Xem mẫu
- CAÀN ÑOÅI MÔÙI
DIEÃN ÑAØN
QUY HOAÏCH XAÂY DÖÏNG ÑOÂ THÒ ÔÛ NÖÔÙC TA
NguyEÃN ÑAêNg SÔN
Phoù vieän tröôûng Vieän Nghieân cöùu ñoâ thò & Phaùt trieån haï taàng
Nhöõng böùc xuùc trong quy hoaïnh xaây döïng an ninh...). Quy hoaïch treo vöøa gaây laõng phí xaõ hoäi, vöøa
Quy hoaïch treo aûnh höôûng saâu roäng ñeán ñôøi soáng aûnh höôûng saâu roäng ñeán ñôøi soáng ngöôøi daân.
ngöôøi daân
ÔÛ Vieät Nam, Boä Xaây döïng, cô quan quaûn lí vaø (nhieàu ÔÛ treân theá giôùi seõ hieám khi ta gaëp töø quy hoaïch “treo”
khi) thöïc hieän quy hoaïch (quy hoaïch theo nghóa chuùng hay döï aùn “treo”, nhöng ôû nöôùc ta trong moät thôøi gian daøi
ta hieåu laø ñeå xaây döïng ñoâ thò) thì ñònh nghóa nhö theá naøy: quy hoaïch “treo”, döï aùn “treo” ñang laø moät vaán naïn laøm
Quy hoaïch xaây döïng (theâm chöõ “xaây döïng” ñeå phaân bieät aûnh höôûng ñeán quyeàn lôïi veà nhaø ñaát vaø cuoäc soáng cuûa
vôùi “quy hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi”) laø vieäc toå chöùc ngöôøi daân. Noäi dung quy hoaïch “treo” coù theå hieåu ñôn
hoaëc ñònh höôùng toå chöùc khoâng gian vuøng, khoâng gian giaûn laø chính quyeàn coâng boá quy hoaïch vaø döï aùn nhöng
ñoâ thò vaø ñieåm daân cö, heä thoáng coâng trình haï taàng kyõ khoâng laøm gì ñeå thöïc hieän hoaëc ñaõ giao ñaát cho chuû ñaàu
thuaät, haï taàng xaõ hoäi, taïo laäp moâi tröôøng soáng thích hôïp tö nhöng khoâng laøm gì hoaëc chæ ñaàu tö moät ít. Tuy nhieân,
cho ngöôøi daân soáng taïi caùc vuøng laõnh thoå ñoù, ñaûm baûo ôû nöôùc ta, trong khoaûng thôøi gian daøi, “Döï aùn treo” laø
keát hôïp haøi hoøa giöõa lôïi ích quoác gia vaø lôïi ích coäng ñoàng, moät cuïm töø noùng gaây neân nhieàu böùc xuùc trong xaõ hoäi.
ñaùp öùng ñöôïc caùc muïc tieâu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, Treân khaép caùc tænh thaønh töø Baéc vaøo Nam, treân nhieàu
quoác phoøng, an ninh vaø baûo veä moâi tröôøng. (Quy chuaån lónh vöïc ñeàu deã daøng baét gaëp cuïm töø “treo” ñaày aån duï
xaây döïng Vieät Nam, phaàn veà Quy hoaïch Xaây döïng do Boä vôùi noäi haøm voâ cuøng phong phuù. Coù theå nhaän thaáy ñaây
Xaây döïng ban haønh) laø moät vaán ñeà ñaõ gaây ra nhieàu khoù khaên trong tieán trình
phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ñaát nöôùc. Nhìn chung, coù 3
Khaùi nieäm quy hoaïch treo laø gì? Quy hoaïch treo laø tình daïng quy hoaïch “treo” chính: Thöù nhaát, ñòa phöông coâng
traïng cuûa caùc keá hoaïch coù noäi dung söû duïng ñaát nhöng boá quy hoaïch moät khu ñaát ñeå xaây döïng coâng trình, döï
khoâng ñöôïc thöïc hieän hoaëc thöïc hieän chaäm so vôùi tieán aùn nhöng sau ñoù khoâng laøm gì ñeå thöïc hieän quy hoaïch.
ñoä ban ñaàu. Caùc loaïi quy hoaïch giaùn tieáp hoaëc tröïc tieáp Trong khi ngöôøi daân soáng trong khu quy hoaïch muoán
lieân quan ñeán ñaát ñai, nhö: quy hoaïch phaùt trieån kinh teá xaây döïng, söûa chöõa, chuyeån nhöôïng laïi gaëp khoù khaên.
xaõ hoäi; quy hoaïch söû duïng ñaát; quy hoaïch chung veà xaây Thöù hai, ñaõ coù quyeát ñònh thu hoài ñaát ñeå thöïc hieän döï aùn
döïng ñoâ thò, keá hoaïch chi tieát xaây döïng ñoâ thò, keá hoaïch nhöng vieäc thu hoài khoâng döùt ñieåm, keùo daøi töø naêm naøy
xaây döïng caùc ñieåm daân cö noâng thoân; quy hoaïch giao sang naêm khaùc, coù khi chæ vöôùng moät vaøi thöûa, trong khi
thoâng vaø thuûy lôïi; quy hoaïch ngaønh (coâng nghieäp, y teá, nhaø ñaàu tö moûi maét chôø giao ñaát. Tình traïng “treo” naøy
theå thao, du lòch, thöông maïi, noâng nghieäp, quoác phoøng, laøm chaäm treã tieán ñoä thöïc hieän döï aùn ñaàu tö. Thöù ba, ñaát
30 SË 99 . 2019
- ≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝
ñaõ giao nhöng chuû ñaàu tö khoâng ñaàu tö gì hoaëc ñaàu tö moät ít roài boû cheá cuûa nhaø nöôùc neân hoï xem söï phaùt trieån ñoâ thò nhö moät löïc do thò
ñoù gaây laõng phí... Theo thoáng keâ cuûa Boä TN-MT, chæ trong 3 naêm tröôøng (bao goàm caùc quyeát ñònh cuûa doanh nghieäp vaø caù nhaân) taïo
(töø 2006-2008), taïi 53 tænh, thaønh phoá, coù tôùi 1.763 tröôøng hôïp quy ra vaø xem caùc coâng cuï quy hoaïch nhö laø coâng cuï ñeå hoã trôï, ñieàu tieát
hoaïch treo “treo” “ñi” töø Baéc vaøo Nam; “treo” trong 1 naêm, 10 naêm vaø phaûi khoâng ngöøng ñieàu chænh theo söï luaân chuyeån.
vaø laâu hôn theá nöõa…
ÔÛ Vieät Nam: “Kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng XHCN”. Vôùi quaù
Nguyeân nhaân cuûa tình traïng quy hoaïch “treo” vaø döï aùn “treo”, tröôùc trình hoäi nhaäp toaøn caàu, heä thoáng kinh teá ñaõ trôû neân hoãn hôïp. Caùch
maét laø tình traïng ñoùng baêng cuûa thò tröôøng baát ñoäng saûn, nguyeân nhìn ôû nöôùc ta thì vaãn laø taïo ra moät cô caáu oån ñònh trong töông lai.
nhaân saâu xa laø giaù ñaát boài thöôøng quaù thaáp neân keùo daøi. Maët khaùc Trong khi ñoù caùc coâng cuï quy hoaïch trong neàn kinh teá thò tröôøng
cuõng do cô cheá “xin - cho” daãn ñeán tình traïng “xí ñaát”, nhöng thieáu caàn ñöôïc xem nhö nhöõng coâng cuï ñieàu tieát trong moät thöïc teá kinh teá
voán, khoâng theo cô cheá thò tröôøng. xaõ hoäi naêng ñoäng vaø linh hoaït .
Maët khaùc laø do quy hoaïch khoâng phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa thò tröôøng Do vaäy, caàn keát hôïp quy hoaïch toång theå (Master Plans), quy hoaïch
nhöng laïi khoâng ñieàu chænh ñöôïc. Nguyeân nhaân cuûa tình traïng naøy quy cheá (Statutory Plans) cuûa nhaø nöôùc vôùi quy hoaïch baèng döï aùn
laø Luaät quy hoaïch ñoâ thò hieän nay so vôùi quy hoaïch xaây döïng tröôùc (Project Plans) cuûa doanh nghieäp neân caàn phaûi ñieàu chænh thöôøng
ñaây khoâng coù nhieàu thay ñoåi, caùch nhìn veà quy hoaïch xaây döïng xuyeân quy hoaïch ñoâ thò ñeå thích nghi vôùi thò tröôøng .
vaãn laø taïo ra moät cô caáu oån ñònh theo döï kieán trong töông lai, luoân
coù mong muoán kieåm soaùt moïi quyeát ñònh veà quy hoaïch, quy hoaïch Coù theå noùi quy hoaëc caàn coù “tính ñaøn hoài” (caàn ñieåu chænh) ñeå thích
neâu leân nhöõng muïc tieâu coù tính chaát baét buoäc. nghi vôùi cô cheá thò tröôøng. Ñoù chính laø “tính tuøy bieán trong quy
hoaïch ñoâ thò ” (Urban Planning Discretion). Coù theå noùi quaûn lyù quy
Nöôùc ta hieän nay laø neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû hoaïch toát ñeå thu huùt ñaàu tö cuûa doanh nghieäp “baèng döï aùn” laø cô
nghóa. Vôùi quaù trình hoäi nhaäp toaøn caàu, heä thoáng kinh teá trôû neân hoãn sôû ñeå phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng.
hôïp. Trong boái caûnh ñoù döï baùo trong quy hoaïch khoâng hoaøn toaøn
trôû thaønh hieän thöïc, cho duø laø döï baùo cuûa nhöõng nhaø quy hoaïch Ñeå Haø Noäi, TP.HCM vaø caùc thaønh phoá khaùc cuûa Vieät Nam trôû thaønh
gioûi nhaát. moät ñoâ thò coù khoâng gian soáng vaên minh hieän ñaïi vaø thaåm myõ, tröôùc
tieân thaønh phoá caàn nghieâm tuùc thöïc hieän quyeát ñònh pheâ duyeät quy
Coâng taùc quy hoaïch chæ neân ñöa ra nhöõng muïc tieâu coù tính ñònh hoaïch xaây döïng cuûa Thuû töôùng Chính phuû ñoái vôùi caùc thaønh phoá
höôùng döïa treân cô sôû döï baùo. Quy hoaïch neân mang tính chieán löôïc coøn ñöôïc goïi laø “quy hoaïch baèng quy cheá”. Tuy nhieân trong cô cheá
hôn, xaùc ñònh roõ caùc öu tieân, quy ñònh “cöùng” ñoái vôùi nhöõng vaán ñeà thò tröôøng vaø toaøn caàu hoùa, phaùt trieån ñoâ thò gaàn nhö chòu taùc ñoäng
khoâng theå xaâm phaïm, caùc quy ñònh “meàm deûo” vôùi nhöõng maûng cuûa moät löïc thò tröôøng, bao goàm ña phaàn caùc quyeát ñònh cuûa caù
phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. nhaân, tö nhaân, doanh nghieäp taïo ra baèng caùc döï aùn, coøn ñöôïc goïi
laø “quy hoaïch baèng döï aùn”. Do vaäy, chæ neân xem caùc coâng cuï quy
Caàn suy nghó coâng taùc quy hoaïch nhö moät heä thoáng luoân ñöôïc ñieàu hoaïch ñoâ thò “quy hoaïch baèng quy cheá” nhö coâng cuï ñeå hoã trôï ñieàu
chænh seõ daãn ñeán thay ñoåi ñaùng keå trong vaên hoùa traùch nhieäm cuûa tieát vaø khoâng ngöøng ñieàu chænh theo dieãn bieán cuûa thò tröôøng. Do
cô quan chuyeân moân. vaäy coâng cuï “quy hoaïch toång theå”, “quy hoaïch baèng quy cheá” cuûa
nhaø nöôùc caàn keát hôïp vôùi coâng cuï “quy hoaïch baèng caùc döï aùn” cuûa
Luaät quy hoaïch ñoâ thò hieän nay thôøi haïn ñieàu chænh quy hoaïch chi doanh nghieäp, noùi caùch khaùc nhaø ñaàu tö/doanh nghieäp coù theå tham
tieát laø 3 naêm? ÔÛ Phaùp thöôøng laø 4 thaùng baûn ñoà quy hoaïch caùc gia laøm quy hoaïch, neáu khoâng coù nhaø ñaàu tö thì quy hoaïch ñeïp vaø
thaønh phoá lôùn laïi ñöôïc ñieàu chænh moät laàn, coù theå noùi quy hoaïch ñoâ hoaøn haûo tôùi maáy cuõng chæ laø ñoà aùn naèm treân giaáy, chính caùc “döï
thò ôû Phaùp luoân ñöôïc ñieàu chænh kòp thôøi vaø gaàn nhö lieân tuïc. aùn ñaàu tö” giuùp “ñieàu chænh quy hoaïch” vaø laø coâng cuï kieåm soaùt ñaát
ñai. Ñoù chính laø cô sôû ñeå ñieàu chænh quy hoaïch giuùp phaùt trieån ñoâ
Quy hoaïch ñoâ thò caàn coù tính ñaøn hoài nhaát ñònh, thích öùng vôùi söï thò beàn vöõng.
phaùt trieån cuûa kinh teá thò tröôøng, nhö vaäy môùi coù theå thöïc söï chæ ñaïo
kòp thôøi cho xaây döïng. Do vaäy, Quy hoaïch xaây döïng caàn ñöôïc ñieàu chænh thöôøng xuyeân ñeå
thích nghi vôùi thò tröôøng. Luaät Quy hoaïch ñoâ thò hieän nay so vôùi quy
Haø Noäi vaø TP.HCM laø trung taâm kinh teá thöông maïi lôùn cuûa caû hoaïch xaây döïng tröôùc ñaây khoâng coù nhieàu thay ñoåi, caùch nhìn trong
nöôùc, coù toác ñoä phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vaø ñoâ thò hoùa nhanh nhaát quy hoaïch xaây döïng vaãn laø taïo ra moät cô caáu oån ñònh theo döï kieán
caû nöôùc, nhaát laø trong boái caûnh toaøn caàu hoùa, hoäi nhaäp kinh teá theá trong töông lai, luoân coù mong muoán kieåm soaùt moïi quyeát ñònh veà quy
giôùi, do vaäy caàn ñöôïc Chính phuû phaân caáp cho thaønh phoá trong hoaïch, quy hoaïch neâu leân nhöõng muïc tieâu coù tính chaát meänh leänh
ñieàu chænh quy hoaïch haøng naêm ñeå thích nghi vôùi toác ñoä phaùt trieån baét buoäc neân phaùt sinh tình traïng “quy hoaïch treo”/“quy hoaïch phi thò
nhanh, ñoàng thôûi ñaûm baøo quyeàn lôïi veà nhaø ñaát vaø cuoäc soáng cuûa tröôøng”. Trong boái caûnh ñoù döï baùo khoâng bao giôø trôû thaønh hieän thöïc
ngöôøi daân nhaát laø trong khu vöïc daân cö. hoaønh toaøn, cho duø laø döï baùo cuûa nhöõng nhaø quy hoaïch gioûi nhaát.
Coâng taùc quy hoaïch chæ neân ñöa ra nhöõng muïc tieâu coù tính “ñònh
Vai troø ñaàu tö cuûa doanh nghieäp trong quy hoaïch höôùng” döïa treân cô sôû döï baùo. Quy hoaïch neân mang tinh chieán löôïc
xaây döïng hôn, xaùc ñònh roõ caùc öu tieân, caùc quy ñònh cöùng ñoái vôùi nhöõng maûng
ÔÛ caùc nöôùc phöông Taây, kinh teá thò tröôøng chæ vôùi söï can thieäp haïn khoâng theå xaâm phaïm, caùc quy ñònh meàm deûo vôùi nhöõng maûng phaùt
SË 99 . 2019 31
- trieån kinh teá xaõ hoäi. Caàn suy nghó coâng taùc quy hoaïch nhö moät heä loaïi: töø khoâng gian lòch söû, khoâng gian trí tueä, khoâng gian tinh thaàn,
thoáng luoân luoân ñöôïc ñieàu chænh seõ daãn ñeán thay ñoåi ñaùng keå trong khoâng gian ngheä thuaät vaø khoâng gian vaên hoùa ñeán khoâng gian töï
“vaên hoùa traùch nhieäm” cuûa caùc cô quan chuyeân moân. nhieân…
Quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò theo quy hoaïch toång theå hoaëc quy Veà quy hoaïch ñoâ thò, thì ôû nöôùc ta töø sau 1954 tôùi nay, theo Luaät
hoaïch baèng quy cheá caàn coù tính ñaøn hoài nhaát ñònh, thích öùng vôùi Quy hoaïch ñoâ thò naêm 2009 khi chæ taäp trung chuû yeáu vaøo 3 loaïi quy
söï phaùt trieån cuûa kinh teá thò tröôøng vaø yeâu caàu cuûa doanh nghieäp hoaïch: quy hoaïch chung, quy hoaïch phaân khu vaø quy hoaïch chi
thoâng qua caùc döï aùn ñeà nghò, nhö vaäy môùi coù theå thöïc söï chæ ñaïo tieát ñeå raøng buoäc moïi hoaït ñoäng ñaàu tö vaøo moät “khuoân khoå cöùng
ñöôïc xaây döïng. Vai troø cuûa caùc nhaø quy hoaïch ñaõ thay ñoåi veà baûn nhaéc” cuûa quy hoaïch chi tieát, thöïc chaát laø vaãn söû duïng theo phöông
chaát, vai troø ñoù laø trôû thaønh ngöôøi höôùng daãn chòu traùch nhieäm phaùp quy hoaïch cuûa Lieân Xoâ cuõ chòu aûnh höôûng maïnh meõ cuûa
chính trong cuoäc thaûo luaän vaø taïo ñieàu kieän cho moät söï thoûa thuaän quy hoaïch chöùc naêng do Le Corbusier ñeà xöôùng vaøo thôøi kyø coâng
vôùi doanh nghieäp veà caùc döï aùn ñaàu tö. Sau ñoù anh ta phaûi bieán nghieäp, hay coøn ñöôïc goïi laø quy hoaïch toång theå, quy hoaïch ñoâ thò
thoûa thuaän ñoù thaønh nhöõng quy ñònh. hieän ñaïi hay quy hoaïch ñoâ thò truyeàn thoáng, ñoù laø quy hoaïch phaân
khu chöùc naêng kieåu hình hoïc cöùng nhaéc, thieáu linh hoaït khoâng thích
Caùc thaønh phoá hieän ñang ñaáu tranh vôùi 3 xu höôùng cöïc lôùn: toaøn öùng vôùi kinh teá thò tröôøng, toaøn caàu hoùa vôùi haøng traêm haøng ngaøn
caàu hoùa, ñoâ thò hoùa vaø phaân quyeàn hoùa. Haø Noäi vaø TP.HCM ñeàu caùc nhaø ñaàu tö tö nhaân vaø caù nhaân maø trong ñoù söï ñieàu tieát cuûa nhaø
laø ñoâ thò ñaëc bieät, laø caùc trung taâm kinh teá-thöông maïi lôùn, coù toác nöôùc raát haïn cheá.
ñoä phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vaø ñoâ thò hoùa nhanh nhaát caû nöôùc, do
vaäy caàn ñöôïc Chính phuû phaân caáp trong ñieàu chænh quy hoaïch vôùi Treân thöïc teá, coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò ôû nöôùc ta hieän nay vaãn coá
thôøi gian ngaén hôn ñeå thích nghi vôùi toác ñoä phaùt trieån nhanh cuûa thò gaéng döï baùo vaø ñònh höôùng toái ña moïi vieäc. Treân cô sôû ñoù chính
tröôøng. Quaûn lyù quy haëch xaây döïng toát vôùi vai troø tham gia baèng döï quyeàn luoân coù mong muoán kieåm soaùt moïi quy ñònh veà quy hoaïch
aùn cuûa doanh nghieäp chính laø cô sôû ñeå phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng vaø keá hoaïch.
trong toaøn caàu hoùa cô cheá thò tröôøng vaø BÑKH.
Keá hoaïch hoùa thöôøng ít linh hoaït hôn thò tröôøng vaø chæ coù taùc ñoäng
Traùi vôùi vieäc ñieàu chænh quy hoaïch ñeå phuø hôïp vôùi dieãn bieán cuûa thò ñeán nhöõng “khoái löôïng haïn cheá” trong khi ñoù thò tröôøng coù theå taùc
tröôøng, trong “Baùo caùo giaùm saùt vieä quaûn lyù söû duïng ñaát taïi ñoâ thò ñoäng ñeán nhöõng “khoái löôïng coù tieàm naêng khoâng haïn cheá”. Ñieàu
töø khi Luaät Ñaát ñai coù hieäu löïc ñeán nay” cuûa UÛy ban kinh teá quoác naøy buoäc coâng taùc quy hoaïch vaø keá hoaïch phaûi thay ñoåi ñeå coù theå
hoäi, ngaøy 27/5/2019, caû nöôùc coù 1.390 döï aùn ñöôïc ñieàu chænh quy phaûn öùng vaø ñieàu chænh thò tröôøng.
hoaïch töø 1-6 laàn. Theo caùc ñaïi bieåu quoác hoäi, “Quy hoaïch ñöôïc
ñieàu chænh coù xu höôùng taêng lôïi ích toái ña cho nhaø ñaàu tö, giaûm toái Toùm laïi, caùch nhìn trong quy hoaïch ñoâ thò ôû nöôùc ta vaãn laø taïo
ña caùc dieän tích lôïi ích coâng coäng vaø lôïi ích cuûa ngöôøi söû duïng”, vaán ra moät cô caáu oån ñònh trong töông lai theo keá hoaïch. Trong khi
naïn treân “ñaõ gaây toån thaát veà kinh teá, böùc xuùc cho xaõ hoäi vaø ngöôøi ñoù coâng cuï quy hoaïch trong kinh teá thò tröôøng caàn ñöôïc xem nhö
daân, thaäm chí khoâng theå khaéc phuïc tình traïng ngaøy caøng keït xe, oâ nhöõng “coâng cuï ñieåu tieát vaø ñieàu chænh” trong moät thöïc teá kinh teá-xaõ
nhieãm moâi tröôøng, möa ngaäp, quaù taûi ñieän nöôùc, heä thoáng thaûi...”, hoäi naêng ñoäng vaø linh hoaït.
“Cöû chi cho raèng vieäc ñieàu chænh quy hoaïch neâu treân laø ñeå phuïc vuï
cho lôïi ích nhoùm cuûa chuû ñaàu tö vaø nhöõng ngöôøi coù lieân quan maø Theo Lawrie Wilson, quy hoaïch xaây döïng toång theå cuûa Vieät Nam laø
khoâng quan taâm ñeán lôïi ích cuûa ngöôøi daân. Ñieàu ñaùng lo ngaïi laø daân di tích cuûa thôøi kyø tieàn ñoåi môùi vaø raát ít coù giaù trò trong thôøi kyø haäu gia
cöù phaûn aûnh, baùo chí leân tieáng, cô quan chöùc naêng vaãn vaøo kieåm nhaäp WTO. Baïn coù theå ñöùng laïi vaø coù caùi nhìn toång quan veà ña soá
tra, nhöng vieäc ñieàu chænh vaãn cöù dieãn ra”... “Thay vì thuyeát phuïc caùc thaønh phoá ôû Vieät Nam, raèng moät ñieàu khoâng theå baùc boû chính laø
chuû ñaàu tö tuaân thuû quy hoaïch cuûa nhaø nöôùc thì beû cong theo ñeà quy hoaïch ñoâ thò nhö hieän nay ñang aùp duïng ñaõ thaát baïi trong vieäc
xuaát cuûa caùc nhaø ñaàu tö...”, “Nhöõng ngöôøi ñöôïc Ñaûng vaø nhaø nöôùc cung caáp chaát löôïng cuoäc soáng nhö ñaõ höùa heïn.
tin töôûng trao troïng traùch quaûn lyù thay vì giöõ gìn ñeå bieán noù thaønh
nguoàn löïc phaùt trieån kinh teá thì lôïi duïng ñeå möu caàu lôïi ích rieâng”. Thôøi kyø hieän nay laø thôøi kyø toaøn caàu hoùa- kinh teá thò tröôøng, haäu
coâng nghieäp - thoâng tin vaø laäp trình vaø khuûng hoûang sinh thaùi thì
Caàn ñoåi môùi Quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò ôû nöoùc ta khoâng theå söû duïng maõi phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò hieän ñaïi maø
Höôùng tôùi quy hoaïch ñoâ thò haäu hieän ñaïi chuyeån sang söû duïng phöông phaùp quy hoaïch ñoâ thò haäu hieän ñaïi
Trong thôøi kyø toaøn caàu hoùa vaø kinh teá thò tröôøng, haäu coâng nghieäp, vì : so vôùi quy hoaïch hieän ñaïi ñôn thuaàn coâng naêng thì quy hoaïch
thoâng tin vaø laäp trình, khuûng hoaûng sinh thaùi thì khoâng thích hôïp ñoâ thò haäu hieän ñaïi khaúng ñònh raèng phaûi thoûa maõn yeáu toá con
neáu quy hoaïch khoâng gian vaät chaát laïi vaãn söû duïng quy hoaïch “ñoâ ngöôøi soáng trong ñoâ thò , maët khaùc moät ñoâ thò khoâng ñôn thuaàn chæ
thò hieän ñaïi” truyeàn thoáng theo “phaân khu kieåu hình hoïc cöùng nhaéc laø coâng naêng maø coøn coù tính baûn saéc hay giaù trò lòch söû.
thieáu söï linh hoaït” .
Theo William S.W.Lim: “Khoâng gian haäu hieän ñaïi coù tính ña phöông
“Trong khuoân khoå cuûa quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát”, quy hoaïch vaø coù theå goàm nhieàu loaïi, töø khoâng gian lòch söû, khoâng gian trí tueä,
tích hôïp ñaõ ñöôïc quy ñònh trong luaät quy hoaïch, caàn söû duïng “quy khoâng gian tinh thaàn, khoâng gian ngheä thuaät vaø khoâng gian vaên
hoaïch ñoâ thò haäu hieän ñaïi” coù tính ña phöông thì ngoaøi phaân khu hoùa… ñeán khoâng gian töï nhieân vaø khoâng gian thaät söï…
coøn caàn linh hoaït, hôïp lyù vaø ña daïng coù theå coøn bao goàm nhieàu
32 SË 99 . 2019
- ≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝
Tính haäu hieän ñaïi laø moät hieän töôïng vaên hoùa toaøn caàu. Söï naêng ñoäng ra khu coâng coäng, daân cö, ñöôøng xaù... Vôùi caùch laøm quy hoaïch ñoù,
vaø khaùc bieät cuûa noù coù tính toaøn caàu thích öùng vôùi ñòa phöông...”. nhaø nöôùc quaûn lyù raát deã daøng, khoâng coù vieâc moùc noái giöõa nhaø ñaàu
Thöïc ra thì ñoâ thò haäu hieän ñaïi cuõng chính laø söï hoøa troän giöõa caùc tö vaø chính quyeàn ñeå thay ñoåi quy hoaïch.
yeáu toá hieän ñaïi vaø haäu hieän ñaïi trong thieát keá vaø toång theå.
Caàn söûa ñoåi Luaät Quy hoaïch ñoâ thò 2009 cho phuø hôïp vôùi cô cheá
Do vaäy coù theå noùi, quy hoaïch ñoâ thò haäu hieän ñaïi ngaøy nay vöøa thò tröôøng, toaøn caàu hoùa, khoâng coøn quy hoaïch treo vaø thích öùng vôùi
“phaân khu chöùc naêng” vöøa phaûi “linh hoaït, hôïp lyù vaø raát ña daïng” vì BÑKH. Hy voïng Quy hoaïch ñoâ thò ôû nöôùc ta sau 30 naêm ñoåi môùi
noù coøn ñöôïc quyeát ñònh nhieàu hôn bôûi caùc ñaïi löôïng nhö: vò trí ñòa cuõng seõ theo kòp xu theá cuûa theá giôùi.
hình, söï lieân heä giöõa caûnh quan vaø nöôùc, caùc di saûn kieán truùc caàn
baûo toàn… Caàn coù Chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò ñeå thöïc hieän quy
hoaïch xaây döïng ñoâ thò coù hieäu quaû
Neáu chæ söû duïng “Quy hoaïch phaân khu” cuûa quy hoaïch ñoâ thò hieän Baûn ñoà quy hoaïch chæ laø döï kieán trong töông lai, muoán thöïc hieän quy
ñaïi thì khoâng theå cöùng nhaéc “kieåu hình hoïc” nhö tröôùc ñaây vì seõ hoaïch phaûi coù chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò. Caùc cô quan sôû ngaønh
“khoâng hieäu quaû”, vì “ñoâ thò raát phöùc taïp”, do vaäy maø caàn “linh hoaït” toång hôïp nhö: Sôû Keá hoaïch Ñaàu tö, Sôû Quy hoaïch Kieán truùc, Sôû Xaây
toå chöùc khoâng gian ñeå hôïp nhaát giöõa khu ôû, khu laøm vieäc vaø dòch döïng, Sôû Giao thoâng Vaän taûi... do Sôû Keá hoaïch Ñaàu tö chuû trì phaûi
vuï coâng coäng, phaùt huy vai troø cuûa ngöôøi ñi boä vaø traùnh giao thoâng coù traùch nhieäm tham möu cho UBND thaønh phoá chieán löôïc phaùt trieån
con laéc, ñeå giaûm aùch taéc giao thoâng nhaèm taïo ra moät cô caáu ñoâ thò ñoâ thò. Chieán löôïc naøy phaûi caân ñoái nguoàn voán cuûa caû nhaø nöôùc vaø
“hôïp lyù”, “ña daïng” “coâng naêng söû duïng hoãn hôïp” (mixed use) theo tö nhaân cho phaùt trieån, caân ñoái giöõa phaùt trieån kinh teá vôùi haï taàng, keå
höôùng “ña duïng”, vaø caàn coù giaûi phaùp öùng xöû coù hieäu quaû vôùi söï caû haï taàng kyõ thuaät xaõ hoäi vaø caû haï taàng dòch vuï, caân ñoái vôùi phaân
“suy thoaùi veà moâi tröôøng”. Moät thaønh phoá sinh ñoäng phaûi laø “moät boå daân cö... giaûm oâ nhieãm moâi tröôøng. Toå tö vaán phaûi coù chieán löôïc
baûn lieân hôïp”. phaùt trieån cuûa thaønh phoá haøng naêm vaø 5 naêm.
Chuû nghóa ñoâ thò coù theå taïm goïi laø haäu hieän ñaïi phaûi coù moät baûn saéc Chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò coù theå bao goàm: (i) Chieán löôïc phaùt trieån
ñòa phöông ñaõ ñöôïc phaùt trieån vôùi quaù trình hieän ñaïi hoùa, ñaûm baûo tính ñaát ñoâ thò theo “hình thaùi ñoâ thò”, “phaân boá vaø tích tuï daân cö”, trong ñoù
coâng baèng giöõa caùc nhoùm ngöôøi vaø giöõa con ngöôøi vôùi moâi tröôøng. löu yù laø ñöa hoaït ñoäng phaùt trieån ñaát nhö moät hoaït ñoäng cuûa kinh teá
Thöïc ra haäu hieän ñaïi chính laø söï hoøa troän giöõa caùc yeáu toá hieän ñaïi vaø thò tröôøng, khoâng chæ laø hoaït ñoäng cuûa caùc ñôn vò nhaø nöôùc; (ii) Chieán
haäu hieän ñaïi trong thieát keá toång theå. Laø vieäc gaëp nhau cuûa vieäc ñem caùc löôïc phaùt trieån cô sôû haï taàng ñoàng boä; (iii) Chieán löôïc phaùt trieån ñoâ
caùch thöùc thieát keá vaø quaûn lyù hieän ñaïi ra xaây döïng caùc ñaëc tröng gaén thò theo höôùng “taêng tröôûng xanh”, baûo veä moâi tröôøng vaø öùng phoù
lieàn vôùi baûn saéc ñòa phöông. Ñieàu naøy coù leõ phuø hôïp vôùi ñoâ thò, vì theo vôùi bieán ñoåi khí haäu, giaûm thieåu thaûm hoïa, keát hôïp vôùi phaùt trieån ñoâ
Charles Jenks “Chuû nghóa haäu hieän ñaïi laø moät thöù hoãn hôïp mang tính thò thoâng minh höôùng ñeán muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng; (iv) Chieán
chieát trung cuûa baát cöù truyeàn thoáng naøo vôùi nhöõng gì môùi qua: noù vöøa löôïc ñieàu tieát ñoâ thò hoùa gaén vôùi taêng tröôûng kinh teá vaø coâng baèng xaõ
laø söï keá tuïc vöøa laø söï sieâu vieät hoùa chuû nghóa hieän ñaïi”. hoäi; (v) Chieán löôïc phaùt trieån vuøng ven ñoâ thò lieân quan ñeán tieán trình
chuyeån hoùa daân cö noâng nghieäp vaø quaûn lyù phaùt trieån vaønh ñai xanh;
Quy hoaïch ñoâ thò haäu hieän ñaïi “chöùa ñöïng caùc nhu caàu khoâng (vi) Chieán löôïc phaùt trieån caùc khoâng gian coâng coäng ñeå thaønh phoá coù
gian ña daïng” cuûa caùc baûn quy hoaïch: kinh teá, xaõ hoäi, baûo veä moâi chaát löôïng soáng toát vaø saùng taïo.
tröôøng, cô sôû haï taàng trong “söï hôïp nhaát haøi hoøa” giöõa coâng baèng
xaõ hoäi, soáng toát vaø tính beàn vöõng, höôùng tôùi muïc tieâu “phaùp trieån Treân ñaây chæ laø nhöõng phaân tích kieán nghò coù tính chaát ñònh tính, raát
beàn vöõng” theo phöông phaùp quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát/ quy caàn coù “chieán löôïc phaùt trieån thaønh phoá” vaø keá hoaïch thöïc hieän caùc
hoaïch tích hôïp. chieán löôïc cuûa thaønh phoá döïa treân quan nieäm coi thaønh phoá nhö moät
khoâng gian öu tieân phaùt trieån theo moâ hình ñoâ thò phuø hôïp. Noù chöùng
Hieän coù nhieàu “moâ hình ñoâ thò” theo höôùng haäu hieän ñaïi nhö: thaønh minh caùc quyeát ñònh baèng caùc tieâu chuaån coù hieäu quaû vaø söû duïng
phoá sinh thaùi - kinh teá (Eco2 City), thaønh phoá soáng toát (Liveable City), nguoàn taøi chính toái öu. Phöông phaùp söû duïng ñeå laäp chieán löôïc phaùt
taêng tröôûng thoâng minh (Smart Growth), moâ hình TOD (Transit - trieån thaønh phoá chæ coù theå laø phöông phaùp “Chieán löôïc phaùt trieån
Oriented Development), chuû nghóa ñoâ thò môùi (New Urbanism), ñoâ thaønh phoá” (City Development Strategy-CDS) do WB taøi trôï cho Sôû
thò hoïc caûnh quan (Landscape Urbanism)... Trong thôøi kyø BÑKH thì Keá hoaïch - Ñaàu tö TP.HCM töø naêm 2000, caàn trieån khai thöïc hieän
phaûi laø ñoâ thò sinh thaùi, ñoâ thò xanh. Quy hoaïch ñoâ thò xanh thöïc hieän trong thöïc teá. Nguoàn ngaân saùch ñòa phöông phaûi ñöôïc hình thaønh töø
phaân vuøng döïa treân ñaëc tính sinh thaùi, tieàm naêng taøi nguyeân (con “Chöông trình ñaàu tö voán” (Capital Investment Program - CIP) cho
ngöôøi, vaên hoùa, lòch söû) vaø thích öùng vôùi BÑKH laøm caên cöù ñeå laäp keá hoaïch 5 naêm vaø haøng naêm, trong ñoù caàn chuù troïng cô cheá “ñoåi
quy hoaïch khoâng gian vaø söû duïng ñaát. ñaát laáy haï taàng” vì “haï taàng luoân phaûi ñi tröôùc moät böôùc”.
Treân theá giôùi, quy hoaïch döïa treân caùc baûn ñoà, trong ñoù coù moät baûn Nhaø nöôùc phaûi laäp, quaûn lyù vaø thöïc hieän quy hoaïch baøi baûn. Trong
ñoà tích hôïp (toång hôïp) quaûn lyù kinh teá, haï taàng, caây xanh, phuùc lôïi ñoù chính quyeàn laøm vaø coâng boá quy hoaïch, neáu ñieàu chænh quy
xaõ hoäi... sau ñoù döïa vaøo baûn ñoà naøy ñeå quaûn lyù söû duïng ñaát ñai hoaïch thì thuû tuïc vaø quy trình cuõng phaûi nhö laäp quy hoaïch ban ñaàu,
theo söï phaân loaïi ñaát coâng vaø ñaát tö. Ñaát coâng laø ñaát daønh cho giao phaûi do caùc cô quan trình tö vaán thaåm ñònh, laáy yù kieán cuûa ngöôøi
thoâng, beán caûng, saây bay, coâng vieân... coøn laïi laø ñaát tö, keøm theo laø daân. Do vaäy raát caàn phaûi coù cô cheá quaûn lyù ñieàu chænh quy hoaïch
baûn ñoà phaân khu chöùc naêng. Ñaây laø baûn ñoà quy hoaïch roõ raøng phaân xaây döïng môùi coù hieäu quaû.
SË 99 . 2019 33
nguon tai.lieu . vn
