Xem mẫu
Chương II - 1. Khái quát chung
Chương II
Sự THỂ HIỆN VÀ ÁP DỤNG
Tư TƯỞNG PHÂN QUYỂN TRONG Tố CHỨC BỘ MÁY NHÀ NƯỚC ở MỘT số Nước Tư BẢN
I. KHÁI QUÁT CHUNG
Tìm hiểu về quá trình hìnli thành và phát triển của tu` tudng phân quyển trong lịch sử ta thấy, tư tương này vòn xuất phát từ thực tiễn tỏ chức bộ máy nhà nước, sau (ló ciưọc các nhà tư tương khái quát V`ề mặt lý luận, xây dựng thành lý thuyêt phân quyên, tiếp tục đưỢc thể hiện và áp tlụiig trong thực tiễn tô chức bộ máy nhà nước. Nội dung tư tưỏng phân quyên được thê hiện và áp dụng trong tô chức bộ máy nhả nước có thể hiếu một cách khái quát theo (`ách giái thích của Leslie Lipson rằng: "... danh fừ mơ hò "quyển lực" không được rỏ ràng lắm. Đê hiỗu rõ chủ thuyết này, khoan nói tới quyển lực, mà thay ưào đó, nân phán biệt những ngành trong chính quyền và những "chức năng" của chúng. Mỗi ngành là một tỏ chức các cơ quan với viên chức. Các cong tác do các cơ quan này đảm nhận íỊọi lò chức năng. Với sự phân biệt đó, ta có thê định nghĩa lọi chù thuyết này vá Ịý ìuận như sau: Các hoạt dộng của chính quyền tập hỢp thành ha ngành. Ba ngành này theo sự quan sát là có thực, vì chúng phát sinh không
111
Tưtưởng phân chia quyến lực nhà nưỏc với việc tò chức...
phải từ lý thuyết dự tường mà từ tính chảt cua coc chức năng. Làm luật là một việc, cai trị là một việc và xứ an lại là một ưiộc khác. Ai củng nhận thấy răng dó là hớn chát của tiến trinh chính quyền. Làm sao đê ba hoạt động dỏ có the thè hiện trong các định chế của quốc giaỉ Nếu phán quyền là mục đích chí đạo thì có thê thực hiện điều dó bằng cách thiết íậo trong chính quyền ba ngành với nhõn viên riêng biệt. Ta chỉ định cho một ngành toàn bộ còng tác làm luật, cho ngành thứ hai toàn bộ công tác hành chinh và cho nqành thứ ba toàn bộ công tác tư pháp. Bằng cách thiết lập từng ngành tương ứng vâi từng chức năng, ta có thê thực thi sự phân quyền từ lĩnh vực lý thuyết sang cơ cấu chính trị thực tế"
Trong thực tiễn tố’ chức bộ máy nhà nuớc, tư tưỏng này được thê hiện ỏ những nội dung sau;
Thứ nhất, quyên lực nhà nước được phân tách thành các loại lập pháp, hành pháp, tư pháp và được trao cho các cơ quan nhà nước khác nhau thực hiện. Các cơ quan ấy có chức năng, nhiệm vụ quyền hạn khác nhau và có sự chuyên môn hóa trong hoạt động. Mỗi cơ quan sẽ chuyên chú vào việc thực hiện chức năng, thẩm quyên riéng của mình. Cá ba loại cơ quan ấy đều hoạt động trên cơ sớ luật pháp. Sự phân bò quyến lực giũa các oơ quan dó sao cho không một cơ quan nào nắm trọn vẹn quyền lực nhà nuỏc.
`liiịìson.I/ "Những vấn để căn bản của chinh trị". Đặng Tâni dịch Sài Gòn 1974, tr. 395 .
112
Chudng II - I. Khai quat chung
■chon^r mot c(j quan nao c(`) the tach khcTi chiic iiang ciia niinh va cung khong mot co` (¡uan nao du`dc sai khien hoac clicn Ian chiic nang ciia cd quan kliac.
Thu`hai. cac c(j quan hip pliap. hanh phap va tU phap khong chi doc hip vdi nhau khi thuc hien chiic nang, tham quyen ciia minh ma con co the kiem che, ngan can hoac doi trong vdi nhau trong hoat dong, khong co cd quan nao nam ngoai .su giam sat. kiem tra tu phia cd quan khac. Dieu do se giiip cho moi cd quan co the ngan can dude sii Ian quyen, vudt quyen ciia cti quan khac, dong thdi co the tianh du`dc sU chuyen quyen doc doan, lam quyen trong viec thuc hien quyen luc nhii !uidc, nhd do ma bao dam tii do cho cong dan va tranh duoc nhi`ing noi nguy hai khac ctia sii lam quyen. Bdi le; "Quyen li/c ditilc vi nhi/ mot dong song Idn. Khi giii no trong pham vi gidi hqn cua hai bd, no co cd VC dcp vd si/ hi/u ich, nhUng khi no phd vd bd thi no sc qua hung di7 nhii hi chan diing giita dong, no se cudn troi moi thilt, tan phd vd huy hogi bat cd ncfi ndo md no di qua"\ Vay nen, muon cho cac cd quan ti`en thiic sU dUdc chia tach vdi nhau de vii`a doc lap v6i nhau, vCia chuyen mon hoa trong hoat dong lai vua co the kiem che, ngan can nhau thi chung phai bao gom nhiing nhan vien khiic nhau, Trong cung mot thdi gian, mot ngu`di chi co the la thanh viim cua mot trong ba cd quan do. Song moi cd quan co the
‘Hat(`s.V.Ij. HaU`s.M. Walker.(`: "Lei
nguon tai.lieu . vn