1. Trang Chủ
  2. Quản lý Nhà nước
  3. Cạnh tranh có hiệu quả trong hội nhập và cải cách doanh nghiệp nhà nước

Cạnh tranh có hiệu quả trong hội nhập và cải cách doanh nghiệp nhà nước

Nhà nước có vai trò xử lý những “thất bại thị trường đặc thù” nhằm khuyến khích, thúc đẩy doanh nghiệp trong nước hình thành các chuỗi giá trị. Trong bối cảnh cần có thời gian tích lũy năng lực để đảm đương vai trò tổ chức, phát triển chuỗi giá trị, doanh nghiệp tư nhân (DNTN) nên dựa vào các công ty đại chúng - những doanh nghiệp có nguồn gốc sở hữu nhà nước (DNNN) đã cổ phần hóa. Tác giả cho rằng, chương trình cải cách DNNN nên mở rộng mục tiêu, không nên giới hạn ở việc tổ chức cổ phần hóa, t

Thể loại Tài liệu miễn phí Quản lý Nhà nước

Số trang 13

Ngày tạo 3/30/2020 6:13:29 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 0.30 M

Tên tệp

Tải Cạnh tranh có hiệu quả trong hội nhập và cải cách ... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Cạnh tranh có hiệu quả… 11 Cạnh tranh có hiệu quả trong hội nhập và cải cách doanh nghiệp nhà nước Phí Vĩnh Tường(*) Tóm tắt: Nâng cao hiệu quả kinh doanh, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước là cơ sở gia tăng mức độ hưởng lợi của nền kinh tế trong hội nhập. Với đặc trưng của công nghệ sản xuất hiện tại, liên kết sản xuất dưới hình thức chuỗi giá trị là phương thức giúp các doanh nghiệp trong nước cạnh tranh có hiệu quả trong hội nhập; và nền kinh tế cần phát triển thêm những chuỗi giá trị được dẫn dắt bởi các doanh nghiệp trong nước. Trong vấn đề này, Nhà nước có vai trò xử lý những “thất bại thị trường đặc thù” nhằm khuyến khích, thúc đẩy doanh nghiệp trong nước hình thành các chuỗi giá trị. Trong bối cảnh cần có thời gian tích lũy năng lực để đảm đương vai trò tổ chức, phát triển chuỗi giá trị, doanh nghiệp tư nhân (DNTN) nên dựa vào các công ty đại chúng - những doanh nghiệp có nguồn gốc sở hữu nhà nước (DNNN) đã cổ phần hóa. Tác giả cho rằng, chương trình cải cách DNNN nên mở rộng mục tiêu, không nên giới hạn ở việc tổ chức cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước khỏi các doanh nghiệp. Chính phủ cần cân nhắc bổ sung mục tiêu khuyến khích các DNNN sau cổ phẩn hóa đầu tư phát triển chuỗi giá trị và khuyến khích, đảm bảo an toàn cho các doanh nghiệp tư nhân trong nước khi tham gia liên kết. Từ khóa: Doanh nghiệp nhà nước, Cải cách doanh nghiệp nhà nước, Cổ phần hóa, Chuỗi giá trị, Cạnh tranh Abstract: Vietnam could not enhance the benefits of global economic integration, unless domestic enterprises improve business efficiency and competitiveness. Given the current production technology, domestic enterprises should collaborate, and the efficient form of collaboration is the value chain. The economy needs large domestic enterprises for they have enough endowments to develop a value chain. Due to market failure, it is hard for domestic enterprises to develop value chain, without governmental support. The government could immediately support domestic enterprises in developing value chain by expanding the targets of State-owned Enterprise Reform Program, which focused on equitization/privatization and withdrawing stated-owned capital from the privatized SOEs. The paper recommends that, in additions to the two above-mentioned targets, TS., Viện Thông tin Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; Email: phivinhtuong@ (*) gmail.com
  2. 12 Thông tin Khoa học xã hội, số 3.2018 encouraging the linkage between private enterprises and privatized SOEs in the value chain, led by the latter should be considered as new target of that program. Key words: Stated-Owned Enterprise, Stated-Owned Enterprise Reform, Equitization, Privatization, Value Chain, Competitiveness 1. Đặt vấn đề doanh nghiệp trong nước còn thấp; liên kết Hơn 15 năm hội nhập, từ khi ký Hiệp giữa các doanh nghiệp trong nước còn yếu định Thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ và thiếu; hay thiếu các doanh nghiệp trong (2001) đến khi ký các hiệp định như Hiệp nước có đủ năng lực phát triển các chuỗi định Thương mại tự do Việt Nam - EU giá trị nội địa và toàn cầu. (2015), Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến Những vấn đề trên đã đẩy nền kinh tế bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP, năm đối mặt với rủi ro phát triển. Nền kinh tế 2018)... nền kinh tế Việt Nam chứng kiến phải huy động nhiều hơn các nguồn lực để những kết quả phát triển mạnh mẽ của đạt được cùng một tốc độ tăng trưởng trong doanh nghiệp trong nước. Sau gần hai thập tương lai. Nói cách khác, tốc độ cạn kiệt kỷ phát triển, số doanh nghiệp hoạt động các nguồn tài nguyên trong nền kinh tế sẽ trong nền kinh tế Việt Nam đã tăng trên 15 tăng nhanh và cơ hội phát triển của các thế lần, từ 40 nghìn doanh nghiệp (năm 2001) hệ tương lai sẽ bị hạn chế. lên 612 nghìn doanh nghiệp (tháng 4/2017). Trong các chuỗi giá trị toàn cầu, vị thế Cơ cấu doanh nghiệp theo sở hữu thay đổi, của các doanh nghiệp trong nước cũng ở với sự gia tăng tỷ trọng các DNTN trong mức thấp và đang bị thách thức bởi những nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực doanh nghiệp thuộc các nền kinh tế đang tiếp nước ngoài (FDI). Cùng với đó là việc phát triển khác - những nền kinh tế hội giảm tỷ trọng DNNN. Cơ cấu doanh nghiệp nhập sau Việt Nam. Nguồn nhân lực giá theo quy mô cũng thay đổi, với số lượng các rẻ của Việt Nam đã và đang mất đi lợi thế doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) chiếm so sánh và các doanh nghiệp Việt Nam đối tỷ trọng lớn tuyệt đối. mặt với nguy cơ bị loại khỏi chuỗi giá trị Hội nhập kinh tế quốc tế đem đến các toàn cầu, ngay cả khi vị thế hiện tại của nó cơ hội tham gia phân công lao động quốc có ít GTGT. tế cho doanh nghiệp trong nước, dưới hình Có nhiều nguyên nhân luận giải cho thức như tham gia chuỗi giá trị dẫn dắt bởi những vấn đề phát triển trên. Đáng chú ý các công ty đa quốc gia. Sự phát triển của nhất là nguyên nhân bất bình đẳng về cơ hệ thống doanh nghiệp giúp các sản phẩm hội tiếp cận các nguồn lực giữa các doanh của Việt Nam xuất hiện nhiều hơn trên thị nghiệp trong nước theo hình thức sở hữu. trường thế giới. Ưu tiên phân bổ nguồn lực cho các DNNN Mặc dù nền kinh tế đã đạt được những được xem là nguyên nhân khiến các nguồn thành tựu đáng ghi nhận, nhưng vẫn còn lực không được phân bổ hiệu quả, chèn tồn tại một số vấn đề mà nguyên nhân là lấn sự phát triển của khu vực DNTN trong từ sự phát triển của khu vực doanh nghiệp nước. Mặc dù Chính phủ đã triển khai trong nước. Đó là vấn đề tỷ trọng giá trị gia những công cụ cải cách DNNN, (cổ phần tăng (GTGT) tạo ra (được hưởng) bởi các hóa, thoái vốn ngoài ngành…), nhưng
  3. Cạnh tranh có hiệu quả… 13 những kết quả đạt được còn hạn chế (Viện cả trên phương diện lý thuyết và thực tiễn, Kinh tế Việt Nam, Viện Nghiên cứu Phát đều cho thấy sự tồn tại của doanh nghiệp là triển Việt Nam, 2016). cần thiết. Sự tồn tại của doanh nghiệp giúp Chương trình cải cách DNNN tập trung xã hội giảm thiểu các chi phí giao dịch dựa chủ yếu vào chỉ tiêu số lượng các DNNN trên quan hệ giá thị trường. được cổ phần hóa, vào quy mô bán vốn Trong quá trình phát triển, nhiều doanh DNNN sau cổ phần hóa của Tổng công nghiệp mới đã được hình thành, thay thế ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước cho những doanh nghiệp cũ, hoạt động kém (SCIC). Tuy nhiên, giải quyết những vấn hiệu quả hơn. Nền kinh tế được hưởng lợi đề tổng thể của hệ thống doanh nghiệp từ quá trình này, biểu hiện bởi sự gia tăng trong nước như xây dựng các chuỗi giá trị của năng suất lao động, của cải vật chất. bởi doanh nghiệp trong nước trên cơ sở cải Điều này cũng hàm ý, việc can thiệp nhằm cách DNNN vẫn chưa được chú trọng. duy trì sự tồn tại của một vài doanh nghiệp Kinh nghiệm phát triển và hội nhập kém hiệu quả (từ bất cứ phương diện nào) cho thấy, nền kinh tế sẽ chỉ được hưởng sẽ gây tổn hại cho phúc lợi chung của nền lợi nhiều hơn trong hội nhập khi các doanh kinh tế. nghiệp trong nước đứng vững trước cạnh Tuy nhiên, do đặc thù của công nghệ tranh với doanh nghiệp nước ngoài và phát sản xuất trong một số ngành kinh tế, tính triển. Để đạt được mục tiêu đó, mỗi doanh hiệu quả hay kém hiệu quả của cá nhân mỗi nghiệp trong nước không chỉ phải giải quyết doanh nghiệp không chỉ được quyết định vấn đề nâng cao hiệu quả kinh doanh mà bởi các yếu tố bên trong cá nhân các doanh còn phải giải quyết vấn đề liên kết, hợp tác nghiệp đó. Trong một số trường hợp, công phát triển. nghiệp phụ tùng ô tô, công nghiệp linh kiện Phương thức liên kết, hợp tác phổ biến điện tử, hiệu quả của cá nhân mỗi doanh hiện nay là chuỗi giá trị. Tuy nhiên, những nghiệp trong ngành chỉ có thể được cải nỗ lực của một số doanh nghiệp trong nước thiện khi số doanh nghiệp tham gia ngành chưa đủ để hình thành nên các chuỗi giá đủ lớn để tính kinh tế theo quy mô (ở cấp trị, do thất bại thị trường (ảnh hưởng ngoại ngành) có thể phát huy (M. Itoh và cộng hiện tiêu cực). Vì vậy, tăng cường vai trò sự, 1991). của Chính phủ trong việc hỗ trợ doanh Trong bối cảnh hội nhập, những nền nghiệp trong nước hình thành và phát triển kinh tế chuyển đổi và đang phát triển có chuỗi giá trị là cần thiết. nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình Sẽ dễ hơn cho Chính phủ trong việc thấp. Nguyên nhân là do doanh nghiệp của phát huy vai trò “kiến tạo” khi hỗ trợ các các nền kinh tế đó đã chuyên môn hóa trong doanh nghiệp trong nước phát triển chuỗi những ngành có tính kinh tế giảm theo quy giá trị trên cơ sở lồng ghép mục tiêu này mô, những công đoạn trong chuỗi giá trị có vào chương trình cải cách DNNN đang GTGT thấp. được tiến hành. Thất bại thị trường đẩy một nền kinh 2. Lý luận về doanh nghiệp, ngành và cạnh tế chuyên môn hóa trong những ngành có tranh có hiệu quả trong hội nhập GTGT thấp; tham gia chuỗi giá trị trong R. Coase (1937), D.J. Storey (2016) và những công đoạn có ít GTGT và vì vậy, nhiều học giả nghiên cứu về doanh nghiệp, mức độ hưởng lợi từ hội nhập kinh tế quốc
  4. 14 Thông tin Khoa học xã hội, số 3.2018 tế ở mức thấp (M. Itoh và cộng sự, 1991; Những đặc trưng cơ bản của một nền Perkins và cộng sự, 2001; K. Ohno, 2009). kinh tế cạnh tranh có hiệu quả trong hội Không những thế, nền kinh tế phải đối mặt nhập có thể được thể hiện ở các chiều cạnh với rủi ro phát triển do tốc độ cạn kiệt các sau: (1) số lượng và quy mô các ngành (mắt nguồn lực phát triển tăng lên. xích của chuỗi giá trị) hướng tới xuất khẩu Để tạo cơ hội cho doanh nghiệp trong trong cơ cấu ngành kinh tế; (2) năng lực nước phát triển và cạnh tranh có hiệu quả, tạo ra GTGT của doanh nghiệp trong nước và nâng cao mức độ hưởng lợi từ hội nhập, ở ngành hướng tới xuất khẩu; (3) tỷ trọng nâng cao phúc lợi người tiêu dùng trong GTGT chiếm hữu bởi các doanh nghiệp nước, các hàng rào kỹ thuật đã và đang trong nước khi tham gia các chuỗi giá trị được hình thành, thay thế cho các hàng toàn cầu. rào thuế quan (Xem: Nguyễn Đức Thành, Tỷ trọng GTGT trong mỗi công đoạn Nguyễn Thị Thu Hằng, 2015). phụ thuộc vào “người” tổ chức chuỗi. Khác với hàng rào thuế quan vốn chỉ Nhiều doanh nghiệp đã nỗ lực đầu tư, cải hướng tới bảo vệ doanh nghiệp trong nước, thiện năng lực sản xuất và trông chờ vào “sự hàng rào kỹ thuật hướng nhiều hơn tới bảo cho phép” thay đổi vị thế (nâng cấp) trong vệ phúc lợi của người tiêu dùng trong nền chuỗi giá trị toàn cầu dẫn dắt bởi các doanh kinh tế. Tuy nhiên, tính hiệu lực của công nghiệp nước ngoài. Tuy nhiên, không nhiều cụ này không dài, khi tốc độ phát triển của doanh nghiệp đạt được mục tiêu này và vì khoa học công nghệ trong lĩnh vực sản xuất thế, khoảng cách giữa các nền kinh tế đang ngày một tăng nhanh. phát triển so với các nền kinh tế phát triển Trong bối cảnh đó, yêu cầu nhanh vẫn đang khá xa. chóng cải thiện năng lực cạnh tranh của Sự hình thành và phát triển các chuỗi doanh nghiệp trong nước ngày một cấp giá trị dẫn dắt bởi các doanh nghiệp trong thiết, vì mục tiêu phát triển thịnh vượng nước được xem là con đường cải thiện phúc và nâng cao phúc lợi cho người dân trong lợi của người dân, thúc đẩy sự thịnh vượng hội nhập. và phát triển bền vững, mặc dù đây là con Cạnh tranh trong hội nhập diễn ra: đường nhiều khó khăn nhất. Điều này đảm (i) trên thị trường nội địa, và (ii) trên thị bảo cho sự hình thành và cải thiện hiệu quả trường thế giới. Đương nhiên, hai khu cạnh tranh trong hội nhập của các nền kinh vực này có sự tương tác, bổ sung cho tế đang phát triển và chuyển đổi. nhau. Bài viết bàn đến những vấn đề cạnh Kenta Goto (2012), Kenta Goto và tranh trên thị trường thế giới. Với phạm Tamaki Endo (2014) và một số nhà nghiên vi đó, cạnh tranh có hiệu quả trong hội cứu khác đã đề xuất đánh giá hiệu quả cạnh nhập là việc xây dựng và phát triển các tranh trong hội nhập ở cấp ngành trên cơ ngành hướng tới xuất khẩu/ các chuỗi sản sở sử dụng kết hợp các chỉ tiêu như: (i) Giá phẩm phục vụ xuất khẩu dựa trên sự phát trị xuất khẩu và tăng trưởng giá trị sản xuất triển của doanh nghiệp trong nước; và của ngành; (ii) Tỷ trọng GTGT so với giá nâng cao tỷ trọng GTGT tạo ra bởi các trị sản xuất của ngành; (iii) Tỷ trọng GTGT doanh nghiệp trong nước trong các chuỗi của hàng hóa xuất khẩu trong tổng giá giá trị toàn cầu, trên cơ sở liên kết, hợp trị hàng hóa xuất khẩu; (iv) Thị phần của tác phát triển. ngành trong tổng thị phần xuất khẩu của
  5. Cạnh tranh có hiệu quả… 15 nền kinh tế thế giới; (v) Chỉ số kết quả thực 2001, nền kinh tế đã nhập khẩu lượng hàng hiện tương đối (RPI); (vi) Hệ số xuất nhập hóa giá trị 32 tỷ USD, bao gồm 13,3 tỷ khẩu tương đối (REIR). USD giá trị hàng tiêu dùng. Tăng trưởng Chỉ tiêu kết quả thực hiện tương đối giá trị nhập khẩu giai đoạn 2001-2010 của (RPI) đo lường như sau: nhóm hàng lương thực, thực phẩm, động ௫೔ೕ೟ vật sống và nhóm hàng chế biến hoặc đã ൘σ ௑ ܴܲ‫ܫ‬௜௝௧ ൌ ቎σೕ ௑೔ೕ೟ ೔ ೔ೕ೟ ቏ 
  6.  tinh chế lần lượt là 27,4%/năm và 22,36%/ ൘σ σ ௑ ೕ ೔ ೔ೕ೟ năm. Trong giai đoạn 2011-2015, giá trị nhập khẩu nhóm hàng lương thực, thực Chỉ tiêu xuất nhập khẩu tương đối phẩm, động vật sống đã tăng gần gấp 2 (REIR) lần, từ 6,2 tỷ USD (2010) lên 12 tỷ USD (2015). Nhóm hàng chế biến hoặc đã qua ௫೔ೕ೟ ൘ெ ೔ೕ೟ tinh chế cũng tăng trên 2,1 lần, từ 63,9 tỷ ܴ‫ܴܫܧ‬௜௝௧ ൌ ቎σೕ ௑೔ೕ೟ ቏ 
  7.  ൘σ ெ USD (2010) lên mức 136,3 tỷ USD (2015) ೕ ೔ೕ೟ (Tổng cục Thống kê, 2018). Trong đó: Biến Xijt là giá trị xuất khẩu Thương mại thúc đẩy đầu tư mở rộng hàng hóa của ngành i nước j trong thời gian sản xuất trong nước. Sớm nhận thấy tiềm t; Biến Mijt là giá trị nhập khẩu hàng hóa năng của thị trường đông dân thứ hai của ngành i nước j trong thời gian t. ASEAN, các doanh nghiệp nước ngoài đã Ở cấp doanh nghiệp, các tác giả đề xuất đầu tư vào Việt Nam, cạnh tranh cùng các kết hợp các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tài doanh nghiệp trong nước. Thông qua quá chính và hiệu quả kỹ thuật (TE), năng suất trình cạnh tranh và hợp tác, nhiều doanh các nhân tố tổng hợp (TFP) của các doanh nghiệp Việt Nam đã tham gia vào chuỗi nghiệp là đối tượng nghiên cứu. giá trị toàn cầu được dẫn dắt bởi các doanh 3. Thực trạng cạnh tranh trong hội nhập nghiệp nước ngoài. của một số ngành hướng tới xuất khẩu Các doanh nghiệp thuộc các ngành Thương mại quốc tế mở rộng cơ hội công nghiệp chế biến chế tạo đã phát triển lựa chọn và gia tăng phúc lợi cho người trong hội nhập, thúc đẩy chuyển dịch cơ tiêu dùng Việt Nam. Theo dòng hội nhập, cấu ba khu vực của nền kinh tế. Doanh người tiêu dùng trong nước đã tiếp cận nghiệp ở một số ngành chế biến chế tạo được hàng hóa sản xuất bởi doanh nghiệp đã tham gia phân công lao động quốc tế nước ngoài. Phúc lợi của người tiêu dùng dưới hình thức chuỗi giá trị toàn cầu, và trong nước được cải thiện không chỉ bởi đóng góp cho quá trình tích lũy vốn của sự đa dạng hóa, phong phú của hàng hóa nền kinh tế thông qua xuất khẩu. Trong trên thị trường mà còn bởi sự cải thiện của cơ cấu giá trị xuất khẩu của nền kinh tế chất lượng và tính cạnh tranh của giá cả sản Việt Nam, tỷ trọng giá trị xuất khẩu hàng phẩm sản xuất trong nước, do cạnh tranh thô và sơ chế đã giảm từ 53,3% (2001) của hàng hóa nhập khẩu. xuống 44,6% (2007) và xuống 23,8% năm Giá trị thực phẩm và hàng chế biến hay 2014. Tỷ trọng giá trị xuất khẩu hàng chế đã qua tinh chế nhập khẩu vào Việt Nam biến, tinh chế đã tăng từ 46,7% (2001) tăng nhanh kể từ khi Hiệp định Thương lên 55,4% (2007) và lên 76,2% năm 2014 mại Việt Nam - Hoa Kỳ được ký. Năm (Hình 1).
  8. 16 Thông tin Khoa học xã hội, số 3.2018 +uQK&ѫFҩXJLiWUӏ[XҩWNKҭX nghiệp chế biến của Việt ϭϬϬй Nam đã mở rộng thị phần trên thị trường thế giới. ϳϱй ϰϲ͕ϳ ϱϱ͕ϰ Trong lĩnh vực công nghiệp ϳϲ͕Ϯ chế biến chế tạo, thị phần ϱϬй xuất khẩu của ngành dệt ϱϯ͕ϯ may Việt Nam trong tổng thị Ϯϱй ϰϰ͕ϲ phần xuất khẩu của thế giới Ϯϯ͕ϴ Ϭй đã tăng từ 1% năm 2001 lên ϮϬϬϭ ϮϬϬϲ ϮϬϬϳ ϮϬϬϴ ϮϬϭϰ 2% năm 2011 và lên mức +jQJWK{KRһFPӟLVѫFKӃ +jQJFKӃELӃQKRһFÿmWLQKFKӃ 3% năm 2014.  Các ngành hướng tới Ngu͛n:7әQJFөF7KӕQJNr xuất khẩu có sự cải thiện về Tuy tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu hàng năng lực cạnh tranh trong thô và sơ chế có giảm, nhưng giá trị xuất quá trình tham gia phân công lao động khẩu còn rất cao, và đã tăng hơn 10 lần, từ quốc tế. Chỉ tiêu kết quả thực hiện tương 412,6 triệu USD năm 2001 lên 4.716 triệu đối (RPI) và chỉ tiêu xuất nhập khẩu tương USD năm 2011 trước khi giảm xuống còn đối (REIR) của các ngành hàng xuất khẩu 4.146 triệu USD năm 2014. Mặc dù vậy, kết chủ lực cho thấy, có 4 ngành tiếp tục duy quả chuyển dịch cơ cấu sản xuất và xuất khẩu trì lợi thế so sánh kể từ năm 2000 đến nay, theo hướng tích cực cho thấy hiệu quả cạnh đó là: gạo, thủy sản, dệt may và da giầy. tranh trong hội nhập của các ngành hướng tới Chỉ số RPI và REIR của các ngành xuất xuất khẩu và do đó bao gồm cả hiệu quả cạnh khẩu chủ lực của Việt Nam trong giai đoạn tranh trong hội nhập của doanh nghiệp trong 2000-2014 luôn ở mức lớn hơn 1 (Xem nước đã có những chuyển biến tích cực. bảng 1, bảng 2). Danh mục các mặt hàng xuất khẩu Tuy nhiên, hiệu quả cạnh tranh của chủ lực (kim ngạch xuất khẩu lớn hơn 1 tỷ các ngành xuất khẩu chưa thực sự được USD) tăng lên theo thời gian. Năm 2014, cải thiện, nếu nhìn từ góc độ thay đổi của đã có 13 ngành hàng đạt kim ngạch xuất GTGT. Hầu hết các ngành công nghiệp khẩu trên 1 tỷ USD, trước đó, năm 2010 chế biến chế tạo tham gia hội nhập kinh tế mới có 11 ngành hàng và năm 2001 chỉ có quốc tế có tỷ trọng GTGT trên giá trị xuất 3 ngành hàng. khẩu, dưới 30%, ở mức thấp. Phần GTGT Năm 2014, đã có 4 ngành hàng đạt kim của ngành được tạo ra chủ yếu bởi các ngạch xuất khẩu trên 10 tỷ USD, bao gồm: doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. (1) Dệt may, (2) Da giầy, (3) Điện thoại Trong khi đó, phần GTGT của các doanh các loại và linh kiện, và (4) Điện tử, máy nghiệp nội địa còn thấp. tính và linh kiện. Giá trị xuất khẩu của các 4. Nguyên nhân chậm cải thiện cạnh tranh ngành này lần lượt là 20,1 tỷ USD; 10,3 tỷ trong hội nhập của doanh nghiệp trong USD; 23,5 tỷ USD; và 11,4 tỷ USD (Tổng nước cục Thống kê, 2016). Tuy các ngành xuất khẩu của Việt Nam Không chỉ đạt kết quả về tăng trưởng có những cải thiện về năng lực cạnh tranh giá trị xuất khẩu, một số ngành công trong hội nhập, nhưng mức độ hưởng lợi
  9. Cạnh tranh có hiệu quả… 17 %ҧQJ&KӍWLrXNӃWTXҧWKӵFKLӋQWѭѫQJÿӕL 53,
  10. FӫDQKӳQJQJjQK[XҩWNKҭX 1ăP        *ҥR        7Kӫ\VҧQ        'ӋWPD\        'DJLҫ\        ĈLӋQÿLӋQWӱ        Ngu͛n:7tQKWRiQFӫDWiFJLҧWUrQFѫVӣVӕOLӋXFӫD&өF+ҧLTXDQ0ӻVӕOLӋXWKѭѫQJPҥL FӫD(8YjVӕOLӋXFӫD%ӝ7jLFKtQK1KұW%ҧQ %ҧQJ&KӍWLrX[XҩWQKұSNKҭXWѭѫQJÿӕL 5(,5
  11. FӫDQKӳQJQJjQK[XҩWNKҭX 1ăP        *ҥR        7KXӹVҧQ        'ӋWPD\        'DJLҫ\        ĈLӋQÿLӋQWӱ        Ngu͛n:7tQKWRiQFӫDWiFJLҧWUrQFѫVӣVӕOLӋXFӫD&өF+ҧLTXDQ0ӻVӕOLӋXWKѭѫQJPҥL FӫD(8YjVӕOLӋXFӫD%ӝ7jLFKtQK1KұW%ҧQ của các doanh nghiệp trong nước từ kết quả tín hiệu phân bổ nguồn lực cho sự phát triển hội nhập vẫn còn là điều tranh cãi. Nhiều của doanh nghiệp trong nước thiếu trọng nghiên cứu đã cho rằng, các doanh nghiệp tâm, trọng điểm. Cụ thể, định hướng phát FDI ở Việt Nam trong những ngành hướng triển doanh nghiệp luôn dựa trên hình thức tới xuất khẩu như dệt may, da giầy là những sở hữu. Mặc dù hoạt động kém hiệu quả, doanh nghiệp chính đem lại sự thay đổi về khu vực kinh tế nhà nước - nòng cốt là các hiệu quả cạnh tranh của các ngành này và DNNN quy mô lớn - vẫn được khẳng định cũng là những doanh nghiệp hưởng lợi vị trí “chủ đạo”. Khu vực kinh tế tư nhân chính từ kết quả đó. - chủ yếu là các doanh nghiệp có quy mô Vấn đề chậm cải thiện hiệu quả cạnh vừa, nhỏ và siêu nhỏ - được xem là “một tranh trong hội nhập của doanh nghiệp động lực quan trọng” của tăng trưởng. Tuy trong nước thời gian qua, và do đó hạn chế nhiên, “động lực” đó vẫn là thứ yếu hơn so mức độ hưởng lợi từ quá trình hội nhập với vai trò “chủ đạo” và vì thế, vẫn tồn tại kinh tế quốc tế của các doanh nghiệp trong những bất bình đẳng về cơ hội phát triển, nước đã được luận bàn và nguyên nhân của cơ hội tiếp cận các nguồn lực giữa DNNN vấn đề này cũng đã được làm rõ. Nguyên với DNTN, trong đó, DNNN được hưởng nhân chính là những vấn đề trong sự phát nhiều ưu đãi, điều kiện thuận lợi hơn. triển của hệ thống doanh nghiệp trong nước Mặt khác, tuy chính sách cải cách dưới tác động của các chính sách ngành. DNNN có góp phần làm giảm số DNNN, Trong những năm qua, định hướng phát (100% vốn chủ sở hữu nhà nước) từ 1.723 triển doanh nghiệp không rõ ràng dẫn tới doanh nghiệp (2011) xuống 1.524 doanh
  12. 18 Thông tin Khoa học xã hội, số 3.2018 nghiệp (2014), nhưng quy mô vốn nhà nước Hệ quả của chương trình này là một hệ giảm không đáng kể, và do đó sự can thiệp thống doanh nghiệp trong nước với những của Nhà nước vào định hướng hoạt động khác biệt lớn giữa sở hữu nhà nước và sở của doanh nghiệp là không thể phủ nhận. hữu tư nhân trong nước. Các DNNN chủ Số công ty cổ phần, trong đó Nhà nước giữ yếu là doanh nghiệp có quy mô lớn. Trong cổ phần chi phối giảm không đáng kể, từ khi các DNTN trong nước chủ yếu có quy 1.547 doanh nghiệp (2011) xuống 1.524 mô nhỏ (và siêu nhỏ) (Hình 3). Sự phát triển của +uQK4X\P{YӕQEuQKTXkQFӫD'111Yj'171TX\P{OӟQ doanh nghiệp trong ϰϬϬϬ nước phân theo hình ϯϱϬϬ thức sở hữu, có tính ϯϬϬϬ độc lập cao. Các ϮϱϬϬ DNNN chiếm vị 75,ӊ891' ϮϬϬϬ trí thống lĩnh trong ϭϱϬϬ nhiều ngành sản xuất ϭϬϬϬ chế biến chế tạo, khai ϱϬϬ khoáng, hay dịch vụ Ϭ ϮϬϬϭ ϮϬϬϱ ϮϬϭϬ ϮϬϭϰ tài chính ngân hàng. EdE ϭϮϴϭϮ ϭϴϳϰϯϳ ϲϮϱϲϴϵ Ϯϱϭϳϱϭ Trong các ngành  công nghiệp chế biến EEE Ϯϭϰϳϯϯ ϭϭϰϯϱϬϱ ϯϳϯϰϱϮϱ Ϯϭϯϭϳϲϴ Ngu͛n: 7tQKWRiQWӯEӝVӕOLӋXÿLӅXWUDGRDQKQJKLӋSFӫD7әQJFөF7KӕQJNr chế tạo, các DNNN chỉ chiếm 1,1% về số doanh nghiệp (2014). Số công ty cổ phần lượng nhưng chiếm tới 62,6% về doanh thu có vốn sở hữu nhà nước (dạng cổ phần, vốn (2014). Tình trạng tương tự ở các ngành góp) giảm từ 3.170 doanh nghiệp (2011) khai khoáng, bưu chính viễn thông... Sức xuống 2.426 doanh nghiệp (2014). mạnh độc quyền của DNNN vẫn tồn tại Những tín hiệu +uQK&ѫFҩXGRDQKQJKLӋSWKHRTX\P{ định hướng vai trò và YjWKHRKuQKWKӭFVӣKӳX 
  13. thực tế cải cách DNNN ϭϬϬй ϲ͕ϵ ϵ͕ϲ đã gây nhiễu, và nguồn ϴϬй ϯϰ͕ϭ vốn tài chính tiếp tục ϱϴ͕ϰ ϲϬй phân bổ trong các Ϯϲ͕ϵ DNNN - những doanh ϰϬй ϴϯ͕ϱ Ϯϰ͕ϳ nghiệp đang chật vật ϮϬй ϯϵ tìm giải pháp nâng cao ϭϲ͕ϵ Ϭй hiệu quả kinh doanh, EEE EdE &/ thoái vốn ngoài ngành EŶŚҹ EǀӉĂ EůӀŶ (đầu tư không hiệu  Ngu͛n: 7tQKWRiQFӫDQKyPWiFJLҧWUrQFѫVӣVӕOLӋXFӫD7әQJFөF7KӕQJNr quả) để có thể đáp ứng kỳ vọng “chủ đạo”. Sự chênh lệch về quy trong một số ngành như ngành xuất bản mô vốn giữa DNNN với DNTN trong nước hay ngành hóa chất (Phí Vĩnh Tường và còn cao (Hình 2). cộng sự, 2017).
  14. Cạnh tranh có hiệu quả… 19 Với những lợi thế tuyệt đối dựa trên sự (2017) cho thấy, hiệu quả kỹ thuật của định hướng phát huy vai trò “chủ đạo”, các các DNNN thấp hơn so với của doanh DNNN vẫn chiếm ưu thế trong các ngành nghiệp FDI. Hay xét theo xu hướng vận công nghiệp chế biến, bao gồm cả những động, hiệu quả kỹ thuật của DNNN có xu ngành chế biến, chế tạo hướng tới xuất hướng giảm dần, trong khi hiệu quả kỹ khẩu. Trong các ngành hàng xuất khẩu như thuật của các DNTN có xu hướng cải thiện cà phê, gạo, điều, chè, và các ngành như dệt trong giai đoạn 2010-2014. may, dược và thiết bị y tế, kim ngạch xuất Đối với các ngành xuất khẩu chủ lực của khẩu của các DNNN hoặc các doanh nghiệp Việt Nam như dệt may, điện-điện tử, hiệu cổ phần có nguồn gốc DNNN vẫn chiếm tỷ quả kỹ thuật của các doanh nghiệp trong trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu. nước (bao gồm DNNN và DNTN) luôn Trong số 17 doanh nghiệp xuất khẩu cà thấp hơn so với hiệu quả kỹ thuật của doanh phê có uy tín ở danh sách công bố của Bộ nghiệp FDI cùng ngành (Hình 4 và Bảng 3). Công thương, kim ngạch xuất khẩu của một Nhìn từ góc độ tài chính, hiệu quả của DNNN cao gấp 44,5 lần kim ngạch xuất các doanh nghiệp theo hình thức sở hữu có khẩu của một DNTN trong nước (Bộ Công những biến động theo lĩnh vực kinh doanh. thương, 2016). Trong ngành dệt may, kim Riêng đối với ngành công nghiệp chế biến ngạch xuất khẩu của các DNNN sau cổ phần chế tạo, liên quan đến xuất khẩu hàng hóa, hóa cũng cao gấp khoảng 10 lần so với kim có thể thấy sự tương đồng với hiệu quả kỹ ngạch xuất khẩu của DNTN trong nước. thuật. Các DNNN trong ngành chế biến chế Tuy nhiên, những tính toán của Hoang tạo có hiệu quả tài chính thấp hơn so với Duong Vu (2016), Phí Vĩnh Tường và cộng doanh nghiệp FDI và cao hơn DNTN. %ҧQJ+LӋXTXҧNӻWKXұWWKHRKuQKWKӭFVӣKӳX YjWKHRQJjQKNLQKWӃ       &{QJQJKLӋSFKӃELӃQFKӃWҥR '111      '171      )',           .KDLNKRiQJ '111      '171      )',           ;k\GӵQJ '111      '171      )',      Ngu͛n:7tQKWRiQFӫDWiFJLҧWKHRVӕOLӋXWәQJÿLӅXWUDGRDQKQJKLӋSFӫD7әQJFөF7KӕQJNr
  15. 20 Thông tin Khoa học xã hội, số 3.2018 +uQK+LӋXTXҧNӻWKXұWFӫDGRDQKQJKLӋSWKHRKuQKWKӭF trong nước luôn thấp VӣKӳX hơn so với hiệu quả Ϭ͕ϳ của các doanh nghiệp Ϭ͕ϲ FDI trong cùng ngành Ϭ͕ϱ (Bảng 4). Thực trạng Ϭ͕ϰ đó cho thấy, nền tảng Ϭ͕ϯ đảm bảo năng lực Ϭ͕Ϯ cạnh tranh của các Ϭ͕ϭ doanh nghiệp trong Ϭ nước đang có xu ϮϬϭϬ ϮϬϭϭ ϮϬϭϮ ϮϬϭϯ ϮϬϭϰ hướng yếu đi so với EEE EdE &/  các doanh nghiệp FDI Ngu͛n:7әQJKӧSWӯVӕOLӋXÿLӅXWUDGRDQKQJKLӋSFӫD7әQJFөF7KӕQJNr trong cùng ngành. Những kết quả trên cho thấy, các Thực trạng đó cũng DNNN và DNTN trong nước đã đạt được hàm ý thách thức duy trì hiệu quả cạnh những thành tựu nhất định trong các ngành tranh trong hội nhập của doanh nghiệp nội công nghiệp chế biến chế tạo hướng tới xuất địa trên thị trường thế giới. khẩu. Sự phát triển của DNNN và DNTN 5. Một số vấn đề phát triển và khuyến nghị trong nước, cùng với các doanh nghiệp FDI chính sách là cơ sở giúp nền kinh tế có những ngành 5.1. Một số vấn đề của nền kinh tế và đạt giá trị xuất khẩu trên 10 tỷ USD trong doanh nghiệp liên quan đến cạnh tranh những năm gần đây. Thị phần xuất khẩu của trong hội nhập và nguyên nhân Việt Nam trên thế giới và GTGT của các Trong hội nhập, nền kinh tế Việt Nam doanh nghiệp nội địa trong một số ngành vẫn đang khai thác và xuất khẩu nhiều tài như dệt may, da giầy đã có những cải thiện. nguyên không tái tạo phục vụ mục tiêu tăng Tuy nhiên, hiệu quả của các doanh trưởng. Tuy tỷ trọng kim ngạch hàng hóa nghiệp nội địa (bao gồm DNNN và DNTN) thô và sơ chế trong tổng kim ngạch xuất trong các ngành công nghiệp đều có xu khẩu đã giảm xuống trong quan hệ thương hướng giảm nhìn từ góc độ tài chính hay góc mại Việt Nam với thế giới, nhưng giá trị độ kỹ thuật; và hiệu quả của doanh nghiệp xuất khẩu hàng thô và sơ chế vẫn ở mức %ҧQJ52$FӫDFiFGRDQKQJKLӋSWKHROƭQKYӵFYjWKHRWKӡLJLDQ 
  16.  '111 '171 )',        .KDLNKRiQJ       &KӃELӃQ       7LrXGQJWKLӃW\ӃX       'ӏFKYө       Ngu͛n:7tQKWRiQFӫDWiFJLҧWKHRVӕOLӋXWәQJÿLӅXWUDGRDQKQJKLӋSFӫD7әQJFөF7KӕQJNr
  17. Cạnh tranh có hiệu quả… 21 cao, nếu xét theo giá trị tuyệt đối và tốc độ Việc phát triển các chuỗi giá trị có thể tăng trưởng xuất khẩu (ngoại trừ sản phẩm dựa vào các doanh nghiệp lớn, có nguồn dầu thô). Nhìn cơ cấu kinh tế từ chiều cạnh gốc là các DNNN sau cổ phần hóa. Tuy doanh nghiệp, có thể thấy các DNNN vẫn nhiên, giới hạn về tầm nhìn về DNNN sau khai thác và xuất khẩu các tài nguyên thiên cải cách dẫn tới thực tế chương trình cải nhiên không thể tái tạo với quy mô lớn. cách DNNN chỉ dừng lại ở mục tiêu cổ Tăng trưởng kinh tế chưa thực sự dựa phần hóa DNNN, thúc đẩy thoái vốn đầu trên đóng góp của các ngành có trình độ tư ngoài ngành, hay thoái vốn của nhà công nghệ cao. Nguyên nhân căn bản là do nước. Chương trình cải cách DNNN hiện khoảng 60% doanh nghiệp trong nước đang nay chưa đặt ra mục tiêu nâng cao năng kinh doanh trong những ngành công nghệ lực cạnh tranh tổng thể của doanh nghiệp thấp và trung bình trong cơ cấu ngành theo trong nước, trên cơ sở tạo động lực cho các trình độ công nghệ (Phí Vĩnh Tường và DNNN sau cổ phần hóa phát triển các mối cộng sự, 2017). Hạn chế về năng lực công liên kết doanh nghiệp. nghệ của các doanh nghiệp nội địa là một Thách thức phát triển các chuỗi giá trị trong những nguyên nhân dẫn tới hạn chế bởi các doanh nghiệp trong nước trên cơ trong việc xây dựng các chuỗi giá trị của sở liên kết chuỗi vẫn rất lớn, nhìn từ góc Việt Nam. độ công nghệ sản xuất. Nguyên nhân là Đối với các ngành hướng tới xuất khẩu, do phần lớn các doanh nghiệp trong nước lợi thế so sánh đang có xu hướng giảm dần. (cả DNNN và DNTN) đều đang hoạt động Xu hướng giảm dần về mặt giá trị của các trong những ngành có trình độ công nghệ chỉ tiêu RPI và REIR cho thấy, các doanh trung bình và thấp. nghiệp trong nước sẽ gặp nhiều khó khăn 5.2. Một số khuyến nghị chính sách trong việc duy trì lợi thế so sánh của các Để thực sự được hưởng lợi từ hội ngành xuất khẩu chủ lực, nhất là khi thiếu nhập và duy trì lợi thế cạnh tranh, nền sự liên kết, hợp tác phát triển giữa các kinh tế phải dựa trên sự phát triển của các doanh nghiệp trong nước và nguồn lực vẫn doanh nghiệp trong nước. Tham gia vào tập trung ở khu vực DNNN - đang trong các chuỗi giá trị toàn cầu, dẫn dắt bởi các quá trình tìm kiếm phương thức cải thiện công ty đa quốc gia (MNCs) là bước khởi hiệu quả kinh doanh. đầu của quá trình hội nhập. Tuy nhiên, nỗ Từ yêu cầu nâng cao mức độ hưởng lợi lực nâng cấp trong chuỗi (để chiếm hữu trong hội nhập, việc phát triển các chuỗi giá nhiều hơn giá trị gia tăng của chuỗi) của trị dẫn dắt bởi doanh nghiệp trong nước là các doanh nghiệp nội địa đã và đang gặp yêu cầu tất yếu. nhiều thách thức, một phần do giới hạn Việt Nam không thiếu cơ hội để các về năng lực của bản thân doanh nghiệp và doanh nghiệp nội địa xây dựng các chuỗi chủ yếu do chiến lược kinh doanh của các giá trị hướng tới xuất khẩu. Tuy nhiên, sẽ MNCs. Tác động để thay đổi chiến lược là thách thức lớn nếu việc đó dựa vào các kinh doanh của MNCs sẽ rất khó khăn, DNTN trong nước ở thời điểm hiện nay do một số doanh nghiệp dệt may Việt Nam những giới hạn về nguồn lực, đặc biệt là đã trải nghiệm điều này khi nỗ lực thuyết nguồn vốn trong các DNTN như trên đã phục để được nâng cấp trong chuỗi nhưng phân tích. chưa thành công.
  18. 22 Thông tin Khoa học xã hội, số 3.2018 Việc xây dựng các chuỗi giá trị bởi chính sách đảm bảo việc thanh toán giữa doanh nghiệp nội địa là cần thiết và Việt các doanh nghiệp tham gia liên kết, tránh Nam có lợi thế nếu tích hợp mục tiêu đó trường hợp các doanh nghiệp quản lý chuỗi trong chương trình cải cách DNNN hiện chiếm dụng vốn của các doanh nghiệp tham nay. Định hướng này sẽ giúp rút ngắn thời gia liên kết. gian và giảm thiểu việc huy động các nguồn Việc phát triển thị trường cho thuê máy lực để xây dựng chuỗi so với việc thúc đẩy móc thiết bị công nghệ cũng là điều kiện sự lớn mạnh của khu vực DNTN để khu quan trọng để các doanh nghiệp liên kết vực đó đảm nhiệm việc xây dựng chuỗi. trong chuỗi có năng lực đảm bảo chất lượng Để đạt được mục tiêu này, cần cân nhắc sản phẩm nhất quán, đồng thời tránh gánh một số giải pháp sau: nặng và rủi ro đầu tư công nghệ trong bối a) Lồng ghép mục tiêu phát triển các cảnh năng lực của bản thân doanh nghiệp chuỗi giá trị trong các DNNN sau cổ phần còn yếu. hóa trong chương trình cải cách DNNN. 6. Kết luận Xây dựng chính sách khuyến khích doanh Thông qua phương pháp phân tích nghiệp sử dụng vốn sau cổ phần hóa đầu tư chuỗi giá trị, bài viết đã chỉ ra những cải cho việc xây dựng các thương hiệu sản phẩm thiện về vị trí của một số ngành xuất khẩu cũng như phát triển liên kết chuỗi. Chính chủ lực của Việt Nam trong chuỗi giá trị phủ cần triển khai công cụ chính sách giúp toàn cầu. Mặc dù vậy, nhiều ý kiến cho các DNNN sau cổ phần hóa nâng cao năng rằng, với sự chi phối của các doanh nghiệp lực R&D và lan tỏa năng lực R&D cho các FDI trong những lĩnh vực này, mức độ DNTN trong nước. Công cụ này giúp tạo ra hưởng lợi của doanh nghiệp Việt Nam còn các cơ hội thúc đẩy liên kết giữa các DNNN rất hạn chế. Con đường nâng cao mức độ sau cổ phần hóa với các DNTN trong nước hưởng lợi chỉ có thể dựa trên việc chủ động và là điều kiện để đảm bảo nâng cao tính xây dựng các chuỗi giá trị của các doanh cạnh tranh của các chuỗi giá trị phát triển nghiệp nội địa. Với lợi thế về tích tụ nguồn bởi các doanh nghiệp nội địa. lực, phát triển các chuỗi giá trị dựa trên khu Lựa chọn triển khai áp dụng chính sách vực DNNN sau cải cách là con đường ngắn ở những ngành trong đó các doanh nghiệp nhất và Chính phủ cần lồng ghép mục tiêu nội địa (bao gồm cả DNTN và DNNN) đã này trong chương trình cải cách DNNN tích lũy được kinh nghiệm từ quá trình tham hiện tại nhằm nâng cao hiệu quả cạnh tranh gia và nâng cấp trong chuỗi giá trị toàn cầu trong hội nhập của DNNN nói riêng, doanh dẫn dắt bởi các MNCs. Những ngành có thể nghiệp Việt Nam nói chung  bắt đầu là dệt may, da giầy, chế biến đồ gỗ gia dụng... Tài liệu tham khảo b) Khuyến khích các DNNN tạo cơ hội 1. Bộ Công Thương (2016), Báo cáo Xuất cho các DNTN tham gia liên kết, khuyến Nhập khẩu Việt Nam 2016, http://www. khích DNTN tham gia liên kết với các trungtamwto.vn/sites/default/files/ DNNN, nhất là các DNNN sau cổ phần hóa. publications/bao_cao_xnk_vn_2016. Để đảm bảo sự bền vững trong liên pdf kết, cần thiết kế các công cụ cho vay vốn, 2. D.H. Perkins, S. Radelet, M. Gillis, D. cho thuê công nghệ hay cần có khung R. Snodgrass, & M. Roemer, (2001),
  19. Cạnh tranh có hiệu quả… 23 Economics of development (No. Ed. 5). Industrial Policy Formulation in WW Norton & Company, Inc... Vietnam”, ASEAN Economic Bulletin, 3. D.J. Storey (2016), Understanding the 26(1), 25-43. small business sector, Routledge. 9. M. Itoh, K. Kiyono, M. Okuno Fujiwara, 4. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Nghị K. Suzumura (1991). EconomicAnalysis quyết kiện Hội nghị lần thứ ba Ban of Industrial Policy. Academic Press Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX Inc. về tiếp tục sắp xếp, đổi mới, phát triển 10. R. Coase (1937), “The Nature of the và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Firm”, Economica, pp. 386-405. nhà nước, Nxb. Chính trị quốc gia, 11. Nguyễn Đức Thành, Nguyễn Thị Thu Hà Nội. Hằng (2015), Báo cáo thường niên 5. Hoang Duong Vu (2016), “Technical Kinh tế Việt Nam 2015: Tiềm năng hội efficiency of FDI firms in the nhập và thách thức hòa nhập, Nxb. Đại Vietnamese manufacturing sector, học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. Review of Economic Perspectives”, 12. Tổng cục Thống kê (2016), Động thái Národohospodárský obzor; The Journal và thực trạng kinh tế - xã hội Việt Nam of Masaryk University, Vol. 16, No. 3. 5 năm 2011 - 2015, Nxb. Thống kê, 6. Kenta Goto (2012), Is the Vietnamese Hà Nội. Garment Industry at a Turning Point: 13. Tổng cục Thống kê (2018), Số liệu thống Upgrading from the Export to the kê, https://www.gso.gov.vn/Default. Domestic Market, Institute of aspx?tabid=706&ItemID=13412 Developing Economies. 14. Phí Vĩnh Tường và cộng sự (2017), Cải 7. Kenta Goto and Tamaki Endo (2014), cách doanh nghiệp nhà nước để cạnh “Upgrading, Relocating, Informalising? tranh có hiệu quả trong TPP, Bản thảo Local Strategies in the Era of báo cáo đề tài cấp bộ. Globalisation: The Thai Garment 15. Viện Kinh tế Việt Nam, Viện Nghiên Industry”, Journal of Contemporary cứu Phát triển Việt Nam (2016), Thách Asia, Vol. 44, No. 1, pp 1-18. thức tái cơ cấu và triển vọng, Diễn đàn 8. K. Ohno (2009, 4), “Avoiding the kinh tế Việt Nam 2016 (pp. 1-200), Viện Middle-Income Trap: Renovating Kinh tế Việt Nam.
nguon tai.lieu . vn
Quản lý dự án Quản lý Nhà nước Tiêu chuẩn - Qui chuẩn Kinh tế học Luật học Quy hoạch - Đô thị Hoá học Quản trị kinh doanh Kiến trúc - Xây dựng