Xem mẫu
- C M NANG THƯƠNG M I I N T
CHO DOANH NHÂN
Th c sĩ Dương T Dung
10/2005
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 1
- M cL c
L i gi i thi u 4
Chương 1: Ki n th c chung v Internet và M ng (Network) 5
1.1. Internet là gì? L ch s phát tri n Internet 5
1.2. World Wide Web (WWW) là gì? L ch s phát tri n WWW 6
1.3. S khác bi t gi a Net (m ng) và WWW 6
1.4. M ng n i b (Intranet) và M ng m r ng (Extranet) 7
1.5. M ng không dây, Bluetooth và Wi-Fi 7
Chương 2: Ki n th c chung v Thương m i i n t (TM T) 10
2.1. Thương m i i n t là gì? L ch s phát tri n TM T 10
2.2. TM T làm thay i vi c kinh doanh trên th gi i như th nào? 11
2.3. Các c p phát tri n c a TM T 13
2.4. L i ích Thương m i i n t mang l i cho doanh nghi p 14
2.5. Nh ng quan ni m sai l m trong TM T 15
2.6. So sánh e-Business và TM T 16
2.7. Th c tr ng TM T trên th gi i 18
2.8. Th c tr ng TM T Vi t Nam 20
2.9. Doanh nghi p VN và chi n lư c áp d ng TM T trong 2006 – 2010 23
2.10. Ti m năng, xu hư ng phát tri n TM T Vi t Nam 24
Chương 3: Website và các v n liên quan 28
3.1. Website là gì? Nh ng ph n thi t y u c a m t website? 28
3.2. Các mô hình website TM T 29
3.3. Xây d ng website và nh ng lưu ý khi chu n b xây d ng website 30
3.4. M t s khái ni m k thu t liên quan n website 32
3.5. Nh ng y u t t o nên tính hi u qu cho website 33
3.6. M t s ch c năng thư ng g p c a website và m c ích s d ng 36
3.7. M t s c u trúc website m u cho các mô hình website khác nhau 37
3.8. Nh ng lưu ý khi ch n nhà cung c p d ch v thi t k và duy trì website 39
Chương 4: Marketing qua m ng Internet (e-Marketing) 42
4.1. e-Marketing là gì? T i sao ph i th c hi n e-Marketing? 42
4.2. M t s cách e-Marketing cơ b n 43
4.3. M t s “chiêu th c” e-Marketing hay, hi u qu 44
4.4. Cách th c thu hút ngư i xem cho website 45
4.5. e-Marketing dành cho doanh nghi p s n xu t và xu t kh u hàng hóa 47
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 2
- 4.6. e-Marketing dành cho doanh nghi p s n xu t, d ch v 47
4.7. “Chiêu th c” t i ưu hóa website ư c li t kê trong Top 10 c a k t qu tìm ki m
c a Google.com 48
Chương 5: Thanh toán qua m ng, An toàn m ng, Lu t TM T 50
5.1. Cơ ch thanh toán qua m ng 50
5.2. Thanh toán qua m ng dành cho ngư i bán Vi t Nam 53
5.3. Thanh toán qua m ng dành cho ngư i mua Vi t Nam 54
5.4. Các r i ro trong an toàn m ng 56
5.5. An toàn m ng dành cho doanh nghi p VN tham gia TM T 58
5.6. An toàn m ng dành cho cá nhân t b o v mình 59
5.7. Tình hình lu t TM T trên th gi i 60
5.8. Tình hình lu t TM T Vi t Nam 61
Chương 6: ng d ng TM T cho t ng ngành kinh doanh 65
6.1. ng d ng TM T cho doanh nghi p s n xu t và xu t kh u hàng hóa 65
6.2. ng d ng TM T cho doanh nghi p trong ngành du l ch, gi i trí, m th c 66
6.3. ng d ng TM T trong bán s và l qua m ng 67
6.4. ng d ng TM T trong ngành d ch v 67
6.5. ng d ng TM T cho các ngành kinh doanh khác 68
Chương 7: Gi i thi u m t s website TM T 70
7.1. Sàn giao d ch B2B www.Alibaba.com 70
7.2. C ng thông tin www.Yahoo.com 71
7.3. B tìm ki m www.Google.com 72
7.4. Website thông tin du l ch qu c t www.Lonelyplanet.com 74
7.5. Website thông tin ki n th c TM T www.vitanco.com 75
7.6. Website bán l n i ti ng www.Amazon.com 75
K t lu n 78
Gi i thi u v tác gi 79
Ph l c: M t s thu t ng trong TM T 80
Tài li u tham kh o 84
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 3
- L I GI I THI U
Thương m i i n t (TM T) là lĩnh v c tương im i Vi t Nam, r t ư c Chính ph quan
tâm thúc y phát tri n. Cho n gi a năm 2005, ã có r t nhi u lý do doanh nghi p ph i
quan tâm ng d ng TM T vào kinh doanh c nh tranh, t n t i và phát tri n trong th c
tr ng toàn c u hóa. Tuy nhiên, hi n chưa có nhi u tài li u ki n th c TM T dành cho doanh
nhân: sách TM T trên th trư ng không nhi u, h u h t nghiêng v k thu t l p trình ho c
phương di n k thu t, không phù h p cho doanh nhân; các chương trình ào t o TM T dành
cho doanh nhân không nhi u; ki n th c TM T cung c p mi n phí trên m ng Internet còn r i
r c, không m b o s chính xác, tính úng n c a n i dung, không ti n l i cho doanh nhân
tham kh o theo h th ng.
T th c t trên, tác gi ch ý biên so n quy n C m nang Thương m i i n t cho Doanh
nhân cung c p ki n th c TM T cho i tư ng c gi là doanh nhân - nh ng ngư i r t b n
r n, không nh t thi t ph i am hi u chi ti t v k thu t mà quan tr ng là ph i có t m nhìn t ng
quát và t p trung vào chi n lư c, cách th c tri n khai, áp d ng TM T mang l i hi u qu
kinh t cao nh t. Sách g m 07 chương, l n lư t gi i thi u các m ng ki n th c trong TM T.
c gi có th ct u n cu i quy n sách ho c ch n c nh ng ph n ki n th c mình
quan tâm. Sau khi c xong quy n sách này, c gi s có ki n th c cơ b n c n thi t ra
quy t nh xây d ng, v n hành website TM T có hi u qu , th c hi n marketing qua m ng
hi u qu , ch n l a mô hình TM T phù h p, xúc ti n thanh toán qua m ng, áp d ng các bi n
pháp an toàn m ng t i thi u c n thi t v.v...
Trong quá trình biên so n, ch c ch n có thi u sót, r t mong c gi lư ng th và góp ý qua
email todung@vitanco.com ho c duongtodung@yahoo.com. c gi có th c thêm nh ng
bài vi t, sách i n t (e-book) v ki n th c TM T do tác gi vi t, ư c ăng t i trên website
www.vitanco.com.
Tháng 10/2005
Trân tr ng,
Dương T Dung
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 4
- CHƯƠNG 1
KI N TH C CHUNG
V INTERNET VÀ M NG (NETWORK)
Trong chương này c gi s l n lư t khám phá v Internet, World Wide Web (WWW),
M ng (Network), M ng n i b (Intranet), M ng m r ng (Extranet), M ng không dây
(Wireless Network), Công ngh không dây Bluetooth và Wi-Fi. Nh ng ki n th c này b sung
cho s hi u bi t chung v m ng và Internet, t o ti n c gi hi u t t hơn v TM T.
N i dung c a chương:
1.1. Internet là gì? L ch s phát tri n Internet
1.2. World Wide Web (WWW) là gì? L ch s phát tri n WWW
1.3. S khác bi t gi a Net (m ng) và WWW
1.4. M ng n i b (Intranet) và M ng m r ng (Extranet)
1.5. M ng không dây, Bluetooth và Wi-Fi
1.1. Internet là gì? L ch s phát tri n Internet
Có nhi u cách nh nghĩa Internet. M t nh nghĩa ơn gi n v Internet như sau:
”Internet là m ng toàn c u c a các m ng k t n i các t ch c chính ph , các trư ng, các vi n
và các t ch c kinh doanh”. (Internet is the international computer network of networks that
connects government, academic and business institutions. –
www.media.ucsc.edu/glossary.html - Trư ng i h c California Santa Cruz, M )
L ch s phát tri n Internet
Năm 1969, m ng ARPAnet (ti n thân c a Internet) ư c phát minh b i các sinh viên các
trư ng ih c M . M ng có tên g i là ARPAnet vì ư c ARPA (the Advanced Research
Projects Agency - B ph n D án Nghiên c u Cao c p c a B Qu c Phòng M ) tài tr kinh
phí. M ng này ban u ư c phát tri n v i ý nh ph c v vi c chia s tài nguyên c a nhi u
máy tính, sau ó nó còn ư c dùng ph c v vi c liên l c, c th nh t là thư i n t (email).
M ng ARPAnet ư c v n hành trên nguyên t c không c n s i u khi n trung tâm (without
centralized control), cho phép nhi u ngư i g i và nh n thông tin cùng m t lúc thông qua cùng
m t ư ng d n (dây d n, như dây i n tho i). M ng ARPAnet dùng giao th c truy n thông
TCP (Transmission Control Protocol).
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 5
- Sau ó, các t ch c khác trên th gi i cũng b t u tri n khai các m ng n i b , m ng m
r ng, m ng liên t ch c (inter-organization network)... và nhi u chương trình ng d ng, giao
th c, thi t b m ng... ã xu t hi n. ARPA t n d ng phát minh IP (Internetworking Protocol –
giao th c liên m ng) t o thành giao th c TCP/IP - hi n nay ang s d ng cho Internet.
Ban u, Internet ch ư c s d ng trong các trư ng i h c, vi n nghiên c u, sau ó quân
ibt u chú tr ng s d ng Internet, và cu i cùng, chính ph (M ) cho phép s d ng
Internet vào m c ích thương m i. Ngay sau ó, vi c s d ng Internet ã bùng n trên kh p
các châu l c v i t c khác nhau.
1.2. World Wide Web (WWW) là gì? L ch s phát tri n
Có nhi u nh nghĩa khác nhau v WWW. Theo nh nghĩa c a Trư ng i h c Kansa, M :
“World Wide Web là t p h p nh ng văn b n trên t t c các máy tính k t n i v i nhau trên
toàn c u thông qua nh ng ư ng siêu k t n i có th click ư c. Ngư i s d ng ph i ch y
truy c p Web.” (World Wide Web is a collection of documents on
trình duy t Web
computers located throughout the world that are connected to each other by clickable
hyperlinks. You need to run a browser program to access the Web.)
WWW ư c phát minh sau Internet khá lâu. Năm 1990, Tim Berners-Lee c a CERN (the
European Laboratory for Particle Physics – Phòng nghiên c u V t lý H t nhân Châu Âu) phát
minh ra WWW và m t s giao th c truy n thông chính y u cho WWW, trong ó có HTTP
(Hyper-text Transfer Protocol – giao th c truy n siêu văn b n) và URL (Uniform Resource
Locator - a ch Internet).
Ngày 16 tháng 07 năm 2004 Tim Berners-Lee ư c N Hoàng Anh phong tư c Hi p Sĩ vì ã
có công l n trong vi c phát minh ra WWW và phát tri n Internet toàn c u.
Sau ó, các t ch c, cá nhân khác ti p t c phát minh ra nhi u ng d ng, giao th c cho WWW
v i các ngôn ng l p trình khác nhau, chương trình, trình duy t trên các h i u hành khác
nhau v.v... T t c làm nên WWW phong phú như ngày nay.
1.3. S khác bi t gi a Net (m ng) và WWW
Internet (hay m ng) là m ng c a các m ng (network of networks). Internet bao g m các máy
tính, dây cáp, và các thi t b m ng. M ng ph c v vi c truy n t i d li u v i các thi t b ph n
c ng (máy tính, máy ch - server, hub, switch, backbone - nh ng thu t ng dùng trong m ng,
ch các thi t b ph n c ng c a m ng) và các giao th c truy n (HTTP, FTP – File Transfer
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 6
- Protocol – Giao th c truy n file, TCP/IP, WAP – Wireless Application Protocol – Giao th c
ng d ng không dây, v.v...) và các ng d ng khác (email, telnet, chat, v.v...).
Trong khi ó, WWW (World Wide Web hay g i t t là Web) là m t d ng ng d ng ph bi n
c a Internet. Web cho phép ngư i s d ng tìm ki m thông tin, d ch v khi k t n i Internet.
Ngư i s d ng Web cũng có th ăng t i thông tin cho b t kỳ ai (có k t n i Internet) truy c p
t b t kỳ nơi nào trên th gi i.
1.4. M ng n i b (Intranet) và M ng m r ng (Extranet)
M ng n i b (Intranet) là m ng dùng trong n i b t ch c, cũng dùng giao th c TCP/IP c a
Internet. Thông thư ng, ch nh ng ai ư c cho phép (nhân viên trong t ch c) m i ư c
quy n truy c p m ng n i b này. M ng n i b thư ng ư c s d ng lưu thông tin, chia s
file, cung c p thông tin dùng chung cho toàn t ch c như chính sách, thông báo... Nh ng
thông tin này có th hi n th gi ng như m t website trên Internet, tuy nhiên, ch nh ng ai
ư c cho quy n truy c p m i có th truy c p ư c.
Trong khái ni m m ng n i b , có các khái ni m LAN (Local Area Network - m ng c c b
trong m t ph m vi v t lý gi i h n), WAN (Wide Area Network - m ng trên di n tích r ng).
M ng m r ng (Extranet) là m ng n i b nhưng cho phép m t s i tư ng ngoài t ch c
truy c p v i nhi u m c phân quy n khác nhau. M ng m r ng giúp t ch c liên h v i i
tác ti n l i, nhanh chóng, kinh t hơn. Ví d nhà cung c p nguyên v t li u cho công ty A có
th truy c p vào Extranet c a công ty A bi t m c t n kho nguyên v t li u và bi t lúc nào
c n cung c p thêm, do ó, công ty A ti t ki m ư c nhân l c qu n lý ph n vi c này, và các
thông tin mua hàng cũng ư c t ng ghi nh n, ti t ki m nhân l c nh p li u và tránh sai sót
khi nh p li u.
1.5. M ng không dây, Bluetooth và Wi-Fi
M ng không dây (wireless network), như tên g i c a nó, là m ng truy n thông không có dây
k t n i gi a các thi t b . Công ngh không dây d a trên t n s sóng radio. Các thi t b không
dây có c i m là “di ng”, t c ngư i s d ng có th s d ng chúng b t kỳ nơi nào.
Bluetooth là công ngh không dây cho phép truy n d li u, ti ng nói gi a các thi t b không
dây trong ph m vi nh v i t c cao. Bluetooth ư c “thai nghén” b i Ericsson năm 1994.
n năm 1998, nhóm Bluetooth Special Interest ư c hình thành, ban u g m Ericsson,
IBM, Intel, Toshiba và Nokia, phát tri n chu n công ngh và kh năng dùng Bluetooth trên
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 7
- nhi u lo i thi t b không dây khác nhau. Hi n có hơn 2000 công ty h tr chu n và thi t b
Bluetooth.
Bluetooth có kh năng truy n n 1 Mbps (mega bit trên giây) gi a các thi t b không dây
trong ph m vi t i a 10 mét. Công ngh Bluetooth không tiêu t n nhi u năng lư ng, nên phù
h p v i các thi t b không dây dùng pin. Bluetooth cũng ư c dùng k t n i các thi t b
không dây trong văn phòng như các máy tính trong m ng không dây, chu t hay bàn phím
không dây v i máy tính, máy tính và máy in... mà không c n dây cáp. Bluetooth dùng sóng
radio v i t n s ph bi n trên toàn c u, do ó, có tính tương thích trên toàn c u.
Wi-Fi là công ngh không dây băng thông r ng v i kh năng truy n d li u g p 10 l n c a
Bluetooth. Nh ng s n ph m ư c ch ng nh n là Wi-Fi có th ho t ng tương tác v i nhau
b t k chúng ư c s n xu t b i nhà s n xu t nào. Wi-Fi cho phép truy n d li u trong 100
mét và lên ntc truy n 11 Mbps, r t lý tư ng cho vi c truy c p Internet t thi t b
không dây.
So sánh gi a Bluetooth và Wi-Fi:
c tính Bluetooth Wi-Fi
T n s sóng 2,4 GHz 2,4 GHz
Ph m vi 10 mét 100 mét
Tc truy n 1 Mbps 11 Mbps
Tiêu th năng lư ng Th p Va
Thi t b ch y u i n tho i di ng, PDA (thi t b Máy tính xách tay, máy tính
k thu t s h tr cá nhân) bàn, máy ch ...
i tư ng s d ng Du khách, nhân viên văn phòng... Công ty, trư ng i h c, h i
ch y u ngh ...
B ng 1.1: So sánh gi a Bluetooth và Wi-Fi.
Ngu n: Edwin S. Soriano. Nets, Webs and The Information Infrastructure
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 8
- Tóm t t chương:
- Ti n thân c a Internet là ARPAnet, ư c phát minh năm 1969.
Internet là m ng toàn c u c a các m ng.
-
- WWW ư c phát minh b i Tim Berners-Lee, ngư i Anh, vào năm 1990.
World Wide Web là t p h p nh ng văn b n trên t t c các máy tính k t n i v i nhau
-
trên toàn c u thông qua nh ng ư ng siêu k t n i có th click ư c. Ngư i s d ng
ph i ch y trình duy t Web truy c p Web.
M ng n i b (Intranet) là m ng dùng trong n i b t ch c, dùng giao th c TCP/IP c a
-
Internet.
M ng m r ng (Extranet) là m ng n i b nhưng cho phép m t s
- i tư ng ngoài t
ch c truy c p v i nhi u m c phân quy n khác nhau.
M ng không dây (wireless network) là m ng truy n thông không có dây k t n i gi a
-
các thi t b . Công ngh không dây d a trên t n s sóng radio.
Bluetooth là công ngh không dây cho phép truy n d li u, ti ng nói gi a các thi t b
-
không dây trong ph m vi t i a 10 mét v i t c cao nh t là 1 Mbps.
Wi-Fi là công ngh không dây băng thông r ng v i kh năng truy n d li u g p 10 l n
-
c a Bluetooth (t c t i a 11 Mbps v i kho ng cách t i a 100 mét).
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 9
- CHƯƠNG 2
KI N TH C CHUNG V THƯƠNG M I I N T
Trong chương này c gi s n m ư c nh ng thông tin, ki n th c chung nh t v TM T như:
nh nghĩa TM T, l ch s phát tri n TM T, nh hư ng và l i ích c a TM T lên vi c kinh
doanh, nh ng quan ni m sai l m v TM T doanh nghi p hay m c ph i. c gi cũng s n m
ư c tình hình TM T trên th gi i và Vi t Nam hi n nay, ti m năng, xu hư ng TM T
Vi t Nam, chi n lư c áp d ng TM T cho doanh nghi p Vi t Nam t ây n năm 2010. c
gi cũng s hi u ư c s khác bi t gi a e-Business và TM T (e-Commerce).
N i dung c a chương:
2.1. Thương m i i n t là gì? L ch s phát tri n TM T
2.2. TM T làm thay i vi c kinh doanh trên th gi i như th nào?
2.3. Các c p phát tri n c a TM T
2.4. L i ích Thương m i i n t mang l i cho doanh nghi p
2.5. Nh ng quan ni m sai l m trong TM T
2.6. So sánh e-Business và TM T
2.7. Th c tr ng TM T trên th gi i
2.8. Th c tr ng TM T Vi t Nam
2.9. Doanh nghi p VN và chi n lư c áp d ng TM T trong 2006 - 2010
2.10. Ti m năng, xu hư ng phát tri n TM T Vi t Nam
2.1. Thương m i i n t là gì? L ch s phát tri n
TM T là m t khái ni m chưa ư c nhi u doanh nhân Vi t Nam hi u chính xác. as
doanh nhân nghĩ r ng TM T ph i là mua bán, thanh toán qua m ng. Nh n nh trên không
hoàn toàn úng. Có nhi u nh nghĩa khác nhau v TM T, tác gi nh nghĩa ng n g n như
sau “TM T là vi c th c hi n các ho t ng thương m i d a trên các công c i nt , c
bi t là Internet và WWW.”
Các ho t ng thương m i bao g m marketing, h tr khách hàng, cung c p thông tin, mua-
bán, thanh toán... Không c n ph i th c hi n toàn b các ho t ng thương m i d a trên các
công c i n t m i là áp d ng TM T, doanh nghi p có th t n d ng TM T ph c v m t hay
nhi u ho t ng thương m i c a mình mang l i hi u qu kinh t . TM T nên ư c xem là
tăng hi u qu kinh doanh.
m t công c b sung cho thương m i truy n th ng
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 10
- Các khái ni m B2B, B2C, C2C
TM T ư c phân chia thành m t s lo i như B2B, B2C, C2C d a trên thành ph n tham gia
ho t ng thương m i, c th :
- B2B (Business-to-Business): thành ph n tham gia ho t ng thương m i là các doanh
nghi p, t c ngư i mua và ngư i bán u là doanh nghi p.
- B2C (Business-to-Consumer): thành ph n tham gia ho t ng thương m i g m ngư i
bán là doanh nghi p và ngư i mua là ngư i tiêu dùng.
- C2C (Consumer-to-Consumer): thành ph n tham gia ho t ng thương m i là các cá
nhân, t c ngư i mua và ngư i bán u là cá nhân.
L ch s phát tri n TM T
T khi Tim Berners-Lee phát minh ra WWW vào năm 1990, các t ch c, cá nhân ã tích c c
khai thác, phát tri n thêm WWW, trong ó có các doanh nghi p M . Các doanh nghi p nh n
th y WWW giúp h r t nhi u trong vi c trưng bày, cung c p, chia s thông tin, liên l c v i
i tác... m t cách nhanh chóng, ti n l i, kinh t . T ó, doanh nghi p, cá nhân trên toàn c u
ã tích c c khai thác th m nh c a Internet, WWW ph c v vi c kinh doanh, hình thành
nên khái ni m TM T.
2.2. TM T làm thay i vi c kinh doanh trên th gi i như th nào?
V i Internet và TM T, vi c kinh doanh trên th gi i theo cách th c truy n th ng bao i nay
ã ít nhi u b thay i, c th như:
- Ngư i mua nay có th mua d dàng, ti n l i hơn, v i giá th p hơn, có th so sánh giá
c m t cách nhanh chóng, và mua t b t kỳ nhà cung c p nào trên kh p th gi i, c
bi t là khi mua s n ph m i n t download ư c (downloadable electronic products)
hay d ch v cung c p qua m ng.
- Internet t o i u ki n cho doanh nghi p duy trì m i quan h m t- n-m t (one-to-one)
v i s lư ng khách hàng r t l n mà không ph i t n nhi u nhân l c và chi phí.
- Ngư i mua có th tìm hi u, nghiên c u các thông s v s n ph m, d ch v kèm theo...
qua m ng trư c khi quy t nh mua.
- Ngư i mua có th d dàng ưa ra nh ng yêu c u c bi t c a riêng mình nhà cung
c p áp ng, ví d như mua CD ch n các bài hát ưa thích, mua n trang t thi t k
ki u, mua máy tính theo c u hình riêng...
- Ngư i mua có th ư c hư ng l i t vi c doanh nghi p c t chi phí dành cho qu ng
cáo trên các phương ti n truy n thông, thay vào ó, gi m giá hay khuy n mãi tr c ti p
cho ngư i mua qua m ng Internet.
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 11
- - Ngư i mua có th tham gia u giá trên ph m vi toàn c u.
- Ngư i mua có th cùng nhau tham gia mua m t món hàng nào ó v i s lư ng l n
ư c hư ng ưu ãi gi m giá khi mua nhi u.
- Doanh nghi p có th tương tác, tìm khách hàng nhanh chóng hơn, ti n l i hơn, v i chi
phí r t th p hơn trong thương m i truy n th ng.
- Nh ng trung gian trên Internet cung c p thông tin h u ích, l i ích kinh t (gi m giá,
ch n l a giá t t nh t...) cho ngư i mua hơn là nh ng trung gian trong thương m i
truy n th ng.
- C nh tranh toàn c u và s ti n l i trong vi c so sánh giá c khi n cho nh ng ngư i
bán l ph i hư ng chênh l ch giá ít hơn.
- TM T t o i u ki n cho doanh nghi p nh , doanh nghi p các nư c ang phát tri n
có th c nh tranh v i các doanh nghi p l n.
- Nhà cung c p hàng hóa trên m ng có th dùng chương trình gi i thi u t ng nh ng
m t hàng khác hay m t hàng liên quan cho khách hàng c a mình, d a trên nh ng
thông tin ã thu th p ư c v thói quen mua s m, món hàng ã mua... c a khách hàng.
- Ngành ngân hàng, giáo d c, tư v n, thi t k , marketing và nh ng d ch v tương t ã,
ang và s thay i r t nhi u v ch t lư ng d ch v , cách th c ph c v khách hàng d a
vào Internet và TM T.
- Internet giúp gi m chi phí cho các ho t ng thương m i như thông tin liên l c,
marketing, tài li u, nhân s , m t b ng...
- Liên l c gi a i tác các qu c gia khác nhau s nhanh chóng, kinh t hơn nhi u.
- Mô hình c ng tác (affiliate) tương t vi c hư ng hoa h ng khi gi i thi u khách hàng
ang bùng n . Ví d Amazon.com có chương trình hoa h ng cho các website nào d n
ư c khách hàng n website Amazon.com và mua hàng, m c hoa h ng t 5% n
15% giá tr ơn hàng.
Tóm l i:
- V i Internet, TM T, quy n c a ngư i mua ư c gia tăng áng k : ch n l a hàng hóa,
tham kh o thông tin, kh o sát giá, mua t b t kỳ nhà cung c p nào trên m ng Internet,
yêu c u c bi t theo s thích cá nhân, mua r hơn, chính sách tr l i hàng n u không
hài lòng...
- V i Internet, TM T, doanh nghi p (ngư i bán) ph i c nh tranh nhi u hơn, n l c
ph c v khách hàng t t hơn, l i nhu n trên món hàng ít hơn, song, ph c v th trư ng
l n hơn, ti t ki m ư c nhi u chi phí kinh doanh hơn.
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 12
- 2.3. Các c p phát tri n c a TM T
TM T ư c chia ra thành nhi u c p phát tri n. Xin gi i thi u 02 cách phân chia sau:
Cách phân chia th nh t: 6 c p phát tri n TM T
Cp 1 - hi n di n trên m ng: doanh nghi p có website trên m ng. mc này,
•
website r t ơn gi n, ch là cung c p m t thông tin v doanh nghi p và s n ph m mà
không có các ch c năng ph c t p khác.
Cp 2 – có website chuyên nghi p: website c a doanh nghi p có c u trúc ph c
•
t p hơn, có nhi u ch c năng tương tác v i ngư i xem, h tr ngư i xem, ngư i xem
có th liên l c v i doanh nghi p m t cách thu n ti n.
Cp 3 - chu n b TM T: doanh nghi p b t u tri n khai bán hàng hay d ch v
•
qua m ng. Tuy nhiên, doanh nghi p chưa có h th ng cơ s d li u n i b ph c v
các giao d ch trên m ng. Các giao d ch còn ch m và không an toàn.
Cp 4 – áp d ng TM T: website c a DN liên k t tr c ti p v i d li u trong m ng
•
n i b c a DN, m i ho t ng truy n d li u ư c t ng hóa, h n ch s can thi p
c a con ngư i và vì th làm gi m áng k chi phí ho t ng và tăng hi u qu .
Cp 5 - TM T không dây: doanh nghi p áp d ng TM T trên các thi t b không
•
dây như i n tho i di ng, Palm (máy tính b túi) v.v… s d ng giao th c truy n
không dây WAP (Wireless Application Protocal).
Cp 6 - c th gi i trong m t máy tính: ch v i m t thi t b i n t , ngư i ta có
•
th truy c p vào m t ngu n thông tin kh ng l , m i lúc, m i nơi và m i lo i thông tin
(hình nh, âm thanh, phim, v.v…) và th c hi n các lo i giao d ch.
Cách phân chia th hai: 3 c p phát tri n TM T
Cp 1 – thương m i thông tin (i-commerce, i=information: thông tin): doanh
•
nghi p có website trên m ng cung c p thông tin v s n ph m, d ch v ... Các ho t
ng mua bán v n th c hi n theo cách truy n th ng.
Cp 2 – thương m i giao d ch (t-commerce, t=transaction: giao d ch): doanh
•
nghi p cho phép th c hi n giao d ch t hàng, mua hàng qua website trên m ng, có
th bao g m c thanh toán tr c tuy n.
Cp 3 – thương m i tích h p (c-business, c=colaborating, connecting: tích h p,
•
k t n i): website c a doanh nghi p liên k t tr c ti p v i d li u trong m ng n i b c a
doanh nghi p, m i ho t ng truy n d li u ư c t ng hóa, h n ch s can thi p
c a con ngư i và vì th làm gi m áng k chi phí ho t ng và tăng hi u qu .
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 13
- 2.4. L i ích Thương m i i n t mang l i cho doanh nghi p
TM T nên ư c xem là m t công c h tr thương m i truy n th ng trong b i c nh Vi t
Nam hi n nay. Bên dư i là nh ng l i ích TM T mang l i cho doanh nghi p:
Qu ng bá thông tin và ti p th cho th trư ng toàn c u v i chi phí c c th p: ch
-
v i t vài ch c n vài trăm nghìn ng m i tháng, doanh nghi p có th ưa thông tin
qu ng bá n v i ngư i xem trên kh p th gi i. ây là i u mà ch có TM T làm
ư c cho doanh nghi p. Chi phí cho website c a doanh nghi p m i tháng ư c tính
(kinh t nh t) là: 50.000 ng chi phí lưu tr tr c tuy n (hosting), vài trăm nghìn ng
cho chi phí qu ng cáo trên m ng ( ây ch là chi phí t i thi u cho website c a doanh
nghi p). Doanh nghi p s thu ư c hi u qu qu ng bá cao hơn n u u tư chi phí, th i
gian, nhân l c nhi u hơn cho vi c marketing qua m ng.
D ch v t t hơn cho khách hàng: v i TM T, doanh nghi p có th cung c p
-
catalogue, brochure, thông tin, b ng báo giá cho i tư ng khách hàng m t cách c c
kỳ nhanh chóng, doanh nghi p có th t o i u ki n cho khách hàng ch n mua hàng
tr c ti p t trên m ng v.v… TM T mang l i cho doanh nghi p các công c làm hài
lòng khách hàng, b i trong th i i ngày nay, ch t lư ng d ch v , thái và t c
ph c v là nh ng y u t r t quan tr ng trong vi c tìm và gi khách hàng.
Tăng doanh thu: v i TM T,
- i tư ng khách hàng c a doanh nghi p gi ây không
còn b gi i h n v m t a lý. Doanh nghi p không ch có th bán hàng cho cư dân
trong a phương, mà còn có th bán hàng trong toàn b Vi t Nam ho c bán ra toàn
c u. Doanh nghi p không ng i ch khách hàng t tìm n mà tích c c và ch ng i
tìm khách hàng cho mình. Vì th , s lư ng khách hàng c a doanh nghi p s tăng lên
áng k d n n tăng doanh thu. Tuy nhiên, lưu ý r ng ch t lư ng và giá c s n ph m
hay d ch v c a doanh nghi p ph i t t, c nh tranh, n u không, TM T không giúp
ư c cho doanh nghi p.
Gi m chi phí ho t ng: v i TM T, DN không ph i chi nhi u cho vi c thuê m t
-
b ng, ông o nhân viên ph c v , kho ch a... Ch c n kho ng 10 tri u ng xây d ng
m t website bán hàng qua m ng, sau ó chi phí v n hành và marketing website m i
tháng không quá m t tri u ng, DN ã có th bán hàng qua m ng. N u website c a
doanh nghi p ch trưng bày thông tin, hình nh s n ph m, DN ti t ki m ư c chi phí
in n brochure, catalogue và c chi phí g i bưu i n nh ng n ph m này. N u DN s n
xu t hàng xu t kh u, doanh nhân có th ng i nhà tìm ki m khách hàng qu c t qua
m ng. Doanh nghi p còn ti t ki m ư c chi phí trong vi c qu n lý d li u, qu n lý
m i quan h khách hàng (CRM – Customer Relationship Management) v.v...
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 14
- L i th c nh tranh: kinh doanh trên m ng là “sân chơi” cho s sáng t o, nơi ây,
-
doanh nhân tha h áp d ng nh ng ý tư ng hay nh t, m i nh t v d ch v h tr , chi n
lư c ti p th v.v… Khi các i th c nh tranh c a doanh nghi p u áp d ng TM T,
thì ph n th ng s thu c v ai sáng t o hay nh t t o ra nét c trưng riêng
(differentiation) cho doanh nghi p, s n ph m, d ch v c a mình có th thu hút và
gi ư c khách hàng.
2.5. Nh ng quan ni m sai l m trong TM T
Khi doanh nhân còn nh n nh chưa úng n v TM T thì TM T còn chưa ư c ng d ng
hi u qu ph c v vi c kinh doanh c a doanh nghi p. Các nh n nh sai ó g m:
- Tin r ng xây d ng website xong là s có khách hàng m t cách d dàng và nhanh
chóng: th c t doanh nghi p ph i u tư r t nhi u cho marketing, c p nh t thông tin
cho website, h tr khách hàng... có th tìm ư c khách hàng qua website.
- Tin r ng doanh nghi p có th dùng website qu ng bá s n ph m, thông tin nv i
m i ngư i trên kh p th gi i m t cách d dàng: th c t có hơn 8 t trang web v i hơn
40 tri u website trên Internet, n u doanh nghi p không u tư marketing website t t
thì xác su t ngư i xem t tìm ra website c a doanh nghi p s r t th p.
- Tin r ng website s thay th các công c , phương ti n marketing khác: th c t website
và TM T ch là công c h tr cho các công c s n có trong thương m i truy n th ng.
- Không chú tr ng và hi u bi t úng n v thi t k , giao di n, ch c năng... c a
website: th c t website hi u qu ph i là website d s d ng, có các ch c năng c n
thi t h tr cho ngư i xem, t c t i v nhanh, không quá nhi u màu s c, hi u ng...
- Không chú tr ng nh ng thông tin thuy t ph c ngư i xem ra quy t nh mua hàng. Hãy
tr l i câu h i “T i sao b n nên mua hàng c a chúng tôi?” nêu ra ư c nh ng l i
th c a s n ph m hay d ch v c a doanh nghi p so v i c a i th c nh tranh.
- Không c p nh t thông tin thư ng xuyên.
- Tin r ng website p v m thu t s mang l i nhi u khách hàng. Th c t nh ng
website n i ti ng trên th gi i v doanh s bán u là nh ng website ư c thi t k r t
ơn gi n v m thu t, quan tr ng là b trí thông tin sao cho ngư i xem d dàng tìm
ư c i u h mu n m t cách nhanh nh t và cung c p ch c năng áp ng nhu c u
c a ngư i xem.
- Không có thói quen tr l i ngay nh ng email h i thông tin c a ngư i xem. Như th s
làm khách hàng ti m năng có n tư ng không t t v tính chuyên nghi p c a doanh
nghi p và s yh n v i nhà cung c p khác. Lu t “b t thành văn” trong TM T là
doanh nghi p nên tr l i m i email c a ngư i xem trong vòng 48 gi .
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 15
- - Không quan tâm n r i ro trong thanh toán qua m ng. Th c t , theo lu t chung c a
TM T th gi i, n u có r i ro trong thanh toán qua m ng, ngư i bán s là ngư i ch u
m i thi t h i. (Xem thêm trong chương 5)
- Áp d ng r p khuôn nh ng mô hình TM T ã có: th c t không có cách t t nh t áp
d ng TM T cho t t c các doanh nghi p. Doanh nghi p ph i d a trên c tính riêng
mình t o ra m t mô hình TM T phù h p cho riêng doanh nghi p. Lưu ý: chìa khóa
thành công trong TM T n m c m t “t o nét c trưng riêng” (differentiation).
- Không quan tâm úng m c v c nh tranh trong TM T: doanh nghi p có th áp d ng
TM T thì i th c nh tranh cũng có th áp d ng TM T. Chi phí tri n khai TM T là
r t th p nên h u như ai cũng có th áp d ng TM T, d n n c nh tranh gay g t trong
lĩnh v c này. Vì th , thành công, doanh nghi p ph i bi t cách u tư: r t quan tâm
n ti p th qua m ng (Internet Marketing hay e-marketing), ti n ích và ch t lư ng
ph c v khách hàng, t o nét c trưng cho riêng mình.
- Không quan tâm n công ngh m i: công ngh thông tin là lĩnh v c mà s l c h u
công ngh di n ra r t nhanh. TM T là m t lo i hình kinh doanh d a trên s phát tri n
c a công ngh thông tin, do ó, t c i m i cũng di n ra nhanh, òi h i doanh
nghi p tham gia TM T ph i luôn i m i: i m i công ngh , i m i phương th c
kinh doanh, i m i tư duy, i m i cung cách qu n lý v.v…
2.6. So sánh e-Business và TM T
Ph n này là m t ph n b sung ki n th c cho c gi vì ít nhi u liên quan n TM T. Khái
ni m e-business cũng ít khi ư c nh nghĩa chính xác. Có nhi u nh nghĩa v e-business.
Theo nh nghĩa c a công ty ICONI c a Anh như sau: “e-Business có hai ý nghĩa. Th nh t:
ch m t công ty ư c thành l p ch kinh doanh trên m ng. Th hai: ch m t công ty i n t
c a Internet.”
hóa các ho t ng ch c năng bên trong công ty dùng các công ngh
(“Definition: e-Business can mean two things. Firstly if a company is set up and deals solely
online it is said to be an e-Business. Or for established companies e-Business means
transforming internal processes using Internet technologies” - www.iconi.co.uk/default.asp).
Mt nh nghĩa khác: “e-Business là h th ng hay ng d ng thông tin ph c v và làm tăng
hi u qu các ho t ng kinh doanh. Ngày nay vi c i n t hóa này ch y u dùng các công
ngh web.” (“Electronic business is any information system or application that empowers
business processes. Today this is mostly done with web technologies” -
www.en.wikipedia.org/wiki/E-business)
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 16
- Như v y, có hai cách hi u v e-business: t m d ch ti ng Vi t là:
Kinh doanh i n t : công ty ư c thành l p ch
- kinh doanh trên m ng.
Doanh nghi p i n t : công ty i n t hóa các ho t
- ng ch c năng bên trong công
ty dùng các công ngh c a Internet.
Trong quy n sách này, khái ni m e-business ư c c p là khái ni m Doanh nghi p i n t .
Doanh nghi p ng d ng e-business ph c v vi c liên k t t ng gi a các phòng ban ch c
năng trong doanh nghi p và liên k t v i các i tác như nhà cung c p, khách hàng v.v... m t
cách ti n l i và hi u qu . e-Business truy n d li u qua Internet, m ng n i b hay m ng m
r ng.
Hình 2.1: mô hình ví d v e-Business.
Gi i thích mô hình:
e-Business “r ng” hơn e-Commerce (TM T). e-Business bao ph các quá trình ho t ng
trong doanh nghi p như: mua hàng qua m ng i n t (e-procurement, e-purchasing), qu n lý
dây chuy n cung c p nguyên v t li u, x lý ơn hàng b ng chương trình i n t , ph c v
khách hàng và giao d ch v i i tác qua các công c i n t , chia s d li u thông tin gi a các
b ph n ch c năng trong doanh nghi p v.v...
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 17
- e-Business là m t h th ng thông tin g m nhi u module (ph n) như:
- HRM (Human Resource Management - Qu n lý Nhân s ): dành cho phòng Nhân s
- ERP (Enterprise Resource Planning - Ho ch nh Tài nguyên Doanh nghi p), MRP
(Material Reqirements Planning - Ho ch nh Nhu c u V t li u): dành cho b ph n
s n xu t
- CRM (Customer Relationship Management – Qu n lý M i quan h Khách hàng),
Sales Management (Qu n lý Bán hàng): dành cho b ph n kinh doanh, bán hàng, h
tr khách hàng...
- Document Management (qu n lý thông tin, văn b n): dùng cho các b ph n chia s
văn b n
bao chung quanh m t cơ s d li u chung (Database) v i chương trình EAI (Enterprise
Application Integration – Tích h p các ng d ng trong doanh nghi p).
Tùy theo nhu c u và kh năng c a doanh nghi p, doanh nghi p có th ng d ng t ng module
cho t ng giai o n.
Trong khi khái ni m TM T ch bao g m vi c th c hi n các giao d ch thương m i d a trên
các công c i n t , g m các ho t ng bán hàng, marketing, ph c v khách hàng, qu n lý
m i quan h khách hàng...
2.7. Th c tr ng TM T trên th gi i
Trên Internet hi n có hơn 8 t trang web (theo ghi nh n c a Google) v i hơn 40 tri u tên mi n
website ang ho t ng (theo ghi nh n c a Whois). (s li u c p nh t gi a năm 2005). Theo
Internet World Stats, năm 2004, s ngư i truy c p Internet trên toàn c u là hơn 800 tri u
ngư i, chi m t l 12,7% dân s . T l này không u nhau các châu l c. B ng sau cung
c p s li u th ng kê v s ngư i s d ng Internet các châu l c, t l ph n trăm ngư i truy
c p Internet so v i t ng dân s ...
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 18
- % tăng
S ngư i truy trư ng so Chi m t l % so v i
Châu l c
c p Internet v i năm % dân s toàn c u
2000
Châu Phi 12.937.100 186,6 % 1,4 % 1,6 %
Châu Á 257.898.314 125,6 % 7,1 % 31,7 %
Châu Âu 230.886.424 124,0 % 31,6 % 28,4 %
Trung ông 17.325.900 227,8 % 6,7 % 2,1 %
B cM 222.165.659 105,5 % 68,3 % 27,3 %
M Latin 55.930.974 209,5 % 10,3 % 6,9 %
Châu i
15.787.221 107,2 % 48,5 % 1,9 %
Dương
Toàn c u 812.931.592 125,2 % 12,7 % 100,0 %
B ng 2.1: Th ng kê s ngư i truy c p Internet trên toàn c u năm 2004 theo châu l c.
Ngu n: Internet World Stats
Theo th ng kê và ư c tính c a Forrester Research, doanh s TM T toàn c u (B2B và B2C)
năm 2004 là 6,75 nghìn t dollar M , trong ó phân b như sau:
Châu l c Doanh s (nghìn t dollar) % so v i toàn c u
B cM 3,5 51,9
Châu Á – Thái Bình Dương 1,6 23,7
Tây Âu 1,5 22,2
M Latin 0,08 1,2
Còn l i 0,07 1,0
T ng c ng 6,75 100,0%
B ng 2.2: Doanh s TM T toàn c u năm 2004 (B2B+B2C) phân theo châu l c.
Ngu n: Forrester Research
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 19
- th y ư c s tăng trư ng doanh s TM T toàn c u theo các năm, b ng sau minh h a
doanh s B2B toàn c u t năm 2000 n 2005 (ư c tính):
Năm Doanh s (dollar M )
2000 $433 t
2001 $919 t
2002 $1,9 nghìn t
2003 $3,6 nghìn t
2004 $6,0 nghìn t
2005 $8,5 nghìn t
B ng 2.3: Doanh s B2B toàn c u t năm 2000 – 2005
Ngu n: Gartner Group
i v i th trư ng M - nơi sinh ra TM T và cũng là nơi TM T phát tri n m nh m nh t,
doanh s bán l qua m ng t năm 2002 n 2006 ư c th ng kê và ư c tính như sau:
Năm T USD
2002 47.8
2003 63.9
2004 82.9
2005 104.4
2006 130.3
B ng 2.4: doanh s bán l qua m ng M t năm 2002 n 2006
Ngu n: Gartner Group
Trong ó các s n ph m bán ch y nh t qua m ng như sau:
Sách 42% Quà t ng 24%
CD/DVD/Video 38% Ph n c ng máy tính 18%
Khác 37% D ch v gi i trí 17%
Ph n m m máy tính 29% V t d ng trong nhà 16%
D ch v du l ch 28% T p hóa, thu c 13%
Qu n áo, v i s i 27%
(Ngu n: ACNielsen)
Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 20
nguon tai.lieu . vn