Xem mẫu
- Soá 2/2017 - Naêm thöù Möôøi Hai
NHÌN RA THEÁ GIÔÙ I
CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG NƯỚC CỘNG HÒA PHÁP
VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM
Phạm Văn Phong1
Tóm tắt tiếng Việt: Chính quyền địa phương là một bộ phận nằm trong chính quyền nhà
nước, hoạt động độc lập tương đối với chính quyền trung ương, là cơ quan đại diện của nhân
dân, do nhân dân địa phương trực tiếp bầu ra, được thành lập để phục vụ những nhu cầu và lợi
ích chính đáng của nhân dân ở địa phương. Ở Pháp, các đơn vị hành chính hoàn chỉnh có đủ
cơ quan hành pháp, lập pháp chỉ bao gồm: Các vùng, tỉnh và xã. Còn các đơn vị hành chính
huyện, tổng chỉ là các đơn vị hành chính đơn giản, thực hiện một số chức năng nhất định như
bầu cử. Qua nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương nước Pháp, có
thể rút ra một số yếu tố tích cực, tiến bộ để nghiên cứu và vận dụng trong việc tổ chức và hoạt
động của chính quyền địa phương Việt Nam về cơ cấu tổ chức; về phân cấp, phân quyền, ủy
quyền và về cơ chế kiểm soát.
Từ khóa: chính quyền địa phương Pháp; chính quyền địa phương Việt Nam; bài học kinh
nghiệm cho chính quyền địa phương Việt Nam.
Nhận bài: 01/01/2017; Hoàn thành biên tập: 02/02/2017; Duyệt đăng: 03/03/2017
Tóm tắt tiếng Anh:
Abstract: Local government is a part of State government, relatively independent operation
with Center government, representative office of the people elected by the people to serve the
needs and interests of the local people. In France, complete administrative unit with legislatures,
administrative agencies includes only regions, provinces and communes while administrative
units of districts, contons are simply administrative units performing some functions such as
election. Through researches on organization and operation of local government in France,
some positive, advanced elements can be drawn to study and apply to local government in Viet
Nam as organizational structure, decentralization, authorization and control mechanism.
Keywords: local government in France; local government in Viet Nam; experience for
Vietnam’s local government.
1. Chính quyền địa phương nước cộng đảo Corse, thường được gọi là một “đại khu”
hòa Pháp theo cách nói thông thường), và 4 đại khu hải
1.1. Về phân chia đơn vị hành chính ngoại (DOM – TOM). Các vùng được chia tiếp
thành 100 tỉnh (hành tỉnh). Các hành tỉnh được
Theo Điều 72, Hiến pháp Cộng hòa Pháp
đánh số (chủ yếu theo bảng chữ cái) và số này
năm 1958 quy định “Các đơn vị hành chính
được dùng làm mã bưu chính cũng như mã trên
lãnh thổ hiến định của Cộng hoà Pháp bao
bảng số xe.
gồm xã, tỉnh và các lãnh thổ hải ngoại. Các
đơn vị hành chính lãnh thổ khác được thành Các hành tỉnh lại được chia tiếp thành 341
lập theo luật.” huyện (chuyên khu), nhưng các chuyên khu
không có hội đồng lập pháp theo bầu cử và chỉ
Cũng theo một Đạo luật ngày 02/03/1982, là đơn vị hành chính của đất nước. Các chuyên
Vùng mới được chuyển thành một cấp chính khu được chia thành 4.032 tổng (hương), các
quyền địa phương có tư cách pháp nhân độc hương này cũng chỉ có ý nghĩa hành chính.
lập của tự quản địa phương. Cuối cùng, các hương được chia thành 36.682
Hiện nay, “Pháp được chia thành 26 vùng xã (công xã), đây là các chính quyền tự quản
(đại khu): 22 trong Pháp quốc bản thổ (21 ở với hội đồng được bầu cử riêng biệt (hội đồng
bản thổ; 1 là “lãnh thổ tập thể” Corse, trên tự quản).
1
Thạc sỹ, Học viện Chính trị Khu vực II
79
- HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP
Đại khu, hành tỉnh và công xã đều là “lãnh 1.2.1. Cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ
thổ tập thể”, có nghĩa họ có một cơ quan hành của đơn vị hành chính cấp vùng – cấp chính
pháp và lập pháp riêng biệt, trong khi các quyền địa phương nước Cộng hòa Pháp.
chuyên khu và hương chỉ đơn giản là các đơn - Cơ cấu tổ chức:
vị hành chính. Tới tận năm 1940, các chuyên Trong hệ thống cơ quan quản lý vùng sẽ có
khu vẫn là các lãnh thổ tập thể với một cơ quan Hội đồng vùng và Vùng trưởng. Hội đồng
lập pháp bầu cử riêng biệt (hội đồng chuyên vùng sẽ do nhân dân trong đơn vị hành chính
khu), nhưng dưới thời Vichy Pháp cơ quan này vùng trực tiếp bầu phổ thông ra với nhiệm kỳ
đã bị ngừng hoạt động và chính thức bị hủy bỏ 6 năm. Sau đó, Hội đồng vùng sẽ bầu ra Chủ
bởi nền Đệ Tứ Cộng hòa Pháp năm 1946. Theo tịch hội đồng vùng trong số các đại biểu nằm
lịch sử, các hương cũng từng là các lãnh thổ trong Hội đồng và thành lập ra các Ban chuyên
chung với cơ quan lập pháp riêng biệt. Bốn môn tham mưu cho Hội đồng. Vùng trưởng
hành tỉnh hải ngoại (cũng tức là bốn đại khu không do nhân dân hay đại biểu Hội đồng vùng
hải ngoại) là một phần trong tổng thể nước bầu ra, vùng trưởng sẽ được Thủ tưởng hoặc
Pháp (và Liên minh Châu Âu) và vì thế có quy Bộ trưởng bổ nhiệm về từng vùng theo hình
chế tương tự như các hành tỉnh thuộc bản thổ. thức tản quyền từ trung ương về địa phương.
Ngoài 26 đại khu và 100 hành tỉnh, Cộng - Chức năng, nhiệm vụ:
hòa Pháp còn gồm sáu khu vực hải ngoại, một Thông qua các kỳ họp, Hội đồng vùng sẽ
“thực thể địa phương có địa vị đặc thù” (New tiến hành thống nhất các kế hoạch phát triển:
Caledonia), một lãnh địa hải ngoại và một hòn kinh tế - văn hóa – giáo dục – giao thông…
đảo ở Thái Bình Dương. Các khu vực hải ngoại Các Ban chuyên môn của Hội đồng vùng như
và lãnh địa hải ngoại là một phần hình thành Ban kinh tế - xã hội; Ban ngân sách; Ban văn
nên Cộng hòa Pháp nhưng không hình thành hóa – giáo dục… sẽ có nhiệm vụ tham mưu
nên Liên minh Châu Âu hay vùng tài chính của cho hội đồng về các công việc liên quan đến
nó. Các lãnh thổ Thái Bình Dương tiếp tục sử chuyên môn của từng ban đảm nhiệm.
dụng đồng franc Thái Bình Dương có giá trị ổn Chủ tịch hội đồng vùng chủ trì các cuộc họp
định với đồng euro. Trái lại, bốn đại khu (hành của Hội đồng vùng để giải quyết các công việc,
tỉnh) hải ngoại sử dụng đồng franc Pháp và đồng thời nắm giữ vị trí đứng đầu, lãnh đạo cơ
hiện dùng đồng euro2. quan hành chính vùng để thực thi các nghị
Như vậy, ở Pháp các đơn vị hành chính quyết, chính sách do Hội đồng vùng ban hành.
hoàn chỉnh có đủ cơ quan hành pháp, lập pháp Vùng trưởng sẽ chịu trách nhiệm phối hợp
chỉ bao gồm: Các vùng, tỉnh và xã. Còn các với Hội đồng vùng giải quyết và đảm bảo các
đơn vị hành chính huyện, tổng chỉ là các đơn vị kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của vùng
hành chính đơn giản, thực hiện một số chức được thực hiện, đồng thời sẽ thực hiện nhiệm
năng nhất định như: Bầu cử. vụ giám sát, kiểm tra tính hợp pháp trong thực
1.2. Về cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm thi công vụ của các đơn vị hành chính địa
vụ của cấp chính quyền địa phương phương trực thuộc Hội đồng vùng.
Theo Điều 72, Hiến pháp nước Cộng hòa 1.2.2. Cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ
Pháp quy định: “Các đơn vị hành chính lãnh của đơn vị hành chính cấp tỉnh – cấp chính
thổ này được quản lý theo hình thức tự quản quyền địa phương nước Cộng hòa Pháp.
bởi các Hội đồng dân cử địa phương và theo - Cơ cấu tổ chức:
các điều kiện do pháp luật quy định. Đơn vị hành chính tỉnh về mặt tổ chức
Trong mỗi tỉnh và mỗi lãnh thổ đều có một không có sự khác biệt với đơn vị hành chính
đại diện của Chính phủ chịu trách nhiệm đảm vùng. Cơ quan quản lý tỉnh gồm có Hội đồng
bảo cho lợi ích quốc gia, kiểm tra về mặt hành tỉnh và Tỉnh trưởng. Hội đồng tỉnh do nhân dân
chính và đảm bảo sự tuân thủ pháp luật.” trong tỉnh trực tiếp bầu ra dưới hình thức phổ
2
https://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%C3%A1p
80
- Soá 2/2017 - Naêm thöù Möôøi Hai
thông đầu phiếu theo nhiệm kỳ 6 năm. Đứng đồng xã tiến hành họp thường kỳ mỗi tháng 1
đầu Hội đồng tỉnh là Chủ tịch hội đồng tỉnh lần để giải quyết các công việc của địa phương.
được bầu ra từ kỳ họp đầu tiên. Hội đồng tỉnh Đơn vị hành chính cấp xã có tính tự quản
thành lập ra các Ban chuyên môn tham mưu cao nhất trong số đơn vị hành chính các cấp
cho Hội đồng. Tỉnh trưởng không nằm trong của nước Cộng hòa Pháp. Hội đồng xã toàn
cơ cấu tổ chức của Hội đồng tỉnh, mà do Thủ quyền tự quyết định cách thức giải quyết các
tướng hoặc Hội đồng Bộ trưởng trực tiếp bổ công việc của địa phương thông qua các nghị
nhiệm cho các tỉnh. quyết phiên họp. Các xã thường có xu hướng
- Chức năng, nhiệm vụ: liên kết với nhau để cùng giải quyết các công
Để nêu cao sự cam kết trách nhiệm và đảm việc có tính liên kết cộng đồng cao: Giáo dục;
bảo các công việc ở địa phương được thực thi có y tế; giao thông; an ninh, trật tự; môi trường.
hiệu quả, cứ 3 năm Hội đồng tỉnh tiến hành bầu Xã trưởng là thành viên của Hội đồng xã,
lại 1/3 số lượng đại biểu để tiến hàng sàng lọc ra phải có quốc tịch Pháp, và được bầu lên tại kỳ
những đại biểu làm việc kém hiệu quả. Các ban họp đầu tiên của Hội đồng xã theo hình thức
chuyên môn trực thuộc Hội đồng tỉnh: Ban kinh phổ thông đầu phiếu. Xã trưởng không thể bị
tế, ban ngân sách, ban văn hóa – giáo đục… sẽ Hội đồng xã bãi nhiệm, khi bãi nhiệm Xã
thực hiện chức năng tham mưu, tham vấn về mặt trưởng phải có quyết định của Hội đồng Bộ
chuyên môn cho Hội đồng khi họp bàn về các trưởng. Xã trưởng có hai chức năng chính: là
vấn đề thuộc chức năng, nhiệm vụ của từng ban. người chủ trì các phiên họp và thực thi các nghị
Chủ tịch hội đồng tỉnh là người chủ trì các quyết của Hội đồng xã, tiến hành bổ nhiệm các
phiên họp của Hội đồng tỉnh để đưa ra các kế chức danh dân sự của xã; thực hiện chức năng
hoạch, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội ở đại diện cho chính quyền trung ương, trực tiếp
địa phương. công bố, triển khai các đạo luật, chính sách của
chính quyền trung ương cho cấp xã.
Tỉnh trưởng kết hợp với Hội đồng tỉnh để
cùng thực hiện các công việc ở địa phương, tiến Ở các xã sẽ có chức danh Xã phó, được bầu
hành kiểm soát tính hợp pháp trong thực thi ra để giúp việc cho Xã trưởng, số lượng Xã phó
công vụ của các cơ quan nằm trong Hội đồng sẽ phụ thuộc vào tính chất đặc thù, số lượng
tỉnh, nếu phát hiện ra những sai trái, bất hợp dân cư của từng xã.
pháp thì tỉnh trưởng sẽ đưa các vụ việc đó ra 1.3. Mối quan hệ giữa chính quyền trung
tòa án hành chính để giải quyết, đồng thời thực ương và chính quyền địa phương nước cộng
hiện nhiệm vụ giám sát hoạt động của các cơ hòa Pháp
quan trực thuộc Hội đồng tỉnh chủ yếu về các Pháp là quốc gia quản lý chính quyền địa
vấn đề: tài chính, ngân sách, để tài chính, ngân phương dưới hai hình thức chủ yếu là phân
sách được phân bổ và sử dụng có hiệu quả. quyền và tản quyền, mục đích là để đảm bảo
1.2.3. Cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ sự quản lý thống nhất, tập trung vào chính
của đơn vị hành chính cấp xã – cấp chính quyền trung ương, và vừa để đảm bảo tính tự
quyền địa phương nước Cộng hòa Pháp. quản cho chính quyền địa phương.
Cơ quan quản lý cấp xã của nước Công hòa Cơ quan tản quyền của chính quyền trung
Pháp chỉ có Hội đồng xã, đến cấp đơn vị hành ương ở chính quyền địa phương là các chức
chính này thì chính quyền trung ương không còn danh: vùng trưởng, tỉnh trưởng. Các chức danh
can thiệp sâu vào cơ cấu tổ chức cấp xã theo này sẽ có hai nhiệm vụ chính: một mặt là phối
hình thức tản quyền như chính quyền cấp vùng, hợp với chính quyền địa phương cấp đó thực
cấp tỉnh. Hội đồng xã và Xã trưởng được nhân thi và giải quyết các công việc của địa phương,
dân trong xã bầu trực tiếp dưới hình thức phổ điều hòa các công việc của địa phương, tạo
thông đầu phiếu với nhiệm kỳ 6 năm. Số lượng điều kiện cho các đại biểu dân cử ở địa phương
đại biểu trong Hội đồng xã từ 9 – 69 đại biểu được tham gia vào quá trình ra các quyết định
tương ứng với số lượng dân cư của xã đó. Hội của chính quyền trung ương. Thay mặt địa
81
- HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP
phương để giải quyết các mối quan hệ, các của chính quyền địa phương cấp trên. Tính tự
công việc với chính quyền cấp trên và cấp quản của chính quyền địa phương nước Pháp về
trung ương. Mặt khác, các chức danh này thay mặt pháp lý là được Hiến pháp bảo vệ, theo đó
mặt chính quyền trung ương giám sát và đảm chính quyền địa phương pháp được tự chủ trong
bảo tính hợp pháp trong việc thực thi công vụ việc thành lập ra Hội đồng quản lý địa phương,
của các cơ quan thuộc chính quyền địa giải quyết các công việc của địa phương thông
phương. Đồng thời thực hiện báo cáo kết quả qua các kỳ họp của Hội đồng, được tự chủ trong
hoạt động của chính quyền địa phương với công tác nhân sự ở địa phương và được quyết
chính quyền trung ương. định về ngân sách và tài chính cho hoạt động của
Pháp thực hiện cơ chế phân quyền mạnh cho chính quyền địa phương.
chính quyền địa phương, tạo các điều kiện thuận Thứ hai, chính quyền địa phương nước
lợi cho các địa phương thành lập chính quyền Pháp được tổ chức tinh gọn và có tính phù hợp
địa phương tự quản. “Các đơn vị hành chính địa với đặc điểm của từng đơn vị hành chính địa
phương được hưởng chế độ bình đẳng và thống phương. Cơ cấu tổ chức của các cấp “chính
nhất, để quản lý lợi ích của nhân dân địa quyền địa phương hoàn chỉnh” của nước Pháp
phương, dựa trên một số thẩm quyền được Nhà chỉ bao gồm: ở cấp vùng có: Hội đồng vùng,
nước chuyển giao… các đơn vị hành chính địa vùng trưởng, các cơ quan chuyên môn giúp
phương có phương tiện hoạt động riêng: nhân việc cho Hội đồng vùng và vùng trưởng; ở cấp
sự (thuộc về nền công vụ địa phương) và nguồn tỉnh có: Hội đồng tỉnh, tỉnh trưởng, các cơ quan
tài chính (để đảm bảo quyền tự do hành chính)3. chuyên môn giúp việc cho Hội đồng tỉnh và
Ở pháp, nguyên tắc phân chia chức năng, nhiệm tỉnh trưởng; ở cấp xã có: Hội đồng xã, xã
vụ cho chính quyền địa phương các cấp là chỉ trưởng và các nhân sự chuyên môn. Từ cơ cấu
quy định các cấp chính quyền địa phương không tổ chức trên cho thấy chính quyền địa phương
được làm những gì, còn lại thì chính quyền địa ở mỗi cấp đơn vị hành chính luôn có giới hạn
phương đều được làm. Do đó chính quyền địa thành lập các cơ quan, đơn vị ở mức thấp nhất
phương ở Pháp có tính tự quản cao, chủ động có thể, trong quá trình hoạt động sẽ phụ thuộc
và linh hoạt trong thực thi công vụ. vào đặc điểm của từng đơn vị hành chính để
2. Đánh giá về tổ chức và hoạt động của thành lập, bổ sung hoặt rút gọn cơ cấu tổ chức
chính quyền địa phương nước cộng hòa Pháp và biên chế nhân sự. Điều này có thể thấy rõ
thông qua đặc điểm cơ cấu tổ chức của 3 thành
Về cơ bản, chính quyền địa phương Pháp được
phố lớn Paris, Lyon và Marseille, theo đạo luật
đánh giá là chính quyền địa phương phát triển,
chính quyền địa phương năm 1982, ba thành
được tổ chức phù với đặc điểm từng đơn vị hành phố lớn này được phép thành lập thêm các
chính của nước Pháp và hoạt động đem lại hiệu quận (có Hội đồng quận và quận trưởng), được
quả cao, điều đó được thể hiện ở các vấn đề sau: bầu cùng thời gian với các Hội đồng xã. Hội
Thứ nhất, chính quyền địa phương nước đồng quận ở ba thành phố lớn này có chức
Pháp được tổ chức và hoạt động không theo hệ năng, nhiệm vụ giống với chức năng, nhiệm
thống thứ bậc và là một dạng chính quyền địa của các cấp chính quyền vùng, tỉnh ở các thành
phương tự quản có tính triệt để cao. Qua nghiên phố khác. Hội đồng xã ở các thành phố này
cứu về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa được trao một cách hạn chế các công việc liên
phương các cấp: vùng, tỉnh, xã của nước Pháp, quan đến quản lý, thường chỉ đảm nhận các
cho thấy các cấp này hoạt động có tính độc lập công việc như quản lý các cơ sở vật chất của
cao và chỉ tuân theo pháp luật. Đặc trưng của hệ các hoạt động xã hội, văn hóa, thể thao và tham
thống thứ bậc đó là quyền chỉ đạo và quyền kiểm mưu về quản lý đô thị. Ở bốn khu hải ngoại
tra, thực tế ở Pháp cho thấy chính quyền địa (DOM – TOM) thì cơ cấu tổ chức chính quyền
phương cấp dưới không bị chỉ đạo và kiểm tra địa phương lại gọn nhẹ hơn, theo đó bốn đơn vị
3
Rênốtđơ Đênoaxơ đờ Xanh Mác (2002), Bàn về hành chính Pháp (sách chuyên khảo), Nxb chính trị quốc gia,
Hà Nội, Việt Nam, tr.101, 102.
82
- Soá 2/2017 - Naêm thöù Möôøi Hai
hành chính hải ngoại này vừa có tư cách tỉnh, điểm này, chính quyền địa phương Việt Nam
vừa có tư các vùng, cơ cấu tổ chức chỉ có một nên xem xét, nghiên cứu và áp dụng. Theo
tỉnh trưởng và hai hội đồng (Hội đồng vùng và khoản 1, Điều 4 – Luật Tổ chức chính quyền
hội đồng tỉnh). địa phương Việt Nam năm 2015 có hiệu lực kể
Thứ ba, cơ chế kiểm soát chính quyền địa từ ngày 01 tháng 01 năm 2016 quy định “Cấp
phương nước Pháp gọn nhẹ và đem lại hiệu chính quyền địa phương gồm có Hội đồng
quả cao. Việc giám sát tính hợp pháp trong nhân dân và Ủy ban nhân dân được tổ chức ở
thực thi công vụ của chính quyền địa phương các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã
nước Pháp là thông qua các chức danh tản hội chủ nghĩa Việt Nam quy định tại Điều 2 của
quyền và tòa hành chính. Chức danh tản quyền Luật này.”, nghĩa là ở các đơn vị hành chính
thực hiện chức năng kiểm soát ở địa phương của nước ta mà được pháp luật công nhận là
gồm có vùng trưởng, tỉnh trưởng, các chức cấp chính quyền địa phương (bao gồm đơn vị
danh này sẽ tiến hành kiểm soát tính hợp pháp hành chính cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã) thì đều
trong thực thi công vụ của các cơ quan, nhân được tổ chức hai cơ quan là Hội đồng nhân dân
sự trực thuộc hội đồng, khi phát hiện ra những và Ủy ban nhân dân. Như vậy dẫn đến thực
bất hợp lý thì sẽ chuyển vụ việc ra tòa hành trạng chính quyền địa phương cấp thấp là bản
chính để giải quyết, tòa hành chính sẽ đảm sao của chính quyền địa phương cấp cao hơn,
nhiệm chức năng trọng tài xét xử các vụ việc nếu cơ chế quản lý không tốt sẽ dẫn đến thực
liên quan đến hoạt động quản lý nhà nước ở địa trạng bộ máy chính quyền địa phương cồng
phương. Tòa hành chính là cơ quan hoạt động kềnh, nhiều tầng nấc. Trước đó, theo Nghị
độc lập với chính quyền địa phương và chỉ tuân quyết số 26 năm 2008 của Quốc hội quyết định
theo pháp luật và tòa hành chính là cơ quan thí điểm đề án không tổ chức Hội đồng nhân
duy nhất có thẩm quyền hủy các quyết định bất dân huyện, quận, phường và bắt đầu thực hiện
hợp pháp của chính quyền địa phương và đồng đề án từ ngày 25 tháng 4 năm 2009 cho đến khi
thời thực hiện chức năng giám sát các hoạt Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm
động của chính quyền địa phương và chỉ có 2015 có hiệu lực thì đề án thí điểm này sẽ chấm
thông qua cơ chế như vậy thì hoạt động kiểm dứt hiệu lực. Thông qua báo cáo của Bộ Nội
soát mới đảm bảo tính độc lập, khách quan. vụ về kết quả thí điểm không tổ chức Hội đồng
3. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam nhân dân huyện, quận, phường ở một số đơn
trong việc tổ chức, hoạt động chính quyền vị hành chính địa phương, thì việc tổ chức thí
địa phương điểm đã mang lại nhiều kết quả tích cực như:
Xét tổng thể, tổ chức và hoạt động của Bộ máy chính quyền địa phương các cấp được
chính quyền địa phương ở Việt Nam có sự thí điểm gọn nhẹ hơn bộ máy chính quyền
khác biệt tương đối lớn với tổ chức và hoạt trước khi thí điểm, tinh giảm được biên chế,
động của chính quyền địa phương nước Pháp. cán bộ, công chức nhà nước làm việc với tinh
Sự khác biệt này do các đặc điểm: chính trị, thần trách nhiệm cao hơn, công việc được thực
hình thức nhà nước, đảng phái… quy định, hiện nhanh chóng, tình trạng ùn tắc công việc
nhưng qua nghiên cứu về tổ chức và hoạt động gần như không có, các biểu hiện như quan liêu,
của chính quyền địa phương nước Pháp, có thể hách dịch giảm đáng kể. Tuy nhiên việc thực
rút ra một số yếu tố tích cực, tiến bộ để nghiên hiện thí điểm cũng gặp một số khó khăn,
cứu và vận dụng trong việc tổ chức và hoạt vướng mắc như: Một trong những chức năng
động của chính quyền địa phương Việt Nam: chính của Hội đồng nhân dân là chức năng
Một là, Về cơ cấu tổ chức. Việc tổ chức và giám sát, việc thí điểm không tổ chức Hội đồng
hoạt động của chính quyền địa phương nước nhân dân huyện, quận, phường ở các đơn vị
Pháp luôn đề cao tính gọn nhẹ và phù hợp với hành chính này dẫn đến cơ chế giám sát còn
đặc điểm từng vùng, trong cơ cấu tổ chức của chưa chặt chẽ, một số cán bộ, công chức chưa
Hội đồng thì cứ 03 năm bầu lại 1/3 số lượng thạo việc, nhưng so với những kết quả tích cực
đại biểu để đảm bảo tính trách nhiệm trong đã đạt được nêu trên từ việc thí điểm không tổ
hoạt động của các đại biểu hội đồng. Về đặc chức Hội đồng nhân dân huyện, quận, phường
83
- HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP
mang lại thì những bất cập, hạn chế này không văn bản hướng dẫn thi hành Luật Tổ chức
đáng kể và có thể tìm ra nhiều biện pháp khắc chính quyền địa phương nên theo xu hướng chỉ
phục dứt điểm những hạn chế này. Việc tổ chức quy định những gì chính quyền địa phương
thí điểm không tổ chức Hội đồng nhân dân không được làm để tạo ra tính mở trong hoạt
huyện, quận, phường là một trong những biện động của các cấp chính quyền địa phương.
pháp giúp tổ chức và hoạt động của chính Ba là, Về cơ chế kiểm soát. Như đã trình
quyền địa phương gọn nhẹ, tạo được tính phù bày, ở Pháp cơ chế kiểm soát của chính quyền
hợp với đặc điểm từng cấp đơn vị hành chính, trung ương đối với chính quyền địa phương
theo tác giả thì nước ta nên xem xét và tiếp tục thông qua chức danh tản quyền và tòa án hành
triển khai, áp dụng. Về số lượng đại biểu hội chính. Việc tổ chức cơ chế kiểm soát như vậy
đồng, nước ta nên nghiên cứu và áp dụng biện có nhiều ưu điểm: tinh gọn bộ máy, hoạt động
pháp cứ 2,5 năm hoặc 03 năm bầu lại 1/3 số kiểm soát được thực hiện độc lập, khách quan,
lượng đại biểu hội đồng, qua việc bầu lại như thông qua cơ chế kiểm soát của tòa hành
này sẽ sàng lọc ra những đại biểu làm việc chính thì mọi vụ việc sẽ được giải quyết
thiếu trách nhiệm hoặc không có năng lực, khách quan, công tâm và không bị chi phối
đồng thời nêu cao được tinh thần trách nhiệm bởi bất cứ tổ chức, cá nhân nào, vì tòa hành
trong công việc của từng đại biểu, tránh tình chính hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp
trạng đại biểu được bầu vào chỉ cho đủ số luật. Để đảm bảo tính thượng tôn của pháp
lượng, đủ biên chế mà làm việc lại không có luật, mọi cơ quan trong tổ chức và hoạt động
hiệu quả. Việc tổ chức bầu lại phải đảm bảo đều tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, chính
được tính khách quan, dân chủ, phản ánh đúng quyền nhà nước Việt Nam nói chung và chính
được năng lực của từng đại biểu, tránh tình quyền địa phương Việt Nam nói riêng nên
trạng bầu cử lại chỉ mang tính chất hình thức. nghiên cứu, áp dụng cơ chế kiểm soát tổ chức
Hai là, Về phân cấp, phân quyền, ủy quyền. và hoạt động của cơ quan nhà nước qua cơ
Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa chế tòa hành chính. Thông qua tòa hành chính
phương nước Pháp quy định chế độ tự quản mọi việc sẽ được xử lý khách quan, công bằng
cho chính quyền địa phương nước Pháp. Theo và không còn tình trạng, cơ chế xin cho và
đó chính quyền địa phương nước Pháp được hoạt động không tuân thủ pháp luật của các
hoàn toàn tự quyết về nhân sự, tài chính, kế cơ quan nhà nước.
hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Về phương Thông qua nghiên cứu mô hình tổ chức
diện này, Luật Tổ chức chính quyền địa chính quyền địa phương nước Cộng hòa Pháp,
phương Việt Nam năm 2015 đã quy định điều có thể rút ra nhiều đặc điểm tiến bộ và tích cực
kiện, hình thức, cơ chế phân quyền, phân cấp mà trong tổ chức và hoạt động của chính quyền
và ủy quyền cho chính quyền địa phương ở địa phương nước ta có thể xem xét, nghiên cứu
Việt Nam, đánh dấu một bước chuyển biển và áp dụng. Đặc biệt trong xu thế hội nhập và
quan trong về cả tư duy và hành động pháp lý toàn cầu hóa, việc cải cách hành chính nhà
trong tổ chức và hoạt động của chính quyền địa nước nói chung và cải cách hành chính địa
phương. Tuy nhiên, theo tác giả việc quy định phương nói riêng thực sự là cần thiết để đảm
điều kiện, cơ chế phân quyền, phân cấp và ủy bảo các cơ quan nhà nước đều được tổ chức
quyền trong Luật Tổ chức chính quyền địa gọn nhẹ và hoạt động có hiệu quả. Tuy nhiên
phương ở Việt Nam còn chung chung, chưa việc nghiên cứu và áp dụng các đặc điểm tiến
thật sự cụ thể. Để áp dụng cơ chế phân quyền, bộ từ chính quyền địa phương nước Pháp cần
phân cấp và ủy quyền một cách thực sự có hiệu được tiến hành một cách thận trọng, việc áp
quả và triệt để cho tổ chức, hoạt động của dụng này phải được xem xét một cách tổng thể
chính quyền địa phương Việt Nam, và hướng và đặt trong mối quan hệ với các yếu tố, đặc
đến chính quyền địa phương tự quản, thiết nghĩ điểm: chính trị, thể chế nhà nước, tính đặc thù
nước ta cần có thêm các văn bản pháp lý hướng của địa phương Việt Nam, để từ đó có sự vận
dẫn một cách cụ thể, chi tiết từng điều, khoản dụng một cách chính xác và hiệu quả, tránh
của Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Các tình trạng áp dụng dập khuôn, máy móc./.
84
nguon tai.lieu . vn
