Xem mẫu
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8
ĐÀO TẠO NHÂN LỰC CHO LOGISTICS QUỐC TẾ -
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
Nguyễn Anh Tuấn
Trường Đại học Thủy lợi, email: tuanna@tlu.edu.vn
1. GIỚI THIỆU CHUNG các số liệu liên quan, phân tích chúng nhằm
Dịch vụ logistics tồn tại khách quan cùng đánh giá thực trạng hoạt động logistics, nhu
với sự phát triển sản xuất hàng hóa - dịch vụ cầu nhân lực và thực trạng đào tạo nhân lực
của nhân loại đã hàng nghìn năm trước, ban cho ngành.
đầu logistics được phát triển trong hoạt động
hậu cần trong quân đội nhằm bảo đảm vận 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
chuyển quân lương cho quân đội. Sau đó, 3.1. Thực trạng hoạt động logicstics
logistics được ứng dụng trong hoạt động sản hiện nay
xuất kinh doanh. Thời gian đầu, logistics chủ
yếu là hoạt động tự thân của các tổ chức, Về quy mô thị trường thị trường, logistics
doanh nghiệp nhằm để bảo đảm dòng chảy vật quốc tế ngày cùng gia tăng cùng với tăng
chất: vật tư - hàng hóa - dịch vụ và thông tin trưởng của trao đổi thương mại toàn cầu. “Dự
trong nội bộ của tổ chức. Rõ ràng hoạt động báo tăng trưởng trung bình 6,54%/năm trong
logistics là do thực tiễn trong bối cảnh cạnh giai đoạn năm 2017 - 2020, và đạt 15,5 nghìn
tranh không giới hạn quốc gia nhằm tiết giảm tỷ USD vào năm 2024. Theo Hiệp hội Doanh
chi phí kinh doanh, tăng độ tin cậy của chuỗi nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA):
cung ứng vật tư, hàng hóa cho doanh nghiệp. “... tốc độ phát triển của ngành logistics tại Việt
Hơn nữa, logistics không chỉ thuần túy là hoạt Nam những năm gần đây đạt khoảng 14 - 16%,
động tự thân của tổ chức mà logistics đã trở có quy mô khoảng 40 - 42 tỷ USD/ năm”.
thành một ngành kinh doanh dịch vụ nhờ yêu Cũng theo VLA, dựa vào chuỗi giá trị của
cầu chuyên môn hóa cao trên thị trường logistics tại Việt Nam, có thể thấy các hoạt
logistics quốc tế rộng lớn. Chuyên môn hóa động của chuỗi tập trung vào giao nhận, vận
dịch vụ logistics, tức là ra đời và hình thành
tải nội địa, khai thác cảng biển, cảng hàng
các tổ chức chuyên trách cung cấp các dịch vụ
không, lưu kho bãi, quản lý hàng hóa và vận
logistics nhằm đáp ứng buôn bán và chuyển
giao hàng hóa an toàn và nhanh chóng. Sự ra tải quốc tế. Về tỷ lệ thuê ngoài logistics hiện
đời các công ty cung cấp dịch vụ logistics là nay chỉ mới chiếm khoảng 35% - 40%.
bởi 2 lý do chính: thứ nhất, nếu các doanh Nguyên nhân chủ yếu là do chưa có sự phối
nghiệp tự tổ chức logistics chi phí cao và tốn hợp, hợp tác giữa các nhà cung cấp dịch vụ
kém hơn đi thuê; thứ hai, doanh nghiệp không logistics với các nhà sản xuất và các nhà xuất
đủ năng lực để thực hiện một hoặc một số hoạt nhập khẩu. Quyết định số 200/QĐ-TTg ngày
động của logistics, nhất là trong hoạt động 14/02/2017 về nâng cao năng lực cạnh tranh
xuất nhập khẩu hàng hóa. ngành logistics Việt Nam đã đề ra nhiệm vụ
đến năm 2025, tỷ lệ thuê ngoài dịch vụ
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU logistics đạt 50% - 60%. Mặc dù có nhiều
Trong bài báo tác giả sử dụng một số các tiềm năng, nhưng đến nay năng lực cạnh
phương pháp nghiên cứu, cụ thể sau: Phương tranh của ngành logistics Việt Nam vẫn còn
pháp tổng hợp, phân tích, so sánh: Thu thập hạn chế. Theo thống kê mới nhất của VLA,
427
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8
cả nước hiện có khoảng trên 3.000 doanh mua hàng, kho hàng, vận tải, giao nhận và
nghiệp logistics đang hoạt động, các doanh phân phối), tỷ lệ nhân lực logistics trong công
nghiệp nước ngoài đã giành được khoảng ty sử dụng dịch vụ là 4%. Tính cho 350.000
70% thị phần logistics tại Việt Nam, tuy doanh nghiệp trong số hơn 700.000 doanh
nhiên con số này đang dần thay đổi. nghiệp đăng ký kinh doanh, mỗi doanh nghiệp
Dịch vụ logistics tại Việt Nam hiện nay có 30 người, tỷ lệ qua đào tạo logistics (hoặc
xuất hiện 3 xu hướng: gần với logistics) là 50% thì số người cần đào
- Phát triển dịch vụ logistics nội địa là dịch tạo hiện nay cũng lên tới 210.000 người.
vụ kho bãi, giao nhận, vận chuyển hàng hóa Nếu tính tới tỷ lệ thuê ngoài logistics còn
trong lãnh thổ Việt Nam. thấp, các công ty còn tự làm nhiều công
- Phát triển dịch vụ logistics quốc tế cho đoạn, mức tăng trưởng nhu cầu là 5%/năm thì
hoạt động xuất nhập khẩu. Do đặc thù việc lưu trong 15 năm tới các doanh nghiệp Việt Nam
kho, giao nhận, vận chuyển hàng hóa xuất cần thêm 157.500 nhân sự nữa.
nhập khẩu hầu hết được thực hiện thuê ngoài Như vậy ước tính trong 15 năm tới Việt
do các công ty dịch vụ logistics cung cấp. Nam cần (350.000 + 210.000 + 157.500) =
- Phát triển hoạt động liên kết cung cấp 717.500 nhân sự logistics các cấp độ.
dịch vụ logistics do các doanh nghiệp nước
ngoài liên kết với doanh nghiệp Việt Nam. 3.3 Thực trạng về đào tạo nhân lực cho
logistics tại Việt Nam
3.2. Nhu cầu về nhân lực cho logistics tại
Việt Nam * Đào tạo ở bậc đại học
Ở Việt Nam, những nội dung lý thuyết về
Nhu cầu về nhân lực cho logistics tại Việt logistics cũng đã được đưa vào giảng dạy từ
Nam có thể chia thành 2 nhóm chủ yếu, khá lâu, được lồng ghép trong một số môn học
bao gồm: như: Tổ chức sản xuất, tổ chức cung ứng, tổ
* Nhu cầu nhân lực cho các công ty cung chức và kỹ thuật thương mại, quản trị hậu
cấp dịch vụ logistics cần... Việc đào tạo nguồn nhân lực cho ngành
Theo nghiên cứu của VLA, chỉ tính riêng logistics bậc đại học chính quy tập trung chủ
nguồn nhân lực cho các công ty logistics yếu tại các cơ sở đào tạo thuộc ngành quản trị
(không bao gồm các công ty vận tải thủy, bộ, kinh doanh và ngành vận tải: Trường đại học
biển, hàng không, chuyển phát nhanh, cảng
Giao thông Vận tải, Đại học Công nghệ Giao
thuần túy) từ nay tới năm 2030 sẽ cần đào tạo
thông vận tải, Đại học Hàng hải, Đại học Giao
mới và bài bản 250.000 nhân sự. Đặc biệt
thiếu nhiều vị trí khan hiếm nhân lực từ lãnh thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh, Đại
đạo - quản trị tới quản lý, giám sát và cả nhân học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí
viên chuyên nghiệp. Minh, Đại học Quốc tế - Đại học Quốc gia
Nếu tính thêm lực lượng tại các công ty vận Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Tôn Đức
tải thủy, bộ, biển, hàng không, chuyển phát Thắng,… là một số ít trường mở và đào tạo
nhanh, cảng, ga hàng hóa, có khoảng 200 công ngành/chuyên ngành Quản trị logistics và Vận
ty, mỗi công ty trung bình có 400 người, tỷ lệ tải đa phương thức hoặc lồng ghép kiến thức
qua đào tạo 50%, mức tăng trưởng 5%/năm thì Quản lý Giao nhận vận tải Quốc tế theo tiêu
sẽ cần đào tạo thêm ít nhất 100.000 người nữa chuẩn FIATA vào chương trình đào tạo…
trong cùng thời gian nêu trên. Vậy tổng cộng Tổng số sinh viên được đào tạo hàng năm vào
cần tới năm 2030 là 350.000 người. khoảng 1000 sinh viên. Ngoài ra, nhiều trường
* Nhu cầu nhân lực cho các công ty sử tuy chưa mở ngành/chuyên ngành đào tạo về
dụng dịch vụ logistics: logistics nhưng cũng giảng dạy một số môn
Theo nghiên cứu và tính toán của VLA, học về logistics, như: Đại học Kinh tế quốc
các doanh nghiệp quy mô trung bình 100 dân, Đại học RMIT, Đại học Ngoại thương,
nhân viên thì cần có ít nhất 4 người về chuyên Đại học Việt Đức, Đại học Quốc tế, Đại học
trách về logistics (quản lý xuất nhập khẩu, Thủy lợi...
428
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8
* Đào tạo nghề bằng kinh nghiệm, trải nghiệm… nên thiếu đi
Hiện mới có 3 trường cao đẳng, 2 trường kiến thức bài bản, cốt lõi.
trung cấp tại Thành phố Hồ Chí Minh và 1 - Thiếu hụt về số lượng nhân lực về
trường cao đẳng tại Huế đăng ký mở ngành logistics lên tới hàng trăm nghìn người qua
Logistics. Trường Cao đẳng Kinh tế đối ngoại đào tạo ở bậc đại học, bậc nghề chuyên
Thành phố Hồ Chí Minh dù không có chuyên nghiệp và cả đào tạo ngắn hạn cấp chứng chỉ
ngành logistics nhưng thực tế đào tạo nhân lực nghề trong bối cảnh nhu cầu nhân lực
làm giao nhận ngoại thương được đánh giá logistics tăng trưởng cao.
cao, mỗi năm có hơn 100 sinh viên tốt nghiệp. - Chất lượng nhân lực logistics về kỹ năng,
* Hoạt động đào tạo của các Hiệp hội: kiến thức chuyên môn và tiếng Anh chuyên
Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics ngành trong các lĩnh vực nghề như “Giao
Việt Nam (VLA) đã quan tâm đến vấn đề đào nhận vận tải quốc tế”, “Giám sát kho hàng”,
tạo logistics từ năm 2008. VLA đã xây dựng … chưa đáp ứng được yêu cầu.
các chương trình đào tạo theo tiêu chuẩn quốc Để giải quyết các vấn đề trên, tác giả đề
tế của FIATA. Chương trình đào tạo Quản lý xuất một số giải pháp sau:
Giao nhận vận tải Quốc tế sau 6 năm đã thực - Xác định đúng vai trò, tầm quan trọng
hiện được 25 khóa với tổng số tốt nghiệp là của ngành dịch vụ logistics đối với nền kinh
hơn 500 học viên, tỷ lệ làm việc đúng ngành tế quốc dân
sau đào tạo là 99%. Hiệp hội Đại lý và Môi - Tích cực công tác truyền thông quảng bá
giới hàng hải Việt Nam (VISABA) thường mở về ngành nghề logistics trên các phương tiện
lớp bồi dưỡng nghiệp vụ đại lý và môi giới thông tin.
hàng hải hàng năm tại TP. HCM, Hải Phòng. - Tăng cường đầu tư hệ thống hỗ trợ công
* Hoạt động đào tạo của các Liên đoàn nghệ đào tạo logistics thuộc hệ thống cơ sở
nghề nghiệp: giáo dục đào tạo.
Liên đoàn các Hiệp hội Giao nhận ASEAN - Thực hiện cơ chế đặt hàng, đấu thầu dịch
(AFFA) đã tổ chức khảo sát nhu cầu đào tạo vụ đào tạo bằng ngân sách Nhà nước cho một
trong 10 hiệp hội thành viên AFFA, sau đó số cơ sở giáo dục đào tạo cho các phân ngành
xây dựng đề án phát triển bền vững nhân lực logistics xã hội cần nhưng khó tuyển sinh.
logistics cho các nhà cung cấp dịch vụ - Liên kết với các tổ chức quốc tế như
logistics ASEAN để vận động tài trợ. Hiệp hội Giao nhận ASEAN (AFFA), Liên
* Doanh nghiệp tham gia đào tạo logistics: đoàn các Hiệp hội Giao nhận Vận tải
Tại Việt Nam đã xuất hiện một số cơ sở (FIATA)… cung cấp chương trình, tài liệu,
tiến hành đào tạo nguồn nhân lực logistics, chuyên gia để thực hiện đào tạo logistics
ban đầu chủ yếu đáp ứng yêu cầu đào tạo quốc tế.
nhân lực đang đảm nhiệm công việc liên - Các trường Đại học chủ động định hướng
quan đến logistics của các doanh nghiệp. Tổ đào tạo nguồn nhân lực cho ngành dịch vụ
chức đầu tiên được cấp chứng nhận Dạy nghề logistics; chuẩn bị đầy đủ các nguồn lực cần
“Quản lý Dịch vụ Logistics” là Công ty thiết về nhân lực (giảng viên), tài chính, cơ
TNHH Tri thức Hậu cần tại Thành phố Hồ sở vật chất và công nghệ cho đào tạo
Chí Minh năm 2009. logistics, có kế hoạch đào tạo bồi dưỡng
giảng viên đủ năng lực cần thiết cho yêu cầu
4. KẾT LUẬN nâng cao chất lượng đào tạo logistics.
Kết quả nghiên cứu cho thấy: 5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Nhân lực logistics hiện nay chủ yếu được
đào tạo chuyển đổi, bồi dưỡng ngắn hạn hoặc [1] Bộ Công thương, Báo cáo logistics
Việt Nam 2017.
theo phương thức tự đào tạo tại doanh nghiệp,
429
nguon tai.lieu . vn
