Xem mẫu
- 8
Chöông
Beå traàm tích
Phuù Khaùnh vaø
taøi nguyeân
daàu khí
- Chöông 8. Beå Phuù Khaùnh vaø taøi nguyeân daàu khí
1. Giôùi thieäu
Beå Phuù Khaùnh naèm doïc theo bôø bieån Naüng, Phan Rang laø moät vuøng coù ñoä saâu
mieàn Trung Vieät Nam, giôùi haïn bôûi vó tuyeán nöôùc bieån töø 150 ñeán 3.000m, ñoä doác töø
140 - 110 Baéc vaø kinh tuyeán 109020’ - 1110 vaøi ñoä ñeán vaøi chuïc ñoä, beà roäng töø 20km-
Ñoâng hoaëc cuõng coù theå phaùt trieån hôn veà 200km. Möùc ñoä phaân caét söôøn luïc ñòa cao
phía Ñoâng (xem Hình 5.1, chöông 5). Veà hôn nhieàu so vôùi phaàn theàm, vôùi nhieàu daãy
phöông dieän ñòa chaát, beå Phuù Khaùnh giaùp nuùi ngaàm vaø raïch ngaàm (canyon). ÔÛ phaàn
giôùi vôùi beå Cöûu Long ôû phía Nam, beå Nam phía Baéc, töông öùng vôùi Quaûng Nam ñeán
Coân Sôn ôû phía Ñoâng Nam, beå Soâng Hoàng Bình Ñònh vaø phaàn phía Nam töông öùng
ôû phía Baéc, beå Hoaøng Sa ôû phía Ñoâng Baéc, vôùi Bình Thuaän-Ninh Thuaän, söôøn luïc ñòa
theàm Ñaø Naüng, theàm Phan Rang ôû phía Taây töông ñoái roäng, ngöôïc laïi ôû vuøng giöõa,
vaø veà phía Ñoâng, nôi chöa ñöôïc nghieân cöùu, töông öùng vôùi Nam Bình Ñònh ñeán Khaùnh
coù theå toàn taïi moät beå khaùc naèm giöõa beå Phuù Hoøa, söôøn luïc ñòa raát heïp, coù nôi chæ coøn
Khaùnh vaø phaàn saâu nhaát cuûa Bieån Ñoâng. 18km, taïo thaønh moät hình moùng ngöïa, ñaùnh
Ñòa hình ñaùy bieån trong vuøng raát phöùc daáu vuøng bieån taùch giaõn laán saâu nhaát vaøo
taïp vôùi ñaëc tröng cuûa moät bieån rìa, bao goàm gaàn ñòa khoái Kon Tum. Caùc ñoàng baèng bieån
caùc ñòa hình: theàm luïc ñòa, söôøn luïc ñòa vaø thaúm ñòa hình töông ñoái baèng phaúng naèm ôû
chaân luïc ñòa vôùi caùc hoá suït vaø khoái naâng ñòa phía ngoaøi chaân söôøn luïc ñòa. Tuy khoâng
phöông, möïc nöôùc bieån saâu töø 0-3.000m. coù nhöõng taøi lieäu ñòa chaán nhöng theo caùc
Caùc ñôn vò ñòa chaát ôû ñaây naèm treân phaàn voû keát quaû nghieân cöùu troïng löïc, naèm döôùi
luïc ñòa vaø voû chuyeån tieáp giöõa luïc ñòa vaø ñoàng baèng bieån thaúm laø nhöõng ñòa haøo kích
ñaïi döông, cuõng coù theå coù moät phaàn naèm thöôùc khaùc nhau, ñoù laø nhöõng truõng tích tuï,
treân voû aù ñaïi döông ôû phía Ñoâng (?). Theàm beà daøy traàm tích coù theå leân ñeán 3 - 4 km.
luïc ñòa raát heïp, möïc nöôùc saâu töø 0-200m, Do beå Phuù Khaùnh chuû yeáu thuoäc vuøng
naèm treân moùng granit phaân dò, nôi moùng nöôùc saâu, coâng taùc nghieân cöùu coøn ít, chöa
nhoâ cao taïo thaønh caùc daûi naâng ngaàm vaø coù khoan thaêm doø neân nhöõng neùt caáu truùc
nôi suït luùn taïo thaønh caùc truõng tích tuï nhoû. ñòa chaát chính ñöôïc khaùi quaùt theo taøi lieäu
Do hoaït ñoäng cuûa caùc heä thoáng ñöùt gaõy, khaûo saùt ñòa chaán khu vöïc vaø lieân heä vôùi
moùng cuûa theàm bò tröôït theo khoái, taïo ra caùc beå traàm tích laân caän, nôi ñaõ ñöôïc nghieân
daïng ñòa hình baäc thang, saâu daàn veà phía cöùu töông ñoái chi tieát, ñaõ coù phaùt hieän vaø
Bieån Ñoâng. Söôøn luïc ñòa keá tieáp theàm Ñaø ñang khai thaùc daàu khí.
237
- Ñòa chaát vaø taøi nguyeân daàu khí Vieät Nam
2. Lòch söû nghieân cöùu, tìm kieám thaêm doø nay. Leâ Nhö Lai, Nguyeãn Quang Hinh
daàu khí (1977); Phan Huy Quynh (1980); Sladen,
Nguyeãn Quang Boâ (1991); Traàn Tónh (1988-
Maëc duø beå Phuù Khaùnh coøn ít ñöôïc nghieân
1997); Leâ Thaønh (1998) ñaõ phaân tích caùc
cöùu, song coâng taùc nghieân cöùu ñòa chaát ôû
maãu ôû vuøng Ñaàm Thò Naïi vaø cho thaáy loaïi
phaàn ñaát lieàn saùt phía Taây beå Phuù Khaùnh
daàu ôû veát loä töông töï vôùi daàu trong carbonat
ñöôïc caùc nhaø ñòa chaát Phaùp nghieân cöùu töø
Miocen ôû gieáng khoan 119-CH-1X vaø cho
raát sôùm trong coâng taùc khaûo saùt laäp baûn ñoà
raèng daàu loä coù theå coù nguoàn goác töø phaàn
tyû leä 1:500.000 vuøng Ñaø Naüng (1935), Nha
saâu cuûa beà Phuù Khaùnh dòch chuyeån leân qua
Trang (1937) vaø Qui Nhôn (1942).
caùc ñöùt gaõy trong vuøng. Naêm 2000 Vieän
Ñieåm loä daàu laàn ñaàu tieân ñöôïc phaùt
Daàu khí hôïp taùc vôùi Vieän Ñòa chaát Nhaät
hieän vaøo 1920-1923 taïi Ñaàm Thò Naïi (Qui
Baûn (JGI) nghieân cöùu caùc veát loä töø Noâng
Nhôn), phaàn ñaát lieàn keà vôùi beå Phuù Khaùnh.
Sôn ñeán Kon Tum, Soâng Ba, Ñaàm Thò Naïi.
Naêm 1944 caùc nhaø ñòa chaát Phaùp ñaõ khoan
Naêm 2002-2003 Phaïm Quang Trung cuøng
tìm kieám ôû ñaây nhöng khoâng coøn taøi lieäu ñeå
caùc coäng söï ôû Vieän Daàu khí tieáp tuïc nghieân
laïi. Töø 1944-1964, Saurin cuõng ñaõ nghieân
cöùu caùc maãu loä daàu ôû Ñaàm Thò Naïi. Caùc
cöùu ñieåm loä daàu ôû Ñaàm Thò Naïi vaø keát luaän
keát luaän cuûa caùc taùc giaû naøy coøn raát traùi
raèng nguoàn daàu khoâng phaûi töø Neogen maø
ngöôïc nhau neân vaán ñeà nguoàn goác daàu loä,
coù leõ töø caùc lôùp Sapropel giaøu taûo (algae)
chaát löôïng nguoàn ñaù meï coøn chöa ñöôïc giaûi
ôû vònh Qui Nhôn cung caáp [27,28]. Töø sau
quyeát vaø caàn phaûi nghieân cöùu tieáp.
naêm 1960 nhieàu cuoäc khaûo saùt cuûa caùc nhaø
Trong nhöõng naêm 2001-2004, Vieän Daàu
ñòa chaát-ñòa vaät lyù Phaùp, Myõ, Ñöùc, Nhaät,
khí ñaõ chuû trì ñeà taøi caáp nhaø nöôùc KC-09-06
Trung Quoác ñaõ ñöôïc tieán haønh trong caùc
nghieân cöùu veà ñòa ñoäng löïc vaø tieàm naêng
chöông trình nghieân cöùu bieån Ñoâng. Töø sau
daàu khí caùc vuøng nöôùc saâu, xa bôø, trong
naêm 1970, caùc coâng ty daàu khí nöôùc ngoaøi
ñoù coù khu vöïc beå Phuù Khaùnh. Cuõng trong
ñaõ tieán haønh caùc nghieân cöùu ñòa chaát-ñòa vaät
thôøi gian naøy, döï aùn ENRECA do Vieän Daàu
lyù vôùi muïc ñích tìm kieám daàu khí sô boä döôùi
khí hôïp taùc vôùi Cuïc Ñòa chaát Ñan Maïch vaø
söï quaûn lyù cuûa chính quyeàn Saøi Goøn cuõ vaø
Greenland (GEUS) ñaõ tieán haønh nghieân
töø 1979 ñeán nay caùc hoaït ñoäng nghieân cöùu
cöùu toång theå ñòa chaát vaø tieàm naêng daàu khí
caøng ñöôïc taêng cöôøng döôùi söï quaûn lyù cuûa
beå Phuù Khaùnh, trong ñoù coù taäp trung nghieân
Toång cuïc Daàu moû vaø Khí ñoát Vieät Nam vaø
cöùu saâu veà ñòa hoaù vaø traàm tích cuûa khu vöïc
sau naøy laø Toång coâng ty Daàu khí Vieät Nam.
Ñaàm Thò Naïi vaø truõng Soâng Ba, phaàn ñaát
Cho ñeán nay, ôû vuøng bieån mieàn Trung thuoäc
lieàn keà vôùi beå Phuù Khaùnh.
khu vöïc beå Phuù Khaùnh ñaõ coù nhieàu khaûo
Caùc keát quaû nghieân cöùu treân ñaây, ñöôïc
saùt ñòa vaät lyù nhö GSI (Myõ,1974), Malögin
coâng boá trong caùc baùo caùo toång hôïp hoaëc
(Lieân Xoâ, 1984), GECO-PRAKLA (1993),
chuyeân ñeà, löu tröõ taïi Trung taâm Thoâng tin
NOPEC (1993) vôùi khoái löôïng khaûo saùt
Tö lieäu Daàu khí vaø Vieän Daàu khí, thuoäc
khoaûng 17.000 Km tuyeán ñòa vaät lyù.
Toång coâng ty Daàu khí Vieät Nam, vaø Vieän
Caùc nghieân cöùu treân phaàn ñaát lieàn ñöôïc
Thoâng tin Löu tröõ Baûo taøng Ñòa chaát, thuoäc
nhieàu nhaø ñòa chaát tieán haønh töø 1977 ñeán
238
- Chöông 8. Beå Phuù Khaùnh vaø taøi nguyeân daàu khí
Cuïc Ñòa chaát vaø Khoaùng saûn Vieät Nam,
BÓ S«ng BÓ Nam
cuõng nhö ñaõ coâng boá treân caùc Hoäi nghò, taïp
Hång H¶i Nam
chí trong vaø ngoaøi nöôùc, ñöôïc lieät keâ trong
Qu
§Þa g Ng·
§
phaàn taøi lieäu tham khaûo, laø nhöõng nguoàn taøi
¶n
§íi n©ng
n
hμo i
Tri T«n g
n½n
§μ
lieäu chính ñeå tham khaûo vieát chöông naøy.
·y
i
øt g
i®
§í
Ñieåm noåi baät caàn löu yù laø taát caû nhöõng ñieàu
n½ng
trình baøy ôû chöông naøy ñeàu döïa treân keát
ThÒm §μ
quaû giaûi thích ñòa chaát caùc taøi lieäu ñòa vaät Tròng
Tròng s©u
lyù laø chuû yeáu vì trong khu vöïc naøy chöa coù
Phó Kh¸nh
rang
coâng trình khoan. Caùc gieáng khoan duøng ñeå
ThÒm Phan
§í
lieân keát vôùi taøi lieäu ñòa vaät lyù ñeàu naèm ôû ic
¾t
tr −
ît
caùc beå traàm tích keá caän (Soâng Hoàng, Cöûu
Tu
yH
oμ
ng
Long, Nam Coân Sôn), vöøa xa, vöøa coù caáu o
uL uý
Cö Q
ó
BÓ Ph
truùc ñòa chaát khaùc bieät, laïi bò phaân caét bôûi g
©n ôc y
¬n
in Tr ®¸ ng
nS
§í ·n «
C«
Gi n §
caùc heä thoáng ñöùt gaõy, caùc ñôùi naâng phöùc m
Na Ó
Bi
BÓ
taïp neân ñoä chính xaùc coøn chöùa nhieàu haïn
Hình 8.1. Caùc yeáu toá caáu truùc beå Phuù Khaùnh
cheá. vaø laân caän
laø nhöõng khoái töông ñoái vöõng chaéc trong
3. Ñaëc ñieåm caáu kieán taïo
suoát quaù trình hình thaønh, phaùt trieån beå Phuù
3.1. Caùc yeáu toá caáu truùc chính Khaùnh. Trong quaù trình taùch giaõn, caùc theàm
naøy ñöôïc duy trì, chæ coù nhöõng nôi khoâng
Treân cô sôû baûn ñoà caáu truùc moùng tröôùc
vöõng chaéc do aûnh höôûng cuûa caùc khoái ñöùt
Ñeä Tam coù theå phaân chia beå Phuù Khaùnh vaø
gaõy, hình thaønh neân caùc ñòa haøo hoaëc baùn
vuøng laân caän thaønh moät soá yeáu toá caáu truùc
ñòa haøo nhoû cuõng nhö nhöõng ñòa luõy nhoû.
chính nhö (Hình 8.1):
Caùc ñòa haøo - baùn ñòa haøo naøy chuû yeáu phaân
Theàm Ñaø Naüng;
•
boá ôû vuøng theàm Ñaø Naüng (Hình 8.2). Caùc
Theàm Phan Rang;
•
hoaït ñoäng kieán taïo ôû vuøng theàm raát yeáu
Ñôùi naâng Tri Toân;
•
(Hình 8.3). Töông töï nhö theàm Ñaø Naüng,
Truõng saâu Phuù Khaùnh;
•
ôû ñaây traàm tích Ñeä Tam moûng, thay ñoåi töø
Ñôùi caét tröôït Tuy Hoøa.
•
Theàm Ñaø Naüng naèm ôû phía Taây Baéc vaøi chuïc meùt ñeán treân 1.000 m ôû phía Ñoâng.
Thaønh phaàn traàm tích chuû yeáu laø clastic. ÔÛ
beå Phuù Khaùnh, keùo daøi theo phöông baéc
nhöõng ñôùi cao thuoäc rìa phía Ñoâng phaùt
nam, ñoä saâu möïc nöôùc nhoû hôn 100m, vôùi
trieån caùc traàm tích carbonat trong Miocen.
taàng traàm tích Kainozoi moûng, chieàu daøy
Ñôùi naâng Tri Toân naèm phía Ñoâng ñòa
traàm tích bieán ñoåi taêng daàn veà phía Ñoâng
haøo Quaûng Ngaõi, Baéc ñôùi ñöùt gaõy Ñaø Naüng
(Hình 8.2).
Theàm Phan Rang naèm ôû phía Taây vaø truõng saâu Phuù Khaùnh. Ñôùi naâng naøy
coøn coù taùc giaû goïi laø ñôùi naâng Quy Nhôn
Nam beå Phuù Khaùnh. Caû hai theàm naøy ñeàu
laø phaàn rìa Ñoâng cuûa ñòa khoái Kon Tum vaø [23]. Qua taøi lieäu ñòa chaán coù theå thaáy vaøo
239
- Ñòa chaát vaø taøi nguyeân daàu khí Vieät Nam
Hình 8.2. Maët caét ñòa chaán tuyeán VOR-93-101, qua theàm Ñaø Naüng vaø ñôùi ñöùt gaõy Ñaø Naüng
Miocen giöõa khu vöïc naøy chòu söï vaän ñoäng lôùn, moät soá trong caùc ñöùt gaõy ñoù xuaát phaùt
neùn eùp, bò uoán neáp vaø naâng leân, thaäm chí bò töø trong moùng (Hình 8.5). Phöông caáu taïo
loä ra treân maët bieån trong moät thôøi gian daøi, taây baéc - ñoâng nam cuûa ñôùi caét tröôït Tuy
neân bò baøo moøn, ñaøo khoeùt maïnh meõ. Hoaït Hoøa töông töï nhö phöông cuûa heä thoáng ñöùt
ñoäng naøy chaám döùt vaøo ñaàu Miocen muoän gaõy Soâng Hoàng ôû phaàn ñaát lieàn mieàn Baéc
vaø quaù trình luùn chìm laïi xaûy ra, taïo ñieàu Vieät Nam. Theo Tapponnier (1982), ñieàu
kieän traàm ñoïng caùc traàm tích Miocen treân naøy coù leõ lieân quan ñeán söï bieán daïng ñôùi
vaø Pliocen - Ñeä Töù coù theá naèm bình oån vaø caét tröôït lôùn (mega shear zone), keát quaû
töông ñoái phaúng. cuûa söï di chuyeån khoái Indochina vaø AÂu - AÙ.
Truõng saâu Phuù Khaùnh naèm ôû khu vöïc Truõng suït luùn caïnh ñôùi caét tröôït Tuy Hoøa
nöôùc saâu, phía Taây tieáp giaùp vôùi vuøng söôøn ñöôïc hình thaønh noái lieàn vôùi phaàn lôùn caùc
luïc ñòa. Ñaây laø vuøng coù beà daøy traàm tích lôùn ñòa haøo xuaát hieän trong pha taùch giaõn chính
nhaát cuûa beå Phuù Khaùnh (Hình 8.3, 8.4). Baûn vaø trong ñoù caùc traàm tích Oligocen döôùi, coù
ñoà dò thöôøng troïng löïc cho thaáy phaàn phía theå coù caû traàm tích Eocen ñaõ traàm ñoïng.
Ñoâng cuûa beå Phuù Khaùnh laø dò thöôøng aâm coù Gaàn ñaây (2003) moät soá taùc giaû ôû Vieän
hình daïng gaàn ñaúng thöôùc vôùi ñoä saâu cöïc Daàu Khí nhö Leâ Ñình Thaéng, Leâ Vaân Dung
ñaïi naèm ôû vuøng giao ñieåm giöõa kinh tuyeán coøn phaân chia theâm moät ñôn vò caáu truùc
110O20 Ñoâng vaø vó tuyeán 13O Baéc. Giôùi haïn môùi, ñoù laø ñôùi ñöùt gaõy Ñaø Naüng. Ñôùi naøy
phía Ñoâng cuûa truõng suït luùn lôùn naøy naèm ôû naèm ôû phía Nam ñôùi naâng Tri Toân, töông
gaàn kinh tuyeán 112O Ñoâng, sau ñoù chuyeån öùng vôùi khoaûng vó ñoä 13O30 Baéc vaø laø giôùi
tieáp sang phaàn saâu nhaát cuûa bieån Ñoâng. haïn phía cöïc Baéc cuûa truõng saâu Phuù Khaùnh.
Ñôùi caét tröôït Tuy Hoøa (Tuy Hoa shear Ñôùi ñöùt gaõy naøy bao goàm caùc khoái ñöùt gaõy
zone) naèm ôû phía Taây Nam cuûa beå Phuù tröôït baèng coù phöông ñoâng baéc - taây nam
Khaùnh laø moät vuøng coù caùc ñöùt gaõy bieân ñoä vaø suït baäc, saâu daàn veà phía Ñoâng Nam. Caùc
240
- Chöông 8. Beå Phuù Khaùnh vaø taøi nguyeân daàu khí
Hình 8.3. Maët caét ñòa chaán tuyeán VOR-93-101 caét ngang truõng saâu Phuù Khaùnh
ñöùt gaõy, baäc suït ñöôïc hình thaønh chuû yeáu nhöõng hoá suït phía Ñoâng beå. ÔÛ phía Taây, beå
trong pha taùch giaõn ñaàu tieân vaø caùc traàm Phuù Khaùnh tieáp giaùp vôùi theàm Phan Rang
tích töø Eocen (?), Oligocen ñöôïc traàm ñoïng vaø theàm Ñaø Naüng. Veà phía Nam beå bò ngaên
trong caùc ñòa haøo keá caän (Hình 8.2). caùch vôùi beå Cöûu Long baèng ñôùi caét tröôït
Cuøng vôùi ñôùi caét tröôït Tuy Hoøa ôû phía Tuy Hoøa, moät ñôùi vôùi caùc bieán daïng doïc
cöïc Nam, ñôùi ñöùt gaõy Ñaø Naüng taïo thaønh theo caùc maët coù öùng suaát tieáp tuyeán cöïc ñaïi
khung hình moùng ngöïa hôû veà phía Ñoâng theo höôùng taây baéc-ñoâng nam. ÔÛ phía Baéc,
cuûa truõng saâu Phuù Khaùnh. beå Phuù Khaùnh bò ngaên caùch vôùi ñôùi naâng
Ngoaøi caùc yeáu toá caáu truùc treân, moät soá Tri Toân vaø ñòa haøo Quaûng Ngaõi baèng ñôùi
coâng trình nghieân cöùu vuøng naøy coøn ñöa ñöùt gaõy Ñaø Naüng (Hình 8.1). Theo caùc keát
khu vöïc Ñoâng Baéc beå Cöûu Long, Taây Baéc quaû nghieân cöùu ñòa chaát kieán taïo cuûa caùc
beå Nam Coân Sôn vaøo thaønh phaàn cuûa khu taùc giaû nöôùc ngoaøi vaø trong nöôùc, söï tieán
vöïc beå Phuù Khaùnh [37]. Phaàn moâ taû caùc khu hoùa kieán taïo cuûa beå Phuù Khaùnh cuøng coù
vöïc naøy baïn ñoïc coù theå tham khaûo trong chung moät ñaëc ñieåm nhö caùc beå traàm tích
caùc chöông 9, 10 cuûa quyeån saùch naøy. Ñeä Tam khaùc quanh bieån Ñoâng vaø coù theå
chia thaønh caùc giai ñoaïn tieán hoùa kieán taïo
3.2. Lòch söû phaùt trieån beå Phuù Khaùnh
chính theo quan ñieåm cuûa caùc chuyeân gia ôû
Beå Phuù Khaùnh laø moät beå taùch giaõn rìa
Petrovietnam nhö sau [37]:
luïc ñòa thuï ñoäng hoaëc coøn coù theå xem laø
Giai ñoaïn tieàn rift (Creta muoän - Eocen)
moät beå rìa luïc ñòa lieân quan ñeán va chaïm
Trong giai ñoaïn Creta muoän, quaù trình
caùc maûng kieán taïo AÁn Ñoä, AÂu - AÙ vaø hoaït
thuùc troài cuûa phaàn Taây Nam Bieån Ñoâng
ñoäng taùch giaõn bieån Ñoâng vôùi lòch söû phaùt
ñöôïc chi phoái chuû yeáu bôûi caùc hoaït ñoäng
trieån nhieàu pha. Beà daøy traàm tích töø 500m
ôû rìa phía Taây vaø hôn 10.000m ôû trung taâm tröôït baèng ngang ôû caùc heä thoáng ñöùt gaõy
241
- Ñòa chaát vaø taøi nguyeân daàu khí Vieät Nam
Hình 8.4. Maët caét ñòa chaán tuyeán VOR-301 chaïy doïc beå Phuù Khaùnh, töø vó tuyeán 11 ñeán vó tuyeán 14
Soâng Hoàng, Tuy Hoøa vaø Three Pagoda. laø pha hoaït ñoäng taùch giaõn maïnh nhaát, dieãn
ra gaàn nhö ñoàng thôøi trong taát caû caùc beå traàm
Trong Creta muoän - Paleocen hoaït ñoäng
tích Ñeä Tam phía Taây Nam bieån Ñoâng. ÔÛ
phun traøo axit xaûy ra treân dieän roäng, hoaït
ñoäng baøo moøn maïnh meõ tieáp noái sau hoaït beå Phuù Khaùnh pha naøy khôûi ñaàu cho söï hình
ñoäng naâng troài. Trong Eocen muoän do taùc thaønh, phaùt trieån caùc ñòa haøo song song vôùi
höôùng môû cuûa bieån Ñoâng vaø taïo moâi tröôøng
ñoäng cuûa chuyeån dòch, va maûng AÁn Ñoä vôùi
maûng AÂu AÙ, ñöa laïi keát quaû laø phaùt trieån traàm tích caän luïc ñòa (Hình 8.6). Hoaït ñoäng
khu vöïc huùt chìm môùi theo höôùng ñoâng baéc suït luùn vaø môû roäng ôû vuøng naøy ñaït quy moâ
cöïc ñaïi trong Oligocen. Caùc yeáu toá caáu taïo
- taây nam. Hoaït ñoäng naøy taïo ra Bieån Ñoâng
chính, döông hoaëc aâm ôû beå Phuù Khaùnh ñöôïc
coå. Hoaït ñoäng caêng giaõn khôûi ñaàu trong thôøi
gian naøy laøm giaäp vôõ moùng tröôùc Ñeä Tam hình thaønh trong pha ñoàng taïo rift chính,
(ñaõ töøng coá keát vaø gaén lieàn vôùi ñòa khoái Kom vôùi tröôøng öùng suaát doïc vaø ngang chieám
Tum) taïo tieàn ñeà cho beå Phuù Khaùnh ñöôïc öu theá trong vuøng. Tuy nhieân bieán daïng
neùn eùp cuõng xaûy ra ôû moät vaøi ñöùt gaõy tröôït
hình thaønh nhö laø heä quaû cuûa chuyeån ñoäng
baèng (strike-slip faults) keát hôïp vôùi neùn eùp
dòch chuyeån vaø quay cuûa khoái Indochina,
nghieâng. Söï caêng giaõn vaø suït luùn ñoàng thôøi
cuõng nhö söï caêng giaõn ñi lieàn vôùi chuyeån
vôùi taùch giaõn cuûa beå Phuù Khaùnh ñöôïc dieãn
ñoäng quay vaø môû roäng Bieån Ñoâng.
ra song haønh vôùi hoaït ñoäng traàm ñoïng vaät
Giai ñoaïn ñoàng taïo rift (Eocen muoän? -
lieäu vuïn thoâ vaø vaät lieäu phun traøo. Giai ñoaïn
Oligocen)
naâng leân ñöôïc keát thuùc baèng moät baát chænh
Quaù trình huùt chìm cuûa bieån Ñoâng coå hôïp baøo moøn mang tính khu vöïc ôû giôùi haïn
doïc theo maùng Baéc Borneo tieáp dieãn, taïo tieáp xuùc giöõa Oligocen - Miocen, ñaùnh daáu
ra caùc öùng suaát caêng giaõn trong maûng huùt cho tính phaân dò cuûa caùc hoaït ñoäng kieán taïo
chìm laøm taêng theâm söùc keùo caêng cuûa rìa trong vuøng (Hình 8.7). Tuy nhieân cuõng coù yù
Indochina vaø ñænh cao nhaát cuûa hoaït ñoäng kieán cho raèng ôû beå Phuù Khaùnh giai ñoaïn syn
naøy laø taïo ra söï giaõn ñaùy bieån ôû vuøng nöôùc rift coù theå coøn phaùt trieån trong Miocen sôùm
saâu cuûa bieån Ñoâng vaøo giöõa Oligocen. Ñaây (rift muoän), ñoù laø vaán ñeà caàn laøm saùng toû
242
- Chöông 8. Beå Phuù Khaùnh vaø taøi nguyeân daàu khí
trong thôøi gian tôùi caùc laùt caét ñòa chaán. Trong Miocen giöõa
tröôøng öùng suaát chuû ñaïo laø neùn eùp ngang,
Luùn chìm khu vöïc sau taïo rift
daãn tôùi söï nghòch ñaûo kieán taïo, hình thaønh
Vaøo Miocen sôùm baét ñaàu hoaït ñoäng luùn
caùc caáu taïo hình hoa trong caùc loaït traàm
chìm nhieät; phaùt trieån töø töø veà phía Ñoâng
tích. Doïc theo moät soá ñöùt gaõy lôùn caét ngang
vaø ñöôïc xem laø thôøi ñieåm baét ñaàu cuûa hoaït
söôøn nghieâng cuûa beå Phuù Khaùnh ñoàng thôøi
ñoäng sau rift. Vieäc giaûm toác ñoä naâng troài veà
cuõng xaûy ra caùc bieán daïng öùng suaát ngang
phía Ñoâng Nam cuûa khoái Indochina trong
raát ñaëc tröng.
giai ñoaïn naøy laøm cho hoaït ñoäng tröôït
Trong Miocen muoän toaøn boä khu vöïc
baèng traùi ôû ñöùt gaõy soâng Hoàng cuõng giaûm
bieån Ñoâng chuû yeáu chòu löïc neùn eùp, löïc naøy
vaø ñaùnh daáu söï chaám döùt hieän töôïng quay
cuøng vôùi heä ñöùt gaõy tröôït baèng phaûi ôû theàm
caùc khoái treân dieän roäng. Phöông caêng giaõn
luïc ñòa Vieät Nam coù leõ ñaõ trôû thaønh ñoäng
bieån Ñoâng ñöôïc chuyeån ñoåi töø baéc - nam
löïc taïo ra söï naâng leân taïm thôøi cuõng nhö
sang taây baéc - ñoâng nam vaø hieän töôïng ñaûo
söï ñaûo ngöôïc töøng phaàn cuûa beå Phuù Khaùnh
ngöôïc cuûa khu vöïc huùt chìm Bieån Ñoâng töø
vaøo cuoái Miocen muoän taïo maët baøo moøn
höôùng veà phía Ñoâng sang höôùng veà phía
mang tính ñòa phöông (Hình 8.8).
Taây cuõng xaûy ra trong thôøi gian naøy. Vaøo
Vaøo Pliocen hoaït ñoäng bieån tieán aûnh
giai ñoaïn giöõa vaø cuoái cuûa Miocen giöõa coù
höôûng roäng khaép khu vöïc bieån Ñoâng. Cuõng
hai bieán coá kieán taïo ñaùng chuù yù ñaõ xaûy ra
nhö caùc beå khaùc trong khu vöïc, beå Phuù
ñaùnh daáu baèng hieän töôïng ñaûo ngöôïc noäi beå
Khaùnh ñöôïc caùc thaønh taïo treû Pliocen - Ñeä
maø nguyeân nhaân chính coù leõ lieân quan tôùi
Töù phuû baát chænh hôïp leân treân maët baøo moøn
söï va chaïm giöõa hai maûng AÙ - UÙc keùo theo
Miocen muoän, nhöng vì thôøi gian vaø möùc
söï hình thaønh caùc giai ñoaïn baøo moøn hoaëc
ñoä baøo moøn khoâng lôùn neân ranh giôùi giöõa
khoâng laéng ñoïng traàm tích raát ñieån hình, theå
hieän baèng caùc baát chænh hôïp roõ raøng treân Miocen muoän vaø Pliocen raát khoù xaùc ñònh
Hình 8.5. Maët caét ñòa chaán tuyeán PK-03-084, qua ñôùi caét tröôït Tuy Hoaø
243
- Ñòa chaát vaø taøi nguyeân daàu khí Vieät Nam
ñöùt gaõy Baéc - Nam ñöôïc moät soá taùc giaû chia
phï mü
thaønh 3 ñöùt gaõy song song nhau, doïc theo
Ng« m©y
Ë p ®¸
kinh tuyeán 109O30’, 110O10‘ vaø 110O20’.
b×nh §Þnh
t uy ph− íc
diª u t r×
VOR-93-101
quy nh¬n
122
Caùc heä ñöùt gaõy naøy taïo ra caùc truõng saâu
VOR-93-102
trong moùng, khoáng cheá caùc trung taâm tích
s«ng cÇu
123
l a hai
tuï chính. Do beå Phuù Khaùnh ñöôïc hình thaønh
chÝ t hanh
chuû yeáu bôûi tröôøng öùng suaát caêng ngang,
tuy hßa
phó l ©m
phaùt trieån doïc theo ñôùi caét tröôït lôùn, laïi
124
naèm ôû ranh giôùi tieáp xuùc giöõa moät beân laø
v¹n gi·
VOR-93-107
khoái luïc ñòa töông ñoái raén chaéc vaø moät beân
ninh hßa
125
laø ñôùi taùch giaõn ñoäng cuûa bieån Ñoâng, söï
nha trang
diª n kh¸nh
khaùc nhau trong kieåu kieán taïo cuûa caùc heä
ñöùt gaõy raát roõ raøng vaø coù khaû naêng ñoù laø keát
126
ba ngßi
quaû cuûa söï thay ñoåi öùng suaát treân caùc ñoaïn
bò ñöùt gaõy vôùi söï thay ñoåi phöông ñöôøng nöùt
VO
R
-93
-20
trong khu vöïc ñôùi caét tröôït lôùn.
2
Trong pha kieán taïo tieáp theo, caùc ñöùt
VOR 93 116
gaõy (keùo caêng) thuaän phaùt trieån doïc theo
Hình 8.6. Sô ñoà ñaúng saâu moùng aâm hoïc beå Phuù
Khaùnh
rìa theàm vaø keá thöøa khuynh höôùng cuûa caùc
treân caùc maët caét ñòa chaán.
Ngoaøi quan ñieåm neâu treân ñaây, nhoùm
phï mü
Ng« m©y
caùc nhaø ñòa chaát ôû tröôøng Ñaïi hoïc khoa hoïc Ë p ®¸
b×nh §Þnh
t uy ph− íc
töï nhieân - Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi (Phan
diª u t r×
VOR-93-101
quy nh¬n
122
Vaên Quyùnh, Taï Troïng Thaéng) cho raèng beå VOR-93-102
s«ng cÇu
Phuù Khaùnh hình thaønh treân caùc voõng taïo
123
l a hai
chÝ t hanh
nuùi ñaàu Paleogen vôùi söï laáp ñaày caùc thaønh tuy hßa
taïo molas luïc ñòa (pha taïo nuùi caùch ñaây 50
phó l ©m
124
trieäu naêm) vaø caáu truùc beå ñöôïc hình thaønh, v¹n gi·
phaùt trieån treân cô cheá chính laø keùo toaùc doïc
VOR-93-107
theo caùc ñôùi bieán daïng ranh giôùi neâm thuùc
ninh hßa
125
troài (extrusion) Indochina. nha trang
diª n kh¸nh
3.3. Ñaëc ñieåm ñöùt gaõy 126
ba ngßi
Beå Phuù Khaùnh ñöôïc hình thaønh vaø bò
chi phoái bôûi 3 heä thoáng ñöùt gaõy chính: heä
VO
R
-93
-20
ñöùt gaõy Ñoâng Baéc - Taây Nam ôû phía Baéc,
2
heä ñöùt gaõy Baéc - Nam doïc theàm Ñaø Naüng VOR 93 116
(kinh tuyeán 109 30) vaø heä thoáng ñöùt gaõy O
Hình 8.7. Sô ñoà ñaúng saâu noùc Oligocen treân beå Phuù
Khaùnh
Taây Baéc - Ñoâng Nam ôû phía Nam. Rieâng heä
244
- Chöông 8. Beå Phuù Khaùnh vaø taøi nguyeân daàu khí
4.1. Moùng tröôùc Ñeä Tam
phï mü
Moùng tröôùc Ñeä Tam ôû beå Phuù Khaùnh laø
Ng« m©y
Ë p ®¸
b×nh §Þnh
caùc thaønh taïo magma, bieán chaát coù tuoåi vaø
t uy ph− íc
diª u t r×
VOR-93-101
quy nh¬n
122
thaønh phaàn khaùc nhau, trong ñoù caùc thaønh
VOR-93-102
taïo granit tuoåi Creta bò phong hoùa, nöùt neû
s«ng cÇu
123
l a hai
chÝ t hanh
coù khaû naêng phaùt trieån roäng ôû vuøng theàm
tuy hßa
Phan Rang, ñôùi caét tröôït Tuy Hoøa vaø theàm
phó l ©m
Ñaø Naüng.
124
v¹n gi·
4.2. Paleocen - Eocen?
VOR-93-107
ninh hßa
Traàm tích Paleocen - Eocen (?) ñöôïc
125
thaønh taïo trong caùc graben, baùn graben vôùi
nha trang
diª n kh¸nh
thaønh phaàn chính laø caùc traàm tích haït thoâ,
126
ba ngßi
saïn cuoäi keát ôû phaàn ñaùy. Treân taøi lieäu ñòa
chaán chuùng ñöôïc phaûn aùnh bôûi caùc taäp soùng
VO
R
phaûn xaï coù ñoä lieân tuïc keùm, bieân ñoä trung
-93
-20
2
bình ñeán cao.
VOR 93 116
4.3. Oligocen
Hình 8.8. Sô ñoà ñaúng saâu noùc Miocen treân beå Phuù
Khaùnh
Caùc traàm tích Oligocen phuû baát chænh
ñôùi ñöùt gaõy coå hôn.
hôïp treân caùc traàm tích Eocen goàm caùc thaønh
taïo mòn hôn nhö caùt, seùt, ñoâi khi xen ít lôùp
4. Ñòa taàng
than. Treân maët caét ñòa chaán traàm tích naøy
Nhö ñaõ neâu ôû phaàn ñaàu, trong beå Phuù
ñöôïc xeáp vaøo taäp soùng phaûn xaï coù ñoä lieân
Khaùnh chöa coù gieáng khoan. Vì vaäy vieäc
tuïc keùm, bieân ñoä trung bình, taàn soá thaáp,
phaân chia ñòa taàng, xaùc ñònh caùc maët baát
coù nôi phaûn xaï daïng loän xoän, bieân ñoä cao.
chænh hôïp v.v... ñeàu döïa treân caùc keát quaû
Beà daøy traàm tích thay ñoåi töø vaøi traêm meùt ôû
minh giaûi vaø lieân keát taøi lieäu ñòa vaät lyù,
phaàn rìa ñeán haøng nghìn meùt ôû phaàn trung
chuû yeáu laø ñòa chaán phaûn xaï vôùi caùc gieáng
taâm beå. Caùc lôùp seùt than ñen giaøu vaät chaát
khoan ôû beå Soâng Hoàng, Cöûu Long vaø Nam
höõu cô, nguoàn goác ñaàm hoà vaø ñaàm nöôùc lôï
Coân Sôn. Do ñoù, vò trí caùc giôùi haïn phaân
laø nguoàn ñaù meï tieàm naêng trong beå Phuù
chia ñòa taàng giöõa caùc taùc giaû coù khaùc nhau.
Khaùnh.
Ñeå giaûi quyeát söï sai khaùc naøy caàn phaûi chôø
4.4. Miocen
coù keát quaû khoan trong vuøng. Theo minh
giaûi taøi lieäu ñòa chaán traàm tích Ñeä Tam coù Caùc traàm tích Miocen chuû yeáu laø caùc
chieàu daøy thay ñoåi töø 500 m doïc theo rìa traàm tích luïc nguyeân, chaâu thoå, xen caùc pha
phía Taây ñeán 7.000 - 8.000 m ôû vuøng truõng bieån vaø bieån noâng. Phaàn phía Ñoâng theàm
saâu phía Ñoâng beå. Döôùi ñaây laø ñòa taàng döï Ñaø Naüng, Phan Rang phaùt trieån ñaù voâi daïng
baùo beå Phuù Khaùnh (Hình 8.9). theàm, ñaù voâi aùm tieâu. Coù theå phaân ra traàm
tích Miocen döôùi, giöõa vaø treân theo ñaëc
245
- Ñòa chaát vaø taøi nguyeân daàu khí Vieät Nam
Hình 8.9. Coät ñòa taàng toång hôïp beå Phuù Khaùnh
246
- Chöông 8. Beå Phuù Khaùnh vaø taøi nguyeân daàu khí
tröng caùc taäp ñòa chaán. theo rìa theàm phía Ñoâng coøn phaùt trieån
Traàm tích Miocen döôùi phuû baát chænh carbonat theàm. Caùc khoái naâng carbonat
hôïp treân caùc traàm tích Oligocen. Treân caùc nhoâ leân khoûi maët nöôùc bieån chæ thaáy leû teû
taøi lieäu ñòa chaán chuùng ñöôïc ñaïêc tröng bôûi ôû vaøi nôi treân caùc maët caét ñòa chaán, ñaây
caùc phaûn xaï aù song song ñeán song song, cuõng thöôøng laø caùc khoái ñöùt gaõy nhoâ cao.
bieân ñoä thaáp ñeán cao, ñoä lieân tuïc trung bình, Ñaù daêm keát san hoâ ôû maët tröôùc aùm tieâu
daïng doác thoaûi. Phía Baéc coù daïng neâm laán cuøng ñaù carbonat ñöôïc phaùt trieån vaø traàm
döï baùo quaït chaâu thoå hoaëc quaït aluvi, caùc ñoïng doïc theo caùc aùm tieâu cuõng laø nhöõng
phaûn xaï bieân ñoä cao döï baùo laø caùc thaønh ñoái töôïng ñaù chöùa caàn löu yù, maëc duø chuùng
taïo carbonat theàm. xuaát hieän khoâng nhieàu.
Traàm tích Miocen treân ñöôïc nhaän bieát
Nhö vaäy caùc thaønh taïo Miocen döôùi
chuû yeáu laø traàm tích luïc nguyeân ñoâi choã bôûi caùc phaûn xaï thöôøng laø song song ñeán
laø carbonat. Moâi tröôøng traàm tích chaâu thoå song song hôi phaân kyø, bieân ñoä töø thaáp ñeán
vaø ñaàm hoà chöùa than, bieån noâng, bieån ven trung bình, tính lieân tuïc toát ôû phaàn phía Taây
bôø. Caùc taäp seùt, seùt than Miocen döôùi töôùng beå vaø coù daïng haïnh nhaân (chöõ S) neâm laán
ñaàm hoà, vuõng vònh laø nguoàn ñaù meï ôû beå veà phía söôøn doác höôùng ra bieån.
Phuù Khaùnh. Chieàu daøy traàm tích ôû vuøng Söï luùn chìm cuûa beå Phuù Khaùnh tieáp noái
truõng saâu Phuù Khaùnh coù theå ñaït ñeán hôn sau thôøi kyø giaùn ñoaïn traàm tích cuoái Miocen
2000m. giöõa, cuøng vôùi nguoàn cung vaät lieäu luïc ñòa
Traàm tích Miocen giöõa ñöôïc nhaän bieát doài daøo, nhaát laø do caùc doøng chaûy phía beå
vaø lieân keát treân taøi lieäu ñòa chaán vôùi ñaëc Soâng Hoàng mang laïi taïo ra hieän töôïng laán
ñieåm laø caùc phaûn xaï song song hoaëc gaàn bieån mang tính khu vöïc cuûa rìa theàm vôùi
song song, bieân ñoä thay ñoåi töø thaáp ñeán cöôøng ñoä giaûm daàn veà phía Nam. Beà daøy
cao, tính lieân tuïc vaø taàn soá trung bình. Caùc traàm tích Miocen treân ôû beå Phuù Khaùnh leân
maët phaûn xaï naèm onlap ôû vuøng ven bôø vaø ñeán 3000m. Phaàn treân cuøng cuûa taäp naøy
downlap ôû vuøng nöôùc saâu. ñöôïc traàm ñoïng trong moâi tröôøng chaâu thoå,
Nhìn chung treân phaàn theàm phía Taây baõi bieån hoaëc ven bôø, coøn veà phía Taây cuûa
vaø phía Baéc cuûa beå Phuù Khaùnh, traàm tích beå thì gaëp caùc thaønh taïo chaâu thoå khoâng coù
Miocen giöõa chuû yeáu laø luïc nguyeân do ôû gaàn nguoàn goác bieån vaø thaønh taïo soâng ngoøi. ÔÛ
nguoàn cung caáp vaät lieäu töø ñaát lieàn. Trong phaàn thaáp nhaát cuûa taäp traàm tích naøy, caùc
phaàn phía Nam beå Phuù Khaùnh, caùc taäp traàm taäp caùt keát chaûy roái treân söôøn doác ñöôïc thay
tích vuõng vònh Oligocen vaø Miocen döôùi theá theo phöông naèm ngang baèng caùc quaït
bò choân vuøi döôùi caùc taäp seùt, caùt, carbonat boài tích ngaàm xa nguoàn, ôû ñaây coù theå toàn
traàm ñoïng trong Miocen giöõa. taïi caùc baãy ñòa taàng coù giaù trò.
Traàm tích Pliocen - Ñeä Töù laø caùc traàm
Trong Miocen phoå bieán caùc thaønh taïo
chaûy roái vôùi söï hình thaønh caùc quaït boài tích tích caùt, boät, seùt theàm vaø bieån saâu lieân quan
ngaàm doïc theo söôøn nghieâng cuûa beå Phuù ñeán quaù trình hình thaønh toaøn boä theàm luïc
Khaùnh. Ñaây coù theå laø nhöõng taàng chöùa coù ñòa Bieån Ñoâng. Treân maët caét ñòa chaán deã
khaû naêng cho tích tuï daàu khí. Ngoaøi ra doïc daøng nhaän bieát vaø lieân heä chuùng vôùi caùc
247
- Ñòa chaát vaø taøi nguyeân daàu khí Vieät Nam
Hình 8.10. Keát quaû phaân tích maãu daàu trong ñaù granit phong hoaù,
khu vöïc ñaàm Thò Naïi (Theo VPI-GEUS, 2004)
5. Heä thoáng daàu khí
taäp Pliocen - Ñeä Töù trong khu vöïc. ÔÛ phía
Ñoâng thöôøng laø caùc neâm laán daøy, ñaëc tröng Do beå Phuù Khaùnh chöa coù khoan thaêm
traàm tích söôøn theàm, coøn phaàn phía Taây laø doø, neân heä thoáng daàu khí ñöôïc ñaùnh giaù
caùc phaûn xaï song song, ñoä lieân tuïc toát, bieân döïa treân cô sôû caùc taøi lieäu ñòa chaát coù ñöôïc
ñoä trung bình, taàn soá thaáp, lieân quan ñeán töø caùc gieáng khoan ôû phía Nam beå soâng
töôùng traàm tích theàm trong ñeán ngoaøi trong Hoàng, phía Ñoâng Baéc beå Cöûu Long vaø beå
toaøn khu vöïc. Nam Coân Sôn, laø nhöõng beå coù phaùt hieän vaø
248
- Chöông 8. Beå Phuù Khaùnh vaø taøi nguyeân daàu khí
ñang khai thaùc daàu khí. Döôùi ñaây laø nhöõng saùp cao, daáu vaân sinh hoïc ñôn giaûn vaø tyû
neùt chính veà heä thoáng daàu khí cuûa beå Phuù soá hopan/sterran raát cao. Caùc ñaëc tröng naøy
Khaùnh. truøng hôïp phaàn lôùn vôùi nhöõng ñaëc tröng cuûa
caùc maãu daàu ñaàm hoà Kainozoi gaëp trong
5.1. Ñaù meï
gieáng khoan B10/STB-1X ôû beå Soâng Hoàng
Keát quaû phaân tích ñòa hoùa caùc maãu daàu
naèm caùch xa beå Phuù Khaùnh veà phía Baéc. Söï
laáy töø gieáng khoan 120-CS-1X ôû phía Baéc
gioáng nhau naøy cho pheùp suy luaän raèng caùc
beå Phuù Khaùnh cho thaáy söï hieän dieän cuûa
ñaù meï coù nguoàn goác ñaàm hoà coù theå toàn taïi ôû
daàu chöa bieán ñoåi laãn vôùi daàu bò vi sinh
beå Phuù Khaùnh saùt ngay phía Ñoâng ñaàm Thò
phaân huûy vaø chuùng hình thaønh töø nguoàn thöïc
Naïi. ÔÛ beå Cöûu Long (phía Taây Nam) vaø beå
vaät treân caïn traàm ñoïng trong moâi tröôøng
Nam Coân Sôn (phía Nam) ñeàu toàn taïi taàng
chaâu thoå hoaëc ñaàm laày. Coøn caùc keát quaû
sinh Oligocen vaø Miocen döôùi. Trong ñoù,
phaân tích ñòa hoùa caùc maãu daàu chieát taùch
taàng sinh Oligocen ôû beå Cöûu Long laø seùt
töø ñaù buøn carbonat ôû gieáng khoan 121-CM-
ñaàm hoà giaøu vaät chaát höõu cô sinh daàu.
1X laïi cho thaáy chuùng hình thaønh töø nguoàn
Nhö vaäy, ôû beå Phuù Khaùnh coù theå toàn taïi
ñaù meï thöù yeáu khaùc, ñöôïc traàm ñoïng trong
moâi tröôøng bieån thieáu oxy.
Keát quaû nghieân cöùu caùc veát loä daàu vuøng
ñaàm Thò Naïi (Quy Nhôn, Bình Ñònh) cuûa
VPI vaø GEUS (döï aùn Enreca) cho thaáy coù
söï hieän dieän cuûa daàu coù theå ñaõ ñöôïc di cö töø
beå Phuù Khaùnh (Hình 8.10). Trong moät vaøi
maãu granit tuoåi Creta ôû phía Ñoâng ñaàm naøy
cuõng tìm thaáy bitum/daàu thoâ trong khe nöùt
ñaù. Caùc keát quaû phaân tích ñòa hoùa chöùng
minh daàu bò phaân huûy sinh hoïc vôùi daáu vaân
sinh hoïc (biomarker) ñaëc tröng cho hoãn hôïp
nguoàn goác luïc ñòa vaø nguoàn goác bieån. Caùc
maãu laáy ôû ñaàm nuoâi toâm (phía baéc Ñaàm Thò
Naïi) cho thaáy daàu bò phaân huûy sinh hoïc raát
maïnh, chæ coøn moät soá ít daáu vaân sinh hoïc
coøn coù theå ñöôïc nhaän daïng. Tuy nhieân söï
phaân boá cuûa triterpan tricyclic hoaøn toaøn
gioáng vôùi nhöõng maãu daàu laáy ñöôïc trong
khe nöùt granit vöøa neâu treân. Nhö vaäy coù
theå thaáy raèng daàu bò phaân huûy sinh hoïc naøy
cuøng nguoàn goác vôùi daàu taïi choã. Caùc maãu Hình 8.11. Sinh thaønh hydrocarbon ôû thôøi ñieåm
hieän taïi cuûa ñaù meï Oligocen
daàu thu ñöôïc töø baõi caùt phía nam ñaàm Thò
(Theo Petrovietnam, 2004)
Naïi chöùa daàu bò phaân huûy sinh hoïc yeáu, ñoä
249
- Ñòa chaát vaø taøi nguyeân daàu khí Vieät Nam
hai taàng ñaù meï chính laø seùt ñaàm hoà, than
vaø seùt than chaâu thoå tuoåi Oligocen, Miocen
sôùm. Kerogen loaïi II vaø III coù khaû naêng
sinh caû daàu vaø khí; ngoaøi ra, coù theå toàn taïi
taàng sinh (thöù yeáu) laø ñaù buøn carbonat.
Do trong vuøng chöa coù gieáng khoan neân
caùc döõ lieäu nhieät ñoä töø caùc beå traàm tích keá
caän ñöôïc söû duïng ñeå döï baùo doøng nhieät
trong beå Phuù Khaùnh. ÔÛ phaàn Baéc beå Phuù
Khaùnh gradient ñòa nhieät trung bình dao
ñoäng töø 3,650C/100m (GK 120-CS-1X) ñeán
3,810C/100m (GK 121-CM-1X). Keát quaû
nghieân cöùu cho thaáy heä soá phaûn xaï vitrinit
chæ ñaït 0,45% taïi ñoä saâu choân vuøi 1.650m,
nhieät ñoä chöa ñuû ñeå sinh thaønh hydrocarbon.
Töø giaù trò vitrinit quan saùt vaø moâ hình hoaù
cho thaáy noùc cuûa cöûa soå sinh daàu (R0 = 0,6%)
phaûi ôû ñoä saâu choân vuøi 1.900m. Ñoä saâu cuûa
cöûa soå sinh daàu töông öùng vôùi giaù trò R0 =
1,2% laø 3.100m tính töø ñaùy bieån. Nhö vaäy,
ñaù meï trong beå Phuù Khaùnh ñaõ naèm trong
Hình 8.12. Sinh thaønh hydrocarbon ôû thôøi ñieåm
cöûa soå taïo daàu. Trong beå Cöûu Long vaø Nam hieän taïi cuûa ñaù meï Miocen
(Theo Petrovietnam, 2004)
Coân Sôn ôû phaàn phía Nam beå Phuù Khaùnh
gradient nhieät ñoä bieán thieân töø 2,26 ñeán cho thaáy ñaù meï Oligocen ñaõ sinh daàu nhö
3,350C/100m. Lòch söû doøng nhieät vaø toác ñoä quan saùt thaáy taïi gieáng khoan ñaõ neâu. Caùc
luùn chìm ôû ñaây ñöôïc ñònh löôïng hoaù thoâng keát quaû phaân tích ñòa hoùa daãn ñeán keát luaän
qua cöïc tieåu sai soá giöõa caùc giaù trò nhieät ñoä laø ñoä saâu tröôûng thaønh cuûa vaät chaát höõu cô
tính lyù thuyeát vaø giaù trò ñoä phaûn xaï vitrinit ôû phaàn Baéc beå Phuù Khaùnh naèm noâng hôn so
taïi caùc gieáng khoan 15-G-1X vaø 04-A-1X. vôùi ôû phaàn phía Nam vì gradient ñòa nhieät
Lòch söû dieãn bieán nhieät ñoä tính ñöôïc, sau ôû ñaây töông ñoái lôùn hôn. Caùc baûn ñoà veà ñoä
ñoù ñöôïc so saùnh vôùi caùc keát quaû nhieät phaân tröôûng thaønh vaät chaát höõu cô hieän nay ñoái
(pyrolysis) vaø saéc kyù khí ñeå ñaûm baûo ñoä tin vôùi ñaù meï Oligocen vaø Miocen sôùm ñöôïc
caäy cuûa soá lieäu nhieät ñoä ñöôïc ruùt ra töø quaù trình baøy trong caùc hình 8.11 vaø 8.12. Trong
trình choân vuøi vaät chaát höõu cô. Keát quaû cho ñeà aùn NOPEC (1993) caùc gieáng khoan “aûo“
thaáy taïi gieáng khoan 15-G-1X daàu ñöôïc sinh ñöôïc xaây döïng treân taát caû caùc tuyeán ñòa
thaønh sôùm nhaát taïi ñoä saâu 1.810m ñoái vôùi chaán vôùi soá lieäu ñaàu vaøo laø caùc tham soá ruùt
kerogen loaïi II vaø 2.087m cho loaïi III vaø ra töø caùc gieáng khoan 15-G-1X vaø 04-A-
ñieåm ñænh sinh thaønh daàu ôû ñoä saâu 2.737m 1X. Giaù trò nhieät ñoä tính ñöôïc cao nhaát ôû
cho loaïi II vaø 2.825m cho loaïi III. Ñieàu naøy ñaùy Oligocen treân laø 3610C taïi loâ 123. Caùc
250
- Chöông 8. Beå Phuù Khaùnh vaø taøi nguyeân daàu khí
giaù trò phaûn xaï vitrinit tính ñöôïc taïi ñaùy cuûa caùc beå traàm tích Ñeä Tam Vieät Nam, phaân
hai taäp ñaù meï quan troïng nhaát ôû phaàn thaáp boá töø Oligocen ñeán Pliocen döôùi. Trong caùc
nhaát vaø phaàn cao nhaát cuûa Oligocen treân traàm tích Oligocen vaø phaàn döôùi cuûa Miocen
bieán thieân trong khoaûng 5,47% R0 taïi gieáng döôùi caùt keát ñöôïc traàm ñoïng trong caùc moâi
khoan aûo 67 (loâ 123) vaø 0,2% R0 taïi gieáng tröôøng ñoàng baèng chaâu thoå vaø keânh raïch
khoan aûo 53 (loâ 125). Treân phaàn nöûa dieän soâng ngoøi, chuùng trôû thaønh caùc thaønh heä ñaù
tích phía Nam beå Phuù Khaùnh caùc giaù trò chöùa chuû yeáu coù chaát löôïng trung bình - toát,
phaûn xaï vitrinit tính ñöôïc coù giaù trò trung tuøy thuoäc ñoä saâu phaân boá cuûa chuùng. Caùt
bình vaøo khoaûng 3,87% R0. Nhö vaäy, ñoái keát trong caùc quaït boài tích soâng ngoøi cuõng
vôùi taàng sinh Oligocen thì phaàn lôùn dieän coù theå laø loaïi ñaù chöùa toát.
tích naèm trong ñôùi sinh khí. Trong Miocen, chaâu thoå luøi veà phía Taây
Baéc vaø moâi tröôøng traàm tích chuyeån sang
5.2. Ñaù chöùa
moâi tröôøng bieån nhieàu hôn. Caùc thaønh taïo
Töø caùc beå traàm tích xung quanh caùc nhaø
caùt keát laø loaïi ñaù chöùa phoå bieán trong phaàn
nghieân cöùu cho raèng trong beå Phuù Khaùnh
Taây beå vaø ñöôïc traàm ñoïng trong heä thoáng
toàn taïi 3 loaïi ñaù chöùa chuû yeáu: ñaù moùng nöùt
quaït söôøn doác ngaàm. Trong Pliocen döôùi
neû/phong hoùa tröôùc Ñeä Tam, ñaù vuïn vaø ñaù
phaùt trieån caùc daïng turbidit ôû caùc khu vöïc
carbonat.
söôøn doác, taïo ra loaïi ñaù chöùa vuïn ñaùng keå
Ñaù chöùa moùng nöùt neû/phong hoùa cho caùc baãy phi caáu taïo.
ÔÛ Vieät Nam, ñaù moùng nöùt neû/phong hoùa
Ñaù chöùa carbonat
(granit, granodiorit) ñöôïc bieát ñeán nhö moät
Trong caùc beå traàm tích keà caän beå Phuù
loaïi ñaù chöùa raát quan troïng. Beà daøy cuûa noù
Khaùnh, ñaù chöùa carbonat coù tuoåi töø Miocen
coù theå thay ñoåi töø haøng chuïc ñeán treân nghìn
giöõa ñeán Miocen muoän (Hình 8.13, 8.14,
meùt. Trong beå Cöûu Long, ñaù moùng granit
8.15). Carbonat chöùa khí ñaõ gaëp trong
nöùt neû/phong hoùa laø taàng ñaù chöùa quan
nhieàu gieáng khoan ôû phaàn Nam beå soâng
troïng nhaát, chieám ñeán 80% tröõ löôïng ôû
Hoàng (118-CVX-1X, 121-CM-1X) vaø beå
caùc moû Baïch Hoå, Roàng, Raïng Ñoâng, Hoàng
Nam Coân Sôn (04-A-1X, Ñaïi Huøng, Lan
Ngoïc, Sö Töû Ñen. ÔÛ moû Ñaïi Huøng trong beå
Taây, Lan Ñoû...). Ñoä roãng cuûa loaïi ñaù chöùa
Nam Coân Sôn cuõng gaëp loaïi ñaù naøy chöùa
naøy bao goàm ñoä roãng nguyeân sinh vaø ñoä
daàu. Ñaù carbonat tröôùc Ñeä Tam laø ñaù chöùa
roãng thöù sinh, nöùt neû, hang hoác neân nhìn
gaëp trong gieáng khoan B-10 ôû mieàn voõng
chung chaát löôïng chöùa toát. ÔÛ beå Phuù Khaùnh
Haø Noäi vaø ôû gieáng khoan treân caáu taïo Baïch
ñaù chöùa carbonat Miocen chuû yeáu phaân boá
Tró trong beå Soâng Hoàng.
doïc theo phía Ñoâng theàm Ñaø Naüng vaø theàm
ÔÛ beå Phuù Khaùnh toàn taïi caùc moùng nhoâ
Phan Rang.
cao bò ñöùt gaõy phaân caét vaø ñöôïc phuû bôûi
5.3. Ñaù chaén
traàm tích Oligocen coù theå laø ñaù chaén toát
(Hình 8.13). Ñaù chaén mang tính khu vöïc trong beå
Ñaù chöùa vuïn Phuù Khaùnh laø seùt bieån Plio - Pleistocen. Beà
Caùt keát laø loaïi ñaù chöùa phoå bieán trong daøy cuûa taäp ñaù chaén naøy ñaït cöïc ñaïi trong
251
- Ñòa chaát vaø taøi nguyeân daàu khí Vieät Nam
Hình 8.13. Daïng baãy khoái ñöùt gaõy trong moùng, ngoaøi ñaù chöùa moùng coøn coù ñaù chöùa laø caùt keát vaø carbonat,
ñaù chaén laø caùc lôùp seùt, boät keát Miocen treân, Pliocen. Maët caét ñòa chaán minh giaûi töø tuyeán VOR-93-209
(NOPEC, 1993)
taát caû caùc trung taâm tích tuï vaø ñaït cöïc tieåu theo phöông naèm ngang.
treân caùc ñôùi naâng keà caän vôùi chuùng. Taäp
5.5. Caùc play daàu khí vaø daïng baãy
seùt ôû phaàn treân cuûa Miocen döôùi töông öùng
vôùi taäp seùt Rotalia ôû beå Cöûu Long coù chieàu Treân cô sôû caùc play ñaõ ñöôïc chöùng
daøy 200 - 300m cuõng laø taàng chaén khu vöïc. minh chöùa daàu khí ôû theàm luïc ñòa Vieät
Ngoaøi caùc taàng chaén khu vöïc, hy voïng cuõng Nam, döï kieán trong beå Phuù Khaùnh coù theå
toàn taïi caùc taäp seùt, boät keát coù khaû naêng chaén coù daïng play daàu khí sau: caùc play ñaù moùng
ñòa phöông naèm xen keõ vôùi caùc taäp chöùa nöùt neû/phong hoùa tröôùc Ñeä Tam; play ñaù
Oligocen vaø Miocen. vuïn Oligocen; play ñaù vuïn Miocen vaø play
carbonat Miocen (Hình 8.17, 8.18). Ngoaøi
5.4. Di cö, naïp baãy
ra NOPEC [21] coøn ñöa theâm moät loaïi play
Trong beå Phuù Khaùnh hydrocarbon sinh
nöõa ñöôïc goïi laø play basalt caän moùng (near
ra coù theå ñaõ di cö leân phía treân thoâng qua
basement basaltic play).
cô cheá mao daãn qua caùc taäp caùt keát vaø doïc
Play ñaù moùng nöùt neû/phong hoùa hay play
theo caùc maët ñöùt gaõy ñeå naïp vaøo caùc baãy.
tröôùc Ñeä Tam (Play 1)
Coù leõ cô cheá di cö quan troïng nhaát trong
Play moùng tröôùc Ñeä Tam trong beå Phuù
phaàn saâu cuûa beå Phuù Khaùnh laø chaát löu
Khaùnh coù ñaù chöùa laø granit Creta bò nöùt
ñöôïc dòch chuyeån theo caùc ñöùt gaõy saâu ñeå
neû, coù theå gioáng play tröôùc Ñeä Tam ôû beå
leân caùc taàng chöùa phía treân. Ngoaøi ra, ôû
Cöûu Long ñaõ ñöôïc phaùt hieän vaø ñang khai
moät vaøi nôi, caùc baát chænh hôïp cuõng coù theå
laø keânh daãn, ñöôøng di cö cuûa hydrocarbon thaùc daàu. Nguoàn ñaù meï coù leõ laø ñaù seùt ñaàm
252
- Chöông 8. Beå Phuù Khaùnh vaø taøi nguyeân daàu khí
Hình 8.14. Baãy daïng caáu taïo hình hoa phaùt trieån töø Oligocen tôùi Miocen giöõa vôùi ñaù chöùa laø caùt keát vaø
carbonat Miocen döôùi, giöõa. Maët caét ñòa chaát minh giaûi töø tuyeán VOR-93-101 (NOPEC, 1993)
hoà giaøu vaät chaát höõu cô tuoåi Oligocen phuû toát laø ñoái töôïng chöùa tieàm naêng.
onlap vaø choân vuøi caùc khoái nhoâ moùng, ñoàng Ñaù chaén laø caùc lôùp seùt, boät keát naèm xen
thôøi chuùng coøn ñoùng vai troø ñaù chaén theo keïp trong Oligocen giöõa, Oligocen treân vaø
phöông thaúng ñöùng vaø phöông naèm ngang Miocen döôùi.
cho loaïi baãy khoái nhoâ moùng. Trong beå Phuù Trong Oligocen coù nhieàu kieåu baãy
Khaùnh döï baùo play moùng phong hoùa, nöùt lieân quan ñeán caáu taïo keùo daøi (elongated
neû chuû yeáu phaân boá doïc ñôùi ñöùt gaõy 1090 anticlines) vaø voøm naâng bò ñöùt gaõy (faulted
(doïc phía Ñoâng theàm Ñaø Naüng, theàm Phan anticlines). Phaàn lôùn caùc baãy vôùi möùc ñoä
rang) vaø ñôùi caét tröôït Tuy Hoøa. khaùc nhau, coù theå ñöôïc chaén bôûi caùc maët
ñöùt gaõy. Caùc khoái ñöùt gaõy nghieâng/quay
Play ñaù vuïn Oligocen (Play 2)
thöôøng laø daïng baãy phoå bieán trong thaønh
Trong play naøy ñaù meï laø loaïi seùt giaøu
taïo Oligocen cuûa beå Phuù Khaùnh. Caùc baãy
vaät chaát höõu cô vaø than naèm trong caùc
kieåu naøy thöôøng ñöôïc kheùp kín hai hoaëc ba
thaønh taïo Oligocen vaø Eocen (?). Nguoàn ñaù
phía vaøo ñöùt gaõy. Moät soá caáu taïo hình hoa
meï naøy coù khaû naêng sinh caû daàu vaø khí.
cuõng ñöôïc nhaän thaáy treân moät soá maët caét
Tuy nhieân, ôû vuøng truõng saâu Phuù Khaùnh,
ñòa chaán vaø chuùng thöôøng ñöôïc chaén bôûi
chuùng naèm quaù saâu neân ñaõ ôû trong ngöôõng
caùc ñöùt gaõy.
sinh khí.
Caùc daïng caáu taïo noùi treân thöôøng gaëp
Ñaù chöùa bao goàm caùt keát traàm ñoïng
trong caùc khu vöïc phaùt trieån ñöùt gaõy tröôït
trong moâi tröôøng ñaàm hoà, soâng ngoøi, tam
baèng (strike-slip fault).
giaùc chaâu, boài tích ñeán bieån noâng ven bôø.
Play ñaù vuïn Miocen (Play 3)
Caùt keát soâng ngoøi tuoåi Oligocen sôùm ñeán
Oligocen muoän coù ñoä roãng trung bình ñeán Ñaù meï cung caáp hydrocarbon cho play
253
- Ñòa chaát vaø taøi nguyeân daàu khí Vieät Nam
Hình 8.15. Baãy daïng khoái xaây carbonat trong Miocen giöõa, ñaù chaén laø caùc lôùp seùt, boät keát Pliocen. Maët caét
ñòa chaát minh giaûi töø tuyeán VOR-93-103 (NOPEC, 1993)
ñaù vuïn Miocen bao goàm seùt, boät ñaàm hoà bieån tieán laø loaïi ñaù chaén noùc Miocen.
Trong Miocen caùc kieåu baãy phoå bieán laø
Oligocen, than Miocen sôùm vaø ñaù buøn
caùc khoái ñöùt gaõy nghieâng. Caùc baãy thöôøng
carbonat. Caùc nhaø ñòa chaát cho raèng than
ñöôïc kheùp kín ba chieàu vôùi moät ñöùt gaõy
trong caùc ñaàm laày vaø chaâu thoå cuõng nhö buøn
hoaëc hai chieàu vôùi hai ñöùt gaõy chaén. Trong
carbonat laø nguoàn ñaù meï sinh khí ôû ñaây.
play ñaù vuïn Miocen cuõng gaëp caùc kieåu baãy
Ñaù chöùa trong play naøy bao goàm caùt
ñòa taàng nhö quaït boài tích, soâng ngoøi, caùc
chaâu thoå soâng ngoøi vaø caùt bieån noâng. Caùc
quaït ngaàm söôøn doác, caùc vaùt moûng hoaëc caét
nhòp traàm tích töø Miocen döôùi ñeán Miocen
cuït.
giöõa coù leõ chuû yeáu ñöôïc traàm ñoïng trong
Play carbonat Miocen (Play 4)
moâi tröôøng bôø bieån vaø theàm trong. Xa hôn
veà phía Ñoâng chuùng laïi ñöôïc traàm ñoïng Ñaây laø kieåu play chöùa khí khaù phoå bieán
trong moâi tröôøng theàm ngoaøi, söôøn doác vaø ôû beå Nam Coân Sôn, Nam beå Soâng Hoàng, laø
bieån saâu. Caùt keát Miocen sôùm thöôøng coù caùc beå keà caän vôùi beå Phuù Khaùnh.
töôùng bôø vaø theàm, chaát löôïng chöùa toát. Caùt Ñaù meï goàm seùt ñaàm hoà Oligocen vaø seùt
keát söôøn vaø ñaùy bieån thöôøng chæ gaëp trong bieån/seùt voâi chaâu thoå Miocen sôùm.
maët caét Miocen giöõa. Trong ñòa taàng Miocen Ñaù chöùa carbonat ñöôïc hình thaønh töø
treân thöôøng gaëp turbidit, chuùng phaân boá ôû cuoái Miocen sôùm ñeán Miocen giöõa coù theå
nhöõng phaàn saâu cuûa beå Phuù Khaùnh. nhaän bieát ñöôïc treân nhieàu tuyeán ñòa chaán.
Ñaù chaén laø nhöõng taäp seùt keát vaø boät Caùc raïn san hoâ vaø khoái xaây thöôøng coù laãn
keát xen keïp trong thaønh taïo Miocen, chuùng buøn, boät laøm taêng cöôøng khaû naêng gaén keát
ñoùng vai troø chaén ñòa phöông. Caùc taäp seùt xi maêng neân laøm giaûm ñoä roãng vaø ñoä thaám.
254
- Chöông 8. Beå Phuù Khaùnh vaø taøi nguyeân daàu khí
H−íng dÞch chuyÓn
Hình 8.16. Khaû naêng dòch chuyeån hydrocarbon töø ñaù meï tröôûng thaønh ñeán baãy
(Theo VPI-GEUS, 2004)
Ngoaøi raïn san hoâ vaø khoái xaây coøn coù nhöõng phöông naèm ngang trong carbonat neàn. Caùc
daïng töôùng ñaù traàm tích carbonat khaùc cuõng raïn san hoâ gioáng kieåu khoái xaây thaønh taïo
ñöôïc xem laø nguoàn ñaù chöùa tieàm naêng. ven rìa caùc neàn coù ñoä roãng vaø ñoä thaám toát
Töôùng söôøn raïn (reef flank facies) thöôøng cuõng laø loaïi baãy trieån voïng.
laø caùc khoái cuoäi (conglomerat) voâi, caùt coù Play basalt (Play 5)
nguoàn goác töø caùc raïn san hoâ. Töôùng noäi raïn
Theo quan ñieåm cuûa NOPEC ôû beå Phuù
(inter reef facies), töùc ñaù voâi aù thuûy trieàu
Khaùnh coøn coù theå toàn taïi moät play nöõa,
(subtidal limestone), nöôùc noâng, khoâng lieân
ñöôïc goïi laø play basalt caän moùng. Play naøy
quan ñeán thaønh taïo aùm tieâu hoaëc caùc traàm
ñaõ phaùt hieän chöùa daàu ôû khu vöïc moû Roàng
tích caùt luïc nguyeân mòn. Tuy nhieân ñaù chöùa
thuoäc beå Cöûu Long.
toát nhaát vaãn laø caùc raïn aùm tieâu, khoái xaây
Ñaù meï cuûa play naøy cuõng laø seùt ñaàm hoà
vaø caùc tích tuï söôøn raïn. Tuøy thuoäc vaøo möùc
Oligocen giaøu vaät chaát höõu cô coøn ñaù chöùa
ñoä dolomit hoùa, nöùt neû vaø hang hoác maø ñaù
laø caùc taäp ñaù nuùi löûa, coù ñoä roãng nguyeân
chöùa coù ñoä roãng thöù sinh khaùc nhau. Nhìn
sinh toát keát hôïp vôùi ñoä roãng thöù sinh do bò
chung ñoä roãng thöù sinh trong ñaù carbonat
nöùt vôõ taïo thaønh caùc baãy phi caáu taïo (thaïch
ñoùng vai troø khaù quan troïng.
hoïc - ñòa taàng) vôùi dieän phaân boá khoâng
Ñaù chaén cho kieåu play carbonat laø seùt
roäng. Caùc taäp ñaù meï cuõng ñoàng thôøi ñoùng
voâi, seùt buøn bieån coù tuoåi töø Miocen ñeán
vai troø ñaù chaén ñòa phöông cho caùc loaïi baãy
Pliocen.
naøy.
Daïng baãy chính cuûa play carbonat laø
5.6. Thôøi gian hình thaønh caáu taïo, di cö
caùc khoái xaây kheùp kín boán maët. Cuõng coù
vaø baûo toàn hydrocarbon
theå toàn taïi daïng baãy phi caáu taïo lieân quan
ñeán söï thay ñoåi thaønh phaàn thaïch hoïc theo Theo caùc keát quaû phaân tích ñòa chaán vaø
255
nguon tai.lieu . vn
