Xem mẫu
- Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam i
- M CL C
M CL C ii
CÁC CH VI T T T iii
0. TÓM T T 5
1. QU N LÝ MÔI TRƯ NG VÀ PHÁT TRI N Ô TH VI T NAM 6
1.1 CÁC CHÍNH SÁCH Ô TH 6
1.3 QU N LÝ Ô TH 7
1.4 DI N ÀN TH O LU N NÂNG CAO NĂNG L C 8
2. C N NÂNG CAO NĂNG L C CHO NH NG AI? KHÍA C NH C U? 10
2.1 H TH NG TÍN CH VÀ CH T LƯ NG ÀO T O 11
2.2 C P QU C GIA 11
2.3 C P T NH 12
2.3.1 Các nhà lãnh o và nh ng ngư i ra quy t nh (ch t ch và phó ch t ch) 13
2.3.2 Các giám c (phó giám c) các s tr c thu c t nh 13
2.3.3 Trư ng (Phó) các phòng c p t nh 13
2.3.4 Các nhân viên thư ký c a lãnh o 14
2.4 C P QU N/HUY N 14
2.5 I U PH I 15
2.6 HƯ NG T I CÁCH TI P C N THEO NHU C U TH TRƯ NG 16
3. CUNG NG HI N T I V PHÁT TRI N NĂNG L C VI T NAM 18
3.1 M T CUNG VÀ QUY N S H U 18
3.2 CÁC CƠ QUAN CUNG NG ÀO T O 20
4. L TRÌNH NÂNG CAO NĂNG L C VI T NAM 23
4.1 QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N NĂNG L C 23
4.2 CÁC NHÓM I TƯ NG VÀ CH 24
4.2.1 C p qu c gia 24
4.2.2 C p t nh/c p qu n/huy n 25
4.3 CÁC CƠ QUAN CUNG NG ÀO T O 26
4.4 K HO CH HÀNH NG 28
4.5 VAI TRÒ VÀ TRÁCH NHI M 31
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam ii
- CÁC CH VI T T T
ACVN Hi p h i các ô th Vi t Nam
AITCV Vi n Công ngh Châu Á – Trung tâm t i Vi t Nam
AMCC H c vi n ào t o Cán b Qu n lý Xây d ng và ô th
CB Nâng cao năng l c
CDS Chi n lư c Phát tri n ô th
DANIDA T ch c H p tác Phát tri n an M ch
DARD S Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn
DOC S Xây d ng
DOF S Tài chính
DOHA S N iV
DOT S Giao thông
DONRE S Tài Nguyên và Môi trư ng
DOLISA S Lao ng, Thương binh và Xã h i
DPA S Ki n trúc Quy ho ch
DPI S K ho ch u tư
DSI Vi n Chi n lư c Phát tri n
DUD C c Phát tri n ô th
GoV Chính ph Vi t Nam
GTZ T ch c H p tác K thu t CHLB c
IHS Vi n Nghiên c u Nhà và Phát tri n ô th
MARD B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn
MOC B Xây d ng
MOF B Tài chính
MOHA B N iV
MOLISA B Lao ng, Thương binh và Xã h i
MONRE B Tài nguyên và Môi trư ng
MOT B Giao thông V n T i
MPI B K ho ch và u tư
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam iii
- MSIP K ho ch u tư a ngành
VIAP Vi n Ki n trúc, Quy ho ch ô th và Nông thôn
PC y ban Nhân Dân
SDC Cơ quan H p tác Phát tri n Thu Sĩ
SEDP Quy ho ch Phát tri n Kinh t xã h i
SEMLA Chương trình Qu n lý t ai và Qu n lý Môi trư ng b n v ng
SIDA Cơ quan H p tác Phát tri n Th y i n
TUPWS Giao thông và d ch v Công trình công c ng ô th
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam iv
- 0. TÓM T T
Phát tri n năng l c là m t nhi m v ph c t p, c bi t trong lĩnh v c Qu n lý Môi trư ng và
Phát tri n ô th ( ư c c p n trong báo cáo này b ng thu t ng Qu n lý ô th 1) Vi t
Nam.
Báo cáo Giám sát Toàn c u c a Ngân hàng Th gi i rà soát l i nh ng thành t u ã t ư c
theo các m c tiêu Phát tri n Thiên niên k , ví d như nh ng c i thi n trong lĩnh v c qu n lý khu
v c công và trong các cơ quan nhà nư c (nh ng ch s v năng l c c a khu v c công) ã b
t t h u so v i nh ng ch tiêu khác trong m c tiêu phát tri n Thiên niên k . Năng l c qu c gia
y là m t trong các nhân t cơ b n ang còn thi u trong nh ng n l c hi n t i t ư c
nh ng m c tiêu phát tri n thiên niên k . Báo cáo cho th y nh ng n l c phát tri n t i s th t
b i, n u như vi c phát tri n năng l c b n v ng không ư c quan tâm nhi u hơn. Hi n t i,
nhi u t ch c tài tr và các qu c gia i tác ã nh n th c ư c v n này, như ã ư c th
hi n vào năm 2005 trong Công ư c Paris v Hi u qu c a nh ng kho n vi n tr 2
Nh ng câu h i quan tr ng ư c t ra, ai c n ư c phát tri n
năng l c, và ai s th c hi n quá trình phát tri n năng l c? Lo i
hình phát tri n năng l c nào là c n thi t, các phương pháp nào là
phù h p và làm th nào các cơ quan ào t o, các tư v n qu n
lý và các i tác phát tri n óng m t vai trò trong phát tri n năng
l c?
Báo cáo này c g ng th hi n nh ng n l c hi n t i và trong
tương lai v Nâng cao năng l c trong lĩnh v c ô th Vi t Nam.
Báo cáo s phân tích hai khía c nh cung, c u và s xu t m t
l trình. Báo cáo này ư c d a trên vi c rà soát các báo cáo v
nâng cao năng l c cho các t ch c Vi t Nam, và các cu c
ph ng v n v i các bên liên quan chính, thay m t cho Vi n Nghiên
c u c a Ngân Hàng Th gi i.
Hình 1. Các v n
Các cơ quan nhà nư c ch u trách nhi m v phát tri n ô th , bao
ô th ?:
g m B Tài Nguyên và Môi trư ng, B K ho ch và
Các gi i pháp Nâng cao năng u tư và B
l c Xây d ng, i m t v i nh ng khó khăn và s thi u năng l c. L c
lư ng lao ng các cơ quan này, t các nhà qu n lý cho n
các nhân s b c th p nh t, thư ng không ư c ào t o ho c h p lý i m t v i nh ng
thách th c. ào t o Vi t Nam thư ng t p trung ch y u vào các quy nh v pháp lý và hành
chính, không quan tâm n các nguyên t c qu n lý hi n i. Các ào t o trư c ây ã t p
trung vào các nhóm nh t nh và không bao trùm h t các nhà chuyên môn v quy ho ch ô th .
ào t o cho các cá nhân c p qu c gia c n t p trung không ch vào vi c gi i thi u nh ng thay
i trong quan i m làm vi c, tư duy, và các ph m ch t “phi k thu t khác” (như s t tin), mà
còn gi i thi u nh ng cách ti p c n m i và sáng t o trong qu n lý ô th .
Theo Báo cáo g n ây c a IEG: “S d ng ào t o nâng cao năng l c cho phát tri n”, m c
dù ào t o thư ng có tác ng lên t ng cá nhân ư c ào t o nhưng không luôn luôn t o ra
1
Quy ho ch và qu n lý các khu v c ô th bao g m nhi u lĩnh v c và m c tiêu, v i s ch ng chéo áng k , t ư c ch t lư ng môi
trư ng, tính hi u qu c a d ch v và s h p tác ch t ch . Trong khuôn kh báo cáo này, chúng tôi nh n th y Qu n lý môi trư ng và Phát
tri n ô th Vi t Nam có th ư c c p n b ng m t thu t ng chung là Qu n lý ô th .
2
OECD M ng lư i U ban H tr Phát tri n Chính quy n ô th (GOVNET), i m t v i các thách th c v Nâng cao năng l c: bài h c kinh
nghi m và các th c ti n t t (2005)
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam v
- s thay i khi h quay tr l i nơi làm vi c”. Báo cáo cũng cho r ng: “Thi t k ào t o hi u qu
nâng cao năng l c không ch xem xét làm th nào t ư c các m c tiêu ào t o m t
cách t t nh t, mà còn quan tâm n làm th nào m b o r ng các h c viên có th áp d ng
nh ng ki n th c ã h c t i nơi làm vi c và n i dung ào t o áp ng các nhu c u v t ch c
và th ch . Như v y, thi t k ào t o t t là quan tr ng có th thành công trong su t chi u dài
chu i k t qu ào t o và ánh giá ào t o là m t công c quan tr ng m b o nh hư ng
t t hơn các c p th c hi n”.
M i quan h gi a ào t o và môi trư ng làm vi c mà h c viên quay tr v là r t quan tr ng.
Chính ph Vi t Nam (GOVN) hi n ang tách b ch gi a quy ho ch không gian ô th /quy ho ch
xây d ng (B Xây d ng) và Quy ho ch kinh t xã h i (trách nhi m c a B K ho ch u tư).
Các n l c nâng cao năng l c trong lĩnh v c qu n lý ô th do ó v n b phân tán và các cách
ti p c n m i, sáng t o i v i quy ho ch do ó v n chưa ư c ti p thu t t.
M c dù môi trư ng làm vi c mang tính truy n th ng, nhưng rõ ràng, có nhu c u i v i ào t o
v Qu n lý ô th L ng ghép, Chi n lư c Phát tri n Thành ph như m t công c m i và h u
ích i v i các thành ph và s tham gia c a c ng ng. Các ch này nên ư c gi i thi u
cho các ngành và trong m i ngành t t c các c p. M c dù các nhóm i tư ng có th khác
nhau cũng như th i gian, n i dung chi ti t và cơ quan cung ng ào t o có th thay i, nhưng
các ch c n thi t thì r t gi ng nhau. S gi ng nhau v ch c a các khóa ào t o c n
ư c cơ c u t o thành m t “tháp ào t o” (v i cư ng các khóa ào t o khác nhau i
v i các i tư ng khác nhau) nh m m b o r ng t t c các c p trong m t t ch c, m t ngành
hay m t cơ quan nhà nư c s hi u rõ hơn v các v n liên quan. i u này s gi m t i a r i
ro khi các chuyên gia bên trong và bên ngoài t ch c n p các b n quy ho ch ho c gi i thi u
các ý tư ng mà c p trên c a h (các nhà qu n lý cao c p) không hi u.
Nhóm i tư ng c p qu c gia là các nhân viên qu n lý c p trung t i các b khác nhau liên
quan n ô th , c bi t là MOC và MPI và ít liên quan hơn là MONRE. c p t nh, có 4 nhóm
i tư ng chính c n ào t o: Ch t ch và Phó Ch t ch, Các giám c, các nhà qu n lý và các
nhân viên thư ký.
m b o thành công, các h i th o hư ng t i các Ch t ch và Phó ch t ch c n ư c t ch c
t t và ư c khuy n khích c p cao nh t (c p b trư ng!). Các giám c và các nhà qu n lý
u c n có các cách ti p c n qu n lý hi n i i v i ào t o. Bên c nh ó, các nhân viên thư
ký, nh ng ngư i thư ng xuyên gây khó khăn cho các s chuyên môn, c n ư c trang b ki n
th c t t hơn v nh ng v n ô th . c p qu n, các l p ào t o gi ng như trên là c n thi t
cho các nhóm tương t - ch t ch và phó ch t ch UBND qu n/huy n, cán b qu n lý các phòng
ban và các nhân viên thư ký. T t c các khóa ào t o c n nh n m nh vào nh ng k năng
chung – suy nghĩ th u áo/sâu s c, t tin,… - nhưng c bi t là t p trung vào qu n lý ô th
sáng t o.
Các khóa ào t o c n ư c thi t k nh n m nh nh ng v n gi ng nhau và khuy n khích
h p tác a lĩnh v c và nâng cao năng l c a ngành. Tuy nhiên, nh ng khóa ào t o này c n
hư ng t i nhu c u, do có s khác bi t r t rõ v năng l c gi a các ô th . Theo như h th ng
xu t, các cán b a phương có th l a ch n t m t danh sách các nhà cung ng ào t o và
các khóa ào t o.
T cách ti p c n truy n th ng Sang cách ti p c n hi n i
Các khóa ào t o chung Các khóa ào t o theo yêu c u
Giao ti p cá nhân H c t xa (qua m ng)
Các ti p c n d a trên ào t o Liên h v i nghiên c u
Lý thuy t Hư ng s n ph m
Theo chi u d c Theo chi u ngang
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 2
- Các hoàn c nh m i c a ô th có nghĩa là qu n lý ô th ang thay i. Các nhà qu n lý hi n
nay c n m t lo t các ki n th c, t phát tri n môi trư ng n b t ng s n. Cùng v i các ki n
th c m i, c n có nh ng quan i m và cách ti p c n m i, khác so v i cách ti p c n quy ho ch
truy n th ng ơn ngành và t trên xu ng.
ào t o Vi t Nam c n hư ng t i nhu c u, c n ư c các chính quy n kh i xư ng và xác nh
nhu c u cũng như các nhà cung ng ào t o, d a trên nh ng nhu c u ã ư c th hi n. Có
m t s các nhà cung ng ào t o (xem danh sách trong ph n 3.2), bao g m các trư ng i
h c, các cơ quan nhà nư c và các nhóm tư v n tư nhân, có kh năng áp ng nhu c u ào
t o.
M t s trư ng i h c Vi t Nam hi n ang th c hi n các khóa ào t o và c p b ng trong lĩnh
v c ô th , nhưng ch y u t p trung vào các sinh viên b c i h c. Quy mô l n nh t là ih c
Ki n trúc H Chí Minh và i h c Ki n trúc Hà N i v i ý nh ào t o 150 sinh viên ngành qu n
lý ô th vào năm t i.
VIAP n m gi nh ng ki n th c chuyên môn sâu trong lĩnh v c quy ho ch ô th , nhưng t p
trung vào nghiên c u và h tr k thu t hơn là ào t o. H c vi n ào t o Cán b Qu n lý Xây
d ng và ô th là m t t ch c m i ư c nâng c p, và thi u kinh nghi m v qu n lý ô th ; cơ
quan này có nhi m v cung ng ào t o và nên ph i h p v i các cơ quan như VÍAP. Hi p h i
các ô th Vi t Nam (ACVN) là m t t ch c khác có ti m năng cung ng ào t o, m c dù kinh
nghi m cũng như ch c năng c a hi p h i v ào t o còn h n ch . ACVN có th coi là m t
ngu n thông tin trung l p và m t m ng lư i trao i kinh nghi m. Còn có m t s các cơ
quan cung ng ào t o tư nhân hi n ang t ch c các khóa ào t o v k thu t. Các nhóm này
thư ng ph thu c vào nhu c u c th .
Nâng cao năng l c òi h i ti p thu ki n th c ư c ào t o và vi c áp d ng th c t ki n th c
này phát tri n k năng d n d n. Do v y, m c dù các chi phí và khó khăn trong vi c i u
ph i, vi c ti p t c ào t o t i nơi làm vi c là tương i hi u qu . Ch t lư ng ào t o là m t v n
khác c n quan tâm. Nâng cao năng l c Vi t Nam thư ng mang tính truy n th ng, t p
trung vào vi c cung c p thông tin qua các bài gi ng ho c công b tài li u. C n t p trung nhi u
hơn vào vi c thi t k các chương trình ào t o th c t , liên quan n công vi c và các d ch v
h tr sau ào t o c n ư c t ng ưa vào m i khóa ào t o.
Báo cáo này xu t 5 khóa h c có th t ch c cho t t c các c p chính quy n và có th ư c
i u ch nh v th i lư ng ho c n i dung tùy theo t ng nhóm i tư ng. Cán b qu n lý c p
trung có th l a ch n m t trong 4 khóa.
1. H p tác gi a các bên trong Quy ho ch và Qu n lý ô th ,
2. Quy ho ch Môi trư ng,
3. Quy ho ch Chi n lư c, và
4. Các c i m và các cách ti p c n Quy ho ch ô th .
5. ào t o cho Gi ng viên.
Chương 4 ưa ra m t l trình v i trách nhi m c a m i cơ quan. Trong l trình này, B Xây
d ng ch u trách nhi m xu t các chi n lư c m i, th ch hóa các quy nh v nâng cao năng
l c, và t ch c m t kênh nâng cao năng l c v i các cơ quan u ngành khác. B K ho ch và
u tư ch u trách nhi m xu t các phương pháp quy ho ch không gian và thu th p các
ngu n l c và ngân qu cho các ho t ng nâng cao năng l c. B N i V óng vai trò h tr , ch
nh và thi t l p m t cơ s d li u nhân s ào t o v k năng và b t thăng ch c. U
ban nhân dân các a phương s ư c giao nhi m v l p các chi n lư c nâng cao năng l c và
thúc y c i cách v t ch c và th ch . Các trư ng i h c có th tham gia vào quy trình ào
t o và c p nh t chương trình t t c các c p. Như v y các cơ quan ào t o tư nhân có th
ư c thuê xây d ng các ho t ng dào t o và cung ng h tr k thu t khi có yêu c u. Các
hi p h i chuyên môn (ví d như ACVN) cũng óng vai trò t ch c các h i th o và di n àn
trao i kinh nghi m.
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 3
- Trư c khi th c hi n các k ho ch Nâng cao năng l c, c n ánh giá m t cách chi ti t các quy
trình th ch . C n tăng nh n th c v s c n thi t c a nâng cao năng l c và các cơ quan c n
ư c khuy n khích tham gia vào quá trình. Trung tâm c a quá trình này là s c n thi t ph i
ph i h p ch t ch gi a các cơ quan và xác nh nh ng c i thi n kh thi trong c u trúc qu n lý.
Dù l p lu n như th nào thì vi c ánh giá cũng là không th thi u trong vi c xác nh m c
thành công c a các khóa ào t o và s óng góp c a các cơ quan i v i nh ng thay i có
th o lư ng u c trên th c t .
6 hành ng sau ây ư c xu t:
1. D báo
ánh giá hi n tr ng là i u u tiên ph i làm khi chu n b cho m t chương trình phát tri n năng
l c. Không ch c n phân tích b i c nh ô th hi n t i và còn ph i phân tích các xu hư ng trong
tương lai, ánh giá các năng l c hi n t i, các cơ c u t ch c và c u trúc th ch . Báo cáo này
là bư c u tiên ti p t c th o lu n v hư ng i trong th i gian t i và th ng nh t v s c n
thi t c a chi n lư c.
2. Nh n th c
Các h c viên c n bi t t i sao quan i m c a h , thói quen làm vi c và các quy trình ph i có s
thay i. Bên c nh ó, c n c i thi n s h p tác gi a các nhà tài tr , các t ch c chính ph và
các ơn v cung ng ào t o. Do ó, c n thi t l p m t nhóm i u ph i nâng cao năng l c.
3. Các c u trúc th ch
Môi trư ng th ch c n ư c thay i như th nào, bao g m s ph i h p gi a các b khác
nhau và vi c rà soát l i h th ng quy ho ch hi n t i. Bên c nh ó, c n thi t k và th c hi n m t
ánh giá nhu c u ào t o.
4. C c u t ch c
H c viên ào t o Cán b Qu n lý Xây d ng và ô th có th tr thành m t ơn v quan tr ng
trong vi c th c hi n các ho t ng ào t o, ph i h p v i VIAP, h c vi n chính tr H Chí Minh
và có th là c DSI (B K ho ch và u tư). Có th thi t k m t chương trình tăng cư ng
năng l c cho các t ch c này ( c bi t là AMCC) trong lĩnh v c qu n lý ô th l ng ghép.
5. Th c hi n, Giám sát và ánh giá
Vi c ánh giá ào t o là r t quan tr ng m b o r ng các cách ti p c n m i th c s có tác
ng. Vi c ánh giá có th ư c th c hi n thông qua m t chương trình h tr k thu t (chương
trình JICA m i) ho c b ng các k ho ch hành ng trong chương trình ào t o. Các khóa ào
t o c n hư ng t i nhu c u nhi u hơn và hư ng t i th trư ng. Thay cho vi c các t ch c tài tr
cung c p các khóa ào t o, c n t p trung vào các cơ quan cung ng ào t o m b o r ng
các khóa ào t o ch t lư ng ư c t ch c mà các nhóm i tư ng có th l a ch n theo nhu
c u.
6. ánh giá và T ng k t
Trong kho ng 6-12 tháng, tác ng c a ào t o có th ư c o lư ng. Vi c t ng k t cũng có
th ư c th c hi n b ng vi c t ch c các chương trình tái kh i ng và tái th c hi n chương
trình m t cách thư ng xuyên (ít nh t là hàng năm).
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 4
- Chương 1
Do nh ng v n v tăng trư ng không b n v ng ang
e do các thành ph c a Vi t Nam, các nhà qu n lý ô
th ang i m t v i nh ng thách th c m i ngày càng
tăng lên mà h chưa ư c trang b nh ng ki n th c và k
năng gi i quy t vào th i i m này.
Các quy nh g n ây liên quan n ánh giá môi trư ng
chi n lư c ang ư c áp d ng và th nghi m chu n
b cho vi c th c hi n trên di n r ng.
T i Vi t Nam, có s phân tách gi a các lo i hình quy
ho ch khác nhau - quy ho ch kinh t xã h i, quy ho ch
xây d ng và quy ho ch phát tri n ngành – và ư c th c
hi n b i các c quan có th m quy n khác nhau, là các
y u t h n ch i v i quy ho ch ô th l ng ghép.
Các h th ng giáo d c và ào t o v phát tri n ô th c n
áp ng nhu c u v qu n lý ô th hi n i.
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 5
- 1. QU N LÝ MÔI TRƯ NG VÀ PHÁT TRI N Ô TH VI T NAM
Các thành ph là ng l c cho tăng trư ng kinh t và nh ng s thay i. Do ó, i u quan
tr ng là nh ng thành ph này u c qu n lý h p lý. Vi c nh ng nhà qu n lý ô th thi u năng
l c t i m t trong nh ng n n kinh t tăng trư ng nhanh trên th gi i s c n tr s phát tri n
kinh t b n v ng. Quy ho ch và qu n lý các khu v c ô th bao g m nhi u lĩnh v c, v i s
ch ng chéo l n nhau t ư c ch t lư ng môi trư ng, hi u qu d ch v và s i u ph i
th ng nh t. V i m c ích c a báo cáo này, chúng tôi nh n th y r ng c qu n lý môi trư ng và
phát tri n ô th nhanh chóng Vi t Nam có th ư c g i chung là Qu n lý ô th .
1.1 CÁC CHÍNH SÁCH Ô TH
Trong vài th p k qua, Vi t Nam ã có t c tăng trư ng kinh t và ô th hóa nhanh. Vi t Nam
cũng ã ch u nh hư ng t nh ng tác ng tiêu c c c a quá trình ô th hóa như t c ngh n
giao thông, tai n n, cung ng các d ch v kém, ô nhi m môi trư ng và môi trư ng s ng b
xu ng c p. Theo B Xây d ng3, nh ng v n l n c a khu v c ô th Vi t Nam bao g m:
1. Các thành ph thi u m t cơ s kinh t m nh làm ng l c cho phát tri n ô th ,
2. S m t cân b ng ngày càng l n gi a dân s và phát tri n kinh t ; di dân làm tăng
kho ng cách gi a các khu v c ô th và nông thôn.
3. L m d ng t nông nghi p cho phát tri n ô th e d a an toàn lương th c.
4. Cơ s h t ng ô th còn thi u và y u kém có th áp ng các tiêu chu n phát
tri n ô th trong th i kỳ công nghi p hóa, hi n i hóa.
5. Suy thoái môi trư ng, ô nhi m và tài nguyên thiên nhiên c n ki t do ô th hóa nhanh
và khai thác không h p lý
6. Quy ho ch ô th không theo k p s lan t a c a ô th . Các quy ho ch thi u chi ti t và
các u vào ch t lư ng cao.
7. Quan tâm chưa y n ki n trúc ô th và giá tr di s n văn hóa.
8. Thi u các cơ ch huy ng v n u tư cho phát tri n ô th .
9. Các k năng, ki n th c và nh n th c v qu n lý ô th c a các chính quy n vùng và
a phương còn h n ch .
10. Các th t c hành chính rư m rà và t n nhi u th i gian là rào c n i v i các ng l c
phát tri n.
i phó v i nh ng v n trên, các chính sách v phát tri n ô th c a chính ph ư c trình
bày trong nh hư ng Quy ho ch T ng th Phát tri n ô th n năm 2020 do BXD so n th o
(hư ng t i năm 2025). M c tiêu c a nh hư ng Quy ho ch là trang b cho các khu v c ô th
cơ s h t ng hi n i phù h p và m t môi trư ng lành m nh các ô th có th óng góp
tích c c n s phát tri n kinh t xã h i c a c nư c. Tuy nhiên, vi c th c hi n quy ho ch
t ư c các m c tiêu là công vi c khó khăn. Theo m t s chuyên gia ư c ph ng v n, i u
này là do thi u các k năng qu n lý ô th có th gi i quy t ư c các v n li t kê trong các
m c trên.
ánh giá Môi trư ng Chi n lư c (SEA)
Là m t ph n trong Lu t Môi trư ng ( ư c ban hành vào tháng 11 năm 2005), và Ngh nh
80/2006/ND-CP (2006), B TNMT ã ban hành Thông tư 08 vào tháng 9 năm 2006, ưa ra
nh ng hư ng d n chi ti t v vi c th c hi n ánh giá Môi trư ng Chi n lư c (SEA) và ánh giá
Tác ng Môi trư ng (EIA) và các quy nh khác v môi trư ng.
3
i u ch nh nh hư ng quy ho ch t ng th phát tri n ô th n 2025. H i th o BXD 25 tháng 4 năm 2008
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 6
- Vi c áp d ng SEA là m t quy trình b t bu c trong vi c l p, th m nh và phê duy t các d án
phát tri n. Trong khi vi c l p m t báo cáo SEA ph i ư c th c hi n cho các quy ho ch xây
d ng và quy ho ch kinh t xã h i, SEA thư ng không ư c l ng ghép vào quy trình này. C
D án Qu n lý Môi trư ng B n v ng và Qu n lý t ai (SEMLA) cũng như H p tác Phát tri n
Vi t Nam – an M ch v Môi trư ng (DCE), H p ph n Phát tri n b n v ng v môi trư ng t i
các khu v c ô th nghèo (SDU), u ang h tr B Xây d ng và B TNMT trong vi c phát
tri n c hai công c này trong các quy trình qu n lý.
B TNMT ã ban hành m t ngh nh v SEA, và d án SEMLA ang làm m t th nghi mv
SEA m t s khu v c. H p ph n SDU ang so n th o các hư ng d n SEA cho khu v c xây
d ng ô th d a trên khung SEA c a B TNMT. Các hư ng d n SEA này có th ư c chính
th c thông qua trong B Xây d ng và có th tr thành m t ph n c a Lu t Quy ho ch ô th
m i d ki n ư c ban hành vào cu i năm nay.
B TNMT và nh ng nhà tài tr khác nhau (GTZ, DANIDA, SIDA) hi n ang tài tr cho Chương
trình ào t o cho các gi ng viên các ngành khác nhau v SEA. H p ph n SDU có th l ng
ghép v i chương trình này, nhưng v n này chưa u c quy t nh. H p ph n SDU cu i cùng
s th c hi n m t khóa ào t o v Hư ng d n SEA cho các bên liên quan.
1.2 QUY HO CH PHÁT TRI N
Vi t Nam, quy ho ch là m t quy trình t trên xu ng. Có ba lo i hình quy ho ch liên quan n
các khu v c ô th . T t c các quy ho ch này bao g m 3 giai o n: Chi n lư c (15-20 năm),
quy ho ch t ng th (10 năm), và k ho ch (5 năm).
(i) quy ho ch phát tri n kinh t xã h i;
(ii) quy ho ch xây d ng (còn ư c g i là quy ho ch không gian); và
(iii) quy ho ch phát tri n ngành.
Quy ho ch Phát tri n Kinh t xã h i ư c l p b i B K ho ch và u tư, các cơ quan tr c
thu c c p t nh và huy n và bao g m các m c tiêu phát tri n kinh t xã h i và m t nh hư ng
phát tri n ngành. Quy ho ch (không gian) xây d ng, là trách nhi m c a BXD, m t khác th hi n
xu t v t ch c không gian s d ng t và cơ s h t ng cho m t t nh, thành ph , huy n
ho c m t khu v c phát tri n. B Xây d ng và các S Ki n trúc Quy ho ch (S xây d ng
nh ng nơi chưa có S Ki n trúc Quy ho ch) c p t nh/thành ph là các tác nhân ch ch t ch u
trách nhi m qu n lý nhà nư c v xây d ng và quy ho ch phát tri n ô th , nhà , ki n trúc, phát
tri n cơ s h t ng k thu t và các d ch v công c ng có liên quan. Các quy ho ch phát tri n
ngành ư c l p b i các b tương ng và các s i v i m i ngành.
Trong khi quy ho ch phát tri n kinh t xã h i gi ng như chi c ô bao trùm lên các quy ho ch
khác, v n còn có nh ng cu c tranh lu n v làm th nào nó có th l ng ghép m t cách hi u qu
và mang tính ch t quy t nh i v i các lo i hình quy ho ch khác. Thương thì các quy ho ch
này ư c l p tách bi t v i nhau, d n n s l n l n và m t m c nào ó; các quy ho ch có
s ch ng chéo v qu n lý t ai, quy ho ch h t ng, b o v môi trư ng, quy ho ch kinh t xã
h i và ngân sách.
1.3 QU N LÝ Ô TH
Qu n lý ô th l ng ghép hi n i là tương i m i m v i các khu v c ô th Vi t Nam. i u
này m t ph n là do h th ng hành chính, m t ph n là do thi u nhân l c ư c ào t o y
như mô t trên. Theo truy n th ng, quy ho ch ô th ư c coi là công vi c ơn ngành và t
trên xu ng, ư c th c hi n b i các ngành khác nhau và h u như không có s tham gia c a
các nhóm khác, r t ít s i u ph i gi a các s ban ngành và không quan tâm n các v n
kinh t xã h i và môi trư ng. Trên th c t , qu n lý ô th ư c h u h t các t ch c c a chính
ph hi u như m t t p h p các th t c hành chính, th c thi các quy nh và ki m soát các hành
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 7
- ng. i u này trái ngư c v i th c t và cách ti p c n ư c qu c t công nh n theo ó, quy
ho ch ô th là m t công c a ngành và linh ho t thúc y phát tri n ô th .
Do cách ti p c n truy n th ng và nh n th c mu n v qu n lý ô th , các nhà qu n lý ô th c a
Vi t Nam không có năng l c qu n lý y s tăng trư ng nhanh chóng c a các trung
tâm ô th t i Vi t Nam. Nhi u ngư i trong s h không ư c ào t o úng chuyên ngành làm
vi c. N u có, thì h h c v thi t k ô th , ki n trúc ho c m t cách ti p c n quy ho ch ô th
ơn ngành truy n th ng.
M c dù ã có nh ng thay i nhưng thay i v hành chính và t ch c là tiên quy t c i thi n
qu n lý ô th hi n i và c n g n li n v i m t l c lư ng lao ng có năng l c hơn và làm vi c
hi u qu hơn. M t câu h i quan tr ng v nâng cao năng l c là li u môi trư ng làm vi c c a
công ch c ã s n sàng ti p nh n các cách ti p c n m i hay chưa. M t khác, nâng cao năng
l c có th d n n s thay i trong suy nghĩ và quan i m v quy ho ch và qu n lý ô th .
Trong b t kỳ trư ng h p nào, các n l c nâng cao năng l c c n ư c th c hi n theo tháp ào
t o mà trong ó, các nhà lãnh o u nh n th c ư c v nh ng thay i c n thi t và các lãnh
o có th h c h i (tóm t t) v các n i dung như các nhân viên c a h ã h c. i u này s
khi n cho h c viên áp d ng các ki n th c ã h c m t cách d dàng hơn.
1.4 DI N ÀN TH O LU N NÂNG CAO NĂNG L C
M ts i tác phát tri n qu c t g n ây ã ánh giá các n l c nâng cao năng l c c a h và
t các báo cáo c a h , có th k t lu n r ng phát tri n năng l c là y u t h n ch nh t trong s
h tr c a các nhà tài tr . 4
Trong nh ng năm v a qua, cơ quan Nghiên c u c a Ngân hàng Th gi i ã tr giúp Vi t Nam
trong vi c th nghi m m t khóa ào t o v Qu n lý Môi trư ng và Phát tri n ô th cho các lãnh
o Thành ph và các nhà quy ho ch ô th . Ba khóa ào t o ã ư c t ch c à N ng
(tháng 11 năm 2006), Hà N i (Tháng 5 năm 2007) và Vũng Tàu (cho vùng TP.HCM vào tháng 6
năm 2007) cho các h c viên t các t nh lân c n. Các h c viên ã tích c c xu t vi c ào t o
sâu hơn cho lãnh o các thành ph và các cán b ương nhi m di n r ng hơn.
Vi n nghiên c u c a Ngân hàng Th gi i ã có sáng ki n thi t l p m t di n àn th o lu n v
nâng cao năng l c qu n lý môi trư ng ô th Vi t Nam. Thay m t cho vi n nghiên c u c a
Ngân hàng Th gi i, Urban Solutions ã ph ng v n các i di n t nh ng cơ quan nhà nư c,
các nhà tài tr , các cơ quan ào t o và nh ng nhà lãnh o thành ph (xem danh sách c th
trong ph l c I). Ngoài các cu c ph ng v n, m t s các báo cáo ánh giá Nhu c u ào t o
(TNA) ã ư c rà soát. Nh ng ngư i ã tham gia vào vi c l p các báo cáo này nh t trí r ng
chưa có báo cáo nào th hi n nhu c u th c s trên toàn qu c v nâng cao năng l c phát tri n
ô th và v n c n ph i thi t k và th c hi n m t ánh giá Nhu c u ào t o t ng h p trong lĩnh
v c này.
4
Các tài li u tham kh o bao g m: Báo cáo c a IED v S d ng ào t o nh m Nâng cao năng l c cho Phát tri n, 2008. OECD M ng lư i
U ban H tr Phát tri n Chính quy n ô th , i m t v i thách th c Nâng cao năng l c: bài h c kinh nghi m và các th c ti n t t (2005);
DANIDA, “Rà soát các khu v c, h tr chương trình và các hành ng can thi p c a an M ch” (2003); Báo cáo v Hi u qu Phát tri n c a
UNDP năm 2003 và C i cách H p tác k thu t cho Nghiên c u Phát tri n Năng l c (2001-2003). “Tăng cư ng năng l c khu v c công: Rà
soát l i các nghiên c u” Ban ánh giá Ho t ng, Ngân hàng Th gi i (2003); Williams và các c ng s l. “T m nhìn cho H p tác k thu t
trong tương lai trong H th ng Phát tri n Qu c t ,” London: Oxford Policy Management (2003); SIDA, “Các phương pháp nâng cao năng
l c” (2002).
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 8
- Chương 2.
1. ào t o k t h p thư ng khó khăn do s phân chia các n v
tr c thu c b và thi u s h p tác gi a các c quan
2. Có 4 nhóm i tư ng chính trong ào t o: Ch t ch và Phó ch
t ch, các Giám c, các nhà qu n lý và i ngũ thư ký.
3. Các khóa ào t o c n t p trung vào các cách ti p c n qu n lý
ô th sáng t o và các k năng chung hn là các th t c và quy
nh v hành chính.
4. Các ch chính là quy ho ch chi n lư c, qu n lý ô th t ng
h p, chi n lư c phát tri n ô th và quy ho ch có s tham gia
c a các bên liên quan
5. Hi n tr ng khác nhau c a các thành ph d n n nhu c u v
m t lo t các c quan ào t o và các thi t k khóa h c khác
nhau. Các khóa ào t o c n ư c thi t k hư ng t i nhu c u và
th trư ng.
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 9
- 2. C N NÂNG CAO NĂNG L C CHO NH NG AI? KHÍA C NH C U?
V it c ô th hóa 28% và s p t i lên t i 33%, Vi t Nam ã có 729 ô th ư c phân thành 5
c p và Hà N i, TP. HCM (là hai ô th c bi t). M c dù không có s li u ho c các cu c i u tra
trư c ây nhưng có th th y rõ trong su t quá trình th o lu n là ô th hóa nhanh và s thi u
h t ngu n nhân l c ã d n n m t nhu c u r t l n v nâng cao năng l c các c p.
Các cán b ư c ph ng v n th ng nh t r ng nâng cao năng l c ch h n ch cho m t nhóm
nh ng nhà quy ho ch m t c p nh t nh, có nguy cơ là ki n th c thu ư c s ch có ích cho
nhóm i tư ng này. Phát tri n òi h i m t cách ti p c n a ngành bao g m nhi u b và s
khác nhau. Nh ng quy t nh cu i cùng thư ng ư c th c ưa ra b i các chính tr gia trong khi
công vi c th c t l i ư c th c hi n b i i ngũ các cán b k thu t các t ch c t i a
phương. Do ó, c n phát tri n năng l c m i c p và trong các ngành c c p qu c gia nhưng
ch y u t p trung vào c p chính quy n a phương. Ư c tính v s lư ng các công ch c ư c
ào t o c p a phương ư c trình bày trong b ng 1. M c dù có nhu c u nâng cao năng l c
c a khu v c tư nhân và c ng ng, nhưng nhi m v này s t p trung vào ào t o cho kh i nhà
nư c.
B ng 1: Nhóm i tư ng ti m năng chính quy n a phương (c p t nh và qu n/huy n, tr các
ô th lo i 5)
Các ô th / Lo i T nh T nh T nh Qu n/ Qu n/ Qu n/ T ng
huy n huy n huy n
(phó) Các Nhân (Phó) Các nhà Nhân
Ch giám viên thư Ch t ch qu n lý viên thư
t ch c ký ký
Hà N i và TP HCM 12 38 12 114 228 152 556
(2)
Lo i 1 (4) 12 76 12 117 234 78 529
T ng lo i c bi t và 24 114 24 231 462 230 1085
lo i 1
Lo i 2 (13) 39 78 39 156
Lo i 3 (37) 74 222 74 370
Lo i 4 (39) 78 117 78 273
T ng lo i 2-4 191 417 191 799
T ng các ô th (95) 24 114 24 422 879 421 1884
Các khóa h c/h i 1 6 1 21 44 21 94
th o
(1) TP HCM (24 qu n), Hà N i (14), H i Phòng (15), à N ng (8), Th a Thiên Hu (8), C n Thơ (8)
(2) Ư c tính là các ô th lo i II n IV b n thân ã là các qu n/huy n và không chia nh hơn n a
Bên c nh các v n qu n lý ô th nói chung, các cán b ư c ph ng v n cũng nh n m nh s
c n thi t ư c h tr v các v n k thu t như ch t th i, nư c, giao thông. Tuy nhiên, nh ng
v n này chưa u c bao g m trong t rà soát này vì n m ngoài ph m vi nghiên c u. T i
th i i m này, chưa có nhi u m i quan tâm v các v n như qu n lý tài chính và tài chính ô
th m c dù dư ng như cũng có nhu c u ào t o trong các lĩnh v c này. Ngo i tr ào t o
thư ng xuyên v các quy nh c a chính ph (do cơ quan ào t o c a B Tài chính cung ng)
báo cáo này không c p n b t kỳ n l c c bi t nào v nâng cao năng l c trong lĩnh v c
ô th ho c tài chính ô th . V lĩnh v c qu n lý ô th , a s th ng nh t r ng các nhóm i
tư ng (2.1-2.4) không hi u ho c hi u r t ít v nh ng n i dung trong b ng 2 và do ó, c n t p
trung vào các n i dung này.
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 10
- B ng 2. Các n i dung ào t o
Các n i 1. Có m t nhu c u b c thi t i v i ào t o v quy ho ch chi n lư c, không ch trong
dung ng n h n và còn trong gi i o n 15 năm ho c lâu hơn n a.
2. L ng ghép các n i dung kinh t , xã h i và môi trư ng trong qu n lý ô th l ng
ghép, a lĩnh v c và a ngành.
3. Chi n lư c Phát tri n ô th trong nhi u trư ng h p ư c ánh giá là m t công c
h u ích cho các ô th . Công c này ã ư c m t s nhà tài tr th nghi m (bao
g m Ngân hàng Th gi i) Vi t Nam v i s ch o c a B K ho ch và u tư.
4. Khu v c nhà nư c c n áp d ng cách ti p c n có s tham gia c a các bên liên quan,
c n thi t ph i nâng cao năng l c và i tho i v nh ng v n như h p tác v i khu
v c tư nhân và c ng ng trong lĩnh v c quy ho ch và qu n lý ô th .
2.1 H TH NG TÍN CH VÀ CH T LƯ NG ÀO T O
Các cán b khu v c nhà nư c ư c ào t o thư ng xuyên theo chu trình nâng cao chuyên
môn t i H c Vi n Hành chính qu c gia (NAPA) c p trung ương i v i các cán b cao c p và
các cơ quan a phương i v i nh ng cán b m i b t u làm vi c ho c trung c p. Quy trình
này là b t bu c có th ư c thăng ch c và tăng lương. Tuy nhiên, chương trình ào t o t p
trung vào gi i thi u các th t c hành chính công và các quy nh mà không trang b cho các cán
b nh ng phương pháp, k năng và các công c ng d ng trong qu n lý hi n i và có r t ít
nh ng s liên h i v i qu n lý ô th . Nh ng k t qu tương t cũng ư c xác nh t i các
ơn v tr c thu c B K ho ch u tư, B Tài nguyên Môi trư ng và các b liên quan. Bu i
th o lu n v i B N i V không l i n tư ng r ng h th ng ch ng ch và m t ph n c a h
th ng ư c thăng ch c s ư c áp d ng trong th i gian t i.
Ch t lư ng ào t o là m t v n khác c n quan tâm. Nâng cao năng l c Vi t Nam v n
mang tính truy n th ng, t p trung vào vi c cung c p thông tin qua các bài gi ng ho c ph bi n
tài li u. Quá trình ào t o này ch y u ư c thúc y b i m t nhu c u quá l n, d n n vi c
t p trung vào s lư ng hơn là ch t lư ng. M t báo cáo g n ây (2008) c a Nhóm chuyên gia
c l p thu c Ngân hang Th gi i v S d ng ào t o nh m Nâng cao năng l c cho Phát tri n,
m t ánh giá v các ào t o theo D án c a Ngân hang Th gi i và Vi n Nghiên c u thu c
Ngân hàng Th gi i cho r ng h u h t các ào t o mà Ngân hàng tài tr u d n n k t qu là
vi c t h c c a m i h c viên, nhưng c i thi n năng l c c a các cơ quan i tác và các t ch c
nh m t ư c các m c tiêu phát tri n trong kho ng m t n a s th i gian.
2.2 C P QU C GIA
Theo m t cu c i u tra g n ây, ch 15% các nhà qu n lý ô th c a chính ph ư c ào t o t i
các trư ng i h c ho c các trư ng ào t o có chuyên môn liên quan n ô th như quy
ho ch ô th , xây d ng, qu n lý t ai và tài chính ô th 5. Chính ph nh n th c ư c nh ng
v n này và Pháp l nh s 9 c a Th tư ng ban hành vào ngày 28 tháng 2 năm 2008 quy
nh r ng các b (BXD, B N i v ) và các thành ph tr c thu c trung ương (t nh) và th m chí
khu v c tư nhân cũng c n t p trung vào nâng cao năng l c cho các cán b làm vi c trong lĩnh
v c quy ho ch và qu n lý phát tri n ô th .
Theo Ngh nh (s 17) ư c phê duy t g n ây, B Xây d ng s nh n nhi u trách nhi m hơn
v Phát tri n ô th . Tuy v y, chính ph Vi t Nam ang tách bi t gi a xây d ng ô th /quy
ho ch không gian (B Xây d ng) và quy ho ch kinh t xã h i (B K ho ch u tư). Các n l c
5
GS. Nguy n H u Dũng (Trư ng i h c Ki n trúc Hà N i) – Bài trình bày v ngu n nhân l c qu n lý ô th nh m áp ng yêu c u phát
tri n b n v ng – H i th o c a BXD ngày 22 tháng 4 năml 2008
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 11
- nâng cao năng l c trong lĩnh v c qu n lý ô th do ó chưa ư c t p trung, khi n cho nh ng
nhi m v v nâng cao năng l c trong tương lai ngày càng ph c t p.
C c Phát tri n ô th m i ư c thành l p. Khi C c i vào ho t ng v i t t c nh ng ch c
năng c a mình, các nhân viên c a C c c n ph i ư c ào t o sâu trong lĩnh v c qu n lý ô th
l ng ghép hi n i m b o r ng t t c các chuyên gia u “nói m t ngôn ng chung” (ph i
h p ăn ý) và ư c chu n b cho vai trò trong tương lai là tư v n v chính sách cho chính ph .
ào t o này c n ư c k t h p v i vi c phát tri n m t k ho ch chi n lư c cho C c, xác nh
vai trò c a C c trong tương lai. Cùng v i các cán b c a Vi n Ki n trúc, Quy ho ch ô th và
Nông thôn6, các chuyên gia ô th này c n tham gia m t khóa ào t o cho các gi ng viên nh m
ph bi n thông tin r ng rãi hơn n các chính quy n a phương.
Các nhân viên khác trong B Xây d ng và B K ho ch và u tư làm công vi c liên quan n
phát tri n ô th có th c n ư c ào t o trong lĩnh v c qu n lý ô th l ng ghép hi n i (bao
g m các v n k thu t, kinh t , xã h i và môi trư ng). i u này cho phép các chuyên gia ô
th chuy n t các chuyên gia quy ho ch ô th ơn ngành thành nh ng nhà qu n lý ô th hi n
i hơn. Nhóm này s l a ch n các khóa ào t o (xem chương 4) d a trên nhu c u c a h .
Cu i cùng, có m t nhóm nh ng nhân viên c a B (ch y u là các b liên quan như B K
ho ch và u tư, B Nông Nghi p và Phát tri n Nông thôn, B Tài nguyên Môi trư ng, B Lao
ng và Thương binh xã h i và B Giao thông V n t i), nh ng ngư i không tr c ti p ho c
thư ng xuyên làm công vi c liên quan n phát tri n ô th nhưng có l i ích l n t vi c ào t o
trong lĩnh v c qu n lý ô th l ng ghép.
ào t o cho các cá nhân c p qu c gia không ch c n t p trung ch y u vào vi c gi i thi u
nh ng thay i trong quan i m làm vi c, tư duy, và nh ng k năng phi k thu t khác mà còn là
nh ng cách ti p c n m i và sáng t o v qu n lý ô th .
B ng 3. Nhóm i tư ng c p qu c gia và các nhu c u ào t o
Nhóm i tư ng S lư ng ư c tính Các nhu c u Khóa ào t o
Nhân viên C c Phát tri n ô • 20-25 • ào t o c p t c v M t s khóa ào t o 3-
th và m t s nhân viên c a qu n lý ô th l ng 5 ngày
VIAP ghép
• ào t o cho gi ng
viên
Nhân viên BXD, BKH T • 50 • Khóa ào t o v Khóa ào t o 3-5 ngày
qu n lý ô th
Các nhân viên khác c a b • 100 • Gi i thi u v qu n Gi i thi u 1 ngày
lý ô th
2.3 C P T NH
Hi n nay Vi t Nam, Chính ph chưa thi t l p chính sách Nâng cao năng l c d a trên nhu c u
các c p trong khu v c d ch v công. Nh ng n l c c a D án Qu n lý Môi trư ng và Qu n lý
t ai b n v ng (SEMLA) nh m l ng ghép các ho t ng nâng cao năng l c vào trong các k
ho ch phát tri n ngu n nhân l c c a các s v môi trư ng c p t nh (S Tài nguyên và Môi
trư ng). M c dù t p trung r t nhi u vào S Tài nguyên và Môi trư ng, c n tìm ki m nhi u hơn
kh năng phát tri n nh ng chi n lư c ngu n nhân l c c a t nh th hi n các nhu c u và ngu n
l c ph c v nâng cao năng l c trong m i lĩnh v c (bao g m phát tri n ô th ).
6
VIAP trư c ây là NIURP và m i thay i tên
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 12
- Theo d li u i u tra c a ACVN vào năm 20067, t i 49 thành ph và t nh, có th th y rõ r ng
ch m t thành ph /t nh có ngu n nhân l c áp ng nhu c u v qu n lý ô th . 48 t nh/thành
ph còn l i thi u ngu n l c, trong s ó 18 t nh/thành ph thi u ngu n nhân l c tr m tr ng.
Trong các cu c th o lu n v i các bên liên quan, b n nhóm sau ây ã ư c xác nh c p
t nh là có nhu c u b c thi t nh t v nâng cao năng l c:
1. Nh ng nhà lãnh o và nh ng nhà ra quy t nh (ch t ch và phó ch t ch)
2. Các giám c (và phó giám c) các s c p t nh
3. Trư ng (phó) các phòng ban c p t nh
4. i ngũ thư ký c a các nhà lãnh o m i t nh/huy n
2.3.1 Các nhà lãnh o và nh ng ngư i ra quy t nh (ch t ch và phó ch t ch)
Ch t ch và Phó ch t ch UBND hàu h t có các chuyên môn khác nhau. H là nh ng chính tr
gia và thư ng không hi u nhi u v cơ ch ho t ng c a các thành ph hi n i. H u như h
không bi t v nh ng v n quan tr ng t i các thành ph l n khác như s tham gia trong quy
ho h, quy ho ch l ng ghép, qu n lý môi trư ng, quy ho ch chi n lư c và các chi n lư c phát
tri n ô th .
H c n ư c c p nh t thông tin và nh n th c ư c v quá trình phát tri n thông qua các
phương ti n như các h i ngh , h i th o ng n8. Do các nhà lãnh o Vi t Nam thư ng có l ch
làm vi c r t kín, nên ch t lư ng, vi c t ch c th c hi n và gi y m i các h i th o này là r t quan
tr ng. Ch khi h i th o c p cao nh t ư c th c hi n, nh ng nhà lãnh o m i n, t t nh t là
h i th o do c p cao nh t m i tham d (Th tư ng Chính ph hay B trư ng), ư c th c hi n
v i nh ng cơ quan ào t o hàng u (n u có các gi ng viên qu c t thì càng t t). M t phương
án n a là t ch c các cu c tham quan du l ch nư c ngoài và bao g m m t h i th o ào t o kéo
dài t 1-2 ngày.
Nên t ch c h i ngh ng n (trong kho ng t 1-2 ngày) cho i tư ng này v nh ng ki n th c
chung v quá trình ho t ng c a các thành ph và làm th nào qu n lý các thành ph theo
cách b n v ng. Nh ng h i ngh này c n t p trung vào vi c trao i kinh nghi m và gi i thi u
nh ng cách ti p c n và các quan i m m i. Vi c xây d ng các nghiên c u i m làm cơ s
th o lu n s r t h u ích.
2.3.2 Các giám c (phó giám c) các s tr c thu c t nh
Nhóm i tư ng th hai c n ư c nâng cao năng l c là các giám c s như S Ki n trúc Quy
ho ch, S XD, S K ho ch và u tư, S TNMT, S GTCC, S NN&PTNT. Nhóm này
thư ng có chuyên môn sâu hơn v phát tri n ô th hơn các lãnh o các t nh/thành nhưng
ki n th c c a h thư ng mang m tính ch t ơn ngành và theo cách ti p c n truy n th ng t
trên xu ng, không phù h p v i s phát tri n nhanh chóng c p thành ph . Nhóm này c n
nh n th c ư c v nh ng s phát tri n m i nh t và cũng hi u nhi u hơn v công vi c mà các
nhân viên c a h th c hi n (nh ng ngu i cũng ư c ào t o v các n i dung tương t (xem
ph n ti p theo). Các ho t ng ào t o cho nhóm cán b này c n ph i r t c th và ư c k t
h p v i các k năng và công c thích h p.
2.3.3 Trư ng (Phó) các phòng c p t nh
7
Ph ng v n TS. Nguy n Lân, T ng Thư ký Hi p h i các ô th Vi t Nam và TS. Nguy n T Lăng, Trư ng khoa Qu n lý ô th - ih c
Ki n trúc Hà N i, trên trang web http.Viet Namnet.vn vào ngày 20 tháng 3 năm 2008.
8 Trong trư ng h p này, thu t ng là r t quan tr ng, c bi t khi d ch ra ti ng Vi t.. V nguyên t c, cán b c p càng cao, h càng
không mu n tham d khóa ào t o. Trong trư ng h p ó, m t h i th o là phù h p hơn.
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 13
- Qua các cu c th o lu n, có th th y rõ r ng nhóm này là nhóm có ki n th c c p nh t nh t và
sâu s c nh t v quy ho ch ô th l ng ghép hi n i. Tuy nhiên, có cơ h i c p nh t nh ng
cách ti p c n m i và sáng t o trong m t khóa b i dư ng cho c nhóm. Hơn n a, m t s ngư i
trong b n h có th c m th y r ng h c n nhi u ki n th c sâu hơn v qu n lý ô th l ng ghép
ho c h c n ki n th c v m t trong các v n chuyên sâu hơn v k thu t như qu n lý nư c
th i, qu n lý giao thông… Khóa b i dư ng t p trung ch y u vào vi c trao i kinh nghi m gi a
các thành viên trong nhóm và ưa ra nh ng ví d trên th gi i. Lý tư ng nh t là khóa b i
dư ng này có th ư c k t h p v i vi c ào t o th c t trong công vi c.
i v i nh ng ngư i c m th y r ng h c n ki n th c sâu hơn v qu n lý ô th l ng ghép, h
có th tham gia vào các khóa ào t o v i các ng nghi p c a h c p qu n. c p này, m t
khóa ào t o mang tính th c t và th c hành s ư c xây d ng.
2.3.4 Các nhân viên thư ký c a lãnh o
M t nhóm th ba ang làm vi c dư i quy n c a ch t ch và các phó ch t ch là nh ng tr lý
ho c các chuyên gia v i nh ng chuyên môn khác nhau như kinh t và tài chính, xây d ng và
quy ho ch, xã h i và văn hóa. Các t trình và xu t ư c các s ban ngành n p thư ng
ư c nhóm này thông qua trư c khi ư c ưa t i ch t ch ho c phó ch t ch ưa ra quy t
nh cu i cùng. Các s thư ng xuyên phàn nàn v các th th c kéo dài, nh ng s hi u l m và
nh ng s can thi p c a các nhóm này vào lĩnh v c chuyên môn c a h . Do ó, ào t o cho
các tr lý này là r t quan tr ng các s và các tr lý có th hi u và h tr l n nhau.
Nhóm này nên tham gia cùng nhóm trên trong các khóa b i dư ng. Không ch các n i dung ào
t o gi ng nhau mà s r t t t n u c hai nhóm có th nói và hi u ngôn ng c a nhau m t cách
t t hơn.
B ng 4. Nhóm i tư ng c p T nh và các Nhu c u ào t o
Nhóm i tư ng S lư ng ư c tính Các nhu c u Khóa ào t o
Các nhà lãnh o • 24 • Các thành ph ho t ng như Khóa ào t o và h i th o
thành ph th nào 1-2 ngày
Giám c các s • 114 • Nh ng cách ti p c n m i trong Khóa ào t o và h i th o
qu n lý ô th 3-5 ngày
Các trư ng phòng • 24 • Qu n lý ô th l ng ghép Các khóa ào t o ng n,
và các nhân viên thư • Trao i kinh nghi m và các nghiên c u i m h tr
ký trư ng h p nghiên c u (qu c công vi c th c t (CDS)
t )
• Các chi n lư c phát tri n thành
ph
2.4 C P QU N/HUY N
M i t nh ư c chia thành các qu n và thông thư ng ( c bi t là các thành ph nh hơn), các
ranh gi i c a qu n là các ranh gi i c a thành ph và hành chính qu n là hành chính thành ph .
U ban nhân dân c p qu n và phư ng (c p dư i qu n) là các c p hành chính hàng ngày gi i
quy t các v n v ô th trong lãnh th . phát tri n ô th , thư ng có hai phòng ư c thi t
l p, m t phòng ch u trách nhi m v xây d ng và phát tri n ô th và phòng khác ch u trách
nhi m v môi trư ng và tài nguyên thiên nhiên. T i các thành ph /t nh nh hơn, các phòng này
có th ư c k t h p làm m t. M t s ban qu n lý và giám sát các ho t ng ô th ư c thi t
l p t i m i u ban nhân dân phư ng. Nói chung, năng l c c p qu n r t y u kém. Các nhóm
sau ho t ng c p qu n:
1. Ch t ch, Phó ch t ch UBND qu n
2. Trư ng các phòng ban
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 14
- 3. Nhân viên thư ký t i văn phòng c a Ch t ch
4. Các nhân viên liên quan c p phư ng/xã
Nâng cao năng l c cho các nhóm 1-3 có th tương t như nâng cao năng l c các nhóm này
c p t nh. Tuy nhiên, c p phư ng/xã, g n như không có các nhà quy ho ch ô th và năng l c
c a nhân viên r t h n ch . Hi n t i, các cán b này không nên là ưu tiên chính.
B ng 5. Nhóm i tư ng c p qu n/huy n và các nhu c u ào t o
Nhóm i tư ng S lư ng d ki n Các nhu c u Khóa ào t o
Lãnh o thành ph (ch • 422 (231 cho các ô • Các thành ph ho t Khóa ào t o và các
t ch và phó ch t ch) c p th lo i 1 và Hà N i ng như th nào h i th o kéo dài 1-2
qu n/huy n /TP.HCM và 191cho ngày
các ô th lo i 2 - 4)
Trư ng các phòng ban và • 879 (462 cho các • Qu n lý ô th t ng M t s khóa ào t o
nhân viên thư ký ô th lo i 1 +) và h p ng n, xây d ng
417 cho các ô th • Trao i kinh nghi m nghiên c u i m h
lo i 2-4) và các nghiên c u tr th c hành
i m qu c t
• Chi n lư c phát tri n
ô th
Nhân viên c p phư ng • 421 (230 cho các ô • Qu n lý ô th t ng M t s khóa ào t o
th lo i 1 + và 191 h p ng n, xây d ng
cho các ô th lo i 2- • Trao i kinh nghi m nghiên c u i m h
4) và các nghiên c u tr th c hành (CDS)
i m qu c t
• Chi n lư c phát tri n
ô th
2.5 I U PH I
M c dù ào t o cho các nhóm i tư ng có th khác nhau v th i gian, n i dung c th và
nh ng cơ quan cung ng ào t o, ch ào t o có th gi ng nhau. i u này có th t o ra
m t h th ng ào t o t trên xu ng m b o r ng t t c các c p trong m t t ch c, ngành
ho c chính ph s hi u rõ hơn v nh ng n i dung liên quan. i u này s gi m t i a nguy cơ
các chuyên gi n p các b n quy ho ch ho c gi i thi u các ý tư ng mà c p trên c a h không
hi u.
i u ph i các n l c v nâng cao năng l c là r t quan tr ng. Gi ng như nh ng qu c gia châu Á
khác, Vi t Nam có nguy cơ ào t o không hi u qu cho các chính quy n a phương do ch có
m t s nhóm i tư ng nh t nh ư c ào t o nhi u l n v nh ng n i dung do các cơ quan
bên ngoài xác nh. Vi t Nam, các nhà tài tr ã th hi n s c n thi t ph i i u ph i nh ng
n l c nâng cao năng l c và m t cơ s d li u v nh ng cơ quan nào c n tham gia vào các
ho t ng ào t o nào.
Do quan i m ơn ngành ngành v quy ho ch ô th Vi t Nam, c n n l c t ch c các khóa
ào t o mang tính a ngành càng nhi u càng t t. C c p qu c gia l n c p t nh, các h c viên
c n n t các b , s ban ngành khác nhau và trao i kinh nghi m hi u rõ hơn v nh ng
v n trong các ngành khác và thúc y làm vi c theo m ng lư i.
Quan h h p tác bên trong B Xây d ng có th ư c thi t l p gi a C c Phát tri n ô th m i
thành l p, VIAP and AMCC. H p tác gi a các b dư ng như ph c t p hơn. Các t ch c tài tr
có th giúp b ng cách t ch c các di n àn thư ng xuyên và/ho c các h i ngh n a năm/l n
mà t i ó, các nhà tài tr , các cơ quan cung ng ào t o, các t ch c chính ph có th g p và
th o lu n v ti n , ho t ng và các n l c. Vi c ch trì các h i th o có th là luân phiên gi a
các t ch c.
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 15
- 2.6 HƯ NG T I CÁCH TI P C N THEO NHU C U TH TRƯ NG
Năng l c c a m i chính quy n ô th là khác nhau cũng như năng l c c a m i cán b . Có th
có trư ng h p giám c s ban ngành có ít ki n th c và hi u bi t v phát tri n ô th hơn là
các nhân viên c a h . Cũng có trư ng h p các ng nghi p làm cùng trong m t s ban ngành
có chuyên môn và kinh nghi m r t khác nhau. Hơn th n a, chúng tôi quan sát th y s khác
bi t v năng l c gi a các ô th khác nhau, m c dù các ô th này có th thu c cùng m t lo i: ví
d như Hà N i và TP. H Chí Minh ho c gi a H i Phòng và C n Thơ.
Trong khi ó, các nhà tài tr l i có xu hư ng t ch c các khóa ào t o mi n phí v các ch
mà h nghĩ r ng các cơ quan tr c thu c các b và chính quy n a phương c n trang b ki n
thưc thêm. i u này thư ng u c ch p nh n m t cách d dàng (không ai t ch i m t “b a ăn
mi n phí”). Nhu c u th c s do ó r t khó xác nh ư c.
Do v y, chúng tôi cho r ng các gi i pháp nâng cao năng l c không ơn gi n là t ch c các
khóa ào t o chung chung cho t t c các chính quy n a phương, ngay c khi có s phân bi t
gi a các c p ô th khác nhau. Thay cho vi c ti p c n hư ng t i m t cung thì t t hơn là ti p
c n hư ng t i m t c u.
i u này có nghĩa là, thay cho vi c t ch c các khóa ào t o mi n phí cho các b ngành và
chính quy n a phương và ngh h tham gia, c n khuy n khích và h tr các cơ quan cung
ng ào t o phát tri n các khóa v Qu n lý ô th (tương t như các khóa ào t o ư c
xu t trong chương 4, khóa 0-5) và ngh các cán b chính quy n a phương l a ch n tham
gia vào 1 (ho c nhi u hơn) các khóa ào t o do các cơ quan cung ng ào t o khác nhau th c
hi n.
Bên c nh ó, các b và chính quy n a phương c n ánh giá các nhu c u ào t o n i b và
l p Chi n lư c Nâng cao Năng l c như m t ph n c a các chi n lư c phát tri n ngu n nhân
l c. Các nhà tài tr c n h tr trong vi c l p các k ho ch phát tri n ngu n nhân l c, trong ó
th hi n rõ nhu c u c a a phương và cho th y li u chính quy n a phương c n các l p ào
t o, các t t p hu n theo yêu c u hay ào t o t i nơi làm vi c.
i u này có nghĩa là các nhà tài tr và chính ph không ch ph i h tr cho các cơ quan ào
t o xây d ng các khóa ào t o có liên quan và có ch t lư ng cao mà còn c n h tr trong
vi c thi t l p và chu c p tài chính cho nhu c u ào t o (thông qua m t h th ng các chi n lư c
phát tri n ngu n nhân l c d a trên ho t ng c p a phương như d án SEMLA ã th c
hi n)9.
Ý tư ng này ã ư c th o lu n v i các nhà tài tr , chính ph và chính quy n a phương và
thu ư c nhi u ph n h i khác nhau. M t s ngư i cho r ng ây là m t ý tư ng r t hay nhưng
nh ng ngư i khác cho r ng các chính quy n a phương Vi t Nam chưa s n sàng óng vai
trò ch ng như v y.
9
D án SEMLA ang h tr các sơ ban ngành v môi trư ng c p t nh nh m xây d ng m t chi n lư c ngu n nhân l c d a trên ho t
ng, bao g m m t k ho ch ào t o và bu c các chính quy n a phương xem xét ho t ng c a các cán b và b t thăng ch c d a
trên công vi c.
Nâng cao Năng l c Qu n lý ô th Vi t Nam 16
nguon tai.lieu . vn
