- Trang Chủ
- Hoá dầu
- Địa chất dầu khí và phương pháp tìm kiếm thăm dò, theo dõi mỏ part 9
Xem mẫu
- CHÖÔNG 11
433
Baûng 11.10: Giai ñoaïn bieán chaát cuûa caùc khoùang vaät thöù sinh
trong caùt keát thuoäc traàm tích oligoxen döôùi moû Baïch Hoå
(theo soá lieäu cuûa Nguyeãn Xuaân Vinh, 1995)
Giai Katagenez Metagenez
ñoaïn
Sôùm (K1) Muoän (K2) Sôùm (M1) Muoän (M2)
bieán chaát
ôû voøm 2832 - 3200 m 3200 - 3700 m 3600 - 4000 m > 4000 m
ôû caùnh 3100 - 3700 m 3700 - 4200 m 4200 - 4700 m > 4700 m
Thaïch anh - thuûy
Caolinit - thuûy Thaïch anh - thuûy mica 2M - clorit II Thuûy mica 2M -
mica 1M mica 1M - caolinit B-97 - prenit
canxit
Thaïch anh - clorit
Thaïch anh - zeolit
Thaïch anh - thuûy 18β-90 - caolinit - Epidot - xerixit -
- xerixit (muscovit,
mica 1M prenit
canxit - albit -
albit) - epidot
leicokxen
Clorit 18β-90 - Thaïch anh - clorit
Thaïch anh - albit -
canxit -leicokxen - zeolit - xerixit - Clorit 18β -90
zeolit - clorit - epidot
Toå hôïp
- pyrit epidot - prenit
khoùang
Thaïch anh - Zeolit - thaïch anh
vaät thöù
clorit - canxit - Thaïch anh - albit - - clorit 18β -90 -
sinh
xerixit - pyrit - zeolit - epidot - xerixit albit - muscovit -
leicokxen epidot
Clorit - canxit -
clorit
5- Phöông phaùp thuûy hoùa
Döïa treân nguyeân taéc töông taùc giöõa vaät lieäu höõu cô caùc saûn
phaåm cuûa daàu, khí di cö töø væa vôùi nöôùc ngaàm hay nöôùc maët. Töø ñoù
tìm tröôøng phaân boá dò thöôøng cuûa caùc thaønh phaàn muoái, cuûa caùc hoãn
hôïp höõu cô hoøa tan trong nöôùc coù lieân quan tôùi caùc tích luõy
hydrocacbon. Coù hai loaïi chæ tieâu giaùn tieáp vaø tröïc tieáp
- Giaùn tieáp laø caùc chæ tieâu: loaïi nöôùc (clorua canxi, bicarbonat
natri lieân quan tôùi söï kheùp kín moû, ñoâi khi sulfat-natri coù lieân quan
tôùi phaù huûy moû bôûi vi khuaån, ñoä khoùang hoùa, ñoä töø tính, haøm löôïng
caùc ion: Cl, Ca, Mg, Na, Br, B vaø...) vaø töông quan giöõa chuùng vôùi
nhau.
- Tröïc tieáp laø caùc chæ tieâu: Khí CH4, C2, C3, C4 hydrocacbon
aromatic acid naften, fenol, toluen, benzen, photphor, NH4 vaø I hoøa
- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TÌM KIEÁM THAÊM DOØ VAØ THEO DOÕI MOÛ 434
tan trong nöôùc. Khi coù töông taùc cuûa vi khuaån vôùi hydrocacbon seõ coù
theâm chæ tieâu H2S, CO2, giaûm ñoä sulfat cuûa nöôùc coù vi khuaån oxy hoùa
hydrocacbon khí, loûng, coù N2 höõu cô. Tuy nhieân ôû moãi moû ñaëc tröng
cho moät soá chæ tieâu maø moâi tröôøng taïo ñieàu kieän. Ví duï, moû coù nöôùc
ngaàm chaûy qua hay kheùp kín theo ñieàu kieän thuûy ñòa chaát...
Trong caùc chæ tieâu thuûy hoùa trieån voïng cuûa moû thöôøng coù lieân
quan tôùi caùc chæ tieâu phaûn aùnh möùc ñoä kheùp kín cuûa caáu taïo (nöôùc
ñöùng, khoù trao ñoåi), caùc haøm löôïng hydrocacbon hoøa tan trong nöôùc,
acid naften, fenol, toluen, benzen... Sau khi xaùc ñònh giaù trò phoâng,
caùc giaù trò dò thöôøng ñöôïc quan taâm vaø xaây döïng caùc baûn ñoà phaân
boá, khoanh vuøng coù trieån voïng...
Caàn löu yù acid naften thöôøng lieân quan tôùi daàu naftemic vaø nöôùc
bicarbonat natri, coøn daàu aromatic lieân quan tôùi nöôùc CaCl2 laø nöôùc
cöùng thì acid naftenic raát ít hoaëc vaéng maët. Ngoaøi ra coøn söû duïng heä
soá SO42 / HCO3 (Belkov, 1960). Khi coù hydrocacbon ion sulfat taùc
− −
ñoäng vôùi chuùng giaûi phoùng H2S nhö sau
2C+2 + SO4-2 + 2H2O H2S + 2HCO3-
⇒
ÔÛ vuøng ranh giôùi daàu nöôùc heä soá naøy < 3, coøn ôû trong væa nöôùc
hay væa daàu SO4 / HCO3 > 3 vaø coù theå thay ñoåi töø 3 ñeán 103. Ngoaøi
-2 −
ra heä soá naøy coøn noùi leân söï hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät.
Trong nöôùc gaàn vôùi moû daàu thöôøng quan saùt thaáy:
- Haøm löôïng naften caøng cao daàu caøng naëng. Acid naflenic ñaït
1 ÷ 3mg/l, coù nôi tôùi 5mg/l, phong phuù trong daàu naftenic vaø ngheøo
trong daàu metanic.
- Acid beùo 0,1mg ÷ 0,3mg/l, coù khi tôùi 0,7mg/l.
- Fenol trong nöôùc tieáp xuùc vôùi daàu ñaït giaù trò 1,4mg/l ÷ 3,8mg/l,
fenol raát deã bay hôi neân ôû vuøng khoâng coù daàu thöôøng chæ ñaït <
0,35mg/l, coù khi 0,10mg/l.
- Benzen ñaït 0,01 ÷ 1,5mg/l.
- Bitum clorofoorm ñaït 0,054 ÷ 0,085%.
- Toång vaät lieäu höõu cô trong nöôùc coù khi ñaït 35 ÷ 95mg/l vaø caøng
taêng daàn töø vuøng cung caáp tôùi vuøng thoùat, ñaëc bieät ôû vuøng coù daàu
khí.
- CHÖÔNG 11
435
- Ngoaøi ra coøn xaùc ñònh Nitô höõu cô (N2 coù trong porfirin) vaø ñaït
0,2 ÷ 0,7mg/l ñoâi khi ñaït 1,2 ÷ 1,3mg/l. Nhö vaäy nitô höõu cô leä thuoäc
vaøo söï phong phuù porfirin trong daàu. Ngöôøi ta coøn duøng tyû soá C/Nh.s
taêng daàn khí tieán gaàn tôùi væa daàu, coøn moû khí laïi giaûm (Nh.s - nitô
sinh hoùa). Toùm laïi caøng gaàn væa daàu thaáy taêng haøm löôïng: khí -
condensat, khí naëng trong nöôùc cuûa taàng daàu, taêng haøm löôïng acid
naftenic. Tuy nhieân chæ ñoái vôùi daàu naftenic.
- Khi gaàn moû khí thaáy taêng N2 höõu cô.
- Taêng löôïng benzen trong nöôùc...
- Fenol taêng trong caùc væa nöôùc gaàn daàu nheï, coøn trong væa daàu
naëng, væa khí thì fenol giaûm nheï. Khi nöôùc taêng ñoä khoùang löôïng
fenol cuõng giaûm (fenol laáy baèng eter - daàu moû, sau ñoù cho bay hôi
chaát dung moâi coøn laïi fenol).
Ngoaøi ra coøn moät soá chæ tieâu khaùc nhöng chuùng bieán ñoåi phöùc
taïp vaø khoâng ñaëc tröng.
Ngoaøi ra coøn söû duïng chæ tieâu Σ M, heä soá bieán chaát cuûa nöôùc
rNa+/rCl–, Cl/Br, heä soá sulfat (100.r SO42 /Cl–). Ví duï: rNa+/rCl–< 1,
−
Cl/Br < 300 vaø 100.r SO42 /Cl– 65mg/l vôùi loaïi nöôùc clorua canxi chöùng toû vaät lieäu höõu cô
ñöôïc tích luõy trong moâi truôøng bieån. Tröôøng hôïp ngöôïc laïi theå hieän
moâi tröôøng luïc ñòa.
Ba laø nguyeân toá naëng khoù di cö vaø khoù bò röûa troâi coøn iod laïi reã
bò röûa troâi.
- Theo Kudelskii A. V. thì iod coù trong vaät lieäu höõu cô. Sau khi
chuùng bò phaân huûy iod bò hoøa tan trong nöôùc. ÔÛ caùc moû daàu khí iod
coù theå coù haøm löôïng tôùi 14 ÷ 30mg/l, ñoâi khi ñaït 40 ÷ 470mg/l. Neáu
iod ñaït giaù trò > 6mg/l ñaõ coù giaù trò coâng nghieäp. Tuy nhieân iod deã bò
phaân huûy ôû nhieät ñoä thaáp (100oC) neân ôû moät soá væa daàu khoâng gaëp
hoaëc gaëp raát ít iod. Vì iod ñaõ bò giaûi phoùng khoûi vaät lieäu höõu cô vaøo
nöôùc ngaàm ôû ñieàu kieän To thaáp..
- ÔÛ vuøng kheùp kín iod ñöôïc baûo toàn, coøn vuøng hôû coù nöôùc chaûy
cuõng laøm giaûm haøm löôïng iod.
Vì vaäy ñaëc ñieåm phaân boá iod gaàn gioáng vôùi ñieàu kieän phaân boá
cuûa daàu. Nghóa laø iod coù haøm löôïng cao thöôøng gaëp ôû caáu taïo lôùn vaø
- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TÌM KIEÁM THAÊM DOØ VAØ THEO DOÕI MOÛ 436
kheùp kín.
- Brom: thöôøng coù maët döôùi daïng muoái trong nöôùc loaïi nöôùc
CaCl2. Trong thöïc teá hay duøng tyû soá Cl/Br. Neáu < 150 ÷ 180 ñaëc
tröng cho moû daàu. Neáu heä soá Cl/Br giaù trò = 300 laø nöôùc bieån, coøn
Cl/Br >300 phaûn aùnh vuøng bò röûa troâi. Ngoaøi ra coøn duøng heä soá Br/I.
Ñoái vôùi nöôùc coù lieân quan tôùi daàu thì Br/I ≤ 30, coøn neáu Br/I >30
khoâng coù lieân quan tôùi nöôùc cuûa væa daàu.
- Bor: haøm löôïng lôùn cuûa Bor lieân quan tôùi nöôùc daïng NaHCO3
vaø lieân quan tôùi söï hoøa tan caùc borat kieàm trong nöôùc. Neáu haøm
löôïng Bor cao thöôøng lieân quan tôùi daàu.
- NH4 (ammonia) tích luõy trong nöôùc cuûa moû daàu cuõng nhö trong
nöôùc loaïi CaCl2 döôùi daïng NH4Cl cuõng nhö trong nöôùc kieàm döôùi
daïng NH4HCO3. Trong moû daàu thöôøng NH4 vöôït > 100mg/l coøn
trong than chì vaéng maët.
Loaïi nöôùc CaCl2 vaø NaHCO3 thöôøng lieân quan tôùi moû daàu. Loaïi
Na2SO4 khoâng coù lieân quan vôùi moû daàu hoaëc daàu bò phaân huûy bôûi vi
sinh hoaëc coù lieân quan tôùi vuøng coù muoái sulfat (ghips, anhydrit hoaëc
muoái K, Na. Vì vaäy ñoâi khi cuõng khoâng coù sulfat coi nhö raát thuaän
lôïi cho tích luõy vaø baûo toàn daàu.
Ngoaøi caùc chæ tieâu neâu treân coøn taùch khí töø nöôùc ngaàm vaø xaùc
ñònh caùc caáu töû nhö: C1, C2, C3, C4, C5 , acid naftenic, fenol...
+
Neáu C2/ C3 1,3
+ +
phaûn aùnh ñieàu kieän gaàn moû khí. Neáu Σ khí naëng taêng daàn chæ ra vò
trí gaàn væa saûn phaåm...
Neáu trong nöôùc ngaàm coù khí trô He vaø Ar coù theå tính tuoåi cuûa
nöôùc ngaàm (thôøi gian toàn taïi cuûa nöôùc ñoù trong væa). Neáu t1 =
25.He/Ar (trieäu naêm) ñoái vôùi loaïi nöôùc ñaõ taùch ra khoûi vò trí ban
ñaàu. Coøn t2 =115.He/Ar (trieäu naêm) chöùng toû nöôùc vaãn ñöôïc giöõ
nguyeân traïng thaùi nguyeân thuûy.
6- Sinh ñòa hoùa
Döïa treân nguyeân taéc töông taùc giöõa hydrocacbon vôùi vi khuaån
vaø thöïc vaät thích nghi.
- Moät soá hydrocacbon bò khöû bôûi vi khuaån nhö: metan, butan,
- CHÖÔNG 11
437
propan, pentan, hydrocacbon bay hôi, hydrocacbon aromatic (benzen,
toluen...). Vi khuaån khöû sulfat do söû duïng hydrocacbon cho sinh ra
H2S vaø CO2.
Caùc vi khuaån khöû hydrocacbon laø Pseudomonas Mycobacterium,
Micrococcus, Bacterium, Proactinoyces. Ví duï 1 teá baøo vi khuaån khöû
metan ôû To = 27(30oC coù theå söû duïng 5,8.10-13 ÷ 7,6.10-12 cm3 metan
trong 1 giôø. Ñoái vôùi khí propan löôïng tieâu thuï gaáp 10 laàn. Caùc maãu
ñeå xaùc ñònh vi sinh caàn phaân tích ngay trong 2 tuaàn ñaàu. Ñeå laâu seõ
xaûy ra phaån huûy vaø thay ñoåi.
- Ñoái vôùi thaûm thöïc vaät: Do di cö caùc saûn phaåm hydrocacbon töø
moû leân gaàn maët ñaát moät soá thöïc vaät khoâng theå toàn taïi seõ cheát hoaëc
thoùai hoùa daàn. Ngöôïc laïi moät soá thöïc vaät laïi phaùt trieån do
hydrocacbon vaän ñoäng mang theo moät soá kim loaïi (muoái khoùang) leân
lôùp thoå nhöôõng vaø laø nguoàn nuoâi caùc loaïi thöïc vaät nhö: P, B, V, Cr,
Ba, Sr, Fe, Mn, Co, Cu, Ni, Zn, Rb, Ti, Al, Zn... Chuùng laøm cho toång
khoùang hoùa taêng. Caùc nguyeân toá neâu treân cuõng taêng cao trong caùc
loaøi thöïc vaät vaø coù giaù trò dò thöôøng.
7- Ñòa hoùa ñoàng vò
Khi di cö caøng xa caøng coù nhieàu khí metan vôùi ñoàng vò nheï. Vì
vaäy khi bò vi khuaån khöû thì ñoàng vò cuûa khí metan giaûm ñi nhieàu.
Ñaëc bieät khí sinh hoùa coù δ13C = -60 ÷ - 95%.
Tuy nhieân ôû treân maët vuøng naøo coù dò thöôøng hydrocacbon môùi
coù ñieàu kieän taêng haøm löôïng khí metan vaø taêng ñoàng vò naëng. Neáu
coù caùc khoùang vaät carbonat vaø khí CO2 do hoaït ñoäng vi khuaån khöû
metan töø nguoàn döôùi saâu seõ phaùt hieän taêng cao ñoàng vò naëng (töø caùc
væa daàu δ 13C = -30 ÷ -20%o. Do ñoù vieäc phaùt hieän caùc dò thöôøng ñoàng
vò carbon ôû phía treân khu moû laø raát thuaän lôïi.
8- Phöông phaùp ñòa hoùa daáu tích sinh vaät
Cô sôû cuûa phöông phaùp laø döïa vaøo caùc taøn tích phaân töû ñöôïc
taùch ra töø caùc sinh vaät coøn soáng. Chuùng toàn taïi trong suoát quaù trình
tieán hoùa cuûa vaät lieäu höõu cô hoaëc coù moät soá phaân töû bieán ñoåi coù quy
luaät töø cô theå soáng tôùi caùc saûn phaåm ôû caùc daïng khaùc nhau. Töø ñoù
caùc daáu tích sinh vaät coù theå chæ ra ñaù nguoàn, ñieàu kieän moâi tröôøng
trong thôøi gian laéng ñoïng cuõng nhö choân vuøi, quaù trình tröôûng
thaønh nhieät vaø möùc ñoä phaân huûy nhieät hay phaân huûy sinh hoïc,
- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TÌM KIEÁM THAÊM DOØ VAØ THEO DOÕI MOÛ 438
thaäm chí phaûn aùnh tuoåi cuûa daàu khí ñöôïc sinh ra.
Caùc sinh vaät khaùc nhau soáng ôû caùc ñieàu kieän khaùc nhau nhö: vi
khuaån, dong taûo nöôùc ngoït, dong bieån, thöïc vaät baäc cao... Ví duï,
dong botryococcus braunii raát phaùt trieån ôû vuøng ñaàm hoà. Söï phong
phuù gammacerane trong daàu chæ ra ñieàu kieän khoâ caïn - bay hôi cuûa
caùc hoà muoái; coù maët cuûa oleanane laø daáu tích sinh vaät cuûa bí töû (haït
kín) cuûa thöïc vaät treân caïn, dinosterane laø daáu tích sinh vaät cuûa
dong bieån dinoflagellates. Moät soá bieåu hieän cuûa phaân huûy sinh hoïc
cuûa daàu. Ví duï: maát caùc thaønh phaàn n. parafin, acyclic isoprenoide,
sterane, terpane vaø aromatic... (xem muïc 11.2).
Quy luaät phaân boá ñònh löôïng, ñònh tính cuûa vaät lieäu höõu cô chæ
ra loaïi vaät lieäu höõu cô vaø tieàm naêng sinh daàu khí cuûa chuùng, moâi
tröôøng tích luõy coù oxygen hay vaéng oxygen. Moät soá chæ tieâu - ñaùnh
daáu sinh vaät laïi chæ ra möùc ñoä tröôûng thaønh cuûa vaät lieäu höõu cô. Töø
ñoù thaáy ñöôïc quaù trình tieán hoùa cuûa vaät lieäu höõu cô.
Ngoaøi ra coøn xaùc ñònh haøm löôïng cuûa caùc caáu töû C27, C28 vaø C29.
Töông quan giöõa chuùng phaûn aùnh ñoä chính xaùc cao cuûa moâi tröôøng
tích luõy vaø loaïi vaät lieäu höõu cô.
Hình 11.12: Sô ñoà phaân tích phöông phaùp ñòa hoùa daáu tích sinh vaät
Ví duï, neáu haøm löôïng öu theá cuûa C29 so vôùi C28 vaø C27 theå hieän
moâi tröôøng luïc ñòa, öu theá cuûa C28 vôùi soá coøn laïi laø moâi tröôøng ñaàm
hoà vaø chuyeån tieáp vaø öu theá cuûa C27 so vôùi C28 vaø C29 phaûn aùnh moâi
tröôøng bieån. Treân cô sôû töông quan giöõa caùc caáu töû neâu treân Huang
vaø Meinschein 1979 ñaõ bieåu dieãn treân ñoà thò tam giaùc. Töø ñoù coù theå
xaùc ñònh moâi tröôøng tích luõy VLHC laø: plancton, bieån môû, cöûa soâng-
vuõng vònh, ñaàm hoà, treân caïn vaø thöïc vaät baäc cao (H.11.13a).
- CHÖÔNG 11
439
Hình 11.3. Ñoà thò xaùc ñònh moâi tröôøng tích luõy vaät lieäu höõu cô
(Huang W.Y vaø Meinschein)
27.5
32.5
Hình 11.14.
- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TÌM KIEÁM THAÊM DOØ VAØ THEO DOÕI MOÛ 440
Ngoaøi ra, moät soá nhaø nghieân cöùu coøn söû duïng töông quan giöõa
nC7 vôùi caùc ñoàng phaân cuûa C4 – C7 ñeå xaùc ñònh loaïi traàm tích chöùa
vaät lieäu höõu cô (H.11.14). Khi nghieân cöùu caùc aren cuûa C8 Petrov Al,
A vaø Gordadze G. N. nhaän ra raèng neáu giaù trò ethylbenzen ñaït giaù
trò cao (phong phuù) töø 15,1 ñeán 24,1% vaø cao hôn phaûn aùnh vaät lieäu
höõu cô coù nguoàn goác bieån. Ngoaøi ra hoï coøn nghieân cöùu söï bieán ñoåi
cuûa caùc aren cuûa C8 ôû caùc möùc ñoä bieán chaát khaùc nhau theo sô ñoà
sau :
Hình 11.15: Hình thaønh caùc ñoàng phaân cuûa C8 theo VLHC
Nhö vaäy ôû giai ñoaïn diagenez loaïi vaät lieäu höõu cô saprpopel
bieán ñoåi cho ra saûn phaåm ethylbenzen vaø ortocxylen, coøn vaät lieäu
höõu cô hymic cuõng cho ra ethylbenzen vaø metacxylen. Chuyeån sang
pha catragenez thì ethylbenzen ñeàu cho ra benzen vaø toluen. Trong
khi ñoù loaïi ortocxylen cuûa vaät lieäu höõu cô sapropel cuõng cho ra saûn
phaåm benzen + toluen vaø meta + paracxylen, coøn loaïi metacxylen
cuûa vaät lieäu höõu cô humic laïi cho saûn phaåm benzen + toluen vaø orto
+ paracxylen.
Vì vaäy hoï ñöa ra heä soá sau ñaây aùp duïng cho töøng loaïi vaät lieäu höõu
cô. Ñoái vôùi vaät lieäu höõu cô sapropel thì tính tyû soá: (meta + paracxylen
/ortocxylen).
Ñoái vôùi vaät lieäu höõu cô humic aùp duïng tyû soá: (orto + paracxylen
/metacxylen)
Ngoaøi ra coøn phaân bieät moät loaït caùc chæ tieâu khaùc ñöôïc theå hieän
treân baûng 11.11.
Caùc chæ tieâu daáu tích sinh vaät theå hieän ôû ba noäi dung chính: moâi
tröôøng - nguoàn vaø töôùng vaät lieäu höõu cô, ñoä tröôûng thaønh vaø phaân
huûy sinh hoïc.
- CHÖÔNG 11
441
Tuy nhieân caàn löu yù laø moät soá chæ tieâu coù theå cho ñoä tin caäy cao,
soá khaùc chöa phaûn aùnh ñaày ñuû baûn chaát cuûa söï kieän. Ñaëc bieät caùc
chæ tieâu veà ñoä tröôûng thaønh chæ ñaûm baûo möùc ñoä tin töôûng ôû khoaûng
%Ro = 0,6 ÷ 0,9%. Vöôït quaù giaù trò %Ro ≥ 0,9% chuùng khoâng coøn
chính xaùc vì chuùng bò chi phoái bôûi nhieàu yeáu toá. Trong ñoù phaûi keå
ñeán yeáu toá nhieät ñoä taïo neân ñieàu kieän cracking theo nhieàu chieàu, do
hoaït ñoäng kieán taïo laøm thay ñoåi thaønh phaàn trong quaù trình di cö,
hay taùi phaân boá laïi caùc hydrocacbon, ñieàu kieän baãy chöùa khoâng ñöôïc
baûo ñaûm hay do aùp suaát quaù taûi ñoái vôùi ñaù chöùa, cuõng coù theå do taùc
ñoäng cuûa nöôùc ngaàm, do thay ñoåi caáu truùc taïo neân söï vaän ñoäng
hydrocacbon...
Vì vaäy trong tröôøng hôïp naøy phaûi keát hôïp vôùi lòch söû tieán hoùa
cuûa beå traàm tích ñeå lyù giaûi.
Caàn löu yù raèng, caùc chæ tieâu daáu tích sinh vaät cuõng nhö caùc chæ
tieâu ñòa hoùa khaùc phaûn aùnh böùc tranh khaù phöùc taïp vaø ña daïng. Vì
vaäy khi söû duïng chuùng caàn phoái hôïp vôùi caùc nguoàn taøi lieäu khaùc nhö
carotaj gieáng khoan, ñòa chaán, ñaëc bieät caàn phaûi phoái hôïp vôùi keát
quaû cuûa caùc phöông phaùp ñòa chaát khaùc. Moãi phöông phaùp ñeàu coù
theá maïnh cuûa noù vaø khuyeát taät naøo ñoù. Neáu bieát söû duïng theá maïnh
cuûa töøng phöông phaùp ñeå haïn cheá khuyeát taät cuûa phöông phaùp kia
thì vieäc nghieân cöùu môùi tieán saùt vôùi thöïc teá vaø phaûn aùnh ñuùng quy
luaät. Neáu chæ söû duïng ñôn ñieäu keát quaû cuûa moät phöông phaùp ñoâi khi
daãn ñeán sai laàm khoân löôøng.
Baûng 11.11. Biomarker. Moâi tröôøng - Source - Organic facies
Sô ñoà tam giaùc C27 - C28 - C29. Dong ñoû chieám öu theá C27 cholesterane, dong xanh chieám öu
1
theá C28 Ergosterane vaø dong naâu chieám öu theá C29 stigmasterane (phucosterane)
Noàng ñoä cao cuûa nC29 chæ ra thöïc vaät baäc cao, öu theá soá leû ôû ñoaïn C23 ÷ C35 vaø öu theá soá
2
chaün ôû ñoaïn C12 ÷ C26 cao cuûa C27 laø bieån, cao cuûa C28 laø ñaàm hoà.
Coù oleananes laáy ñöôïc töø than, traàm tích delta, töø haït kín (bí töû) angiosperms, luïc ñòa, thöïc
vaät baäc cao, nöôùc lôï (suù veït) ôû Nam Döông (vaéng ôû bieån, thaáp ôû ñaàm hoà, cao ôû luïc ñòa).
3
18α(H) - oleanane (H15) tìm thaáy ôû hoà nöôùc caïn. Coù hai loaïi oleanane 18α(H) vaø 18β(H)
thöôøng ñöùng tröôùc C30 hopane.
4β(H) endesmane vaø C30 resine (R1, R2, R3) (H18) theå hieän coù haït traàn khoûa töû gymnosperm
4
phaûn aùnh thöïc vaät baäc cao (luïc ñòa) (R1+R2+R3)/G (drimane vaø endesmane).
5 Tính troäi cuûa caáu töû leû töø nC21 - nC31 chæ ra dong taûo khoâng bieån (ñaàm hoà).
6 23.28 bisnorlupanes chæ ra thöïc vaät baäc cao, luïc ñòa.
7 Nhieàu lupanes töø angiosperm thöïc vaät treân caïn, ít ôû ñaàm hoà vaø bieån.
Coù nhöõng tetracyclic terpanes vaø lupane, oleanane laø luïc ñòa baäc cao, coù ít ôû ñaàm hoà vaø
8
nöôùc lôï (muoái nhaït) bieån (coù caû ôû traàm tích bay hôi vaø carbonat).
9 Phyllocladanes coù töø conifers chæ ra luïc ñòa khoâ caïn.
- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TÌM KIEÁM THAÊM DOØ VAØ THEO DOÕI MOÛ 442
Coù bicardinanes (H19) treân phaân maûnh M/Z 191, 217 vaø 369 töø thöïc vaät treân caïn (thöïc vaät
baäc cao) cuøng vôùi haøm löôïng cao cuûa n-parafin (Wax) vaø oleananes (H15) treân phaân maûnh
10
M/Z 191 (angiosperm-bí töû töø thöïc vaät baäc cao, vaéng – chæ nguoàn goác bieån.
11 Coù botrycoccane (botryococcus braunii) cuûa dong xanh ôû ñaàm hoà nöôùc ngoït vaø muoái nhaït
16 demethyl - botryococcane (botryococcus braunii) cuûa dong xanh - nöôùc ngoït - ñaàm hoà,
12
nöôùc lôï (muoái nhaït) vaéng maët ôû treân caïn vaø bieån.
13 Parafin cao, löu huyønh ít, Pr/Ph > 4 chæ ra thöïc vaät treân caïn.
14 Coù moretanes phong phuù chæ ra nguoàn goác treân caïn vaø töø vi khuaån.
Coù gammacerane cao chæ ra ñaàm hoà nhöng khoâng nhaát thieát laø hoà nöôùc ngoït, chuû yeáu ôû hoà
muoái khí haäu hanh khoâ, Pr/Ph thaáp, öu theá soá chaün cuûa n-parafin trong khoaûng C15 ÷ C23. Ví
15
duï, neáu GI cao vaø giaù trò Pr/Ph cao chæ ra moâi tröôøng luïc ñòa. Neáu GI cao maø giaù trò Pr/Ph
thaáp chæ ra vuøng muoái (evaporit hay nöôùc muoái nhaït).
Tyû soá cao cuûa tricyclic triterpanes/pentacyclic triterpanes chæ ra ñaàm hoà (khoâng bieån - ñaàm
16
hoà - delta). Trong ñoù tricyclic beàn, oån ñònh hôn chæ dong taûo vaø vi khuaån.
Taûo Dinoflagellates botryococcus braunii chæ ra nöôùc ngoït vaø vi khuaån (C30 - 4me - steranes
cuõng vaäy (S8) (C30- 4me, 24-e steranes) coù nguoàn goác töø taûo dinof). Neáu vaéng chuùng chæ ra
17
nguoàn goác thöïc vaät baäc cao hoaëc nöôùc lôï (ôû vuøng aám coù T0 > 250 C)
Diatomei vaø Radiolari phaùt trieån ôû vuøng nöôùc laïnh (vuøng cöïc) ôû nhieät ñoä 5-150C, taïo thaønh
18
seùt Silic (seùt Diatomei)
Neáu phong phuù C31 hopanes (H5-2) treân maûnh M/Z 191 vaø töông ñoái cao cuûa diasteranes
19
(S5) treân phaân maûnh M/Z 217, 259 phaûn aùnh moâi tröôøng choân vuøi giaøu oxygen.
Vaéng C30 steranes chæ ra moâi tröôøng seùt saïch, luïc ñòa, chæ ra ñaàm hoà vaø treân caïn, coù maët laø
20
bieån.
Steranes coù töø dong taûo vaø thöïc vaät baäc cao, coøn triterpane töø vi khuaån. Vì vaäy neáu tyû soá
21 triterpanes/steranes > 20 chæ ra nguoàn vi khuaån, neáu < 10 chæ ra nguoàn than, seùt phieán, coù
theå hoà muoái.
Hexacyclic hopanoide coù trong chaát phong phuù löu huyønh chæ ra töôùng bay hôi yeám khí
22
(vuøng khoâ hanh).
23 2 methyldocosane chæ ra nguoàn vi khuaån, hoà muoái (khoâ hanh).
24 2, 6, 10 trimethyl, 7, 3 methyl-butyl)-dodecane dong xanh ôû hoà muoái (khoâ hanh).
β carotene coù vi khuaån ôû vuøng khoâ caïn - hoà, muoái, ñaàm hoà (dong nöôùc ngoït).
25
26 Squallane cuûa vi khuaån archaebacteria - hoà muoái.
27 1-alkyl, 2, 3, 6, trimethylbenzenes vi khuaån - hoà nöôùc.
28 Trimethylated 2-methyl-2trimethyldecylchlomans chæ ra hoà muoái.
Tricyclic diterpanes thaáp laø bieån, vaéng steranes vaø aromat laø nöôùc ngoït (ñaàm hoà), cao ôû treân
29
caïn (H.11). Tricyclic terpanes cao chæ ra coù vi khuaån vaø lipide cuûa dong taûo.
β-carotene vaø carotenoide coù giaù trò cao chæ ra moâi tröôøng ñaàm hoà, gaàn ñaây coøn phaùt hieän ôû
30
vuøng muoái nhieàu “S”
31 Ts/Tm thaáp chæ ra moâi tröôøng oxy hoùa, treân caïn, cao ôû ñaàm hoà, trung bình ôû traàm tích bieån.
nC21-C35 thaáp ôû bieån, cao ôû luïc ñòa vaø ñaàm hoà vì thöôøng baét nguoàn töø phaàn cöùng cuûa sinh
32
vaät luïc ñòa.
C35-honohopane index chæ ra möùc ñoä oxy hoùa trong moâi tröôøng bieån, giaù trò cao chæ ra coù vi
33
khuaån hoaït ñoäng.
Coù 4 methylsteranes chæ ra vöøa bieån vöøa nöôùc ngoït (haøm löôïng ôû bieån trung bình, ñaàm hoà
34
cao, luïc ñòa thaáp).
35 nC15-C23 coù öu theá soá leû laø bieån, ngöôïc laïi öu theá soá chaün laø luïc ñòa.
36 Taûo bieån dinosteranes chæ ra coù dinoflagellates cuûa bieån.
37 C30 - 24n propylcholestanes (4-desmethyl) chæ ra coù dong chrysophyte moâi tröôøng bieån.
38 Diasterane chæ ra ñoä tröôûng thaønh vaø moâi tröôøng (khoù khoâ hanh).
39 Vaéng steranes trong hopane/(hopane+steranes) chæ ra nguoàn vi khuaån troâi noåi vaø nöôùc ngoït.
40 Vöôït troäi cuûa hopanes so vôùi sterane (M4) chöùng toû ñaàm hoà nöôùc ngoït vaø vi khuaån troâi noåi.
- CHÖÔNG 11
443
Vöôït troäi cuûa steranes laø bieån.
28, 30 bisnorhopane. C28.17((H) - hopane thöôøng goïi laø 28-30 bisnorhopane coù khi coù maët,
coù khi vaéng. Coù maët chæ ra moâi tröôøng khöû, ñoâi khi cuûa dong taûo (khöû), ñoâi khi coù maët ít hay
41
vaéng maët chæ ra thöïc vaät treân caïn.
42 25-28-30 trisnorhopane coù vi khuaån - bieån (khoâng oxy hoùa).
C35-17 α -21 β (H) hopane - coù vi khuaån trong moâi tröôøng khöû.
43
Caùc chæ tieâu trong carbonat
Triterpanes: C29, C30-hopanes töø vi khuaån.
- C29/C30hopanes cao chæ ra ñoä carbonat. Tricyclic terpane hay Tricyclic/17α(H) hopane thaáp.
44
- Nor hopane/hopane chæ ra ñaù carbonat.
- Hopanes (homohopanes) 17 α (H) hopanes cuûa C31-C35 chæ ra ñaù carbonat.
45 Löu huyønh coù haøm löôïng cao chæ ra carbonat, ôû bieån, thaáp ôû luïc ñòa vaø ñaàm hoà.
46 Thiopheric sulfur cao.
47 C27 > C29.
48 C29/C30 hopanes > 1.
49 C35 homohopane index cao.
50 Hecxahyclobenzohopanes and benzohopanes cao trong carbonat.
51 C29 MA-steroids cao.
- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TÌM KIEÁM THAÊM DOØ VAØ THEO DOÕI MOÛ 444
Maturity
Tröôûng thaønh laø caân baèng giöõa 20S vaø 20R (55% vaø 45%). Vì vaäy 20S/(20S + 20R) =
0.55 laø tröôûng thaønh. Caøng lôùn tröôûng thaønh caøng cao vì söï chuyeån hoùa 20R sang 20S
1
caøng cao. S/(S+R) < 0.35 chöa tröôûng thaønh > 0.435 baét ñaàu tröôûng thaønh khi ñoù Ro =
0.75%.
Ts/Tm = 18 α (H) trisnorneohopane/17 α (H) trisnorhopane. Caøng bieán chaát cao thì tyû soá
2 caøng cao, taêng maïnh khi ñaït Ro>0.9% tôùi möùc khoâng xaùc ñònh ñöôïc. Vì vaäy tyû soá chæ
chính xaùc khi ñoä tröôûng thaønh ñaït xung quanh ≈ 0.75% (töùc laø Ro ≤ 0.9%).
Moratane/hopane (M/h): = 0.03 ÷ 0.06 ñaàu tröôûng thaønh, coù nôi tyû soá ñaït giaù trò cao = 0.1
÷ 0.3. Vì moretane deã maát ôû nhieät ñoä thaáp Ro ≤ 0.6% vì vaäy raát khoù xaùc ñònh neáu M/h
3
ñaït 0.15 thì Ro ñaït giaù trò nhoû ≤ 0.6% Ro.
Oleananes. Ñoàng phaân oleananes laø isomer 18 α (H) 18 β (H), chæ ra tröôûng thaønh khi ñaït
0.6%Ro, nhöng ñaït giaù trò cöïc ñaïi ôû khoaûng 0.46 ÷ 0.58% Ro. Neáu döôùi 0.46%Ro vaø treân
4
> 0.58%Ro thì chæ tieâu treân giaûm. Chæ ra cöûa soå taïo daàu (ít duøng).
Chæ neân söû duïng chæ soá sinh hoïc trong khoaûng Ro = 0.45 ÷ 0.75% vì söï chuyeån hoùa 22R
5 sang 22S dieãn ra nhanh neân ñoä tröôûng thaønh khoâng chính xaùc. Do ñoù Ts/Tm chæ chính
xaùc vôùi caùc giaù trò nhoû < 0.9%Ro, coøn lôùn hôn Ro > 0.9% chæ tieâu naøy khoâng chính xaùc.
6
Triterpanes maûnh m/z 191
22S/(22R + 22S) epimer rations (hopanes)
22R bieán ñoåi töø C31 ÷ C35. Caân baèng laø 0.6.
7 (hopanes/(steranes caøng cao chæ ra daàu bieán chaát caøng cao.
PMP - porphyrin maturity parameter = C28E/(C28E + C32D). Tuy nhieân chæ tieâu naøy chæ coù
hieäu quaû khi %Ro ≤ 0.7%, neáu lôùn hôn hoãn hôïp porphyrin bò phaân huûy - khoâng coøn ñaëc
8
tröng.
9 Neáu Tmax = 440 thì Tm = 0.4, Ts/Tm = 0.5 vaø Ts/(Ts + Tm) = 0.33
Ro = 0.5 0.6 0.8 0.9
10 Tmax = 435 440 446 450
H6 = Ts/(Ts + Tm) = - 0.33 0.60 0.67
14 β (H), 17 α (H) vaø 14 α (H), 17 α (H) hay toùm taét β β / αα . Caân baèng ββ / αα = 0.6, neáu
11
> 0.6 laø tröôûng thaønh. Caøng lôùn tröôûng thaønh caøng cao. Neáu > 1 laïi chæ ra höôùng di cö.
Neáu giaûm coù tính löïa choïn noàng ñoä cuûa ααα 20R steranes chæ ra di cö.
12
Tricyclic/pentacyclic terpanes. Tricyclic oån ñònh hôn, coøn ñoâi khi vaéng hoøan toaøn
13
pentacyclic. Tyû soá chæ ra ñoä tröôûng thaønh. Caøng lôùn ñoä tröôûng thaønh cao.
Triaromatic coøn toàn taïi chöùng toû daàu sinh ra ôû möùc ñoä thaáp.
14
Triaromatic C27/Triaromatic C27 + Monoaromatic)
MPI-1 vaø MPI-2 phaûn aùnh möùc ñoä tröôûng thaønh nhieät (methylphenantrene index - chæ soá
Radke).
15
Methylated aromatic hydrocacbon
MPI =
Sulfure heterocycles
Neáu caân baèng thì H2 = 0.6, S1 = 0.55. Vì vaäy neáu H2 = 0.54, S1 = 0.45 chöùng toû tröôûng
16
thaønh thaáp. MPI-1 = 0.88 cuõng theå hieän ôû pha chính.
17 Coù maët nhieàu cuûa tricyclic diterpanes chæ ra daàu tröôûng thaønh nheï (fairly).
α Methylnaftaline/ β methylnaftaline caøng cao bieán chaát daàu caøng cao,
18
Coù maët methyl phenantrene chæ ra daàu ñöôïc ñuoåi ra ôû T = 165oC (M3 = 1.05) vaø M2, M3
19
chæ coù yù nghóa khi daàu tröôûng thaønh ôû T > 165oC.
Neáu H1 = 0.62, S1 = 0.39 chæ ra nhieät ñoä tröôûng thaønh T ≤130oC.
20
- CHÖÔNG 11
445
Phaân huûy - Biodegradation (Steranes and triterpanes)
1 Maát n-alkans vaø isoprenoide chæ ra daàu bò vi khuaån taán coâng, aren lai taêng cao.
Coù oxy daàu coù theå bò oxy hoùa, ñaëc bieät thuaän lôïi ôû T < 80oC (toái öu ôû T = 60oC)
2
khi ôû treân maët caøng thuaän lôïi cho vi khuaån taán coâng.
Phong phuù 20S cuûa 14 α (H).17 α (H) - C29 steranes. Tyû soá 20S/(20S+20R) khoâng
3
ñaït tôùi 1.2 ñoái vôùi daàu bình thöôøng, coøn daàu phaân huûy ñaït cao hôn nhieàu.
Daàu bò vi khuaån taán coâng thì αα -20S > ββ -20R= ββ -20S> disteranes
4
Coù maät vôùi giaù trò thaáp cuûa tricyclics vaø tetracyclics trong ñoù methyl cuûa C10 chæ ra
5 daàu bò phaân huûy maïnh. Tricyclic triterpanes laø beàn, song khi bò vi khuaån khöû cuõng
giaûm nhö diasteranes.
Caùc ñoàng phaân pristane vaø phytane beàn, neân coù haøm löôïng cao do khoâng bò
6
phaân huûy bôûi vi sinh.
7 C27 > C28 > C30 ; C27 ÷ C32 > C33 > C34 > C35 khi vaéng maët 25-norhopanes.
Khi 25-norhopanes vaéng maët vi khuaån taán coâng taïo neân töông quan
8
C35> C33> C32> C31> C30> C29> C27 vaø 22R> 22S .
Steranes bò phaân huûy taïo moái töông quan ααα 20R(C27(C2a) > ααα 20S(C27) >
9
ααα 20S(C28)> ααα 20S(C29) > αββ (20S+20R) (C27÷C29)
10 Vaéng gammacerane vaø oleanane vì khoâng beàn.
11 Alkylcyclohexanes, isoprenoids giaûm.
12 Isoprenoids bieán daïng vaø giaûm töøng phaàn.
13 Acyclic isoprenoide vaéng maët.
14 Bicyclic alkanes bò giaûm.
15 Steranes phaân huûy töøng phaàn...
Baûng 11.12: Söï phaân huûy sinh hoïc cuûa daàu ñöôïc Volkman phaân chia
(ñöa ra 1983)
Caáp
Thaønh phaàn thay ñoåi (removed) Möùc ñoä phaân huûy
phaân huûy
1 Khoâng Khoâng phaân huûy
2 n-alkan ngaén Phaân huûy ít
3 Maát >90% n-alkan Vöøa phaûi, trung bình
4 Alkylcyclohexanes giaûm Vöøa phaûi
5 Isoprenoids bò giaûm Vöøa phaûi
6 Bicyclic alkanes bò giaûm Maïnh
7 > 50% regular steranes bò maát
Steranes, hopanes giaûm, demethylated hopane
8 Cöïc maïnh
phong phuù (cho tôùi taän C25-norhopanes)
Demethylated hopanes phong phuù (cho tôùi taän C25-
9 Sieâu maïnh
norhopanes) diasterane hình thaønh, steranes maát.
Phöông phaùp tìm caùc daáu tích sinh vaät môùi ñöôïc phaùt trieån vaø
ñang trong quaù trình hoøan thieän. Thieát nghó trong thôøi gian tôùi vôùi
tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät coù caùc thieát bò GCMSMS tinh vi vaø chính
xaùc hôn seõ coù ñieàu kieän ñeå nhaän ra caùc caáu truùc cuûa caùc ñoàng phaân
- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TÌM KIEÁM THAÊM DOØ VAØ THEO DOÕI MOÛ 446
naëng, tuy haøm löôïng nhoû nhöng laïi coù löôïng thoâng tin ñaùng tin caäy.
Treân cô sôû ñoù nhaän ra chính xaùc caùc möùc ñoä bieán chaát cao cuûa daàu
cuõng nhö cuûa vaät lieäu höõu cô (> 0,9% Ro)...
11.3.6 Nhöõng yeâu caàu ñoái vôùi noäi dung nghieân cöùu ñòa hoùa ôû
caùc giai ñoaïn tìm kieám thaêm doø vaø khai thaùc daàu khí
1- Ñieàu kieän öùng duïng caùc phöông phaùp ñòa hoùa
Cuøng vôùi caùc phöông phaùp ñòa chaát, ñòa vaät lyù khaùc phöông
phaùp ñòa hoùa ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc vuøng coù traàm tích ñeä töù
khoâng phaân dò, ôû vuøng uoán neáp, neàn baèng treû hay coå coù lôùp traàm
tích ñeä töù, ôû vuøng coù thaønh taïo nuùi löûa hay phun traøo traàm tích, coù
caùc theå xaâm nhaäp cuûa dung dòch magma xuyeân qua lôùp traàm tích.
Tuy nhieân ôû baát cöù ñieàu kieän naøo cuõng löu yù tôùi 2 ñôùi theo chieàu
thaúng ñöùng
- Ñôùi treân ñaëc tröng baèng söï trao ñoåi nöôùc, khí, söï phaùt trieån
maïnh cuûa quaù trình oxy hoùa, cuõng nhö vi khuaån öa khí, söû duïng
hydrocacbon khí ngaên caùch vôùi ñôùi döôùi baèng lôùp caùch nöôùc vaø khí.
- Ñôùi döôùi ñaëc tröng baèng phaàn coøn laïi cuûa caùc lôùp ñaù ôû treân væa
saûn phaåm. Nôi ñaây xaûy ra keùm trao ñoåi nöôùc hay khoâng trao ñoåi
nöôùc, caùch ly vôùi caùc taùc nhaân cuûa taàng khí quyeån, phaùt trieån vi
khuaån yeám khí (kî khí), coù caùc ñieàu kieän khöû nôi coù nhieàu thoâng tin
hôn so vôùi ñôùi treân.
Nhö vaäy coù theå thöïc hieän caùc phöông phaùp ñòa hoùa ñoái vôùi lôùp
thoå nhöôõng: ñòa hoùa khí, ñòa hoùa bitum, ñòa hoùa thaïch hoïc vaø sinh
ñòa hoùa. Ñoái vôùi caùc gieáng khoan chuaån, tìm kieám thaêm doø caàn tieán
haønh caùc phöông phaùp ñòa hoùa khí, bitum, nhieät phaân, thuûy hoùa,
daáu tích sinh vaät... cho caùc loaïi maãu loõi, maãu vuïn, ño carotaj khí,
daàu, khí condensat ôû caùc væa saûn phaåm.
- Treân maët caàn tieát haønh laáy maãu khí, ñaát töø lôùp thoå nhöôõng
theo tuyeán vuoâng goùc vôùi truïc cuûa caáu taïo. Sau khi coù soá lieäu veõ baûn
ñoà phaân boá caùc chæ tieâu khí, bitum vaø khoanh vuøng coù giaù trò dò
thöôøng - töùc laø phaân vuøng trieån voïng vaø khoâng trieån voïng.
- Trong gieáng khoan nghieân cöùu vaø taùch caùc taàng ñaù sinh, xaùc
ñònh ñôùi tröôûng thaønh vaø chöa tröôûng thaønh... Taùch caùc taàng coù khaû
naêng chöùa saûn phaåm...
- CHÖÔNG 11
447
2- Nhieäm vuï vaø noäi dung nghieân cöùu ñòa hoùa
Vôùi muïc ñích khoanh ñöôïc vuøng coù trieån voïng theo dieän vaø phöùc
heä traàm tích coù trieån voïng theo laùt caét: Ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích treân
caàn ñaùnh giaù:
- Caùc giaù trò dò thöôøng treân maët, laäp caùc maët caét chuaån vôùi caùc
ñôùi ñòa hoùa coù caùc ñaëc tính khaùc nhau.
- Xaùc ñònh ñöôïc taàng coù saûn phaåm, taàng sinh vaø möùc ñoä tröôûng
thaønh cuûa vaät lieäu höõu cô.
- Ñaùnh giaù ñònh löôïng ñoái vôùi taàng sinh, khaû naêng di cö vaø tích
luõy hydrocacbon vaø xem xeùt töông quan cuûa noù vôùi taàng chöùa veà thôøi
gian cuõng nhö khoâng gian.
- Phaân chia caùc ñôùi sinh vaø ñôùi coù khaû naêng tích luõy saûn phaåm.
Ñeå coù vò trí gieáng khoan ñaàu tieân caàn nghieân cöùu ñaùnh giaù vuøng
trieån voïng treân cô sôû taøi lieäu cuûa caùc beå laân caän hay ôû caùc gieáng
khoan thoâng soá. Sau khi coù gieáng khoan ñaàu tieân tieán haønh nghieân
cöùu tyû myû laùt caét: carotaj khí, maãu loõi, maãu vuïn, daàu vaø khí neáu coù.
Tìm ra quy luaät tích luõy vaät lieäu höõu cô, loaïi vaät lieäu höõu cô vaø ñoä
tröôûng thaønh cuûa chuùng. Ñaùnh giaù ñònh löôïng vaø phaân taàng trieån
voïng vaø khaû naêng trieån voïng...
Toùm laïi, ñeå ñaùnh giaù trieån voïng cuûa moät beå traàm tích hay moät
vuøng caàn löu yù caùc vaán ñeà sau ñaây:
1- Ñaùnh giaù: - Ñònh löôïng loaïi vaø moâi tröôøng tích luõy vaät lieäu
höõu cô.
- Giai ñoaïn bieán chaát nhieät (catagenez).
- Ñieàu kieän ñòa ñoäng löïc beå (lòch söû tieán hoùa beå: xaây döïng maët
caét coå kieán taïo coù caùc giaù trò cuûa chæ tieâu %Ro- hay TTI theo thôøi
gian (H.11.16). Phuïc hoài lòch söû choân vuøi taàng, nghieân cöùu (ví duï
taàng moùng cuûa moû Baïch Hoå vaø thôøi gian hình thaønh lôùp chaén
(H.11.17). Töø ñoù thaáy ñöôïc thôøi gian sinh, di cö vaø laáp ñaày vaøo baãy
chöùa (H.11.18). Caàn löu yù raèng lôùp seùt chæ coù theå trôû thaønh lôùp chaén
khi noù chìm saâu vaø bò neùn eùp maïnh. Chuùng gaén keát vôùi nhau môùi
thaønh lôùp chaén. Coøn khi chöa bò neùn eùp, coøn ôû traïng thaùi bôû rôøi thì
khoâng theå laø lôùp chaén. Ví duï, lôùp seùt than phuû phía treân baãy chöùa
moùng moû Baïch Hoå chæ coù theå trôû thaønh lôùp chaén khi söï choân vuøi
- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TÌM KIEÁM THAÊM DOØ VAØ THEO DOÕI MOÛ 448
ñaït ñoä saâu treân 2000m vaøo cuoái thôøi mioxen muoän tôùi nay. Ngoaøi ra
coù theå xaùc ñònh bieân ñoä naâng, suït caáu taïo baèng chæ tieâu phaûn xaï
vitrinit (%Ro).
Ví duï, theo phaûn xaï vitrinit traàm tích oligoxen döôùi ( P3' ) bò
2
naâng leân vaø baøo moøn maát 360m, coøn traàm tích oligoxen treân R3 bò
naâng leân vaø baøo moøn 1300m (H.11.19). Trong khi ñoù ôû caáu taïo Ñaïi
Huøng traàm tích oligoxen (P3) ôû caùnh taây (GK-3ÑH) luùn chìm tôùi
800m, coøn ôû caùnh ñoâng khoái coù GK-2ÑH laïi bò naâng leân vaø baøo moøn
600m (H.11.20). Coøn ôû caáu taïo Baø Ñen traàm tích oligoxen döôùi bò
naâng leân vaø baøo moøn 1300m. Khoâng nhöõng theá Ro coøn phaûn aùnh coù
6 lôùp phuùn suaát taïo neân dò thöôøng ôû 6 khoaûng, vöôït giaù trò phoâng
chung cuûa khu moû (H.6.21).
- CHÖÔNG 11
449
Hình 11.16: Maët caét coå kieán taïo
- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TÌM KIEÁM THAÊM DOØ VAØ THEO DOÕI MOÛ 450
Hình 11.17: Lòch söû choân vuøi ñaù moùng vaø hình thaønh lôùp chaén ôû
voøm trung taâm, moû Baïch Hoå
- CHÖÔNG 11
451
Hình 11.18: Maët caét ñòa hoùa- ñòa chaát qua beå Cöûu Long
- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TÌM KIEÁM THAÊM DOØ VAØ THEO DOÕI MOÛ 452
Hình 11.19: Moái quan heä phaûn xaï vitrinit vôùi chieàu saâu moû Baïch Hoå
nguon tai.lieu . vn
