Xem mẫu
- Kỳ 2: Thời kỳ khắc khổ
Văn Cường (Báo Đầu Tư Tài Chính)
Theo giới chuyên môn, cách duy nhất để ngăn chặn đà tăng nợ
thẻ tín dụng là tạo ra nhiều công ăn việc làm để người dân có thể trả
hết nợ. Tuy nhiên, vì đã đổ hàng nghìn tỷ USD ứng cứu ngành tài
chính trong cuộc khủng hoảng vừa qua, bản thân các chính phủ cũng
đang lâm vào nguy cơ bị vỡ nợ và phải thi hành các chính sách khắc
khổ, qua đó làm giảm khả năng thanh toán nợ của giai cấp trung lưu.
Cảnh báo của BIS
Tháng 9-2009, NH Bank for International Settlements (BIS) cảnh báo
trong khi các chính phủ khắp thế giới tiến hành “ứng cứu” ngành công
nghiệp tài chính, họ thất bại trong việc cải tổ hoặc điều chỉnh bất cứ vấn
đề nào trên các thị trường tài chính đã tạo ra cuộc khủng hoảng, “một số
kế hoạch ứng cứu còn khuyến khích các ngân hàng duy trì các hoạt động
cho vay trong quá khứ”. Vì vậy, BIS cảnh báo các biện pháp kích cầu sẽ
không có tác dụng cải thiện tình hình, mà chỉ dẫn đến một sự tăng trưởng
tạm thời. “Một sự hồi phục mong manh có thể khiến vấn đề thêm tồi tệ”,
BIS cảnh báo. “Các chính phủ sẽ khó khăn hơn trong việc đối phó nợ,
chẳng hạn như chi phí vay mượn tăng, dẫn đến việc thực thi các chính
sách khắc khổ. Nguy cơ lớn nhất là các chính phủ có thể bị giới đầu tư
trái phiếu toàn cầu buộc phải từ bỏ các gói kích cầu, thay vào đó phải cắt
giảm chi tiêu trong khi tăng thuế và lãi suất cơ bản”.
Những “biện pháp khắc khổ” đã và đang áp dụng tại các nước
phương Tây cũng tương tự những biện pháp áp đặt lên các nước “thế giới
thứ 3” bởi IMF và các Chương trình Điều chỉnh cấu trúc NH Thế giới
(SAP) theo sau cuộc khủng hoảng nợ vào những năm 1980. Trung tâm
Nghiên cứu toàn cầu hóa (CRG) có trụ sở tại Canada cho rằng việc thi
hành các chính sách khắc khổ hiện là một “dịch bệnh” của thế giới
phương Tây. “Chúng ta đang tiến vào một cuộc khủng hoảng tài chính của
thế giới phương Tây”, CRG nhận định.
Khi gánh nợ ngày càng đè nặng lên các nước phương Tây, họ buộc
phải tăng lãi suất, khiến việc trả nợ thẻ càng nặng nề hơn. Việc phá giá
nội tệ cũng là một nhu cầu, hòng khuyến khích đầu tư tư nhân. Tuy nhiên,
điều này sẽ gia tăng nguy cơ lạm phát, khi giá thực phẩm, năng lượng và
- các mặt hàng thiết yếu khác sẽ tăng chóng mặt. Cùng lúc đó, các nước bị
áp lực tăng thuế trong khi cắt giảm các chi tiêu công để tăng thu giảm chi,
hòng có thể trả bớt nợ và giảm nhẹ thâm hụt ngân sách.
Điều này sẽ tổn hại nghiêm trọng đến các lĩnh vực công như giáo
dục, y tế... trong khi các doanh nghiệp quốc doanh sẽ bị chia nhỏ, tư hữu
hóa và bán cho các tập đoàn lớn và các ngân hàng để kiếm từng xu một.
Phá giá nội tệ sẽ khiến các công ty và tài sản có giá trị thấp hơn nhiều so
với trước đó. Cùng lúc đó, một sự tư hữu hóa trên qui mô lớn đối với các
cơ sở hạ tầng sẽ diễn ra. Những con đường, tài nguyên và các loại tài sản
công cộng khác sẽ được bán vào tay các công ty đa quốc gia. Những gì
theo sau sẽ là: sa thải trên qui mô lớn, thất nghiệp tràn lan và tăng tỷ lệ
nghèo đói.
Một số điển hình
Để biết thêm những biện pháp khắc khổ sẽ được áp dụng ở các
nước phương Tây, hãy nhìn sang châu Âu, nơi các nước đã lâm vào các
cuộc khủng hoảng nợ và hiện đang tiến hành những “cải cách khắc khổ”.
Tháng 3-2010, Hy Lạp công bố một loạt các biện pháp khắc khổ mới, bao
gồm giảm lương công nhân viên chức nhà nước và tăng thuế. “Hy Lạp sẽ
tăng thuế giá trị gia tăng, cũng như thuế nhiên liệu, thuốc lá và nhiều loại
hàng hóa khác”, một quan chức chính phủ Hy Lạp nói. “Sẽ có những tổn
thương, người dân sẽ phản đối, nhưng chúng tôi biết Hy Lạp không còn
cách nào khác”.
Ngay sau khi các chính sách khắc khổ trên được công bố, những
cuộc biểu tình lập tức nổ ra, với số người tham gia ước tính từ 20.000-
60.000 người chỉ riêng tại Athens. Ngay cả cảnh sát và các lực lượng an
ninh – những “công cụ” chống bạo động của chính quyền - cũng phản đối
nhiều biện pháp khắc khổ của chính phủ. Trong khi Hy Lạp chìm sâu vào
khủng hoảng, các công ty Hoa Kỳ và Anh tham gia đầu cơ chống lại thị
trường tiền tệ Hy Lạp, thị trường phái sinh bùng nổ với các nhà đầu cơ
đặt cược vào sự vỡ nợ của Athens. Hiện chi phí phát hành nợ của Hy Lạp
đã cao gấp đối so với lần phát hành hồi tháng 1-2010, khiến nước này
nhiều khả năng phải cầu cứu EU và IMF. Ngoài Hy Lạp, nhiều nước tại
châu Âu cũng đang trong tình trạng nợ chồng chất, như Bồ Đào Nha, Tây
Ban Nha, Italy, Ireland...
Cho đến nay, Bồ Đào Nha cũng có những chính sách khắc khổ để
ngăn ngừa một cuộc khủng hoảng tương tự Hy Lạp. Chính sách này bao
gồm việc cắt giảm phúc lợi xã hội và số nhân viên nhà nước, cũng như
bán bớt tài sản công và tăng thuế. “Bồ Đào Nha đặt mục tiêu thu về 6 tỷ
- EUR từ những biện pháp khắc khổ này”, một quan chức chính phủ nói.
Hiện các nước phương Tây đang chỉ ở giai đoạn đầu của quá trình triển
khai các chính sách kham khổ, mà giới phân tích cho rằng có thể kéo dài
thêm vài năm, cho đến khi tỷ lệ thâm hụt ngân sách giảm đáng kể. Tại
Anh, kế hoạch ngân sách năm 2010 dự tính thu 19 tỷ USD từ giai cấp
trung lưu để trả bớt khoản nợ kỷ lục của nước này, đồng thời “cắt giảm
và tiết kiệm chi tiêu công”.
Cuộc khủng hoảng ở Hoa Kỳ
Hoa Kỳ hiện là nước giàu có nhất thế giới phương Tây, và tất nhiên
giàu nhất hành tinh. Tuy nhiên, giới quan sát cảnh báo những chính sách
khắc khổ cũng đang đe dọa giai cấp trung lưu ngay tại đất nước giàu có
này. Tháng 8-2009, Bộ trưởng Ngân khố Hoa Kỳ Timothy Geithner thừa
nhận: “Người Hoa Kỳ đang đối mặt với những chọn lựa gai góc để giảm
nợ quốc gia”. Sau đó, như đã biết, những chọn lựa của ông Geithener là
ứng cứu các ngân hàng và định chế tài chính với hàng trăm tỷ USD của
người đóng thuế.
Đầu tháng 2-2010, Tổng thống Obama cho biết chính phủ “cần xem
xét mọi lựa chọn để giảm thiểu thâm hụt ngân sách, bao gồm tăng thuế và
cắt giảm chi tiêu đối với các chương trình phúc lợi như An Sinh và Y tế”.
Cùng với việc thông qua luật cải tổ y tế mới đây, có ít nhất 12 loại thuế
mới được đánh vào giai cấp trung lưu. Thời gian gần đây, các nhà làm luật
tại Hoa Kỳ đang tranh cãi quyết liệt quanh việc nên hay không áp thuế giá
trị giá tăng (VAT) lên hàng hóa để thu thêm ngân sách. Theo phân tích của
tờ Business Insider, Hoa Kỳ có thể sẽ tăng các loại thuế đánh lên các chất
có cồn, thuốc lá, rác thải, nhiên liệu, cũng như tăng thuế tài sản,thuế thu
nhập, thuế an sinh và nhiều loại thuế khác. Trong khi đó, ngân sách cho
các chương trình hỗ trợ việc làm, ngân sách cho trẻ em, y tế, giáo dục,
phúc lợi, nghiên cứu khoa học, lương công nhân viên chức... sẽ bị cắt
giảm đáng kể.
Dylan Grice, một giám đốc cao cấp của định chế tài chính quốc tế
Global Strategy arm of Societe Generale, nhận định: “Không nghi ngờ gì,
một cuộc khủng hoảng của giai cấp trung lưu phương Tây đang diễn ra.
Giới trung lưu sẽ bị nhấn chìm bởi tình trạng lạm phát và các biện pháp
khắc khổ, và ngày càng bị chìm sâu hơn vào biển nợ”.
nguon tai.lieu . vn