Ebook Thống nhất phân công và phối hợp quyền lực nhà nước ở Việt Nam: Phần 1

TS. LÉ QUÕCHÚNG THỐNG NHẤT PHÂN CÔNG VÀ PHÔI HOỈP QUYẾN LỰC NHÀ NVỚC ở VIỆT NAM NHÀ XIIAT (ÍÀNTII^PHÁP HÀ NÔI 2004 LỜI GIỚI THIỆU Nkà nước là vấn đề cơ bản của mọi cuộc cách mạng xã hội trong tất cả các thời đại. Theo suốt chiều dài lịch sử phát triển của nhăn loại kể từ khi nhả nước ra đời đến nay, đă có bốn kiểu nhà nước thay thế nhau và kiểu nhà nước sau bao giờ củng tiến bộ và hoàn thiện hơn kiểu nhà nước trước. Giai cáp cầm quyền qua các thời đại đă dựa trên hai nguyên tắc cơ bán đê tổ chức xăy dựng bộ máy nhà nước, đó là: nguyên tắc tập quyền và nguyên tắc phán quyền. Tổ chức quyền lực nhà nước trong nhà nước dân chủ dừ được xáy dựng trên bất cứ nguyên tắc nào đều phải đảm bảo những cơ sởpháp lý đê nhà nước tiến hành có hiệu quả các hinh thức hoạt động cơ bản là hoạt động lập pháp, hành pháp và tư pháp. Chỉ có trên cơ sở đó nhà nưởc mới thực hiện được đầy đủ các chức năng và nhiệm vụ của minh. Từ xuất phát điếm đá được kiểm nghiệm qua lịch sử đó, việc nghiên cứu một cách nghiêm túc và đầy đủ nội dung, ý nghĩa của nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phàn công và phổi hỢp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp ở nước ta có ý nghĩa hết sức quan trọng cả về lý luận lẫn thực tiễn, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay khi Đáng và Nhà nước đang từng bước tổ chức xãy dựng Nhà nước pháp quyền xá hội chủ nghĩa của dân, do dãn và vì dán. Nghị quyết đại hội VIII của Đảng cộng sản Việt Nam đổ nhấn mạnh tiếp tục cải cách bộ máy nhà nước, xáy dựng vá hoàn thiện Nhà nước Cộng hoà xã hội chù nghĩa Việt Nam theo năm quan điểm lớn, trong đó khắng định: “Quyền lực nhà nước là thống nhát, có sự phán công và phôĩ hỢp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tưpháp**" Trong phần IX Báo cáo chinh trị của Ban chấp hành Trung ương Đàng khóa v in tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng, một lần nừa khẳng định nhiệm uụ đẩy mạnh cải cách tổ chức uà hoạt động của Nhà nước, phát huy dăn chủ, tăng cường pháp chế. về nhiệm vụ xáy dựng Nhà nước pháp quyền xá hội chủ nghĩa dưới sự lành đạo của Đảng, Báo cáo đã khắng định: "... Nhà nước ta là công cụ chủ yếu đê thực hiện quyền làm chủ cùa nhân dân, là Nhà nước pháp quyền của dàn, do dàn, vi dán. Quyén lực nhà nưởc là thống nhát, có sự phàn công và phôi hợp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyén lập pháp, hành pháp, tư pháp"``^`. Tư tưởng đó đá được thế chê hoá vào Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi) tại Điểu 2: “Nhà Đàng Cộng sán Việt Nam: Vàn kiện Dại hội dại biểu loàn quỏc lấn thù VIII. Nxb Chính irỊ quốc gia, Hà Nội, (1996), tr. 129. Đảng Cộng sán Việt nam: Vản kiện Đại hội dại biểu toàn quôc lán thứ IX, Nxb Chính tri quốc gia. Hà Nội. (2001), tr. 131. nước cộng hòa xá hội chù nghĩa Vu`t Nam là Nhà nước pháp quyến xá hội chủ nghĩa cúo nhãn dán, do nhàn dàn, vì nhán dân. Tất cả quyền lực nha nước thuộc về nhân dân mờ nến táng là liên minh giai cáp cõng nhân với giai cấp nông dán và đội ngủ trí thức... quvén lực nhà nước là thống nhất, có sự phán công và phối hơp ỊỊÌữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các qusển láp pháp, hành pháp, tư pháp``. Đè xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà nước theo quan điếm của Đáng, nhất thiết phái .VÁC định rõ chức năng, quyền hạn, nhiệm vụ cùa các cơ quan nhà nước, đồng thời xác định rõ sự phân công và phổi hớp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước trong việc tổ chức thực hiện quyền lực nhà nước thôhg nhốt. Mõì quan kệ nàv cần phải được quy định rỏ ràng trong Hiến pháp uà trong các đạo luật về tổ chức cơ quan nhà nước. Đáy là yêu cẩu hết sức bức xức đôì với sự nghiệp đôi mới tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nước dưới sự lành đạo của Đảng. Vốn đế tổ chức quyền lực nhã nưởc luôn ỉà vấn đềphửc tạp và cóỹ nghĩa quyết định đến toàn bọ hệ thống chính trị, hình thức chinh thế, cấu trúc tò chức hộ máy nhà nước và đời sống chinh trị, kinh tế, văn hỏa, xã hội của quốc gia. Giai cấp nào nắm giữ được quyến lực nhà nước thi giai cấp đó thiết lập được sự thống trị cứa minh đôì với xă hội. Vé mật lỹ luận, cảc nhà luật học lỉeu cho rằng việc Đảng Cộng sán Việt Nam nhấn mạnh nfỉu\ẽn tắc quyền lực nhà nước là thòng nhất, có sự phán công và phôi hỢp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp là sự sáng tạo sắc bén của Đáng’, song khi đi vào giải quyết các vấn để cụ thểnhư: thống nhất các quyển lập pháp, hành pháp, tư pháp như thê nào? Thống nhất vào nhân dân hay thông nhát vào Quốc hội? Thực hiện sự phẫn công các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp ra sao? Đău là phần được phản định rành mạch và đáu là phần đan xen giữa các quyền đó? Thực tiễn tổ chức quyền lực nhà nước qua các Hiển pháp năm 1946, năm 1959, năm 1980 và năm 1992 như thế nào? Kinh nghiệm cần rút ra và hướng hoàn thiện về mặt lý luận khẳng định sự phán công, phôi hợp các cơ quan nhà nước thực hiện quyển lập pháp, hành pháp, tư pháp, nhưng trên thực tế sự phản công đó chưa chặt chẽ, rõ ràng. Vì vậy, cần có sự nghiên cửu cơ bản và có hệ thống, ỉàm sáng tỏ các vấn đề như bản chất của quyền lực nhà nước, sự thống nhất của quyền lực nhà nước và cơ chếthực hiện quyền lực nhà nước thông qua sự phân công và phôi hợp các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. Xuất phát từ những yêu cầu bức xúc nói trên, Tiến sỹ Lê Quốc Hùng đả viết cuốn sách "Thống nhất, phán công uà phối hợp quyền lực nhà nước Viêt Nam", cùng vởi sự giúp đỡ của các nhà khoa học, đậc biệt là GS.TS. Hoàng Vản Hảo. Đáy là công trinh đấu tiên để cập đến nguyên tắc Nguyễn Đàng Dung: Một sô*vấn để vể Hiến pháp và bộ máv nhả nưốc, Nxb Cxiao thông vận tải. Hà Nộì, (2001), tr. 243. 8 ... - tailieumienphi.vn