ n h u qu ph i phát tri n cơ s h t ng ñô th ñ ñáp ng tình tr ng tăng lư ng xe c lưu thông không ki m soát n i. Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 12
  14. Quá trình ñô th hóa nhanh chóng và không có k ho ch có nghĩa là s lư ng ngư i và hàng hoá ñòi h i ph i ñư c di chuy n ra vào khu v c thành ph và trong thành ph tăng không ng ng. N u không ñư c quy ho ch, thi t k h p lý và không có các chính sách/ quy ñ nh phù h p, quá trình ñô th hóa nhanh chóng s d n ñ n tình tr ng giao thông v n t i b ng xe c tăng không ki m soát n i. K t qu v a không có l i cho s c kh e ngư i dân ñô th v a không ñ m b o duy trì môi trư ng b n v ng. Có th th c hi n vi c di chuy n trong thành ph m t cách thành công b ng các l a ch n b n v ng khác. C n có m t cách tư duy m i v vi c di chuy n trong ñô th . Kh năng ti p c n các h th ng giao thông công c ng mà không g p tr ng i là ñi u t i quan tr ng ñ i v i nh ng ngư i khuy t t t và ngư i già. Các phương ti n giao thông công c ng, nhà ga và b n xe không khói thu c s b o v s c kh e m i ngư i, khi ta nghĩ ñ n t l 50% thi u niên ñ tu i 13–15 b phơi nhi m khói thu c th ñ ng nơi công c ng, trong ñó có các khu v c/phương ti n giao thông. Vi c b trí khu v c ñ xe ñ p g n các b n xe buýt và ga xe l a cũng s khuy n khích m i ngư i s d ng xe ñ p và ñáp ng nhu c u di chuy n không b gián ño n trong thành ph c a h . Thi t k c a các h th ng giao thông ñô th c n cân nh c các gi i pháp thân thi n v i ngư i s d ng nêu trên, vì nh ng gi i pháp ñó c ng c kh năng di chuy n và ti p c n phương ti n giao thông công c ng c a m i ñ i tư ng trong xã h i. Các h th ng giao thông ñô th t t có tác ñ ng tích c c t i s c kh e c a ngư i dân ñô th . ði xe ñ p, ñi b và các h th ng giao thông ñô th hi u qu có tác d ng duy trì môi trư ng b n v ng và giúp c i thi n s c kh e cho ngư i dân ñô th . N u tình hình không ñư c c i thi n, thì tình tr ng ô nhi m không khí ñô th và các v va ch m giao thông s cư p ñi hơn 600 000 m ng s ng m i năm. Giao thông không dùng phương ti n có ñ ng cơ (vd. ñi xe ñ p và ñi b ) và b ng xe buýt và tàu h a ñư c ph i h p t t s giúp gi m b t tình tr ng s d ng ô-tô riêng /xe máy, và nh ñó gi m t l t vong và b nh t t liên quan ñ n ô nhi m không khí, ti ng n và va ch m giao thông. Ngoài ra nh ng h th ng giao thông như v y s làm gi m m c khí th i nhà kính t các phương ti n có ñ ng cơ và thúc ñ y ho t ñ ng th ch t c a cư dân ñô th . Nh ng l a ch n giao thông ñó cung c p m t chi n lư c m i ngư i cùng có l i, và mang l i không ch l i ích kinh t mà còn l i ích v s c kh e và xã h i cho toàn xã h i (l i ích k t h p). Giao thông ñô th b n v ng, lành m nh, thân thi n v i môi trư ng (ESHUT) là khung ch ñ o chính sách và hành ñ ng ña lĩnh v c ñ xúc ti n m t chi n lư c m i ngư i cùng có l i cho các h th ng giao thông ñô th châu Á. T năm 2009 Văn phòng khu v c Tây Thái Bình Dương c a WHO, Trung tâm Phát tri n Khu v c c a Liên Hi p Qu c (UNCRD) và Liên minh vì các Thành ph Lành m nh (AFHC) ñã ph i h p làm vi c ñ xây d ng m t sáng ki n ña lĩnh v c (giao thông, môi trư ng và s c kh e) nh m qu ng bá cho ESHUT châu Á. M c tiêu t ng th c a ESHUT là xúc ti n m t chi n lư c m i ngư i cùng có l i cho các h th ng giao thông ñô th , v i tr ng tâm là môi trư ng và s c kh e. Các m c tiêu c th là trao quy n cho các thành ph châu Á ñ xây d ng nh ng h th ng giao thông ñô th lành m nh và gi i quy t v n ñ s c kh e, giao thông ñô th và bi n ñ i khí h u m t cách toàn di n và chi n lư c, nh m mang l i l i ích k t h p. Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 13
  15. Sáng ki n ESHUT s ñ m b o duy trì s chú tr ng lâu dài ñ n s c kh e và môi trư ng, ch không ch gi i h n trong Ngày S c kh e Th gi i. Ngày S c kh e Th gi i có th là s ki n di n ra m t s thành ph , nhưng các v n ñ và thách th c v s c kh e liên quan ñ n tình tr ng ñô th hóa s ñư c gi i quy t v lâu dài. ð ñ m b o nh ng v n ñ này ti p t c ñư c chú tr ng trong c năm 2010 và xa hơn n a, Khu v c Tây Thái Bình Dương c a WHO ñang nêu b t sáng ki n Giao thông ñô th b n v ng, lành m nh và thân thi n v i môi trư ng (ESHUT) như m t trong nh ng phương pháp ti p c n chính ñ ñ t ñư c tình tr ng ñô th hóa lành m nh cho Ngày S c kh e Th gi i 2010. Các thành ph Khu v c Tây Thái Bình Dương ñư c khuy n khích áp d ng sáng ki n ESHUT cho Ngày S c kh e Th gi i 2010 và lâu dài. Nh ng thông ñi p toàn c u cho Ngày S c kh e Th gi i 2010 B n có th tìm nh ng thông ñi p ch ch t này cùng các thông ñi p h tr và thông tin chính trong Ph n Hai c a B Công c dành cho các Nhà t ch c S ki n cho Ngày S c kh e Th gi i 2010, theo ñ a ch (http://www.who.int/world-health-day/2010/toolkit/en/index.html). • G n như toàn b s dân tăng thêm trong 30 năm ti p theo s là các khu ñô th . • Ngư i nghèo thành th ph i gánh ch u t l thi u tương x ng v nhi u lo i b nh t t và v n ñ v s c kh e. • Nh ng y u t chính tác ñ ng ñ n s c kh e khu v c thành th n m ngoài t m ki m soát c a ngành y t . • Chúng ta có nh ng hành ñ ng và gi i pháp ñ gi i quy t g c r c a các thách th c v s c kh e ñô th . • Xây d ng quan h c ng tác v i nhi u lĩnh v c/ngành khác nhau trong xã h i ñ làm cho thành ph c a chúng ta lành m nh hơn. Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 14
  16. Ngu n tài li u Tên tài li u ðư ng link Transportation Options for Megacities in the Developing World (p.65-111), In: Meeting the Challenges of Megacities in the Developing World (1996) (L a ch n giao thông v n t i cho http://www.nap.edu/catalog.php?record_id=5267 các thành ph có nhi u tri u dân các nư c ñang phát tri n (tr. 65-111), trong cu n ðáp ng thách th c c a các thành ph nhi u tri u dân các nư c ñang phát tri n) Sustainable Urban Transport Projects (Các ñ http://www.sutp.org/ án Giao thông ñô th b n v ng) Clean Air Initiative for Asian Cities (Sáng ki n http://www.cleanairnet.org/caiasia/1412/channel.html không khí s ch cho các thành ph châu Á) Proceedings of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, 2005, Vol. 5 (H sơ http://www.easts.info/on-line/proceedings_05.htm nghiên c u v giao thông v n t i c a Hi p H i ðông Nam Á, 2005, t p 5) A policy perspective for sustainable cities non- motorized transport (NMT) in Asia (undated) http://www.ucalgary.ca/EV/designresearch/projects/2000/ (Quan ñi m chính sách cho giao thông không cuc/tp/outreach/setty(transportation).pdf dùng phương ti n có ñ ng cơ c a các thành ph b n v ng châu Á) Investing in sustainable urban transport: the GEF Experience (Global Environment http://www.gefweb.org/uploadedFiles/Publications/Investi Facility)(ð u tư cho giao thông ñô th b n v ng: ng-Urban-Transportation.pdf Kinh nghi m Năng l c Môi trư ng toàn c u) Analysis of policy processes to introduce Bus Rapid Transit Systems in Asian Cities: from the perspective of lesson-drawing: cases of Jakarta, Seoul and Beijing (Phân tích các quy trình chính http://www.docstoc.com/docs/2370895/Analysis-of- sách ñ ñưa vào áp d ng h th ng xe buýt policy-processes-to-introduce-Bus-Rapid-Transit nhanh trong các thành ph châu Á: t quan ñi m rút kinh nghi m, bài h c t các thành ph Gia-các-ta, Xơ-un và B c-kinh) Physical activity through transport as part of daily activities (Ho t ñ ng th ch t thông qua http://www.euro.who.int/document/Trt/Booklet.pdf giao thông như m t ph n c a ho t ñ ng hàng ngày) Global Age-friendly Cities: A Guide (Các thành http://www.who.int/ageing/publications/Global_age_friend ph thân thi n v i ngư i già trên toàn c u: Sách ly_cities_Guide_English.pdf hư ng d n) Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 15
  17. Thông tin c n thi t v các sáng ki n ESHUT kh thi Có th s d ng các ngu n thông tin sau ñ h tr công tác l p k ho ch và kh i ñ ng m t chương trình giao thông ñô th vì môi trư ng b n v ng và có l i cho s c kh e. Sáng ki n Ngu n thông tin ESHUT Phương ti n giao thông công c ng Thailand: http://thainews.prd.go.th/en/news.php?id=255210030008 c m hut thu c lá Thành ph thân Marikina: http://www.alliance- thi n v i ngư i ñi healthycities.com/PDF/WHOAward2008/GoodPractice/ClimateChange/WHO2008- xe ñ p (BFC) GPA-Climate-Marikina.pdf Helmet wearing (Phnom Penh): ðư ng không có http://www.who.int/violence_injury_prevention/road_traffic/5year_strategy/khm/en/i chư ng ng i và ndex.html an toàn và Car-free days: http://www.cleanairnet.org/caiasia/1412/article-59629.html ñư ng dành cho Global age-friendly cities: ngư i ñi b http://www.who.int/ageing/publications/Global_age_friendly_cities_Guide_English. pdf Tăng cư ng tính Roadway connectivity: http://www.vtpi.org/tdm/tdm116.htm liên k t (IC) Tăng cư ng ti p c n phương ti n giao thông công Seoul: http://www.jrtr.net/jrtr25/pdf/f25_kim.pdf c ng (không có chư ng ng i và an toàn) Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 16
  18. Danh m c các Ch s ESHUT có th s d ng ñ ðánh giá Tình hình Ban ñ u Xét t m quan tr ng c a vi c lưu h sơ, ñánh giá và giám sát vi c tri n khai các sáng ki n và chương trình ñ thu th p b ng ch ng v hi u qu c a chúng, b ng dư i ñây ñưa ví d v nh ng ch s dùng ñ ghi l i các ho t ñ ng nêu trên. C n ph i ti n hành ñánh giá tình hình ban ñ u trư c khi tri n khai các sáng ki n và chương trình m i. Các ch s có th dùng ñ Các ch s có th dùng ñ Tr ng tâm ñánh giá k t qu c a các ho t ñánh giá k t qu c a các ñ ng ng n h n ho t ñ ng dài h n - s lư ng các bên quan tâm tham gia - s bu i h p, th o lu n hay h i th o t -s khu v c giao thông công c ng Phương ti n giao do ñã ñư c t ch c hay khu v c c m hút thu c lá thông công c ng c m -s áp phích và băng rôn ñư c treo và -sô ho t ñ ng thi hành lu t hút thu c lá (TFPP) sô lư ng ñ a ñi m treo nh ng băng -s ngư i hút thu c lá rôn, áp phích ñó - s lư ng các bên quan tâm tham gia - s lư ng khu v c giao thông công Phương ti n giao - s bu i h p, th o lu n hay h i th o t c ng hay khu v c c m u ng rư u thông công c ng c m do ñã ñư c t ch c hay s d ng ma túy u ng rư u và s - s áp phích và băng rôn ñư c treo - s ho t ñ ng thi hành lu t d ng ma túy (AFPP) và sô lư ng ñ a ñi m treo nh ng băng -s v s d ng rư u và ma túy rôn, áp phích ñó khu v c giao thông công c ng - s lư ng các bên quan tâm tham gia -s lư ng ti n nghi v sinh công Các ti n nghi v sinh - s bu i h p, th o lu n hay h i th o t c ng ñ m b o v sinh và s ch s ñã công c ng trong h do ñã ñư c t ch c b trí trong các h th ng giao thông th ng giao thông ñô - s áp phích và băng rôn ñư c treo ñô th (tàu ñi n ng m, xe buýt, xe th (PSC) và sô lư ng ñ a ñi m treo nh ng băng l a, v.v.) rôn, áp phích ñó -ñ dài (km) c a các ñư ng dành cho xe ñ p ñã ñưa vào s d ng trên - s lư ng các bên quan tâm tham gia toàn thành ph - s bu i h p, th o lu n hay h i th o t -s ñ a ñi m ñ xe ñ p ñã ñư c b Thành ph thân thi n do ñã ñư c t ch c trí v i ngư i ñi xe ñ p -s ñư ng ph b ch n và ư c tính s -s cơ s cho thuê xe ñ p hi n có (BFC) ngư i tham gia -s lư ng xe ñ p ñư c thuê m i -s bu i d y ñi xe ñ p t ch c trong ngày hay m i tu n các trư ng h c -s ngư i s d ng các khu v c ñ xe ñ p - s lư ng các bên quan tâm tham gia - s bu i h p, th o lu n hay h i th o t -s các khu v c thư ng xuyên c m do ñã ñư c t ch c ô-tô ñã ñư c quy ñ nh - s ñư ng ph b ch n và ư c tính s -s lư ng ñèn ñư ng, c u vư t, ki- Quy ñ nh các tuy n ngư i tham gia t, v.v. ñư ng ph dành cho -s lư ng và lo i ti n nghi công c ng - s v vi c (liên quan ñ n b o l c, ngư i ñi b b trí d c theo nh ng tuy n ñư ng t i n n) trên các tuy n ñư ng dành dành cho ngư i ñi b hi n có cho ngư i ñi b -s lư ng thùng rác ñ t trên các tuy n ñư ng dành cho ngư i ñi b -s ñư ng dành cho ngư i ñi b ñã ñư c b trí ñ ñ m b o qua ñư ng ðư ng không có -s lư ng các bên quan tâm tham gia d dàng chư ng ng i và an -s bu i h p, th o lu n hay h i th o t - s ñèn ñư ng ñã ñư c l p ñ t toàn và ñư ng dành do ñã ñư c t ch c - s nhân viên b o v làm vi c t i cho ngư i ñi b -s s ki n ñi b ñã ñư c t ch c các ñ a ñi m công c ng (BFS) - s v vi c (liên quan ñ n b o l c, t i n n) nơi công c ng Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 17
  19. Các ch s có th dùng ñ Các ch s có th dùng ñ Tr ng tâm ñánh giá k t qu c a các ho t ñánh giá k t qu c a các ñ ng ng n h n ho t ñ ng dài h n - s lư ng các bên quan tâm tham gia - s bu i h p, th o lu n hay h i th o t do ñã ñư c t ch c -s ñèn ñư ng ñã ñư c l p ñ t -s s ki n công c ng ñã ñư c t ch c -s nhân viên b o v làm vi c t i Thi t k l i ñi m ñ ñ nâng cao nh n th c c a công các ñ a ñi m công c ng xe buýt chúng v các v n ñ liên quan ñ n an -s v vi c (liên quan ñ n b o l c, toàn hi n t i c a các b n xe buýt và t i n n) nơi công c ng nh ng khó khăn g p ph i khi ti p c n b n xe buýt - s lư ng các bên quan tâm tham gia -s l n thay ñ i h th ng ñư ng ph Tăng cư ng tính liên - s bu i h p, th o lu n hay h i th o t và ngõ k t (IC) do ñã ñư c t ch c - s tai n n giao thông - s l n thay ñ i cơ s h t ng ñ Tăng cư ng ti p c n tăng m c ti p c n phương ti n giao phương ti n giao - (so sánh v i “ñư ng ph không có thông công c ng thông công c ng chư ng ng i và an toàn và ñư ng -s lư ng bãi/ñi m ñ xe dành cho (không có chư ng dánh cho ngư i ñi b ”) ô tô và xe ñ p g n ñ a ñi m giao ng i và an toàn) thông công c ng ñô th -s v vi c x y ra nơi công c ng Tài li u tham kh o UNCRD (2007): Environmentally Sustainable Transport for Asian Cities: A Sourcebook. United Centre for Regional Development, Nagoya, Japan. UNCRD (2009): Win-Win Solutions to Climate Change and Transport. United Centre for Regional Development, Nagoya, Japan. Sách gi i thi u ESHUT – Tài li u d th o t m th i 18
nguon tai.lieu . vn