Xem mẫu
- Khaùi nieÄM
cô hoäi vaø thaùch thöùc
1 Khaùi nieäm:
n Khu vöïc phaùt trieån neùn: laø 1 boä phaän cuûa ñoâ thò, coù
khoâng gian phaùt trieån neùn taïi moät khu vöïc, ñòa ñieåm, bao
goàm 1 hoaëc nhieàu toå hôïp coâng trình.
n Ñoâ thò neùn: laø ñoâ thò coù moâ hình toå chöùc khoâng gian taäp
phaùt trieån moâ hình ñoâ thò neùn
trung döïa treân 03 ñaëc ñieåm cô baûn veà khoâng gian: (1) maät
ñoä vaø khoaûng caùch (2) lieân keát khoâng gian baèng heä thoáng
beàn vöõng taïi vieät nam
GTCC (3) ñaëc ñieåm tieáp caän tôùi vieäc laøm vaø dòch vuï.
PGS.TS. Löu Ñöùc cöôønG - Vieän tröôûng VIUP
n Ñoâ thò neùn ña trung taâm: laø ñoâ thò coù moâ hình toå chöùc
ncS. Leâ Kieàu Thanh -Tröôûng phoøng quaûn lyù KHKT - VIUP
khoâng gian vôùi nhieàu trung taâm khaùc nhau, coù tính chaát
ñoäc laäp hoaëc phuï thuoäc laãn nhau. Moãi trung taâm ñeàu coù
tieâu chí cuûa ñoâ thò neùn vaø chuùng ñöôïc lieân keát vôùi nhau
baèng heä thoáng GTCC.
n Phaùt trieån ñoâ thò neùn beàn vöõng: phaùt trieån ñoâ thò maø ñaùp
öùng caùc muïc tieâu ñoâ thò beàn vöõng, bao goàm kinh teá, thònh
vöôïng, chaát löôïng moâi tröôøng, coâng baèng xaõ hoäi... ñeå phaùt
huy taøi nguyeân ñaát ñai nhöng khoâng aûnh höôûng tôùi khaû
naêng cuûa theá heä töông lai khi ñaùp öùng nhu caàu cuûa hoï.
n Phaùt trieån ñoâ thò theo veát daàu loang: môû roäng ñoâ thò thieáu
kieåm soaùt vôùi ñaëc ñieåm maät ñoä thaáp, chöùc naêng rieâng bieät,
cung caáp haï taàng daøn traûi. Caùc hình thaùi phaùt trieån naøy
phoå bieán döôùi daïng “phaùt trieån nhaûy coùc”, khi caùc döï aùn
phaùt trieån boá trí taïi khu vöïc ñaát ñai chöa phaùt trieån. Ñaëc
ñieåm phoå bieán ñoâ thò höôùng tôùi döï aùn phaùt trieån ngoaøi quy
hoaïch.
n Ñôn vò sinh thaùi, laø ñôn vò ôû coù moâ hình toå chöùc khoâng
gian ít taùc ñoäng nhaát tôùi moâi tröôøng thoâng qua giaûi phaùp
quaûn lyù naêng löôïng, nöôùc vaø chaát thaûi, maät ñoä vaø phaùt
trieån hoãn hôïp, ít phuï thuoäc giao thoâng cô giôùi, taêng cöôøng
heä thoáng giao thoâng coâng coäng, ñi boä vaø ñi xe ñaïp.
n Phaùt trieån ñoâ thò döïa treân ñaàu moái GTCC (TOD): laø moâ
hình phaùt trieån ñoâ thò theo ñònh höôùng giao thoâng coâng
coäng, trong ñoù heä thoáng trung taâm ñoâ thò vaø trung taâm
khu vöïc ñöôïc boá trí tích hôïp chöùc naêng trong voøng baùn
kính 500-800m (hoaëc 10 phuùt ñi boä) töø caùc ñieåm nuùt giao
thoâng coâng coäng vaø ñoâ thò phaùt trieån laáy truïc GTCC, phaùt
trieån thaønh caáu truùc cuûa ñoâ thò.
2 Tieâu chí veà hình thaùi ñoâ thò neùn
Hieän nay moâ hình ñoâ thò neùn laø trieát lyù phaùt trieån ñoâ thò
beàn vöõng ñöôïc ñöa ra tröôùc thöïc traïng “phaùt trieån ñoâ thò
lan toûa thieáu traät töï” treân quy moâ toaøn caàu, Chaâu Myõ,
Chaâu AÂu, Chaâu AÙ... Treân theá giôùi ñaõ coù raát nhieàu lyù luaän
veà moâ hình ñoâ thò neùn vaø thöïc tieãn trieån khai. Ñoâ thò neùn
ñöôïc phaùt trieån vaø môû roäng ra trong suoát quaù trình phaùt
trieån ñoâ thò, töø xuaát phaùt ñieåm laø moâ hình phaùt trieån taäp
trung neùn chuyeån sang moâ hình baûo veä moâi tröôøng, quyõ
ñaát noâng nghieäp, do môû roäng ñoâ thò vaø höôùng tôùi tieát
kieäm naêng löôïng, chaát löôïng cuoäc soáng vaø thònh vöôïng
cuûa ñoâ thò.
SË 94 . 2018 21
- 2.1 Maät ñoä xaây döïng neùn n Thaønh phoá trung bình, moái quan heä giöõa khu daân cö quy moâ
Söû duïng maät ñoä cao, khoâng gian lieân tuïc vaø khoaûng caùch gaàn nhau, 200.000 ngöôøi vaø khu vöïc xung quanh phuïc vuï trong baùn kính 1 giôø
ranh giôùi roõ raøng giöõa ñaát ñoâ thò vaø ñaát noâng thoân, khoâng gian coâng xe chaïy.
coäng ñaûm baûo. n Vuøng keát noái vôùi khu daân cö coù daân soá 50.000 ngöôøi, khoâng coù ñoâ
thò.
2.1.1 Maät ñoä xaây döïng caáp coâng trình
Maät ñoä cö truù 1250 ngöôøi/ha ñaát xaây döïng coâng trình. Coâng trình heä Taàng baäc heä thoáng trung taâm: CBD, trung taâm môùi vôùi khoaûng caùch
soá söû duïng ñaát treân 13 laàn. 5-10km, thôøi gian 15-30 phuùt. Goàm trung taâm thöù caáp nhö trung taâm
ñoâ thò môùi, trung taâm chuyeân ngaønh, trung taâm caûng, logistic.
2.1.2 Maät ñoä xaây döïng caáp khu vöïc
Moät ñôn vò 140 nhaø trong loâ ñaát 200x200m vôùi 3 vò trí vaø loai hình xaây Khoaûng caùch ñi laøm - veà nhaø chieám 1/4toång hoaït ñoäng ñi laïi trong ñoâ
döïng khaùc nhau. Caû 3 vò trí ñeàu coù toång soá nhaø baèng nhau nhöng maät thò (khaûo saùt vieäc laøm trong CBD cuûa Myõ), vaø khoaûng caùch naøy ngaøy
ñoä xaây döïng laø khaùc nhau. caøng taêng. Khoaûng caùch naøy ñöôïc ruùt laïi neáu caùc loaïi hình nhaø ôû ña
n Tröôøng hôïp thöù nhaát: Vò trí thöù nhaát laø loaïi hình nhaø ôû chia loâ (maät daïng, taêng vieäc laøm phuø hôïp taïi trung taâm vaø taêng lao ñoäng taïi choã.
ñoä thaáp). 40 nhaø/4000m2
n Tröôøng hôïp thöù hai: Vò trí xaây döïng coâng trình cao taàng chieám ñaát Kinh nghieäm taïi Ñöùc
ít hôn (maät ñoä cao). Hai thaønh phoá phaùt trieån ña cöïc laø Stuttgard vaø Franfurt coù khoaûng
n Tröôøng hôïp thöù ba: Vaãn soá löôïng caùc coâng trình cao taàng nhöng caùch ñi laïi laø 13,5km vaø 16,4km. Trong khi ñoù 2 thaønh phoá ñôn cöïc laø
ñöôïc boá trí khoaûng caùch vôùi nhau gaàn hôn, khoaûng caùch töø coâng Munich vaø Hamburg laø 19km vaø 20,8km.
trình naøy tôùi coâng trình kia gaàn hôn. Vò trí soá 3 coù maät ñoä cao hôn vaø
khoaûng caùch ñi laïi gaàn hôn so vôùi vò trí thöù nhaát vaø thöù hai. Kinh nghieäm taïi Myõ:
Khoaûng caùch trung bình cho taát caû caùc ñoâ thò laø 10,3 km +- 1km,
2.1.3 Maät ñoä xaây döïng caáp ñoâ thò khoaûng caùch trung bình cho caáu truùc hoãn loaïn laø 24,5+-4,5km,
Yeáu toá neùn do taêng maät ñoä: Moãi 1 ñôn vò khu vöïc ñoâ thò bao goàm caû khoaûng caùch trung bình cho caáu truùc ñôn cöïc laø 20km+-4km. Khoaûng
ôû vaø nôi laøm vieäc. Moãi moät ñôn vò coù soá daân vaø vieäc laøm gioáng nhau caùch trung bình trong caáu truùc coäng ñoàng ôû-vieäc laøm laø 1,8km.
nhöng ñöôïc phaân boá coù khoaûng caùch gaàn nhau, sau ñoù moãi moät ñôn
vò laïi giöõ nguyeân vò trí ñoù nhöng vôùi dieän tích chieám ñaát nhoû hôn do 2.3 Caùc hoaït ñoäng lieân keát ñöôïc vôùi GTCC
taêng maät ñoä. Keát quaû laø seõ taïo ra trung taâm ñoâ thò neùn coù maät ñoä cao Laø moâ hình khoâng gian ñoâ thò gaén vôùi heä thoáng GTCC trong baùn kính
gaáp 2 laàn vöøa do khoaûng caùch giöõa khu vöïc vaø vöøa do maät ñoä xaây 400m (10 phuùt ñi boä) töø nhaø ga heä thoáng GTCC. Khai thaùc lôïi theá veà
döïng. Tieáp ñeán yeáu toá neùn do thu heïp khoaûng caùch (khoaûng caùch giao thoâng vaø söû duïng ñaát, höôùng tôùi maät ñoä xaây döïng cao vôùi chöùc
naøy ñöôïc ruùt laïi neáu caùc loaïi hình nhaø ôû ña daïng, taêng vieäc laøm phuø naêng ña daïng taïi caùc ñieåm TOD naøy.
hôïp taïi trung taâm vaø taêng lao ñoäng taïi choã): caùc khoaûng caùch ñöôïc
thu heïp laïi coøn 1/2 quaûng ñöôøng, nhaø ôû vaø nôi laøm vieäc ít phaân taùn vaø 3 Cô hoäi vaø thaùch thöùc trong phaùt trieån ñoâ thò neùn
khoaûng caùch trung bình giöõa 1 ngöôøi vôùi nhöõng ngöôøi khaùc chæ baèng beàn vöõng taïi Vieät Nam
1
/2 tröôøng hôïp thöù nhaát. Maëc daàu maät ñoä khoâng thay ñoåi, nhöng moät Theo Baùo caùo cuûa GGGI (2016-2020), ñoâ thò hoùa nhanh choùng laø
soá giaù ñình coù xu theá taäp trung hôn taïi 1 soá trung taâm laøm cho nhöõng moät thaùch thöùc lôùn tôùi chieán löôïc taêng tröôûng xanh cuûa caùc ñoâ thò. Caùc
trung taâm naøy coù ñoä bao phuû roäng hôn ra. trung taâm ñoâ thò lôùn tieáp nhaän caùc doøng ngöôøi di cö ñang trôû neân ñoâng
ñuùc vaø gaëp nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi vaø moâi tröôøng nghieâm troïng. Caùc
Tieáp ñeán, cuoái cuøng laø keát hôïp 2 phöông aùn treân, moãi moät ñôn vò giöõ thaønh phoá nhö Haø Noäi, HCM, Bình Döông, Ñaø Naüng coù tyû leä ñaêng kyù
nguyeân vò trí nhöng quy moâ ñaát giaûm xuoáng ½ do maät ñoä taêng leân gaáp taïm truù chieám töø 15-30%, taïo ra nhöõng thaùch thöùc lôùn veà nhaø ôû vaø
ñoâi. Ñaây cuõng laø hình aûnh phaûn chieáu cuûa ñoâ thò neùn ña trung taâm. nhu caàu söû duïng dòch vuï ñoâ thò nhö ñi laïi, caáp ñieän, caáp nöôùc, vsmt
vaø chaát thaûi ...
2.2 Heä thoáng trung taâm ña chöùc naêng
Khoaûng caùch tieáp caän töø nhaø tôùi nôi laøm vieäc (vaên phoøng, dòch vuï, saûn Theo Baùo caùo ñoâ thò hoùa Vieät Nam (WB, 2011) ñaõ toång keát Vieät Nam
xuaát…). Söû duïng ñaát hoãn hôïp. Ña soá daân cö tieáp caän tôùi dòch vuï baèng coù toác ñoä ñoâ thò hoùa ñaát ñai nhanh hôn so vôùi ñoâ thò hoùa daân soá, ñieàu
ñi boä hoaëc GTCC. Coù 4 caáp ñoä heä thoáng trung taâm theo tieâu chí quy naøy daãn tôùi nhöõng aûnh höôûng tieâu cöïc tôùi chaát löôïng ñoâ thò. Ñoù laø thöïc
moâ vaø khoaûng caùch bao goàm: traïng maät ñoä daân soá thaáp taïi caùc döï aùn phaùt trieån khu ñoâ thò môùi, vuøng
n Thaønh phoá cöïc lôùn, ña cöïc ít nhaát coù 2 thaønh phoá trong thaønh phoá, ven ñoâ. Ñoâ thò thieáu hình thaønh nhöõng trung taâm ñoâ thò ñaûm nhaän vai
moái quan heä giöõa khu daân cö quy moâ 500.000 ngöôøi vaø khu vöïc xung troø phaân boá daân cö, vieäc laøm vaø dòch vuï treân toaøn ñoâ thò. Chæ tieâu ñaát
quanh phuïc vuï trong baùn kính 1 giôø xe chaïy. ñai ñoâ thò bình quaân ñaàu ngöôøi cao hôn so vôùi quy chuaån (2-3 laàn),
n Thaønh phoá cöïc lôùn, 1 cöïc, moái quan heä giöõa khu daân cö quy moâ xuaát ñaàu tö haï taàng cao vaø maát caân ñoái giöõa khu vöïc ñoâ thò môùi vaø ñoâ
500.000 ngöôøi vaø khu vöïc xung quanh phuïc vuï trong baùn kính 1 giôø thò hieän höõu, phaùt trieån ñoâ thò ngaøy caøng khai thaùc caùc khu vöïc nhaïy
xe chaïy. caûm veà moâi tröôøng taïi caùc khu vöïc ngoaïi thaønh. Trong ñoâ thò caùc hieän
n Thaønh phoá trung bình, moái quan heä giöõa khu daân cö quy moâ töôïng ngaäp uùng, aéch taéc giao thoâng xaûy ra thöôøng xuyeân vaø vôùi quy
200.000 ngöôøi tôùi 500.000 ngöôøi vaø khu vöïc xung quanh phuïc vuï moâ ngaøy caøng môû roäng vaø tính chaát nghieâm troïng hôn. Giao thoâng
trong baùn kính 1 giôø xe chaïy. coâng coäng chæ chieám tyû troïng khieâm toán trong cô caáu toång nhu caàu
22 SË 94 . 2018
- K h ∏ i n i ÷ m
ñi laïi, Taïi Haø Noäi vaø TP.HCM, 90% laø söû duïng phöông tieän caù nhaân. xe maùy, hoaëc 14m2 cho oâ toâ khi ñoã döøng, hoaëc 40m2 cho oâ toâ (vaän
Toác ñoä taêng daân soá laø 2-4%/naêm, nhöng taêng tröôûng phöông tieän caù toác 15km/h) vaø 65m2 cho oâ toâ (vaän toác 30km/h), thì vôùi tieâu chuaån
nhaân laø 10-15% taïi caùc vuøng ñoâ thò lôùn. Soá löôïng ñaêng kyù xe hôi taïi dieän tích ñöôøng laø 25% thì chæ ñaûm baûo maät ñoä daân cö 30 ngöôøi/ha.
Haø Noäi vaø TP.HCM taêng 10%/naêm. Nhöõng ñònh höôùng phaùt trieån ñaát Neáu so saùnh maät ñoä ñöôøng maët caét treân 15m cuûa 4 thaønh phoá; Haø
ñai ñoâ thò chöa gaén vôùi phaùt trieån giao thoâng coâng coäng coøn nhieàu haïn Noäi, New York, Bangkok vaø Seoul, thì tyû leä laàn löôït laø 9%, 32%, 7,8%
cheá, daãn tôùi xu theá phaùt trieån nhaûy coùc, phaân taùn, phaùt trieån khoâng vaø 13,6%. Beân caïnh ñoù Seoul vaø New York ñeàu coù heä thoáng giao
gaén keát vôùi giao thoâng. thoâng coâng coäng ngaàm ñaõ chia seû nhu caàu ñi laïi treân ñöôøng phoá.
Theo quan ñieåm Betaurd caáu truùc ñöôøng phoá hieän traïng khoâng deã
Chính saùch taïo nguoàn löïc töø ñaát ñai ñaõ taùc ñoäng tôùi xu theá môû roäng daøng thay ñoåi, do vaäy hình thöùc giao thoâng phaûi thích öùng vôùi caáu truùc
khoâng gian vaø phaùt trieån ñoâ thò, daãn tôùi hieän töôïng ñoâ thò phaùt trieån ñoâ thò cuøng vôùi haønh vi giao thoâng söû duïng GTCC. Ñoái vôùi khu vöïc loõi
ngaøy caøng môû roäng, daøn traûi, maät ñoä giaûm daàn, xu theá döï aùn ñoâ thò taïi trung taâm, maät ñoä treân 400 ngöôøi/ha vaø tyû leä xe oâ toâ laø 250 xe/1000
khu vöïc ngoaïi thaønh, ven ñoâ ngaøy caøng phoå bieán. daân seõ chaéc chaén heä thoáng seõ bò taéc ngheõn hoaøn toaøn khi toaøn boä xe
oâ toâ tham gia giao thoâng.
Caùc ñoâ thò lôùn nhö Haø Noäi vaø TP.HCM coù caáu truùc ñoâ thò truyeàn thoáng
nhieàu ñöôøng heûm vaø nhaø phoá daïng oáng. Tyû leä nhaø phoá, daân töï xaây 3.2 Haïn cheá trong phaùt trieån Heä thoáng GTCC laø 1 thaùch thöùc ñoái vôùi
chieám 70-80%. Nhaø cöûa trong caùc khu daân cö ñöôïc xaây döïng daøn phaùt trieån ñoâ thò neùn taïi 2 thaønh phoá lôùn Haø Noäi vaø TP.HCM
traûi, maät ñoä xaây döïng daøy ñaëc nhöng heä soá söû duïng ñaát thaáp (do Heä thoáng GTCC ngaàm phuï thuoäc raát nhieàu vaøo tyû leä daân soá vaø vieäc
phaàn nhieàu laø nhaø 1 - 2 taàng). Khoâng nhöõng thieáu caùc truïc ñöôøng laøm trong phaïm vi phuïc vuï cuûa heä thoáng. Vôùi tyû leä döôùi 50% laø khaù
chính ñoâ thò maø thieáu caû heä thoáng caây xanh, thoaùt nöôùc vaø coâng trình khieâm toán. Chæ khi naøo heä thoáng GTCC cung caáp treân 50% daân soá
coâng coäng ñaùp öùng nhu caàu daân cö. Ñoái vôùi caùc khu ñoâ thò cuõ haï vaø vieäc laøm, luùc ñoù heä thoáng phaùt huy taùc duïng. Döï baùo thôøi gian heä
taàng khoâng theo kòp phaùt trieån daân cö, nhieàu nôi thieáu khoâng gian thoáng metro Haø Noäi phaùt huy taùc duïng töø naêm 2025 do thôøi gian keùo
coâng vieân, vöôøn hoa, heä thoáng coâng trình haï taàng xaõ hoäi. Daãn tôùi khi daøi ñeå xaây döïng. Theo kinh nghieäm thöïc teá GTCC chæ coù theå caïnh
môû roäng tuyeán ñöôøng theo quy hoaïch, kinh phí giaûi phoùng ñeàn buø traïnh vôùi loaïi hình giao thoâng khaùc trong thaønh phoá khi (1) maät ñoä
giaûi phoùng maët baèng laø raát lôùn. Trong baøi baùo “Ñoâ thò hoùa ôû Vieät Nam treân 40ng/ha, (2) ñieåm ñeán phaûi taäp trung taïi caùc trung taâm (ví duï
ñöùng tröôùc ngaõ ba ñöôøng” vieát nhaân dòp naøy, Giaùm ñoác Ngaân haøng nhö trung taâm cung caáp vieäc laøm taïi trung taâm Midtown Manhattan,
Theá giôùi taïi Vieät Nam Victoria Kwakwa ñöa ra khuyeán nghò: “Vôùi nguy Jongno Sam Ga in Seoul, Golden Triangle ôû Jakarta, CBD ôû
cô bieán ñoåi khí haäu thì Vieät Nam neân chuyeån höôùng taäp trung phaùt Singapore, Tverskaya ôû Matxcova...).
trieån thaønh phoá goïn, maät ñoä cao, tieát kieäm naêng löôïng maø vaãn ñaûm
baûo nhu caàu nhaø ôû vaø vieäc laøm cho moïi ngöôøi”. 3.3 Phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò neùn doïc tuyeán ñöôøng höôùng taâm,
tuyeán metro soá 1 taïi TP.HCM
Xu theá phaùt trieån döï aùn ñoâ thò laø taát yeáu, taïo ñieàu kieän cung caáp quyõ
nhaø ôû, thöông maïi, saûn xuaát cho ñoâ thò. Beân caïnh nhöõng yeáu toá tích
cöïc caùc döï aùn ñoâ thò hieän nay coù xu theá xaây döïng “neùn” taïi khu trung
taâm ñoâ thò, nôi maø ñieàu kieän haï taàng kyõ thuaät ñaëc bieät laø giao thoâng
chöa ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån, aûnh höôûng tôùi chaát löôïng moâi
tröôøng ñoâ thò. Maët khaùc caùc döï aùn ñoâ thò laïi taïo ra nhöõng caáu truùc ñoâ
thò chöa haáp daãn, môùi taäp trung phaùt trieån nhaø ôû thöông maïi, chöa
phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån ñoâ thò: thieáu loaïi hình thöông maïi, nhaø
phoá, khoâng gian trung taâm, saùng taïo, taïo ra nhöõng ñoäng löïc phaùt trieån
ñoâ thò. Nhöõng döï aùn taïi khu vöïc trung taâm chöa ñaùp öùng yeâu caàu taïo
laäp “ñieåm ñeán” cho caùc hoaït ñoäng ñoâ thò.
3.1 Haïn cheá trong tích hôïp söû duïng ñaát ñoâ thò vaø quy hoaïch giao
thoâng aûnh höôûng tôùi naêng löïc giao thoâng ñoâ thò
Haø Noäi coù tyû leä xe maùy chieám 81% toång chuyeán ñi cuûa daân soá, oâ toâ
chieám 4% vaø giao thoâng coâng coäng chieám 11%. Ñieàu naøy cho pheùp
raát nhieàu coâng nhaân vaø ngöôøi daân coù theå ñi laïi deã daøng vaø daân cö Ñöôøng Nguyeãn Höõu Thoï noái töø quaän 4 qua quaän 7 vaø huyeän Nhaø Beø
vuøng ven ñoâ coù theå ñi vaøo thaønh phoá thuaän tieän, maø khoâng caàn quaù gaùnh haøng loaït döï aùn trung, cao caáp, ñöôïc meänh danh laø tuyeán ñöôøng
nhieàu ñaàu tö vaøo heä thoáng giao thoâng chính ñoâ thò trong giai ñoaïn coù nhieàu nhaø cao taàng nhaát khu Nam Saøi Goøn. Maät ñoä daân cö khu
2000-2010. Nhöng xu theá söû duïng phöông tieän seõ thay ñoåi nhanh vöïc phía Nam TP.HCM (quaän 7, 8 vaø huyeän Nhaø Beø) hieän taêng gaáp
choùng do giaù caû xe oâ toâ ngaøy caøng reû vaø thu nhaäp cuûa daân cö ngaøy haøng chuïc laàn so vôùi 10 naêm tröôùc. Giao thoâng quaù taûi, tình traïng keït
caøng ñöôïc caûi thieän. Do vaäy toác ñoä caûi thieän heä thoáng giao thoâng noäi xe ngaøy caøng nghieâm troïng buoäc TP.HCM doàn söùc keùo haï taàng khu
ñoâ noùi chung seõ caøng laøm traàm troïng theâm quaù taûi vaø aéch taéc giao naøy leân baèng caùch môû theâm ñöôøng, caàu keát noái vôùi trung taâm. Trong
thoâng khi xu theá chuyeån ñoåi söû duïng xe oâ toâ caøng gia taêng, tyû leä tham baùo caùo göûi Chính phuû, chính quyeàn TP.HCM cho raèng, caùc khu daân
gia phöông tieän GTCC raát khieâm toán. Chi phí cho giaûi phoùng maët cö ñoâ thò ôû Nhaø Beø, quaän 7 phaùt trieån raát nhanh - ñaëc bieät laø khu ñoâ thò
baèng, môû roäng caùc tuyeán laø raát toán keùm. Neáu tieâu chuaån 1.8m2 cho caûng Hieäp Phöôùc. Vieäc naøy khieán nhu caàu giao thoâng vaøo trung taâm
SË 94 . 2018 23
- thaønh phoá vaø ngöôïc laïi raát lôùn, thöôøng xuyeân
xaûy ra uøn taéc... Raát nhieàu döï aùn lôùn nhoû
ñaõ ñoå boä veà nhö Park Vista, Sunrise City
View, The Park Residence, Dragon Hill 2,
Kieán AÙ, Höng Phaùt Silver Star,... khieán khu
vöïc naøy trôû neân chaät choäi. Ngay ñaàu tuyeán
ñöôøng höôùng töø quaän 4 qua laø döï aùn Sunrise
City View cuûa taäp ñoaøn NovalandNVL+0.6%
ñang thi coâng taàng haàm saùt beân caïnh laø caùc
block ñaõ hoaøn thieän. Rieâng toå hôïp caên hoä
cao caáp Sunrise City ñaõ ñoùng goùp hôn 10
toøa cao oác treân ñoaïn ñöôøng khoaûng 500m.
Truïc ñöôøng Nguyeãn Höõu Thoï töø chaân caàu
Keânh Teû phía quaän 7 ñeán khu vöïc huyeän
Nhaø Beø ñöôïc xem tuyeán ñöôøng coù maät ñoä
xaây döïng soâi ñoäng nhaát ôû khu Nam Saøi Goøn
töø nhieàu naêm nay.
3.4 Xu theá phaùt trieån ña cöïc cuûa thaønh phoá
Haø Noäi vaø TP.HCM, laø tieàn ñeà phaùt trieån
moâ hình ñoâ thò neùn treân neàn taûng caáu truùc
trung taâm ña cöïc.
Sô ñoà phaân boá daân cö theo khoaûng caùch tôùi
trung taâm cuûa ñoâ thò lôùn. Nhö sô ñoà treân ta
coù theå quan saùt thaáy trong 5 thaønh phoá tröïc
thuoäc trung öông coù quy moâ treân 1 trieäu daân,
maät ñoä xaây döïng taäp trung trong baùn kính töø
1-15km, ñoâ thò caøng lôùn thì ñoä phaân boá taäp
trung caøng ñöôïc môû roäng. Trong baùn kính
1-10 km, thaønh phoá Haø Noäi thaáy söï cheânh
leäch roõ raøng veà maät ñoä daân soá töø 150 ngöôøi/
ha xuoáng coøn 65 ngöôøi/ha, ñoái vôùi TP.HCM
thì ñoä phaân boá maät ñoä cao roäng hôn so vôùi
thaønh phoá Haø Noäi, trong baùn kính 1-15km,
TP.HCM coù maät ñoä daân soá giaûm töø 108
ngöôøi/ha xuoáng cong 42 ngöôøi/ha.
Truïc ñöôøng Nguyeãn Höõu Thoï töø chaân caàu Keânh Teû phía quaän 7 ñeán khu vöïc huyeän Nhaø Beø ñöôïc
xem tuyeán ñöôøng coù maät ñoä xaây döïng soâi ñoäng nhaát ôû khu Nam Saøi Goøn töø nhieàu naêm nay.
Thaønh phoá Haûi phoøng coù daân cö taäp trung
chuû yeáu trong baùn kính 1-5km töø trung taâm
thaønh phoá, maät ñoä bình quaân 240 ngöôøi/ha
vaø trong baùn kính töø 5-10km maät ñoä giaûm
haún xuoáng coøn 55 ngöôøi/ha. Hieän töôïng
töông töï nhö vaäy taïi Ñaø naüng, Caàn Thô vaø
Vuõng Taøu. Rieâng ñoái vôùi thaønh phoá Nha
Trang, trong baùn kính 1-5km maät ñoä daân soá
cao 230 ngöôøi/ha giaûm ñoät ngoät xuoáng 20
ngöôøi/ha.
Töø phaân tích ôû treân coù theå daãn tôùi keát luaän veà
ñaëc ñieåm neùn taïi caùc ñoâ thò lôùn cuûa Vieät nam
döïa treân khoaûng caùch nhö sau:
n Coù söï phaân hoùa roõ raøng veà hình thaùi xaây
döïng maät ñoä cao giöõa caùc ñoâ thò lôùn treân 5
trieäu daân nhö Haø Noäi vaø TP.HCM, vôùi ñoä
phuû khoâng gian taäp trung roäng lôùn hôn, maëc
duø Haø Noäi coù bò aûnh höôûng bôûi yeáu toá haønh
24 SË 94 . 2018
- K h ∏ i n i ÷ m
chính veà môû roäng ñoâ thò, nhöng nhöõng ñaëc ñieåm veà hình thaùi xaây
döïng taäp trung vaãn theå hieän tính chaát xaây döïng quy moâ vaø maät ñoä
cao cuûa Haø Noäi.
n Trong nhoùm caùc ñoâ thò nhoû hôn, tröïc thuoäc trung öông nhö Haûi
Phoøng, Caàn Thô, Ñaø Naüng thì Haûi Phoøng noåi troäi hôn veà möùc ñoä taäp
trung daân cö so vôùi Ñaø Naüng vaø Caàn Thô. Ngoaøi ra Caàn Thô laø thaønh
phoá coù ñaëc ñieåm vuøng soâng nöôùc, neân coù ñaëc ñieåm khaùch quan laøm
cho maät ñoä daân soá thaáp hôn so Ñaø Naüng.
n Caùc ñoâ thò loaïi 1 khaùc ñöôïc löïa choïn ñeå phaân tích, ñoâ thò tænh lî nhö
Nha Trang, Vuõng Taøu vaø Bieân Hoøa coù nhöõng ñaëc ñieåm khaù khaùc
bieät laø caáu truùc daân cö taäp trung, cuï theå Bieân Hoøa coù phaân boá daân
cö töông ñoái cao vaø ñoàng ñeàu phaân boá trong baùn kính 1-10km, coøn
thaønh phoá Vuõng Taøu vaø Nha trang coù caáu truùc neùn khaùc nhau roõ
raøng, nhö ñaõ neâu ôû treân thaønh phoá Nha trang coù caáu truùc neùn taäp
trung taïi daûi ven bieån, coøn thaønh phoá Vuõng Taøu laïi daøn traûi ñoàng ñeàu
hôn treân dieän roäng.
3.5 Xu theá taùi caáu truùc söû duïng ñaát höôùng tôùi ña chöùc naêng taïi caùc
trung taâm caáp khu vöïc seõ taïo cô hoäi cho phaùt trieån moâ hình ñoâ thò
neùn coù caáu truùc phaân taùn
n Cô caáu lao ñoäng vaø vieäc laøm theå hieän möùc ñoä ña chöùc naêng taïi caùc
trung taâm caáp khu vöïc:
n Taïi caáp khu vöïc tyû leä laø 8,5%
n Taïi caáp trung taâm ñoâ thò tyû leä laø 11%
n Taïi trung taâm khu vöïc tyû leä naøy laø 14%
n Khu vöïc coù baùn kính ngaêm ngoaøi 3 khu vöïc dòch vuï - thöông maïi -
saûn xuaát chieám 75% lao ñoäng vaø vieäc laøm
Khoaûng caùch ñi laøm - nhaø ôû laø moät tieâu chí quan troïng ñaùnh giaù hình
thaùi ña chöùc naêng cuûa caùc trung taâm. Khoaûng caùch naøy coù xu theá
taêng ñoái vôùi nhöõng khu vöïc coù loaïi hình nhaø ôû ñôn nhaát, vieäc laøm phaân
taùn vaø löïc löôïng lao ñoäng khoâng taäp trung.
3.6 Moâ hình ñoâ thò neùn taïi caùc ñoâ thò du lòch bieån mieàn Trung vaø
Ñoâng Nam boä, cô hoäi vaø thaùch thöùc
Phaùt trieån khoâng gian cao taàng nhu caàu taùi thieát ñoâ thò quy moâ trung
bình. Hieän nay xu theá xaây döïng maät ñoä neùn, taàng cao chieám xu theá
taïi caùc ñoâ thò, ñaëc bieät ñoâ thò ven bieån coù khoâng gian caûnh quan laø taøi
saûn cuûa ñoâ thò du lòch. Hieän coù 2 xu theá uûng hoä vaø phaûn ñoái phaùt trieån
cao taàng vaø neùn taïi khoâng gian quan troïng caùc ñoâ thò du lòch bieån. Xu
theá uûng hoä cho raèng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò neùn, khoâng gian cao
taàng laø xu theá tích cöïc vaø mang tính taát yeáu, theå hieän söùc huùt cuûa ñoâ
thò, theå hieän vò theá kinh teá ñoâ thò (goùc ñoä voán ñaàu tö xaây döïng). Quan
ñieåm naøy cho raèng nhöõng yeáu toá caûnh quan, moâi tröôøng chæ laø thöù
hai, vì coù phaùt trieån kinh teá laø seõ coù taát caû. Xu theá thöù hai laø phaûn ñoái
xaây döïng cao taàng, vaø keát quaû laø chuùng ta coù khoâng ít ñoâ thò coù khoâng
gian ñoâ thò khaù laø traàm laéng (ñoâ thò vöôøn), ñöôøng ñi daân cö khaù laø thöa
thôùt, caùc hoaït ñoäng thöông maïi, dòch vuï cuõng raát khieâm toán do maät ñoä
daân cö vaø thò tröôøng tieâu thuï nhoû beù. 4) TS. Phoù Ñöùc Tuøng (2017), Toång quan lyù thuyeát veà ñoâ thò neùn treân theá giôùi
5) NCS. leâ kieàu Thanh, (2016) Toång keát kinh nghieäm Nhaät baûn trong phaùt trieån moâ
Taøi lieäu Tham khaûo hình ñoâ thò neùn beàn vöõng.
1) Ñeà taøi NCkh troïng ñieåm BXD 2018: Nghieân cöùu moâ hình phaùt trieån ñoâ thò neùn 6) NCS. leâ kieàu Thanh, (2016) Toång quan kinh nghieäm quoác teá veà chính saùch phaùt
beàn vöõng taïi Vieät Nam trieån ñoâ thò neùn treân theá giôùi.
2) Ñeà cöông luaän vaên Tieán syõ moâ hình ñoâ thò neùn beàn vöõng taïi Vieät Nam (2017) 7) Toång luaän quy hoaïch vaø thieát keá ñoâ thò neùn (2015, Trung taâm thoâng tin BXD)
3) TS. Traàn minh huøng (2018), Thích öùng moâ hình “khu ñoâ thò neùn” trong quaù trình 8) PGS.TS Phaïm huøng Cöôøng, Quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò theo höôùng ña cöïc trung
taùi thieát khoâng gian ñoâ thò taïi haø Noäi taâm (2018).
SË 94 . 2018 25
nguon tai.lieu . vn
