Xem mẫu
- §æi míi vµ ph¸t triÓn ë ViÖt Nam -
Mét sè vÊn ®Ò Lý luËn vµ thùc tiÔn
NguyÔn Phó Träng(*) (chñ biªn). §æi míi vµ
ph¸t triÓn ë ViÖt Nam - Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ
thùc tiÔn. H.: ChÝnh trÞ quèc gia, 2006, 484 trang.
§µm §øc V−îng(**)
giíi thiÖu
Cuèn s¸ch lµ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña §Ò tµi ®éc lËp cÊp
nhµ n−íc cña Héi ®ång Lý luËn Trung −¬ng vÒ mét sè
vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn trong c«ng cuéc ®æi míi vµ
ph¸t triÓn ë ViÖt Nam. C«ng tr×nh nµy ®· gãp phÇn
quan träng vµo viÖc h×nh thµnh "B¸o c¸o Tæng kÕt mét
sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn qua 20 n¨m ®æi míi"
(1986-2006). Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh cña B¸o c¸o nµy ®·
®−îc ch¾t läc ®−a vµo v¨n kiÖn §¹i héi X cña §¶ng.
Víi gÇn 500 trang, khæ giÊy lín, cuèn s¸ch ®· nªu bËt
qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®−êng lèi ®æi míi;
ph©n tÝch vÒ kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ
nghÜa; x©y dùng v¨n ho¸ vµ con ng−êi; c¬ cÊu x· héi vµ
mét sè vÊn ®Ò x· héi bøc xóc; ph¸t huy søc m¹nh ®¹i
®oµn kÕt toµn d©n téc trong t×nh h×nh míi; ®æi míi hÖ
thèng chÝnh trÞ, ph¸t huy d©n chñ x· héi chñ nghÜa;
chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i thêi kú ®æi míi; b¶o vÖ Tæ quèc x·
héi chñ nghÜa trong t×nh h×nh míi; lý luËn vÒ chñ nghÜa
x· héi vµ con ®−êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta.
C ¸c t¸c gi¶ ®· ph©n tÝch, lµm râ qu¸
tr×nh h×nh thµnh t− duy ®æi míi,
tr−íc hÕt lµ ®æi míi t− duy kinh tÕ, tiÕn
kh¸ch quan, lµ mét qu¸ tr×nh t×m tßi,
thö nghiÖm,(*)lµ kÕt qu¶ cña c¶ mét thêi
kú vËn ®éng quyÕt liÖt,(**)®Êu tranh
®Õn ®æi míi toµn diÖn trªn c¸c mÆt cña trong nhËn thøc cña mçi con ng−êi.
®êi sèng x· héi, phÊn ®Êu tõng b−íc Tr¶i qua nh÷ng b−íc th¨ng trÇm cña
tho¸t ra khái n−íc kÐm ph¸t triÓn ®Ó c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc, cµng kh¼ng
®Õn n¨m 2020 ®−a n−íc ta c¬ b¶n trë
thµnh mét n−íc c«ng nghiÖp theo (*)
GS.,TS. chñ tÞch Héi ®ång Lý luËn Trung −¬ng.
h−íng hiÖn ®¹i. §æi míi lµ mét yªu cÇu (**)
PGS., TS. Héi ®ång Lý luËn Trung −¬ng
- 4 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10, 2006
®Þnh ®−êng lèi ®æi míi lµ cÇn thiÕt cho lý luËn sau:
qu¸ tr×nh vËn ®éng tiÕn lªn cña ViÖt
Mét lµ: §· x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng
Nam. §©y võa lµ lÞch sö, võa lµ hiÖn
nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ®æi míi: 1/ §æi
t¹i, võa lµ t−¬ng lai. Lùc l−îng ®æi míi
míi kh«ng ph¶i lµ thay ®æi môc tiªu x·
®−îc x¸c ®Þnh râ, chÝnh lµ nh©n d©n.
héi chñ nghÜa, mµ lµ lµm cho môc tiªu
TrÝ tuÖ, vËt chÊt, tinh thÇn ®Òu ë c¶ n¬i
Êy thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ b»ng nh÷ng
d©n; x¸c ®Þnh râ ®æi míi lµ sù nghiÖp
quan ®iÓm ®óng ®¾n vÒ chñ nghÜa x·
cña nhiÒu thÕ hÖ, nhÊt lµ thÕ hÖ trÎ
héi, b»ng nh÷ng h×nh thøc, b−íc ®i vµ
ViÖt Nam biÖn ph¸p thÝch hîp. 2/ §æi míi nh»m
rÊt n¨ng ph¸t triÓn s¸ng t¹o chñ nghÜa Marx-
®éng vµ Lenin, phï hîp víi ®iÒu kiÖn, hoµn
s¸ng t¹o. c¶nh cña ViÖt Nam; kh«ng m¸y mãc,
Nh©n d©n gi¸o ®iÒu. 3/ §æi míi tæ chøc vµ ph−¬ng
lµ ng−êi thøc ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ
lµm nªn nh»m ph¸t huy vai trß lµm chñ cña
lÞch sö vµ nh©n d©n, t¨ng c−êng vai trß l·nh ®¹o
quyÕt ®Þnh cña §¶ng, hiÖu lùc qu¶n lý cña Nhµ
lÞch sö. V× n−íc. 4/ Kh¼ng ®Þnh sù l·nh ®¹o cña
vËy, muèn §¶ng; ®ång thêi, l¾ng nghe tiÕp nhËn
thùc hiÖn mét c¸ch nghiªm tóc nh÷ng ý kiÕn
c«ng cuéc trung thùc phª b×nh nh÷ng khuyÕt
®æi míi thµnh c«ng, ph¶i l¾ng nghe ý ®iÓm trong sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ
kiÕn nh©n d©n, ®éng viªn ®−îc c¸c tÇng trong c«ng t¸c x©y dùng §¶ng. 5/ X©y
líp nh©n d©n h¨ng h¸i thi ®ua lao ®éng dùng nÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa,
s¶n xuÊt vµ ®éng viªn phong trµo ph¸t ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n
huy s¸ng kiÕn cña c¸c ®Þa ph−¬ng, nh¹y trªn mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi.
c¶m n¾m b¾t vÊn ®Ò míi do thùc tiÔn 6/ KÕt hîp søc m¹nh cña d©n téc víi
®Êt n−íc ®Æt ra; khi cã nh÷ng ý kiÕn søc m¹nh cña thêi ®¹i trong ®iÒu kiÖn
kh¸c nhau, th× t×m lêi gi¶i ®¸p tõ thùc lÞch sö míi.
tiÔn. §æi míi víi tinh thÇn tù chñ, s¸ng Hai lµ: §· x¸c ®Þnh t−¬ng ®èi râ
t¹o, xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn s«i ®éng cña vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x©y dùng
®Êt n−íc; ®ång thêi, cã tham kh¶o kinh §¶ng, coi “ph¸t triÓn kinh tÕ lµ nhiÖm
nghiÖm quèc tÕ. §æi míi ph¶i cã tæng vô trung t©m, x©y dùng §¶ng lµ nhiÖm
kÕt, rót kinh nghiÖm vµ ph¶i cã ph−¬ng vô then chèt”. VÞ trÝ “trung t©m” ë ®©y
ph¸p vµ nghÖ thuËt gi¶i quyÕt m©u ®−îc x¸c ®Þnh nh− mét “trôc gi÷a”, tËp
thuÉn n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ®æi míi. trung nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ, ¶nh
C¸ch m¹ng lµ s¸ng t¹o. §æi míi còng lµ h−ëng cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸c
s¸ng t¹o.
lÜnh vùc kh¸c. VÞ trÝ “then chèt” cã tÇm
Nh×n l¹i 20 n¨m ®æi míi, trªn c¬ së quan träng ngang víi “trung t©m”,
nh÷ng néi dung ®−îc tr×nh bµy trong còng cã t¸c dông ®èi víi toµn bé nh−
cuèn s¸ch, cã thÓ rót ra mét sè vÊn ®Ò “trung t©m”. ë ®©y, cßn cã sù g¾n kÕt
- §æi míi vµ ph¸t triÓn... 5
gi÷a lÜnh vùc kinh tÕ víi c¸c lÜnh vùc dung ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa trong
kh¸c thuéc hÖ thèng chÝnh trÞ, v¨n ho¸, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng. B−íc ®Çu
x· héi, quèc phßng, an ninh, ®èi ngo¹i. ®· chØ ra ®−îc lµ kinh tÕ ViÖt Nam ph¶i
n©ng lªn tÇm kinh tÕ tri thøc, ph¶i t¹o
Ba lµ: §· x¸c ®Þnh vÒ c¬ b¶n chñ
ra thÕ m¹nh cña ®Êt n−íc, phôc vô sù
tr−¬ng, ®−êng lèi, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn
nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸,
kinh tÕ ViÖt Nam. §ã lµ “chÝnh s¸ch
ph¶i n©ng cao ®−îc ®êi sèng cña nh©n
ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
d©n, c¶i thiÖn ®−îc bé mÆt x· héi; kinh
thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ
tÕ ph¸t triÓn theo h−íng ®a thµnh phÇn,
tr−êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n−íc theo
®a së h÷u, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t
®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, ®ã chÝnh
®éng theo ph¸p luËt, b×nh ®¼ng tr−íc
lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x·
luËt ph¸p, cïng ph¸t triÓn, cïng hîp
héi chñ nghÜa”. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ
t¸c, cïng c¹nh tranh lµnh m¹nh, t¹o
®Òu ®−îc “ch¬i” tù do trªn “s©n ch¬i” cña
thµnh nh÷ng m¾t xÝch quan träng hîp
m×nh. NÕu nh− nh÷ng n¨m, th¸ng sèng
thµnh nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh
thêi bao cÊp, chØ ch¨m lo mét c¸ch
h−íng x· héi chñ nghÜa; ®a d¹ng ho¸ vµ
thuÇn tuý ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ quèc
n©ng cao tÝnh chñ ®éng cña c¸c chñ thÓ
doanh (sau gäi lµ kinh tÕ nhµ n−íc), th×
lµm kinh tÕ; kinh tÕ nhµ n−íc n¾m vai
thêi kú ®æi míi ®· chó träng ®Õn ph¸t
trß chñ ®¹o, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ t−
triÓn kinh tÕ t− nh©n cïng víi sù ph¸t
nh©n ®ãng vai trß rÊt quan träng, lµ
triÓn kinh tÕ nhµ n−íc, kinh tÕ tËp thÓ.
mét trong nh÷ng ®éng lùc cña nÒn kinh
Kinh tÕ t− nh©n ngµy cµng ph¸t triÓn
tÕ; h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ
vµ ph¸t huy tèt t¸c dông. HiÖn nay c¶
m¹nh, ®ñ søc c¹nh tranh víi kinh tÕ thÕ
n−íc cã kho¶ng 150 ngh×n doanh nghiÖp
giíi; thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh
t− nh©n, n©ng tæng sè vèn khu vùc t−
tÕ gi÷a c¸c vïng, miÒn cho phï hîp víi
nh©n lªn 18 tû USD. §ãng gãp lín nhÊt
®Æc ®iÓm ViÖt Nam; kinh tÕ ViÖt Nam
vµ quan träng nhÊt cña kinh tÕ t− nh©n
ph¶i cã mèi liªn hÖ héi nhËp víi kinh tÕ
lµ ®· t¹o viÖc lµm vµ gãp phÇn chuyÓn
thÕ giíi, ®éc lËp trong ®a d¹ng, héi nhËp
dÞch c¬ cÊu lao ®éng x· héi; cô thÓ lµ
theo nhiÒu chiÒu.
khu vùc kinh tÕ t− nh©n ®· gi¶i quyÕt
Bèn lµ: cuèn s¸ch ®· ph¸c th¶o ra
cho gÇn 2 triÖu lao ®éng cã viÖc lµm,
mét sè nÐt vÒ Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x·
n©ng sè lao ®éng trong c¸c doanh
héi chñ nghÜa ViÖt Nam cña nh©n d©n,
nghiÖp t− nh©n lªn xÊp xØ sè lao ®éng
do nh©n d©n, v× nh©n d©n. ThuËt ng÷
trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc. Riªng
“nhµ n−íc ph¸p quyÒn”(*) do c¸c chuyªn
sè doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm 96%
gia hiÕn ph¸p vµ luËt ng−êi §øc vµ
tæng sè doanh nghiÖp ngoµi nhµ n−íc,
ng−êi ¸o nªu ra lÇn ®Çu tiªn vµo thÕ kû
thu hót 49% viÖc lµm phi n«ng nghiÖp ë
XIX. Tõ ®Êy, thuËt ng÷ “nhµ n−íc ph¸p
n«ng th«n, kho¶ng 1/4 lùc l−îng lao quyÒn” ®−îc ¸p dông t¹i nhiÒu n−íc
®éng cña c¶ n−íc. Hµng n¨m, khu vùc theo mét tiªu chÝ nh− mét chÕ ®é cña
kinh tÕ t− nh©n ®ãng gãp kho¶ng gÇn
40% GDP cña c¶ n−íc. (*)
Trong c¸c v¨n b¶n quèc tÕ, côm tõ nµy thÓ hiÖn
b»ng tiÕng Anh lµ "state of rule of law", tiÕng Ph¸p lµ
Cuèn s¸ch ®· tr×nh bµy mét sè néi "Ðtat de droit".
- 6 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10, 2006
nhµ n−íc, vµ nã cã thÓ so s¸nh ®−îc víi n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kh¸i niÖm “nh©n Nam trong thêi kú ®æi míi: §¶ng ®·
quyÒn”. Khi nªu kh¸i niÖm “nhµ n−íc “tõng b−íc ph¸t triÓn hÖ thèng quan
ph¸p quyÒn”, c¸c luËt gia kh«ng hÒ nãi ®iÓm, nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ x©y dùng
®Õn nhµ n−íc ®ã lµ nhµ n−íc cña chÕ ®é Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa
chÝnh trÞ nµo. V× vËy, ngµy nay, ai ®ã cña d©n, do d©n, v× d©n” (3, tr.36). §¹i
g¸n cho “nhµ n−íc ph¸p quyÒn” chØ lµ héi IX (n¨m 2001) ®Æt vÊn ®Ò “tiÕp tôc
cña riªng nhµ n−íc t− s¶n lµ kh«ng cã x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi
c¬ së. Khi chóng ta nãi ®Õn “nhµ n−íc” chñ nghÜa d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng”
lµ nãi ®Õn mét tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, (4, tr. 131). NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung
c¬ quan chuyªn chÝnh cña mét giai cÊp −¬ng 9 kho¸ IX (th¸ng 1 - 2004) cña
n¾m quyÒn thèng trÞ vÒ kinh tÕ. Khi nãi §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh: “TiÕp tôc ®æi míi
®Õn “ph¸p quyÒn” lµ nãi ®Õn hÖ thèng ph−¬ng thøc l·nh ®¹o cña §¶ng, x©y
luËt ph¸p tiªu biÓu cho quyÒn lùc cña dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ
mét nhµ n−íc, cho b¶n chÊt cña mét chÕ nghÜa, ph¸t huy d©n chñ, t¨ng c−êng kû
®é. Cã nhµ nghiªn cøu cho r»ng, nhµ c−¬ng, cñng cè khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn
n−íc ph¸p quyÒn kh«ng ph¶i lµ mét d©n téc” (5, tr.79). V¨n kiÖn §¹i héi X
kiÓu nhµ n−íc, mµ lµ mét h×nh thøc (n¨m 2006) tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh: “Nhµ
ph©n c«ng vµ tæ chøc quyÒn lùc nhµ n−íc ta lµ Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi
n−íc. VÊn ®Ò nµy ®ang cßn ®−îc tiÕp tôc chñ nghÜa” (6, tr.45). X¸c ®Þnh viÖc x©y
tranh luËn. dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ
nghÜa lµ c¶ mét qu¸ tr×nh, tõng b−íc
Víi ViÖt Nam, thuËt ng÷ “x©y dùng
hoµn thiÖn. V¨n kiÖn cña §¶ng còng
nhµ n−íc ph¸p quyÒn cña nh©n d©n, do
míi chØ xíi x¸o lªn nh÷ng vÊn ®Ò chung
nh©n d©n vµ v× nh©n d©n” (1, tr.13) xuÊt
nhÊt vÒ x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn
hiÖn lÇn ®Çu trong V¨n kiÖn Héi nghÞ
x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. NhiÖm vô
§¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú kho¸
cña chóng ta lµ tiÕp tôc lµm râ néi hµm
VII, häp th¸ng 1 - 1994. Héi nghÞ Trung
vµ ®Æc tr−ng vÒ Nhµ n−íc ph¸p quyÒn
−¬ng 8 kho¸ VII (th¸ng 1 - 1995) tiÕp
x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (7, tr.77)(*).
tôc ®Æt vÊn ®Ò “x©y dùng Nhµ n−íc
ph¸p quyÒn ViÖt Nam qu¶n lý x· héi §Æc tr−ng cña Nhµ n−íc ph¸p
b»ng ph¸p luËt, ®ång thêi coi träng gi¸o quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam thÓ
dôc, n©ng cao ®¹o ®øc x· héi chñ nghÜa” hiÖn: 1/ Nhµ n−íc ta lµ Nhµ n−íc cña
(2, tr.129). V¨n kiÖn §¹i héi VIII (n¨m nh©n d©n, do nh©n d©n, v× nh©n d©n;
1996) cña §¶ng, viÕt: “T¨ng c−êng ph¸p tÊt c¶ quyÒn lùc nhµ n−íc thuéc vÒ nh©n
chÕ x· héi chñ nghÜa, x©y dùng Nhµ d©n. 2/ QuyÒn lùc nhµ n−íc lµ thèng
n−íc ph¸p quyÒn ViÖt Nam. Qu¶n lý x· nhÊt, cã sù ph©n c«ng râ rµng vµ sù phèi
héi b»ng ph¸p luËt, ®ång thêi coi träng hîp gi÷a c¸c c¬ quan nhµ n−íc trong
gi¸o dôc, n©ng cao ®¹o ®øc” (2. tr.129). viÖc thùc hiÖn c¸c quyÒn lËp ph¸p, hµnh
NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung −¬ng 3 kho¸ ph¸p, t− ph¸p. 3/ HiÕn ph¸p vµ c¸c ®¹o
VIII (th¸ng 6 - 1997) vÒ tiÕp tôc x©y luËt gi÷ vÞ trÝ tèi th−îng ®iÒu chØnh c¸c
dùng Nhµ n−íc Céng hoµ x· héi chñ
(*)
Cuèn s¸ch ®· tr×nh bµy mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ
nghÜa ViÖt Nam trong s¹ch, v÷ng m¹nh, x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt
cã mét nhËn ®Þnh quan träng vÒ Nhµ Nam trong thêi kú ®æi míi.
- §æi míi vµ ph¸t triÓn... 7
quan hÖ thuéc tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña søc m¹nh d©n téc; tËp trung gi¶i quyÕt
®êi sèng x· héi. 4/ Nhµ n−íc t«n träng c¸c vÊn ®Ò x· héi nh−: gi¶i quyÕt viÖc
vµ b¶o ®¶m quyÒn con ng−êi, quyÒn lµm, xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, b¶o ®¶m trËt
c«ng d©n; thùc hµnh d©n chñ, ®ång thêi tù an toµn x· héi, phßng chèng tÖ n¹n
t¨ng c−êng kû c−¬ng, kû luËt. 5/ Nhµ x· héi; c¶i c¸ch chÕ ®é tiÒn l−¬ng, thùc
n−íc t«n träng vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c hiÖn chÝnh s¸ch x· héi ®èi víi nh÷ng ®èi
®iÒu −íc quèc tÕ mµ ViÖt Nam lµ mét t−îng −u tiªn.
thµnh viªn. 6/ B¶o ®¶m sù l·nh ®¹o cña S¸u lµ: Cã nh÷ng nhËn thøc míi vÒ
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®èi víi Nhµ v¨n ho¸, gi¸o dôc, khoa häc vµ c«ng
n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt nghÖ, x· héi, con ng−êi, thÓ hiÖn vÒ mèi
Nam; sù gi¸m s¸t cña nh©n d©n vµ sù quan hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng kinh tÕ víi
ph¶n biÖn x· héi cña MÆt trËn Tæ quèc tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi; x¸c ®Þnh
ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc thµnh viªn cña v¨n ho¸ võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc
MÆt trËn. cña ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, lµ nguån
Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ lùc néi sinh quan träng cña ph¸t triÓn,
nghÜa ViÖt Nam lµ mét nhµ n−íc cã hiÕn lµ nÒn t¶ng tinh thÇn cña x· héi, thÓ
ph¸p, luËt ph¸p vµ thi hµnh ph¸p luËt, hiÖn tÇm cao vµ chiÒu s©u vÒ tr×nh ®é
cã kû c−¬ng, phÐp t¾c, qu¶n lý x· héi ph¸t triÓn cña mét d©n téc, lµ sù kÕt
b»ng ph¸p luËt vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p tinh nh÷ng gi¸ trÞ tèt ®Ñp nhÊt trong
quy; Nhµ n−íc thùc hiÖn chÕ ®é d©n chñ mèi quan hÖ gi÷a con ng−êi víi con
vµ do nh©n d©n lµm chñ, nh©n d©n ®ãng ng−êi, víi x· héi, víi thiªn nhiªn; kh¼ng
vai trß quyÕt ®Þnh vËn mÖnh cña ®Êt ®Þnh tÝnh chÊt tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c
n−íc, b¶o ®¶m mäi quyÒn lùc nhµ n−íc d©n téc, theo ®Þnh h−íng x· héi chñ
thuéc vÒ nh©n d©n, t«n vinh tinh thÇn nghÜa víi nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n lµ d©n
lµm chñ cña nh©n d©n vµ lªn ¸n mäi téc, hiÖn ®¹i, nh©n v¨n cña nÒn v¨n ho¸
hµnh ®éng x©m ph¹m quyÒn lµm chñ ViÖt Nam; x©y dùng t− t−ëng, ®¹o ®øc,
cña nh©n d©n; Nhµ n−íc thùc hiÖn lèi sèng lµ nh÷ng lÜnh vùc then chèt cña
nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ trong v¨n ho¸; kh¼ng ®Þnh con ng−êi lµ vèn
ho¹t ®éng cña m×nh; x©y dùng nÒn hµnh quý nhÊt, ph¸t triÓn con ng−êi víi t−
chÝnh v÷ng ch¾c, b¶o ®¶m cho mäi ho¹t c¸ch võa lµ ®éng lùc, võa lµ môc tiªu
®éng cña x· héi ®−îc th«ng suèt; x©y cña c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc. Con
dùng ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc giái ng−êi lµ trung t©m cña chiÕn l−îc kinh
chuyªn m«n, nghiÖp vô, nªu cao tinh tÕ - x· héi cña ®Êt n−íc; n©ng cao chÊt
thÇn phôc vô nh©n d©n. l−îng gi¸o dôc, x©y dùng x· héi häc tËp;
N¨m lµ: Cã nh÷ng nhËn thøc míi vÒ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng
c¬ cÊu x· héi ViÖt Nam, thÓ hiÖn ë sù nghÖ theo h−íng n©ng cao d©n trÝ, ®µo
g¾n kÕt chÆt chÏ gi÷a chÝnh s¸ch x· héi t¹o nh©n lùc, båi d−ìng nh©n tµi; gi¸o
víi chÝnh s¸ch kinh tÕ, t¨ng tr−ëng kinh dôc thÕ giíi quan khoa häc, ph¸t triÓn
tÕ g¾n kÕt víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· trÝ tuÖ vµ n¨ng lùc s¸ng t¹o cña con
héi; x¸c ®Þnh môc tiªu cña chÝnh s¸ch ng−êi ViÖt Nam, x©y dùng nÒn khoa häc
x· héi thèng nhÊt víi môc tiªu ph¸t tiªn tiÕn cña n−íc ta.
triÓn kinh tÕ nh»m ph¸t huy søc m¹nh B¶y lµ: Cã nh÷ng nhËn thøc míi vÒ
kinh tÕ vµ søc m¹nh x· héi, hîp thµnh ®¹i ®oµn kÕt d©n téc víi tinh thÇn ph¸t
- 8 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10, 2006
huy h¬n n÷a søc m¹nh ®¹i ®oµn kÕt chÝnh trÞ vµ m«i tr−êng hoµ b×nh, ph¸t
toµn d©n téc v× d©n giµu, n−íc m¹nh, x· triÓn ®Êt n−íc theo ®Þnh h−íng x· héi
héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh; tiÕp chñ nghÜa; ®æi míi ph−¬ng thøc b¶o vÖ
tôc kh¼ng ®Þnh ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n Tæ quèc; nhËn thøc míi vÒ x©y dùng nÒn
téc lµ nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh b¶o quèc phßng toµn d©n vµ an ninh quèc
®¶m th¾ng lîi bÒn v÷ng cña sù nghiÖp gia theo h−íng x©y dùng c¸c lùc l−îng
x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc; kh¼ng ®Þnh vò trang nh©n d©n.
®óng yÕu tè lîi Ých, ®¸p øng lîi Ých thiÕt ChÝn lµ: Cã nh÷ng nhËn thøc míi vÒ
thùc cña nh©n d©n, kÕt hîp hµi hoµ c¸c t×nh h×nh quèc tÕ, trªn c¬ së ®ã mµ ®Ò ra
lîi Ých thèng nhÊt quyÒn lîi vµ nghÜa vô ®−êng lèi ®èi ngo¹i phï hîp víi t×nh
c«ng d©n, kÕt hîp hµi hoµ lîi Ých c¸ h×nh míi. §ã lµ sù kÕt hîp søc m¹nh
nh©n, lîi Ých tËp thÓ vµ lîi Ých x· héi, cña d©n téc víi søc m¹nh cña thêi ®¹i;
ch¨m lo lîi Ých thiÕt thùc, chÝnh ®¸ng tÝch cùc gãp phÇn vµo cuéc ®Êu tranh
cña c¸c giai cÊp, c¸c tÇng líp nh©n d©n; chung cña nh©n d©n thÕ giíi v× hoµ
xem d©n chñ võa lµ môc tiªu, võa lµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ vµ chñ
®éng lùc cña c¸ch m¹ng, thùc hiÖn d©n nghÜa x· héi; gi÷ v÷ng hoµ b×nh ®Ó ph¸t
chñ vµ ph¸t huy chñ nghÜa yªu n−íc lµ triÓn kinh tÕ vµ æn ®Þnh ®Êt n−íc; thªm
nh÷ng yÕu tè quan träng ®Ó cñng cè vµ b¹n bít thï; kiªn tr× thùc hiÖn chÝnh
ph¸t triÓn khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n s¸ch ®èi ngo¹i ®éc lËp tù chñ, réng më,
téc; ®ång thuËn x· héi lµ mÉu sè chung ®a ph−¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, ViÖt Nam
nh»m ®¹t tíi sù cè kÕt x· héi vµ chèng muèn lµ b¹n cña tÊt c¶ c¸c n−íc trong
sù ph©n biÖt x· héi, ¸p bøc giai cÊp; vai céng ®ång quèc tÕ, phÊn ®Êu v× hoµ
trß gi¸m s¸t, ph¶n biÖn x· héi cña MÆt b×nh, ®éc lËp, ph¸t triÓn.
trËn vµ c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n ®−îc
M−êi lµ: Trong 20 n¨m ®æi míi,
xem nh− lµ nh÷ng nh©n tè míi nh»m
Trung −¬ng c¸c kho¸ ®· tËp trung l·nh
më réng d©n chñ x· héi chñ nghÜa; nhËn
®¹o c«ng t¸c x©y dùng §¶ng vµ ®æi míi
thøc tÝn ng−ìng, t«n gi¸o lµ nhu cÇu
hÖ thèng chÝnh trÞ. Ban ChÊp hµnh
tinh thÇn cña mét bé phËn nh©n d©n,
Trung −¬ng §¶ng ®· ra mét sè nghÞ
®·, ®ang vµ sÏ tån t¹i cïng nhau trong
quyÕt quan träng vÒ x©y dùng §¶ng:
cuéc hµnh tr×nh ®æi míi, tiÕn lªn d−íi l¸
NghÞ quyÕt Trung −¬ng 3 kho¸ VII: “VÒ
cê ®¹i nghÜa cña d©n téc.
mét sè nhiÖm vô ®æi míi vµ chØnh ®èn
T¸m lµ: Cã nh÷ng nhËn thøc míi vÒ §¶ng”; NghÞ quyÕt Trung −¬ng 3 kho¸
quèc phßng, an ninh, t¹o dùng mèi quan VIII: “VÒ chiÕn l−îc c¸n bé cña thêi kú
hÖ míi gi÷a x©y dùng chñ nghÜa x· héi ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
vµ b¶o vÖ Tæ quèc x· héi chñ nghÜa. B¶o ®Êt n−íc”; NghÞ quyÕt Trung −¬ng 6 (lÇn
vÖ Tæ quèc trong nhËn thøc míi kh«ng 2) Kho¸ VIII: “VÒ mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n
chØ lµ b¶o vÖ v÷ng ch¾c ®éc lËp, chñ vµ cÊp b¸ch trong c«ng t¸c x©y dùng
quyÒn, thèng nhÊt toµn vÑn l·nh thæ, §¶ng hiÖn nay”. Héi nghÞ Trung −¬ng 9
mµ cßn b¶o vÖ nh©n d©n, b¶o vÖ §¶ng, kho¸ IX cã B¸o c¸o kiÓm ®iÓm vÒ c«ng
Nhµ n−íc, b¶o vÖ chÕ ®é x· héi chñ t¸c x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng. Ngoµi ra,
nghÜa; b¶o vÖ an ninh chÝnh trÞ, trËt tù - Bé ChÝnh trÞ cßn cã mét sè nghÞ quyÕt,
an toµn x· héi; b¶o vÖ v¨n ho¸, b¶o vÖ quyÕt ®Þnh quan träng vÒ tæ chøc, c¸n
c«ng lý vµ lÏ ph¶i; gi÷ v÷ng æn ®Þnh bé: NghÞ quyÕt vÒ lu©n chuyÓn c¸n bé
- §æi míi vµ ph¸t triÓn... 9
l·nh ®¹o, qu¶n lý; QuyÕt ®Þnh 23, ngµy c−êng sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña nh©n
24-11-1987, vÒ Quy chÕ qu¶n lý c¸n bé; d©n ®èi víi tæ chøc ®¶ng, tæ chøc nhµ
QuyÕt ®Þnh 44, ngµy 14-11-1992, vÒ viÖc n−íc vµ c¸n bé, c«ng chøc; hoµn thiÖn bé
qu¶n lý c¸n bé; QuyÕt ®Þnh 08, ngµy 31- m¸y nhµ n−íc; n©ng cao tÝnh tÝch cùc
10-1996, vÒ viÖc thµnh lËp TiÓu ban x©y cña c¸c ®oµn thÓ vµ tæ chøc x· héi.
dùng chiÕn l−îc c¸n bé,v.v... §¶ng ®oµn
Trªn ®©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬
Quèc héi, Ban C¸n sù ®¶ng ChÝnh phñ
b¶n h×nh thµnh trong 20 n¨m ®æi míi,
vµ ban c¸n sù ®¶ng c¸c bé, ngµnh, c¸c
thÓ hiÖn trong cuèn s¸ch: “§æi míi vµ
cÊp còng lÇn l−ît ®−îc thµnh lËp trong
ph¸t triÓn ë ViÖt Nam - mét sè vÊn ®Ò lý
20 n¨m ®æi míi nh»m gióp Trung −¬ng
luËn vµ thùc tiÔn”. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy lµ
l·nh ®¹o c«ng t¸c ë c¸c c¬ quan nhµ
míi h×nh thµnh. V× lµ míi, ch−a cã tiÒn
n−íc. C«ng t¸c tæng kÕt x©y dùng §¶ng
lÖ trong lÞch sö, nªn còng míi chØ ®ang ë
®−îc tiÕn hµnh ®Òu ®Æn.
d¹ng “lËt ¶i”. NhiÖm vô cña chóng ta lµ
Nh÷ng vÊn ®Ò míi vÒ x©y dùng ph¶i tiÕp tôc “cµy s©u, bõa kü”, th× míi
§¶ng thÓ hiÖn ë c¸c b¸o c¸o tæng kÕt, ë cã thÓ gieo h¹t vµ n¶y mÇm, nh− PhÇn
tinh thÇn ®æi míi vµ chØnh ®èn §¶ng, KÕt luËn cña cuèn s¸ch ®· nªu:
nh»m chèng nguy c¬ sai lÇm vÒ ®−êng
“Trong thùc tÕ ®æi míi, cßn mét sè
lèi, vi ph¹m nguyªn t¾c tæ chøc vµ sinh
vÊn ®Ò ®ßi hái ph¶i tiÕp tôc ®i s©u
ho¹t ®¶ng, sai lÇm vÒ lùa chän vµ bè trÝ
nghiªn cøu lý luËn vµ tæng kÕt thùc tiÔn
c¸n bé; tÖ tham nhòng, l·ng phÝ, quan
nh»m lý gi¶i cã søc thuyÕt phôc h¬n,
liªu, xa rêi nh©n d©n, xa rêi thùc tÕ; x©y
nh− c¸c vÊn ®Ò: ®Þnh h−íng x· héi chñ
dùng ®¹o ®øc, nh©n c¸ch ®¶ng viªn;
nghÜa trong kinh tÕ thÞ tr−êng; së h÷u
n©ng cao n¨ng lùc l·nh ®¹o vµ søc chiÕn
vµ thµnh phÇn kinh tÕ; quan hÖ gi÷a tèc
®Êu cña §¶ng; x©y dùng §¶ng trong
®é t¨ng tr−ëng vµ chÊt l−îng ph¸t triÓn;
s¹ch, v÷ng m¹nh; gi÷ v÷ng æn ®Þnh
quan hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng nhanh vµ
chÝnh trÞ; gi¶i quyÕt mét b−íc vÊn ®Ò
ph¸t triÓn bÒn v÷ng; quan hÖ gi÷a ®æi
®¶ng viªn lµm kinh tÕ.
míi kinh tÕ vµ ®æi míi hÖ thèng chÝnh
MÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng, nh−ng trÞ; quan hÖ gi÷a æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn;
c«ng t¸c x©y dùng §¶ng vÉn ch−a ®¸p quan hÖ gi÷a ®éc lËp tù chñ vµ chñ ®éng
øng ®−îc nh− mong muèn. V× vËy, nã tÝch cùc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ; quan
cßn ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu vµ tæng hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ ph¸t
kÕt. triÓn v¨n ho¸, thùc hiÖn tiÕn bé, c«ng
b»ng x· héi; quan hÖ gi÷a d©n chñ vµ kû
HÖ thèng chÝnh trÞ ®−îc x¸c ®Þnh lµ
luËt; quan hÖ gi÷a néi lùc vµ ngo¹i lùc;
toµn bé tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña hÖ
quan hÖ gi÷a x©y dùng §¶ng cÇm quyÒn
thèng chÝnh trÞ ë n−íc ta trong c«ng
vµ Nhµ n−íc ph¸p quyÒn;…” (tr.467).
cuéc ®æi míi nh»m x©y dùng vµ tõng
VÊn ®Ò thanh niªn ViÖt Nam, giai cÊp
b−íc hoµn thiÖn nÒn d©n chñ x· héi chñ
c«ng nh©n ViÖt Nam, giai cÊp n«ng d©n
nghÜa, b¶o ®¶m quyÒn lùc thuéc vÒ nh©n
ViÖt Nam trong c«ng cuéc ®æi míi còng
d©n; d©n chñ võa lµ môc tiªu, võa lµ
ch−a ®−îc nghiªn cøu d−íi gãc ®é lý
®éng lùc cña c«ng cuéc ®æi míi; më réng
luËn chÝnh trÞ.
sù tham gia cña c«ng d©n vµo viÖc qu¶n
lý c¸c c«ng viÖc cña ®Êt n−íc; t¨ng Lý luËn lµ khoa häc ph¸t sinh vµ
- 10 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10, 2006
ph¸t triÓn. Nã kh«ng thÓ nh− mét c¸i 2. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn
c©y kh« cøng trong mïa ®«ng, mµ ph¶i Héi nghÞ lÇn thø 8 Ban ChÊp hµnh
t−¬i nh− c¸i c©y trong mïa xu©n. Dõng Trung −¬ng kho¸ VII. H.: ChÝnh trÞ
l¹i mét chç lµ lý luËn chÕt. Muèn lý luËn quèc gia, 1996.
trë nªn sinh ®éng, th× ph¶i ®−îc sinh ra
3. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn
tõ thùc tiÔn. Kh«ng cã thùc tiÔn, th×
Héi nghÞ lÇn thø 3 Ban ChÊp hµnh
kh«ng cã lý luËn khoa häc. Thùc tiÔn ®Î
Trung −¬ng kho¸ VIII. H.: ChÝnh trÞ
ra nh÷ng vÊn ®Ò mµ lý luËn ph¶i gi¶i
quèc gia, 1997.
®¸p. §èi víi chñ nghÜa Marx-Lenin, t−
t−ëng Hå ChÝ Minh, kh«ng cã thø lý 4. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn
luËn nµo lµ tù lËp. ChØ cã lý luËn g¾n §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø
kÕt víi thùc tiÔn, phôc vô thùc tiÔn vµ IX. H.: ChÝnh trÞ quèc gia, 2001.
®−îc thùc tiÔn trong c«ng cuéc ®æi míi
5. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn
kiÓm nghiÖm míi cã thÓ b¾t rÔ trong ®êi
Héi nghÞ lÇn thø 9 Ban ChÊp hµnh
sèng. V. I. Lenin nãi: “Quan ®iÓm ®êi
Trung −¬ng kho¸ IX. H.: ChÝnh trÞ
sèng, quan ®iÓm thùc tiÔn ph¶i lµ quan
®iÓm ®Çu tiªn, c¬ b¶n cña nhËn thøc quèc gia, 2004.
luËn”. 6. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn
§¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X.
Chó thÝch H.: ChÝnh trÞ quèc gia, 2006.
7. NguyÔn V¨n YÓu, Lª H÷u NghÜa
1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn (®ång chñ biªn). X©y dùng Nhµ n−íc
Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt
NhiÖm kú kho¸ VII, Hµ Néi, th¸ng Nam trong thêi kú ®æi míi. H.:
1/1994. ChÝnh trÞ quèc gia, 2006.
nguon tai.lieu . vn
