Xem mẫu
- Trư ng Đ i h c Ngo i thương
Khoa Kinh t và Kinh doanh qu c t
Môn h c: Đ u tư qu c t
Gi ng viên: Nguy n Th Vi t Hoa
Tel.: 0904 222 666
Email: nguyenthiviethoa@gmail.com
Chương 7: CÁC TNC
TRONG HO T NG U TƯ QU C T
7.1. Khái ni m TNC
7.2. Chi n lư c ho t đ ng c a các TNC
7.3. Vai trò c a các TNC trong kinh t toàn
c u và đ u tư qu c t
7.4. Tác đ ng c a TNC đ i v i nư c nh n
đ u tư là nư c đang phát tri n
2
1
- Yêu c u c a chương
• Hi u khái ni m v TNC và phân bi t các
lo i công ty con nư c ngoài;
• Đánh giá đư c vai trò c a các TNC trong
ho t đ ng thương m i và đ u tư toàn c u;
• Phân bi t đư c các chi n lư c đ u tư cơ
b n c a các TNC;
• Đánh giá đư c vai trò c a các TNC đ i
v i nư c nh n đ u tư, các nhân t tác
đ ng đ n ho t đ ng đ u tư c a các TNC.
3
Câu h i ôn t p
• Câu h i 1: Đưa ra ví d v các TNC mà b n bi t, ưu tiên các công ty t Vi t
Nam. Nêu đ c đi m chung c a các TNC này.
• Câu h i 2: Theo b n, có ph i t t c các TNC đ u là các công ty l n xét v
tài s n và doanh thu? Lí gi i cho câu tr l i c a b n.
• Câu h i 3: Theo quan đi m c a UNCTAD hãy phân tích đ nh nghĩa
TNC, đ nh nghĩa v công ty m và các công ty con nư c ngoài. Theo đ nh
nghĩa này, đâu là đi m khác bi t gi a các d ng chính c a công ty con nư c
ngoài?
• Câu h i 4: Phân bi t các chi n lư c h i nh p căn c vào ch c năng và l y
ví d v các công ty th c hi n các chi n lư c này cũng như lí gi i t i sao
công ty ch n chi n lư c này.
• Câu h i 5: L y ví d v các TNC v i các chi n lư c h i nh p đa th trư ng
n i đ a, khu v c và toàn c u. Theo b n, trong đi u ki n nào các TNC nói
trên ch n các chi n lư c này.
• Câu h i 6: Các TNC có vai trò như th nào trong n n kinh t toàn c u và
trong đ u tư qu c t ?
• Câu h i 7: Các TNC có nh hư ng th nào đ n các nư c nh n đ u tư là
nư c đang phát tri n?
4
2
- 7.1.
KHÁI NI M
CÔNG TY XUYÊN QU C GIA
TRANSNATIONAL CORPORATION (TNC)
12/1/2011
5
TNC: m t công c h p tác
“M t TNC là m t công ty có quy n l c đ
ph i h p và qu n lý ho t đ ng t i nhi u
hơn m t qu c gia, ngay c khi công ty
này không s h u các ho t đ ng đó”
(Peter Dicken, 1998).
=> TNC = INTERNATIONAL CORPORATION:
- GLOBAL CORPORATION
- MULTINATIONAL CORPORATION
- SUPRA-NATIONAL CORPORATION
12/1/2011
6
3
- Khái ni m TNC – UNCTAD (quy n s h u)
• TNC là m t công ty ti n hành FDI,
bao g m m t công ty m mang m t qu c
t ch nh t đ nh v i các công ty con thu c s
h u m t ph n hay toàn b ho t đ ng trong
các d án FDI t i nhi u qu c gia, trong đó
công ty này có quy n qu n lý ho c quy n
ki m soát đáng k .
12/1/2011
7
C u trúc c a m t TNCs
• Công ty m (parent corporation):
công ty ki m soát tài s n c a nh ng th c th
kinh t khác nư c ngoài;
• Công ty con nư c ngoài (Foreign
Affiliates):
m t doanh nghi p có tư cách pháp nhân ho c
không có tư cách pháp nhân trong đó m t nhà
đ u tư, cư trú t i nư c khác, s h u m t t l
góp v n cho phép có đư c l i ích lâu dài trong
vi c qu n lý công ty đó.
12/1/2011
8
4
- Phân lo i các công ty con nư c ngoài
• Công ty con (subsidaries): Công ty con s h u đa s
– Có tư cách pháp nhân;
– Công ty m s h u tr c ti p > 50% quy n bi u quy t c a các c
đông;
– Cty m có quy n ch đ nh ho c bãi b ph n l n thành viên c a
cơ quan qu n lý hay giám sát.
• Công ty liên k t (associate enterprise): Công ty con s
h u thi u s
– Có tư cách pháp nhân;
– Cty m s h u trong kho ng 10%-50% quy n bi u quy t c a
các c đông.
• Chi nhánh (branches):
– Không có tư cách pháp nhân;
– Thu c s h u toàn b ho c 1 ph n c a Cty m .
12/1/2011
9
Phân bi t các hình th c công ty con nư c ngoài
10
5
- Phân bi t các hình th c công ty con nư c
ngoài (ti p)
11
Phân bi t các hình th c công ty con nư c
ngoài (ti p)
12
6
- Phân bi t các hình th c công ty con nư c
ngoài (ti p)
13
Phân bi t các hình th c công ty con nư c
ngoài (ti p)
14
7
- Khái ni m MNC/TNC trong wikipedia
• M t MNC ho c TNC là m t công ty m r ng ra nhi u
qu c gia, nh ng công ty này thư ng là r t l n. Nh ng
công ty này có văn phòng và nhà máy t i nhi u qu c gia
khác nhau. Các công ty này thư ng có m t văn phòng
đi u hành t p trung t i đó chúng ph i h p ho t đ ng qu n
lý toàn c u. (2004)
• M t MNC ho c MNE ho c TNC là m t công ty/doanh
nghi p qu n lý vi c thi t l p s n xu t ho c cung c p
d ch v t i ít nh t hai qu c gia. (2010)
12/1/2011
15
Các mô hình t ch c c a TNC
a qu c gia Qu c t Toàn c u
c Phi t p trung hóa các H p tác các ho t T p trung hóa t
i m ho t ng: nhi u tài ng: nhi u tài s n, trung tâm: ph n l n
cơ s n, trách nhi m và trách nhi m, ngu n các tài s n chi n lư c,
c u quy t nh quan tr ng l c và quy t nh các ngu n l c, trách
ư c phân quy n nhi m và quy t nh
nhưng v n ư c qu n
lý b i các tr s
chính.
12/1/2011
16
8
- Các mô hình t ch c c a TNC
a qu c gia Qu c t Toàn c u
Ki m M i quan h không H th ng qu n lý, Ki m soát ch t ch t
soát chính th c gi a tr s ki m soát và l p k trung tâm i v i các
hành chính và các công ty ho ch chính th c cho quy t nh, ngu n l c
chín con; ki m soát tài phép t o ra nh ng và thông tin
h chính ơn gi n m i liên k t ch t ch
hơn gi a tr s chính
và công ty con
12/1/2011
17
Các mô hình t ch c c a TNC
a qu c gia Qu c t Toàn c u
Tr ng Các ho t ng Các ho t ng nư c Các ho t ng nư c
thái nư c ngoài ư c coi ngoài ư c coi như là ngoài ư c coi là “các
qu n là m t t p h p các ph n b sung c a ư ng d n” t i m t
lý doanh nghi p c công ty trung tâm th trư ng toàn c u
l p trong nư c th ng nh t.
12/1/2011
18
9
- 7.2.
CHI N LƯ C HO T Đ NG C A CÁC CÔNG
TY XUYÊN QU C GIA
12/1/2011
19
PHÂN LO I CÁC CHI N LƯ C
• Theo m c đ h i nh p các ch c năng c a s n xu t qu c
t :
– Chi n lư c thành l p các công ty con t ch (Stand-alone
strategies)
– Chi n lư c h i nh p đơn gi n (simple intergration strategies)
– Chi n lư c h i nh p ph c h p (complex intergration strategies)
• Theo ph m vi đ a lý c a chi n lư c s n xu t qu c t :
– Chi n lư c đa th trư ng n i đ a (Multi-domestic strategies)
– Chi n lư c khu v c (Regional strategies)
– Chi n lư c toàn c u (Global strategies)
12/1/2011
20
10
- Chu i giá tr toàn c u
• Là trình t các ho t đ ng có liên quan, tác
đ ng qua l i l n nhau đư c th c hi n b i
các công ty, các t ch c ho c các cá nh n
nh ng đ a đi m khác nhau, nh m m c
đích đưa các hàng hóa ho c d ch v t
khâu s n xu t đ n tay ngư i tiêu dùng
cu i cùng.
21
Các cách th c qu n tr c a TNC trong chu i
giá tr toàn c u
Cách th c Hình th c ho t đ ng Mô hình OLI
qu n tr
O L I
Ki m soát FDI, tham gia tr c ti p vào doanh * * *
nh s h u nghi p nư c nh n đ u tư
Ki m soát H p đ ng qui đ nh ho t đ ng c a * *
nh h p đ ng các công ty nư c nh n đ u tư
Ki m soát Doanh nghi p nư c nh n đ u * *
d a vào v th tư ph thu c vào 1 s tài s n
trong đàm chi n lư c c a TNC và các qui
phán đ nh c a m ng lư i TNC
Không ki m Quan h thương m i *
soát
22
11
- D ng Lo i liên M c h i nh p Môi trư ng
k tn i
công ty
Thành l p công S h u, Y u FDI có th ti p c n nư c
ty con t ch công ngh ch nhà; rào c n thương
m i áng k , chi phí v n
t i và liên l c cao
H i nh p ơn SH, CN, th M nh t i m t s Cơ ch thương m i và
gi n trư ng, tài i m trong chu i FDI m , ít nh t là song
chính và các giá tr , y u t i các phương; các th a thu n
u vào i m khác không góp v n
khác
S n xu t qu c T t c các M nh t i toàn b Cơ ch thương m i và
t ph c h p ch c năng chu i giá tr FDI m ; công ngh thông
12/1/2011 Slides by Pham Thi Mai Khanh- 23
FTU tin; s h i t v th hi u;
23
c nh tranh cao
24
12
- 25
Hãng s n xu t đ th thao Nike (M )
• Công ty m : thi t k và marketing, đ m b o
m ng lư i bán hàng toàn c u
• Đ t gia công 40 đ a đi m khác nhau trên th
gi i ch y u là Nam và Đông Nam Á đ ti t ki m
chi phí.
• Th m chí thuê c thi t k t 1 công ty Đài Loan,
công ty m ch ch nh l i b n thi t k r i g i cho
các hãng gia công c a mình trên toàn th gi i.
• Ki m soát: có 1 s nhân viên giám sát ch t
lư ng c a hãng các hãng gia công.
26
13
- 27
S n xu t qu c t ph c h p
• R&D
• Mua s m
• S n xu t, l p ráp
• K toán, tài chính
• Đào t o
28
14
- Nguyên nhân thay đ i chi n lư c
• Công ngh thông tin
• Vai trò tăng lên c a c u
• C nh tranh gay g t
29
Chi n lư c đa th trư ng n i đ a
• Chi phí v n chuy n cao
• Qui đ nh mua s m c a chính ph
• Qui đ nh v v sinh an toàn th c ph m
c a t ng nư c
30
15
- Chi n lư c đa th trư ng n i đ a c a Xerox
– Ch y u liên doanh (Rank Xerox Anh, Fuji
Xerox Nh t)
– Cty con nư c ngoài có quy n t ch r t l n
trong vi c áp d ng các công ngh photocopy
– M i cty con t ki m soát:
• Thi t k
• M ng lư i cung ng
• L p ráp
• Marketing
• Phân ph i
31
Chi n lư c khu v c
• Thay đ i chính sách: Hàng rào thu quan
d n đư c xóa b , t do hóa FDI, gi m
đi u ti t c a chính ph trong nhi u
ngành, tư nhân hóa các doanh nghi p nhà
nư c;
• Ký k t và th c thi các hi p đ nh h i nh p
khu v c
32
16
- Đi u ch nh chi n lư c c a Unilever
• Gi m s lư ng các nhà máy s n xu t xà phòng
t 14 nhà máy năm 1973 xu ng còn 4 nhà máy
năm 1989 đ cung ng cho toàn th trư ng
chung Châu Âu; m i nhà máy có nh ng dòng
s n ph m riêng.
• T p h p 16 chi nhánh thành l p nên Leve
Europe chuyên nghiên c u, tri n khai các s n
ph m m i, phân ph i và bán hàng.
• Unilever Ý chuyên s n xu t đ ăn s n đông
l nh đ phân ph i cho toàn b th trư ng chung
EU.
33
34
17
- Xerox: Chuy n t chi n lư c công ty con t
ch và đa th trư ng n i đ a sang h i nh p
ph c h p trên toàn c u
• Đ u nh ng năm 1980: • Gi a nh ng năm 1980: áp l c
– Ch y u liên doanh (Rank Xerox c nh tranh tăng, công ty ph i ti n
Anh, Fuji Xerox Nh t) hành tái c u trúc các công ty con
– Cty con nư c ngoài có quy n t nư c ngoài:
ch r t l n trong vi c áp d ng các – T ch c nhóm chuyên R&D: ch u
công ngh photocopy trách nhi m thi t k các m u mã
– M i cty con t ki m soát: m i cho t t c các th trư ng.
• Thi t k – Chuyên môn hóa m i nhóm ch u
• M ng lư i cung ng trách nhi m s n xu t 1 s n ph m:
• L p ráp ph i h p các ch c năng thi t
• Marketing k , s n xu t thông qua m ng lư i
• Phân ph i đ a phương.
– T p trung mua s m v 1 đ u m i:
gi m s lư ng nhà cung c p t
5000 còn 400 vào năm 1992.
– Tiêu chu n hóa s n xu t: d dàng
so sánh chi phí, hi u qu , s
d ng chung k thu t
• K t qu : C nh tranh t t v i
Canon, Ricoh
35
7.3.
VAI TRÒ C A TNCs
TRONG N N KINH T TH GI I
12/1/2011
36
18
- M ng lư i các TNC ngày càng m r ng và l n
m nh
Năm S TNC T ng s các chi nhánh
1994 38.800 250.000
1996 40.000 270.000
1998 54.600 448.000
2002 60.000 500.000
2008 82.000 810.000
Ngu n: UNCTAD, 1994, 1996, 1998, 2002, 2008.
12/1/2011
37
S n xu t qu c t (và các ho t ng c a TNC g m
c FDI) ã tăng r t nhanh k t gi a nh ng năm
80 và gia tăng t m quan tr ng i v i kinh t th
gi i
38
19
- T nh ng năm 80, FDI c a th gi i tăng nhanh
hơn GDP và xu t kh u c a th gi i...
V n FDI, GDP, xu t kh u c a th gi i, ch s tăng
trư ng theo giai o n 10 năm, 1980-2010, %
400
350
300
250
200
FDI stock
GDP
150
Exports
100
50
0
1980-1990 1990-2000 2000-2010
39
…và t m quan tr ng c a nó i v i kinh t th gi i
ã tăng r t nhi u
T l v n FDI vào trên GDP: th gi i, các nư c phát
tri n và ang phát tri n, 1980-2009, %
35
30
25
20
15
10
5
0
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
World Developed countries Developing countries
40
20
nguon tai.lieu . vn
