Xem mẫu
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 9-10 (116-117) . 2014
89
CAÀN XEM LAÏI VAÊN BAÛN
QUY ÑÒNH QUAÛN LYÙ CAÂY XANH ÑOÂ THÒ
Ñoã Xuaân Caåm*
Ngaøy 27 thaùng 01 naêm 2014, UBND tænh Thöøa Thieân Hueá ñaõ coù Quyeát
ñònh soá 06/2014/QÑ-UBND ban haønh Quy ñònh quaûn lyù caây xanh ñoâ thò treân
ñòa baøn tænh Thöøa Thieân Hueá. Ñaây laø moät quy ñònh caáp thieát giuùp cho vieäc quaûn
lyù caây xanh treân ñòa baøn ñi vaøo neàn neáp, naâng cao chaát löôïng heä thoáng caây
xanh, goùp phaàn baûo veä beàn vöõng moâi tröôøng, caûnh quan ñoâ thò. Tuy coù chaäm so
vôùi nhieàu tænh thaønh treân caû nöôùc, song baûn quy ñònh naøy ra ñôøi cuõng kòp thôøi
giuùp Trung taâm Coâng vieân Caây xanh (TTCVCX) Hueá coù cô sôû phaùp lyù - kyõ thuaät
ñeå xaây döïng döï aùn “Troàng thay theá - chænh trang caây xanh ñöôøng phoá Hueá” giai
ñoaïn 2015 - 2019 cho 256 ñöôøng phoá, ñoàng thôøi laøm caên cöù môû roäng dieän tích
vöôøn öôm phuïc vuï troàng caây xanh cho nhöõng ñöôøng phoá khu trung taâm chöa
coù caây vaø caùc ñöôøng phoá cuûa caùc khu ñoâ thò môùi vaøo nhöõng naêm veà sau. Quy
ñònh ñoàng thôøi cuõng laø cô sôû cho caùc thò xaõ, thò traán treân ñòa baøn tænh coù caên
cöù troàng môùi vaø chænh trang caây xanh ñoâ thò giuùp cho moâi tröôøng ñoâ thò ngaøy
caøng toát hôn.
Quy ñònh quaûn lyù caây xanh ñoâ thò treân ñòa baøn tænh Thöøa Thieân Hueá coù
keøm theo phuï luïc “Danh muïc caây troàng, caây baûo toàn, caây nguy hieåm, caây caám
troàng, caây troàng haïn cheá treân ñöôøng phoá, coâng vieân - vöôøn hoa vaø caùc khu vöïc
coâng coäng khaùc thuoäc ñòa baøn tænh Thöøa Thieân Hueá”. Ñaây laø phuï luïc höõu duïng,
laø cô sôû ñeå TTCVCX vaø caùc cô quan, ban ngaønh höõu quan choïn löïa caây troàng
phuø hôïp, xöû lyù daàn nhöõng caây xanh khoâng ñuùng quy caùch hoaëc coù nguy cô ñoå
ngaõ vaø ñaëc bieät laø giuùp cho döï aùn “Troàng thay theá - chænh trang caây xanh ñöôøng
phoá Hueá” trieån khai ñuùng höôùng.
Tuy nhieân, theo chuùng toâi thì phaàn phuï luïc naøy raát caàn xem xeùt chænh söûa,
bôûi leõ coù quaù nhieàu sai soùt veà teân caây (loãi chính taû, loãi khoa hoïc, tính thöïc tieãn),
veà caùc khaùi nieäm hình thöùc taùn - kieåu laù - maøu laù - maøu hoa. Vieäc xeáp moät soá
loaøi vaøo danh muïc caám troàng vaø danh muïc haïn cheá troàng cuõng coù choã caàn baøn
luaän. Neáu khoâng chænh söûa boå sung chuùng toâi e raèng seõ laøm giaûm tính nghieâm
tuùc cuûa moät quyeát ñònh töø ñoù seõ giaûm hieäu löïc thöïc thi.
Veà teân caây tieáng Vieät, chuùng toâi nghó raèng trong tröôøng hôïp caây coù nhieàu
teân thì neân söû duïng theo höôùng öu tieân: 1) Öu tieân duøng teân caäp nhaät phoå bieán,
chaúng haïn khoâng neân duøng “Traéc thoái” maø duøng “Söa” hoaëc duøng caû hai teân
theo trình töï “Söa, Traéc thoái”; 2) Öu tieân duøng teân phoå bieán ôû ñòa baøn, chaúng
haïn nhö khoâng neân duøng “Baû ñaäu” maø neân duøng “Voâng ñoàng”, hoaëc duøng caû
hai teân theo trình töï “Voâng ñoàng, Baû ñaäu”; khoâng neân duøng “Daàu nöôùc” maø neân
duøng “Choø ñen”; töông töï nhö theá vôùi “Söù, Ñaïi”, “Möng, Loäc vöøng”...
* Nguyeân Giaûng vieân Tröôøng Ñaïi hoïc Noâng Laâm Hueá.
90
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 9-10 (116-117) . 2014
Veà teân khoa hoïc coù raát nhieàu sai soùt caàn chænh söûa. Veà loãi chính taû trong soá
63 teân khoa hoïc ôû baûng 1 ñaõ coù 21 loãi chính taû. Veà danh phaùp thì ñaõ coù tröôøng
hôïp duøng tieáng Anh thay cho tieáng Latin (baûng 1, soá 20). Cuõng coù tröôøng hôïp
ghi sai teân khoa hoïc, chaúng haïn nhö caây Muø u coù teân khoa hoïc laø “Calophyllum
inophyllum L.” chöù khoâng phaûi “Ochrocarpus siamensis” (baûng 1, soá 34), caây
Ngoâ ñoàng coù teân khoa hoïc laø “Firmiana simplex (L.) W. Wight” chöù khoâng phaûi
“Sterculia coculiera” (baûng 1, soá 38). Veà trích daãn teân taùc giaû keøm sau teân khoa
hoïc thì trong soá 63 tröôøng hôïp ôû baûng 1 ñaõ coù 25 tröôøng hôïp khoâng coù teân taùc
giaû; ñieàu naøy khieán cho vaên baûn thieáu tính nhaát quaùn. Theo nguyeân taéc quoác
teá, teân taùc giaû trích daãn phaûi ñöôïc vieát hoa, nhöng trong 63 tröôøng hôïp ôû baûng
1 ñaõ coù ñeán 60 tröôøng hôïp khoâng vieát hoa. Ñoù laø chöa keå tröôøng hôïp cuøng moät
teân taùc giaû nhöng ghi theo hai kieåu khaùc nhau. Chaúng haïn nhö C.V. Linnaeus
nhöng coù nôi ghi “L.”, coù nôi ghi “linn”. Veà caùch vieát teân khoa hoïc cuõng neân
theo luaät quoác teá (teân loaøi in nghieâng, teân taùc giaû trích daãn in ñöùng). Vieát nhö
vaäy seõ traùnh ñöôïc söï ngoä nhaän tính ngöõ trong treân loaøi vôùi teân taùc giaû.
Veà thaønh phaàn loaøi trong phuï luïc cuõng coù vaán ñeà. Baûng 1 haàu nhö ñaõ sao
cheùp khoâng choïn loïc danh muïc keøm Thoâng tö 20/2005/TT-BXD höôùng daãn coâng
taùc quaûn lyù caây xanh ñoâ thò cuûa Boä Xaây döïng daønh cho caû nöôùc, do vaäy ñaõ hieän
höõu khaù nhieàu caây khoâng coù treân ñòa baøn Thöøa Thieân Hueá nhö Buït moïc, Chieâu
lieâu, Choø naâu, Giaùng höông, Kim giao hoaëc cuøng moät caây ñöôïc ghi 2 laàn vôùi teân
khaùc nhau nhö Daùi ngöïa (soá 14), Nhaïc ngöïa (soá 37). Trong luùc ñoù laïi thieáu haøng
chuïc loaøi ñaõ vaø ñang coù maët phoå bieán treân ñòa baøn nhö Boà keát taây, Cöøa, Ña gaùo,
Ñeà laâm voà, Goäi nöôùc (Coái), Lim xeït caùnh, Seáu (Côm nguoäi vaøng), Thoâng ba laù,
Voâng maøo gaø (Osaka ñoû), Lieãu ruû...
Khaùi nieäm veà hình thöùc taùn caây cuõng duøng khoâng chuaån xaùc, chaúng haïn
nhö choã duøng “troøn”/ choã duøng “caàu”; choã duøng “choùp”/ choã duøng “thaùp”. Khaùi
nieäm veà daïng laù, maøu laù cuõng khaäp kheånh, trong khi toaøn boä duøng daïng laù
“baûn” hoaëc “kim” thì laïi coù tröôøng hôïp duøng daïng “laù keùp” (laù keùp, laù ñôn laø caùc
kieåu trong daïng laù “baûn”), maøu laù thì duøng khaùi nieäm “nhaït” hoaëc “saãm” cho
moät soá caây naøy, nhöng laïi duøng khaùi nieäm xanh, vaøng, vaøng saãm, ñoû, luïc saãm...
cho moät soá caây khaùc, vaø taát nhieân raát sai khi cho raèng caây Ñeà coù laù maøu ñoû
(baûng 1, soá 16). Ñoù laø chöa keå raát nhieàu caây khoâng chæ thò maøu laù. Rieâng maøu
hoa thì moät soá tröôøng hôïp ñöôïc duøng raát khieân cöôõng. Maøu hoa laø yeáu toá toân
taïo caûnh quan, ghi chuù ñeå caùc nhaø quaûn lyù, toân taïo choïn löïa, trong khi caùc loaøi
Ña, Ñeà, Sung, Si coù hoa ñöôïc giaáu kín trong quaû giaû do truïc hoa töï (truïc phaùt
hoa) hình cheùn taïo thaønh, coù bao giôø phôi hoa ra cho moïi ngöôøi nhìn ñaâu maø
ghi maøu vaøo, ñoù laø chöa keå ghi maøu khoâng chính xaùc.
Coù theå khi thieát keá “Danh muïc caây troàng, caây baûo toàn, caây nguy hieåm, caây
caám troàng, caây troàng haïn cheá treân ñöôøng phoá, coâng vieân - vöôøn hoa vaø caùc khu
vöïc coâng coäng khaùc thuoäc ñòa baøn tænh Thöøa Thieân Hueá”, ngöôøi thöïc hieän ñaõ
tham khaûo phuï luïc soá 2 “Ñaëc tính cuûa moät soá caây troàng thöôøng gaëp” keøm theo
Thoâng tö 20/2005/TT-BXD nhöng khoâng thaáy ñöôïc sai soùt cuûa phuï luïc naøy, ñaõ
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 9-10 (116-117) . 2014
91
sao cheùp khaù maùy moùc daãn ñeán sai soùt cho phuï luïc ñính keøm QÑ 06/2014/QÑUBND cuûa tænh Thöøa Thieân Hueá.
Ngoaøi ra, theo chuùng toâi, cuõng neân xem xeùt laïi moät soá loaøi trong danh muïc
caây caám troàng, danh muïc caây troàng haïn cheá ñeå vöøa saùt vôùi thöïc teá vöøa khoâng
laøm maát ñi nguoàn gen ñaùng löu giöõ cho heä thoáng caây xanh ñoâ thò. Theo quy
ñònh noùi treân, nhöõng caây Thoâng thieân, Truùc ñaøo ñöôïc ghi vaøo danh muïc caám
troàng treân ñöôøng phoá, coâng vieân, vöôøn hoa vaø caùc khu vöïc coâng coäng khaùc vì
caùc boä phaän cuûa thaân coù ñoäc toá. Nhöng trong thöïc teá, chæ khi naøo con ngöôøi aên,
uoáng caùc boä phaän naøy thì môùi nhieãm ñoäc, coøn töø tröôùc ñeán nay chöa coù tröôøng
hôïp ngoä ñoäc naøo ñöôïc ghi nhaän do tieáp xuùc qua da hoaëc ngöûi muøi. Trong khi ñoù,
caây Hoa söõa coù muøi hoa haêng haéc gaây dò öùng khieán bao ngöôøi haéc hôi, soå muõi
hoaëc khoâng nguû ñöôïc do ngöûi muøi hoa cuûa noù, töø ñoù ñaõ coù quaù nhieàu phaûn öùng
cuûa coäng ñoàng thì laïi ñöôïc xeáp vaøo danh muïc caây troàng haïn cheá. Theo toâi, thì
tröôøng hôïp naøy neân xeáp ngöôïc laïi môùi ñuùng. Chuùng ta ñaõ bieát, caây Thoâng thieân
vaø caây Truùc ñaøo coù hoa raát ñeïp, neáu caám troàng thì chæ neân caám troàng treân væa
heø ñöôøng phoá vaø nhöõng saân chôi cuûa treû em, saân tröôøng maãu giaùo, chöù khoâng
neân caám troàng ôû coâng vieân hoaëc nôi coâng coäng khaùc. Töông töï nhö theá, caây Boà
hoøn ñöôïc cho laø quaû coù ñoäc toá neân ñöa vaøo danh muïc caám troàng, coøn caây Döøa
ñöôïc cho raèng coù quaû to coù theå ruïng gaây nguy hieåm thì laïi ñöa vaøo danh muïc
haïn cheá troàng, trong khi thöïc teá quaû boà hoøn töø bao ñôøi nay chöa gaây ngoä ñoäc
cho ai, nhöng quaû döøa thì ñaõ töøng rôi ruïng baát ngôø gaây tai naïn cho con ngöôøi
ôû nhieàu nôi.
Chuùng toâi hy voïng UBND tænh Thöøa Thieân Hueá seõ tieáp thu yù kieán vaø
nghieân cöùu khaùch quan ñeå söûa ñoåi, boå sung phuï luïc noùi treân nhaèm giuùp cho vieäc
thöïc thi Quyeát ñònh 06/2014/QÑ-UBND ñöôïc toát hôn.
ÑXC
TOÙM TAÉT
Quaûn lyù caây xanh ñoâ thò laø moät coâng taùc caáp thieát. Vì theá, tröôùc khi Nghò ñònh 64/2010/NÑCP veà quaûn lyù caây xanh cuûa Chính phuû ñöôïc ban haønh thì Boä Xaây döïng vaø nhieàu tænh thaønh treân
caû nöôùc ñaõ coù nhöõng vaên baûn phaùp quy veà quaûn lyù caây xanh ñoâ thò. Thaùng 01 naêm 2014, UBND
tænh Thöøa Thieân Hueá cuõng ñaõ ban haønh Quyeát ñònh 06/2014/QÑ-UBND veà quaûn lyù caây xanh ñoâ
thò, ñaây laø moät vaên baûn ñaùp öùng ñöôïc söï mong ñôïi cuûa nhieàu ban ngaønh vaø coäng ñoàng ngöôøi daân
ñoâ thò treân ñòa baøn tænh. Tuy nhieân, ñieàu ñaùng tieác laø phuï luïc keøm theo quyeát ñònh coù quaù nhieàu
sai soùt. Thieát töôûng UBND tænh caàn nghieân cöùu chænh söûa boå sung ñeå vieäc thöïc thi quyeát ñònh hieäu
quaû hôn.
ABSTRACT
REVIEWING THE REGULATIONS ON URBAN TREE MANAGEMENT
Urban tree management is an urgent task; accordingly, before the Decree No. 64/2010/
NÑ-CP was issued by the government, Ministry of Construction as well as many cities and
provinces throughout the country had promulgated regulations on urban tree management. In
January 2014, the People’s Committee of Thöøa Thieân Hueá Province also issued Decision No.
06/2014/QÑ-UBND on urban tree management, which met expectations of relevant agencies
and city dwellers in the province. However, it is unfortunate that the appendices attached to this
document reveal many mistakes. It is expected that the People’s Committee of the province will
carry out proper modifications to facilitate the effective enforcement of the Decision.
92
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 9-10 (116-117) . 2014
PHUÏ LUÏC
DANH MUÏC CAÂY TROÀNG, CAÂY BAÛO TOÀN, CAÂY NGUY HIEÅM, CAÂY CAÁM TROÀNG,
CAÂY TROÀNG HAÏN CHEÁ TREÂN ÑÖÔØNG PHOÁ, COÂNG VIEÂN - VÖÔØN HOA VAØ
CAÙC KHU VÖÏC COÂNG COÄNG KHAÙC THUOÄC ÑÒA BAØN TÆNH THÖØA THIEÂN HUEÁ(*)
(Ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá 06/2014/QÑ-UBND ngaøy 27 thaùng 01 naêm 2014 cuûa
UÛy ban Nhaân daân tænh Thöøa Thieân Hueá)
1. Danh muïc caây xanh boùng maùt troàng treân ñöôøng phoá, coâng vieân, vöôøn hoa vaø caùc khu
vöïc coâng coäng khaùc
Teân caây
Teân khoa hoïc
Vaên baûn
Caàn
Vaên baûn
Caàn
goác
chænh thaønh
goác
chænh thaønh
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
1 Ban
Ban, Moùng Bauhinia
Bauhinia variegata L.
boø soïc
variegatalinn
2 Buït moï c
Taxodium
Taxodium distichum
distichum rich
R ich.
Soá
TT
3
4
5
6
Baùch taùn (x) Baùch taùn,
vöông tuøng
Baøng (x)
Bao baùp *
Baèng laêng
7
Chieâu lieâu
8
Choø naâu
9
Chuoâng
vaøng
10 Daàu raùi
11 Daàu nöôùc
Choø ñen
12 Daùng höông Giaùng
höông
13 Daâu da xoan
14 Daùi ngöïa
15 Ña buùp
ñoû (x)
16 Ñeà (x)
17 Ña loâng (x)
Daùi ngöïa,
Nhaïc ngöïa
Boà ñeà, Ñeà
Araucaria excelsar.br Araucaria excelsa
R. Br.
Terminalia ctappa linn Terminalia catappa L.
Adaùnonia grandidieri Adansonia grandidieri L.
Lagerstroemia
Lagerstroemia
flosreginae retz
flos-reginae Retz.
Terminalia
Terminalia tomentosa
tomentosa wight
Wight et Arn.
Dipterocarpus
Dipterocarpus
tonkinensis chev
tonkinensis Chev.
Tabebuia argentea
Tabebuia argentea
(Bureau et K. Schum.)
Britton
Dipterrocarpus alatus Dipterocarpus alatus
Roxb. ex G. Don
Parashrea stellata kur Parashorea stellata Kur.
Pterocarpus
Pterocarpus pedatus
pedatus pierre
Pierre
Spondias lakonensis Allospondias lakonensis
(Pierre) Stapf
Swietenia
Swietenia macrophylla
mahogani jacq
King in Hook. (Swietenia
mahogani Jacq.)
Ficus elastica roxb
Ficus elastica Roxb.
Ficus religiosa linn
Ficus pilosa rein
Ghi chuù
(6)
Loaøi naøy chöa
coù ôû caùc ñoâ thò
thuoäc ñòa baøn
TTH
Hai loaøi naøy
chöa coù ôû caùc
ñoâ thò thuoäc ñòa
baøn TTH
Loaøi naøy chöa
coù ôû caùc ñoâ thò
thuoäc ñòa baøn
TTH
Ficus religiosa L.
Ficus pilosa
Reinw. ex Blume
* ÔÛ ñaây chuùng toâi chæ trích phaàn teân caây (teân Vieät Nam vaø teân khoa hoïc) ñeå goùp yù chænh söûa.
Xem ñaày ñuû phuï luïc naøy taïi ñòa chæ: www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethong
vanban?class_id=1&mode=detail&documenht_id=172988&category_id=0
93
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 9-10 (116-117) . 2014
(1)
(2)
18 Ñaïi (Söù)
(4)
Plumeria rubra L
(5)
Plumeria rubra L.
Sindora sianensis
......
Cherry blossom
Sindora siamensis
Teysm. ex Miq.
Prunus cerasus L.
forma pleno
Michelia
champaca linn
Sophora japonica linn
Acassia splendida
Podocarpus
wallichianus
C.presl
Michelia champaca L.
Barringtonia
racemosa Roxb.
Cinnamomum
camphora (L.) Presl.
27 Lim xeït
(Lim vaøng)
Barringtoria
racemosa roxb
Cinnamomum
camphora nees
et ebern
Peltophorum
tonkinensis a.chev
28
Prunus Cesacoides
Prunus cerasoides
D. Don
19 Goõ maät
20 Hoa anh
ñaøo
21 Hoaøng lan
(3)
Söù, Söù cuøi,
Ñaïi
Song thoï
ñaøo, Anh
ñaøo ñoâi
22 Hoøe
23 Hoaøng yeán
24 Kim giao
25 Loäc vöøng
26 Long naõo
29
30
31
32
Möng, Loäc
vöøng
Lim xeït
Baéc Boä,
Hoaøng linh
Mai anh ñaøo Hoa anh
ñaøo, Mai
anh ñaøo
Me
Muoàng nguû Muoàng nguû,
(Ñieäp)
Coøng,
Ñieäp taây
Muoàng
hoa ñaøo
Môõ
33 Moù ng boø
tím
34 Muø u
35 Nhaõn
36 Ngoï c lan
37 Nhaïc ngöïa
39 Nhoäi
40 OÂ moâi
41 Phöôïng vó
hoa vaøng
Muoái, Nhoäi
Loaøi naøy chöa
coù ôû caùc ñoâ thò
thuoäc ñòa baøn
TTH
Peltophorum tonkinense
(Pierre) Gagnep.
Tamarindus indica ... Tamarindus indica L.
Samanea saman ...
Samanea saman
(Jacq.) Merr.
Cassia nodosa linn
Cassia javanica L.
Manglietia glauca bl.
Manglietia conifera
Dandy
Bauhinia purpurea L.
Moùng boø tím, Banhinia
Moùng boø ñoû purpureaes l.
Ochrocarpus
siamensis ...
Dimocarpus longan
....
Michelia alba de
Daùi ngöïa,
Swietenia
Nhaïc ngöïa macrophylla ....
38 Ngoâ ñoàng *
Sophora japonica L.
Cassia fistula L.
Podocarpus
wallichianus
Presl.
(6)
Loaøi naøy truøng
vôùi soá 1
Calophyllum
inophyllum L.
Dimocarpus longan
Lour.
Michelia alba DC.
Swietenia macrophylla Loaøi naøy truøng
King in Hook. (Swietenia vôùi soá 14
mahogani Jacq.)
Sterculia coculiera .... Firmiana simplex
(L.) W. Wight
Bischofia trifoliata .... Bischofia javanica
Blume (Bischofia
trifoliata Hook.f.)
Cassia grandis ....
Cassia grandis L.f.
Delonix olata ....
Delonix elata
(L.) Gamble
nguon tai.lieu . vn
89
CAÀN XEM LAÏI VAÊN BAÛN
QUY ÑÒNH QUAÛN LYÙ CAÂY XANH ÑOÂ THÒ
Ñoã Xuaân Caåm*
Ngaøy 27 thaùng 01 naêm 2014, UBND tænh Thöøa Thieân Hueá ñaõ coù Quyeát
ñònh soá 06/2014/QÑ-UBND ban haønh Quy ñònh quaûn lyù caây xanh ñoâ thò treân
ñòa baøn tænh Thöøa Thieân Hueá. Ñaây laø moät quy ñònh caáp thieát giuùp cho vieäc quaûn
lyù caây xanh treân ñòa baøn ñi vaøo neàn neáp, naâng cao chaát löôïng heä thoáng caây
xanh, goùp phaàn baûo veä beàn vöõng moâi tröôøng, caûnh quan ñoâ thò. Tuy coù chaäm so
vôùi nhieàu tænh thaønh treân caû nöôùc, song baûn quy ñònh naøy ra ñôøi cuõng kòp thôøi
giuùp Trung taâm Coâng vieân Caây xanh (TTCVCX) Hueá coù cô sôû phaùp lyù - kyõ thuaät
ñeå xaây döïng döï aùn “Troàng thay theá - chænh trang caây xanh ñöôøng phoá Hueá” giai
ñoaïn 2015 - 2019 cho 256 ñöôøng phoá, ñoàng thôøi laøm caên cöù môû roäng dieän tích
vöôøn öôm phuïc vuï troàng caây xanh cho nhöõng ñöôøng phoá khu trung taâm chöa
coù caây vaø caùc ñöôøng phoá cuûa caùc khu ñoâ thò môùi vaøo nhöõng naêm veà sau. Quy
ñònh ñoàng thôøi cuõng laø cô sôû cho caùc thò xaõ, thò traán treân ñòa baøn tænh coù caên
cöù troàng môùi vaø chænh trang caây xanh ñoâ thò giuùp cho moâi tröôøng ñoâ thò ngaøy
caøng toát hôn.
Quy ñònh quaûn lyù caây xanh ñoâ thò treân ñòa baøn tænh Thöøa Thieân Hueá coù
keøm theo phuï luïc “Danh muïc caây troàng, caây baûo toàn, caây nguy hieåm, caây caám
troàng, caây troàng haïn cheá treân ñöôøng phoá, coâng vieân - vöôøn hoa vaø caùc khu vöïc
coâng coäng khaùc thuoäc ñòa baøn tænh Thöøa Thieân Hueá”. Ñaây laø phuï luïc höõu duïng,
laø cô sôû ñeå TTCVCX vaø caùc cô quan, ban ngaønh höõu quan choïn löïa caây troàng
phuø hôïp, xöû lyù daàn nhöõng caây xanh khoâng ñuùng quy caùch hoaëc coù nguy cô ñoå
ngaõ vaø ñaëc bieät laø giuùp cho döï aùn “Troàng thay theá - chænh trang caây xanh ñöôøng
phoá Hueá” trieån khai ñuùng höôùng.
Tuy nhieân, theo chuùng toâi thì phaàn phuï luïc naøy raát caàn xem xeùt chænh söûa,
bôûi leõ coù quaù nhieàu sai soùt veà teân caây (loãi chính taû, loãi khoa hoïc, tính thöïc tieãn),
veà caùc khaùi nieäm hình thöùc taùn - kieåu laù - maøu laù - maøu hoa. Vieäc xeáp moät soá
loaøi vaøo danh muïc caám troàng vaø danh muïc haïn cheá troàng cuõng coù choã caàn baøn
luaän. Neáu khoâng chænh söûa boå sung chuùng toâi e raèng seõ laøm giaûm tính nghieâm
tuùc cuûa moät quyeát ñònh töø ñoù seõ giaûm hieäu löïc thöïc thi.
Veà teân caây tieáng Vieät, chuùng toâi nghó raèng trong tröôøng hôïp caây coù nhieàu
teân thì neân söû duïng theo höôùng öu tieân: 1) Öu tieân duøng teân caäp nhaät phoå bieán,
chaúng haïn khoâng neân duøng “Traéc thoái” maø duøng “Söa” hoaëc duøng caû hai teân
theo trình töï “Söa, Traéc thoái”; 2) Öu tieân duøng teân phoå bieán ôû ñòa baøn, chaúng
haïn nhö khoâng neân duøng “Baû ñaäu” maø neân duøng “Voâng ñoàng”, hoaëc duøng caû
hai teân theo trình töï “Voâng ñoàng, Baû ñaäu”; khoâng neân duøng “Daàu nöôùc” maø neân
duøng “Choø ñen”; töông töï nhö theá vôùi “Söù, Ñaïi”, “Möng, Loäc vöøng”...
* Nguyeân Giaûng vieân Tröôøng Ñaïi hoïc Noâng Laâm Hueá.
90
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 9-10 (116-117) . 2014
Veà teân khoa hoïc coù raát nhieàu sai soùt caàn chænh söûa. Veà loãi chính taû trong soá
63 teân khoa hoïc ôû baûng 1 ñaõ coù 21 loãi chính taû. Veà danh phaùp thì ñaõ coù tröôøng
hôïp duøng tieáng Anh thay cho tieáng Latin (baûng 1, soá 20). Cuõng coù tröôøng hôïp
ghi sai teân khoa hoïc, chaúng haïn nhö caây Muø u coù teân khoa hoïc laø “Calophyllum
inophyllum L.” chöù khoâng phaûi “Ochrocarpus siamensis” (baûng 1, soá 34), caây
Ngoâ ñoàng coù teân khoa hoïc laø “Firmiana simplex (L.) W. Wight” chöù khoâng phaûi
“Sterculia coculiera” (baûng 1, soá 38). Veà trích daãn teân taùc giaû keøm sau teân khoa
hoïc thì trong soá 63 tröôøng hôïp ôû baûng 1 ñaõ coù 25 tröôøng hôïp khoâng coù teân taùc
giaû; ñieàu naøy khieán cho vaên baûn thieáu tính nhaát quaùn. Theo nguyeân taéc quoác
teá, teân taùc giaû trích daãn phaûi ñöôïc vieát hoa, nhöng trong 63 tröôøng hôïp ôû baûng
1 ñaõ coù ñeán 60 tröôøng hôïp khoâng vieát hoa. Ñoù laø chöa keå tröôøng hôïp cuøng moät
teân taùc giaû nhöng ghi theo hai kieåu khaùc nhau. Chaúng haïn nhö C.V. Linnaeus
nhöng coù nôi ghi “L.”, coù nôi ghi “linn”. Veà caùch vieát teân khoa hoïc cuõng neân
theo luaät quoác teá (teân loaøi in nghieâng, teân taùc giaû trích daãn in ñöùng). Vieát nhö
vaäy seõ traùnh ñöôïc söï ngoä nhaän tính ngöõ trong treân loaøi vôùi teân taùc giaû.
Veà thaønh phaàn loaøi trong phuï luïc cuõng coù vaán ñeà. Baûng 1 haàu nhö ñaõ sao
cheùp khoâng choïn loïc danh muïc keøm Thoâng tö 20/2005/TT-BXD höôùng daãn coâng
taùc quaûn lyù caây xanh ñoâ thò cuûa Boä Xaây döïng daønh cho caû nöôùc, do vaäy ñaõ hieän
höõu khaù nhieàu caây khoâng coù treân ñòa baøn Thöøa Thieân Hueá nhö Buït moïc, Chieâu
lieâu, Choø naâu, Giaùng höông, Kim giao hoaëc cuøng moät caây ñöôïc ghi 2 laàn vôùi teân
khaùc nhau nhö Daùi ngöïa (soá 14), Nhaïc ngöïa (soá 37). Trong luùc ñoù laïi thieáu haøng
chuïc loaøi ñaõ vaø ñang coù maët phoå bieán treân ñòa baøn nhö Boà keát taây, Cöøa, Ña gaùo,
Ñeà laâm voà, Goäi nöôùc (Coái), Lim xeït caùnh, Seáu (Côm nguoäi vaøng), Thoâng ba laù,
Voâng maøo gaø (Osaka ñoû), Lieãu ruû...
Khaùi nieäm veà hình thöùc taùn caây cuõng duøng khoâng chuaån xaùc, chaúng haïn
nhö choã duøng “troøn”/ choã duøng “caàu”; choã duøng “choùp”/ choã duøng “thaùp”. Khaùi
nieäm veà daïng laù, maøu laù cuõng khaäp kheånh, trong khi toaøn boä duøng daïng laù
“baûn” hoaëc “kim” thì laïi coù tröôøng hôïp duøng daïng “laù keùp” (laù keùp, laù ñôn laø caùc
kieåu trong daïng laù “baûn”), maøu laù thì duøng khaùi nieäm “nhaït” hoaëc “saãm” cho
moät soá caây naøy, nhöng laïi duøng khaùi nieäm xanh, vaøng, vaøng saãm, ñoû, luïc saãm...
cho moät soá caây khaùc, vaø taát nhieân raát sai khi cho raèng caây Ñeà coù laù maøu ñoû
(baûng 1, soá 16). Ñoù laø chöa keå raát nhieàu caây khoâng chæ thò maøu laù. Rieâng maøu
hoa thì moät soá tröôøng hôïp ñöôïc duøng raát khieân cöôõng. Maøu hoa laø yeáu toá toân
taïo caûnh quan, ghi chuù ñeå caùc nhaø quaûn lyù, toân taïo choïn löïa, trong khi caùc loaøi
Ña, Ñeà, Sung, Si coù hoa ñöôïc giaáu kín trong quaû giaû do truïc hoa töï (truïc phaùt
hoa) hình cheùn taïo thaønh, coù bao giôø phôi hoa ra cho moïi ngöôøi nhìn ñaâu maø
ghi maøu vaøo, ñoù laø chöa keå ghi maøu khoâng chính xaùc.
Coù theå khi thieát keá “Danh muïc caây troàng, caây baûo toàn, caây nguy hieåm, caây
caám troàng, caây troàng haïn cheá treân ñöôøng phoá, coâng vieân - vöôøn hoa vaø caùc khu
vöïc coâng coäng khaùc thuoäc ñòa baøn tænh Thöøa Thieân Hueá”, ngöôøi thöïc hieän ñaõ
tham khaûo phuï luïc soá 2 “Ñaëc tính cuûa moät soá caây troàng thöôøng gaëp” keøm theo
Thoâng tö 20/2005/TT-BXD nhöng khoâng thaáy ñöôïc sai soùt cuûa phuï luïc naøy, ñaõ
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 9-10 (116-117) . 2014
91
sao cheùp khaù maùy moùc daãn ñeán sai soùt cho phuï luïc ñính keøm QÑ 06/2014/QÑUBND cuûa tænh Thöøa Thieân Hueá.
Ngoaøi ra, theo chuùng toâi, cuõng neân xem xeùt laïi moät soá loaøi trong danh muïc
caây caám troàng, danh muïc caây troàng haïn cheá ñeå vöøa saùt vôùi thöïc teá vöøa khoâng
laøm maát ñi nguoàn gen ñaùng löu giöõ cho heä thoáng caây xanh ñoâ thò. Theo quy
ñònh noùi treân, nhöõng caây Thoâng thieân, Truùc ñaøo ñöôïc ghi vaøo danh muïc caám
troàng treân ñöôøng phoá, coâng vieân, vöôøn hoa vaø caùc khu vöïc coâng coäng khaùc vì
caùc boä phaän cuûa thaân coù ñoäc toá. Nhöng trong thöïc teá, chæ khi naøo con ngöôøi aên,
uoáng caùc boä phaän naøy thì môùi nhieãm ñoäc, coøn töø tröôùc ñeán nay chöa coù tröôøng
hôïp ngoä ñoäc naøo ñöôïc ghi nhaän do tieáp xuùc qua da hoaëc ngöûi muøi. Trong khi ñoù,
caây Hoa söõa coù muøi hoa haêng haéc gaây dò öùng khieán bao ngöôøi haéc hôi, soå muõi
hoaëc khoâng nguû ñöôïc do ngöûi muøi hoa cuûa noù, töø ñoù ñaõ coù quaù nhieàu phaûn öùng
cuûa coäng ñoàng thì laïi ñöôïc xeáp vaøo danh muïc caây troàng haïn cheá. Theo toâi, thì
tröôøng hôïp naøy neân xeáp ngöôïc laïi môùi ñuùng. Chuùng ta ñaõ bieát, caây Thoâng thieân
vaø caây Truùc ñaøo coù hoa raát ñeïp, neáu caám troàng thì chæ neân caám troàng treân væa
heø ñöôøng phoá vaø nhöõng saân chôi cuûa treû em, saân tröôøng maãu giaùo, chöù khoâng
neân caám troàng ôû coâng vieân hoaëc nôi coâng coäng khaùc. Töông töï nhö theá, caây Boà
hoøn ñöôïc cho laø quaû coù ñoäc toá neân ñöa vaøo danh muïc caám troàng, coøn caây Döøa
ñöôïc cho raèng coù quaû to coù theå ruïng gaây nguy hieåm thì laïi ñöa vaøo danh muïc
haïn cheá troàng, trong khi thöïc teá quaû boà hoøn töø bao ñôøi nay chöa gaây ngoä ñoäc
cho ai, nhöng quaû döøa thì ñaõ töøng rôi ruïng baát ngôø gaây tai naïn cho con ngöôøi
ôû nhieàu nôi.
Chuùng toâi hy voïng UBND tænh Thöøa Thieân Hueá seõ tieáp thu yù kieán vaø
nghieân cöùu khaùch quan ñeå söûa ñoåi, boå sung phuï luïc noùi treân nhaèm giuùp cho vieäc
thöïc thi Quyeát ñònh 06/2014/QÑ-UBND ñöôïc toát hôn.
ÑXC
TOÙM TAÉT
Quaûn lyù caây xanh ñoâ thò laø moät coâng taùc caáp thieát. Vì theá, tröôùc khi Nghò ñònh 64/2010/NÑCP veà quaûn lyù caây xanh cuûa Chính phuû ñöôïc ban haønh thì Boä Xaây döïng vaø nhieàu tænh thaønh treân
caû nöôùc ñaõ coù nhöõng vaên baûn phaùp quy veà quaûn lyù caây xanh ñoâ thò. Thaùng 01 naêm 2014, UBND
tænh Thöøa Thieân Hueá cuõng ñaõ ban haønh Quyeát ñònh 06/2014/QÑ-UBND veà quaûn lyù caây xanh ñoâ
thò, ñaây laø moät vaên baûn ñaùp öùng ñöôïc söï mong ñôïi cuûa nhieàu ban ngaønh vaø coäng ñoàng ngöôøi daân
ñoâ thò treân ñòa baøn tænh. Tuy nhieân, ñieàu ñaùng tieác laø phuï luïc keøm theo quyeát ñònh coù quaù nhieàu
sai soùt. Thieát töôûng UBND tænh caàn nghieân cöùu chænh söûa boå sung ñeå vieäc thöïc thi quyeát ñònh hieäu
quaû hôn.
ABSTRACT
REVIEWING THE REGULATIONS ON URBAN TREE MANAGEMENT
Urban tree management is an urgent task; accordingly, before the Decree No. 64/2010/
NÑ-CP was issued by the government, Ministry of Construction as well as many cities and
provinces throughout the country had promulgated regulations on urban tree management. In
January 2014, the People’s Committee of Thöøa Thieân Hueá Province also issued Decision No.
06/2014/QÑ-UBND on urban tree management, which met expectations of relevant agencies
and city dwellers in the province. However, it is unfortunate that the appendices attached to this
document reveal many mistakes. It is expected that the People’s Committee of the province will
carry out proper modifications to facilitate the effective enforcement of the Decision.
92
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 9-10 (116-117) . 2014
PHUÏ LUÏC
DANH MUÏC CAÂY TROÀNG, CAÂY BAÛO TOÀN, CAÂY NGUY HIEÅM, CAÂY CAÁM TROÀNG,
CAÂY TROÀNG HAÏN CHEÁ TREÂN ÑÖÔØNG PHOÁ, COÂNG VIEÂN - VÖÔØN HOA VAØ
CAÙC KHU VÖÏC COÂNG COÄNG KHAÙC THUOÄC ÑÒA BAØN TÆNH THÖØA THIEÂN HUEÁ(*)
(Ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá 06/2014/QÑ-UBND ngaøy 27 thaùng 01 naêm 2014 cuûa
UÛy ban Nhaân daân tænh Thöøa Thieân Hueá)
1. Danh muïc caây xanh boùng maùt troàng treân ñöôøng phoá, coâng vieân, vöôøn hoa vaø caùc khu
vöïc coâng coäng khaùc
Teân caây
Teân khoa hoïc
Vaên baûn
Caàn
Vaên baûn
Caàn
goác
chænh thaønh
goác
chænh thaønh
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
1 Ban
Ban, Moùng Bauhinia
Bauhinia variegata L.
boø soïc
variegatalinn
2 Buït moï c
Taxodium
Taxodium distichum
distichum rich
R ich.
Soá
TT
3
4
5
6
Baùch taùn (x) Baùch taùn,
vöông tuøng
Baøng (x)
Bao baùp *
Baèng laêng
7
Chieâu lieâu
8
Choø naâu
9
Chuoâng
vaøng
10 Daàu raùi
11 Daàu nöôùc
Choø ñen
12 Daùng höông Giaùng
höông
13 Daâu da xoan
14 Daùi ngöïa
15 Ña buùp
ñoû (x)
16 Ñeà (x)
17 Ña loâng (x)
Daùi ngöïa,
Nhaïc ngöïa
Boà ñeà, Ñeà
Araucaria excelsar.br Araucaria excelsa
R. Br.
Terminalia ctappa linn Terminalia catappa L.
Adaùnonia grandidieri Adansonia grandidieri L.
Lagerstroemia
Lagerstroemia
flosreginae retz
flos-reginae Retz.
Terminalia
Terminalia tomentosa
tomentosa wight
Wight et Arn.
Dipterocarpus
Dipterocarpus
tonkinensis chev
tonkinensis Chev.
Tabebuia argentea
Tabebuia argentea
(Bureau et K. Schum.)
Britton
Dipterrocarpus alatus Dipterocarpus alatus
Roxb. ex G. Don
Parashrea stellata kur Parashorea stellata Kur.
Pterocarpus
Pterocarpus pedatus
pedatus pierre
Pierre
Spondias lakonensis Allospondias lakonensis
(Pierre) Stapf
Swietenia
Swietenia macrophylla
mahogani jacq
King in Hook. (Swietenia
mahogani Jacq.)
Ficus elastica roxb
Ficus elastica Roxb.
Ficus religiosa linn
Ficus pilosa rein
Ghi chuù
(6)
Loaøi naøy chöa
coù ôû caùc ñoâ thò
thuoäc ñòa baøn
TTH
Hai loaøi naøy
chöa coù ôû caùc
ñoâ thò thuoäc ñòa
baøn TTH
Loaøi naøy chöa
coù ôû caùc ñoâ thò
thuoäc ñòa baøn
TTH
Ficus religiosa L.
Ficus pilosa
Reinw. ex Blume
* ÔÛ ñaây chuùng toâi chæ trích phaàn teân caây (teân Vieät Nam vaø teân khoa hoïc) ñeå goùp yù chænh söûa.
Xem ñaày ñuû phuï luïc naøy taïi ñòa chæ: www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethong
vanban?class_id=1&mode=detail&documenht_id=172988&category_id=0
93
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 9-10 (116-117) . 2014
(1)
(2)
18 Ñaïi (Söù)
(4)
Plumeria rubra L
(5)
Plumeria rubra L.
Sindora sianensis
......
Cherry blossom
Sindora siamensis
Teysm. ex Miq.
Prunus cerasus L.
forma pleno
Michelia
champaca linn
Sophora japonica linn
Acassia splendida
Podocarpus
wallichianus
C.presl
Michelia champaca L.
Barringtonia
racemosa Roxb.
Cinnamomum
camphora (L.) Presl.
27 Lim xeït
(Lim vaøng)
Barringtoria
racemosa roxb
Cinnamomum
camphora nees
et ebern
Peltophorum
tonkinensis a.chev
28
Prunus Cesacoides
Prunus cerasoides
D. Don
19 Goõ maät
20 Hoa anh
ñaøo
21 Hoaøng lan
(3)
Söù, Söù cuøi,
Ñaïi
Song thoï
ñaøo, Anh
ñaøo ñoâi
22 Hoøe
23 Hoaøng yeán
24 Kim giao
25 Loäc vöøng
26 Long naõo
29
30
31
32
Möng, Loäc
vöøng
Lim xeït
Baéc Boä,
Hoaøng linh
Mai anh ñaøo Hoa anh
ñaøo, Mai
anh ñaøo
Me
Muoàng nguû Muoàng nguû,
(Ñieäp)
Coøng,
Ñieäp taây
Muoàng
hoa ñaøo
Môõ
33 Moù ng boø
tím
34 Muø u
35 Nhaõn
36 Ngoï c lan
37 Nhaïc ngöïa
39 Nhoäi
40 OÂ moâi
41 Phöôïng vó
hoa vaøng
Muoái, Nhoäi
Loaøi naøy chöa
coù ôû caùc ñoâ thò
thuoäc ñòa baøn
TTH
Peltophorum tonkinense
(Pierre) Gagnep.
Tamarindus indica ... Tamarindus indica L.
Samanea saman ...
Samanea saman
(Jacq.) Merr.
Cassia nodosa linn
Cassia javanica L.
Manglietia glauca bl.
Manglietia conifera
Dandy
Bauhinia purpurea L.
Moùng boø tím, Banhinia
Moùng boø ñoû purpureaes l.
Ochrocarpus
siamensis ...
Dimocarpus longan
....
Michelia alba de
Daùi ngöïa,
Swietenia
Nhaïc ngöïa macrophylla ....
38 Ngoâ ñoàng *
Sophora japonica L.
Cassia fistula L.
Podocarpus
wallichianus
Presl.
(6)
Loaøi naøy truøng
vôùi soá 1
Calophyllum
inophyllum L.
Dimocarpus longan
Lour.
Michelia alba DC.
Swietenia macrophylla Loaøi naøy truøng
King in Hook. (Swietenia vôùi soá 14
mahogani Jacq.)
Sterculia coculiera .... Firmiana simplex
(L.) W. Wight
Bischofia trifoliata .... Bischofia javanica
Blume (Bischofia
trifoliata Hook.f.)
Cassia grandis ....
Cassia grandis L.f.
Delonix olata ....
Delonix elata
(L.) Gamble