- Trang Chủ
- Quy hoạch - Đô thị
- Bài học kinh nghiệm trong quản lý thoát nước nhằm giảm thiểu ngập úng thích ứng với biến đổi khí hậu tại một số đô thị trên thế giới
Xem mẫu
- QUY HOAÏCH
& TAÙC GIAÛ
BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM TRONG QUAÛN LYÙ THOAÙT NÖÔÙC
NHAÈM GIAÛM THIEÅU NGAÄP UÙNG THÍCH ÖÙNG VÔÙI BIEÁN ÑOÅI KHÍ HAÄU
TAÏI MOÄT SOÁ ÑOÂ THÒ TREÂN THEÁ GIÔÙI
ThS. NGOÂ HUY THANH
Vieän Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân quoác gia
Q uaûn lyù heä thoáng thoaùt nöôùc nhaèm giaûm thieåu ngaäp uùng thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu ñaõ vaø ñang
ñöôïc trieån khai taïi raát nhieàu ñoâ thò treân theá giôùi. Giaûi quyeát vaán ñeà naøy khoâng chæ taùc ñoäng cuïc boä
ñeán rieâng ngaønh quy hoaïch, xaây döïng maø coøn goùp phaàn naâng cao chaát löôïng phuïc vuï cuûa heä
thoáng tieän ích ñoâ thò, ñôøi soáng ngöôøi daân, giuùp thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån maïnh meõ. Ñeå töøng böôùc naâng
cao chaát löôïng quaûn lyù quy hoaïch heä thoáng thoaùt nöôùc noùi chung vaø heä thoáng thoaùt nöôùc maët noùi rieâng, caàn
ñuùc ruùt, hoïc hoûi nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm quyù baùu cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi.
Môû ñaàu
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, heä thoáng cô sôû haï taàng ñang ñöôïc ñaàu
tö phaùt trieån caû veà soá löôïng, chaát löôïng vaø quy moâ. Tuy nhieân caùc ñoâ thò ven bieån, ñaëc bieät laø vuøng duyeân
haûi Baéc Boä cuõng ñang phaûi chòu caùc taùc ñoäng baát lôïi töø bieán ñoåi khí haäu nhö möa, baõo, nöôùc bieån daâng vaø
toå hôïp möa, baõo keát hôïp luõ treân soâng vaø trieàu cöôøng daãn ñeán tình traïng ngaäp uùng ngaøy caøng dieãn ra thöôøng
xuyeân hôn. Coâng taùc quaûn lyù quy hoaïch thoaùt nöôùc ñang gaëp nhieàu khoù khaên haïn cheá, chöa coù phöông
aùn giaûi quyeát ngaäp uùng hieäu quaû daãn ñeán nhöõng thieät haïi lôùn khoâng ñaùng coù.
Taïi caùc nöôùc treân theá giôùi, vieäc kieåm soaùt ngaäp uùng ñöôïc loàng gheùp trong quy hoaïch, xaây döïng vaø quaûn
lyù töø raát sôùm, ñeán nay ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh coâng nhaát ñònh. Ñeå duy trì vaø phaùt trieån heä thoáng naøy,
chính quyeàn caùc nöôùc cuõng nhö töøng ñoâ thò ñaõ xaây döïng caùc cô cheá, chính saùch, chieán löôïc, keá hoaïch…
ñeå quaûn lyù moät caùch ñoàng boä vaø khoa hoïc. Ñaây chính laø nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm quyù baùu caàn hoïc hoûi
ñeå aùp duïng vaøo ñieàu kieän phaùt trieån thöïc teá cuûa Vieät Nam.
78 SË 94 . 2018
- Q u y h oπch & t ∏c gi ∂
Kinh nghieäm cuûa Bangkok, Thaùi
Lan - Trung taâm kieåm soaùt ngaäp
Bangkok, thuû ñoâ cuûa Thaùi Lan, vôùi hôn
1.000 keânh raïch vaø daân soá khoaûng 10 trieäu
ngöôøi. Vò trí naèm trong vuøng ñoàng baèng
ngaäp cuûa soâng Chao Phraya. Khí haäu gioù
muøa mang ñeán löôïng möa 1.200-1.400mm
moãi naêm. Hieän töôïng ngaäp luït xaûy ra thöôøng
xuyeân hôn trong nhöõng thaäp kyû gaàn ñaây, luõ
luït nghieâm troïng ñaõ dieãn ra vaøo caùc naêm
1978, 1980, 1983, 1995 vaø 2006. Soâng
Chao Phraya chaïy doïc 1/3 ñaát nöôùc mang
theo moät löôïng nöôùc raát lôùn töø phía ñoâng
qua Bangkok, ñaây laø nguyeân nhaân daãn tôùi
ngaäp luït cho ñoâ thò. Ngoaøi ra thuûy trieàu cao
töø vònh Thaùi Lan trong thaùng 12 coù theå laøm
traàm troïng theâm tình hình ngaäp uùng ôû moät
soá khu vöïc thaáp cuûa Bangkok.
Naêm 2005, Thaùi Lan ñaõ phaùt trieån heä thoáng
döï baùo vaø quaûn lyù ngaäp uùng cho phía ñoâng
Bangkok. Heä thoáng bao goàm 4 heä thoáng con:
a. Heä thoáng caûnh baùo möa (SCOUT): cung Hình 1: Baûn ñoà ngaäp thaønh phoá Bangkok
caáp döï baùo löôïng möa baèng caùch söû duïng
thoâng tin töø heä thoáng thôøi tieát theo doõi qua
veä tinh. Heä thoáng döï baùo tröôùc 3 giôø, keát quaû
phaân tích töø maùy tính ñöôïc döï baùo thoâng qua
heä thoáng NWP taïi Cuïc Khí töôïng vaø ñöôïc söû
duïng ñeå döï baùo caùc traän möa tröôùc 6 giôø. Heä
thoáng naøy ñöôïc caäp nhaät 15 phuùt moät laàn vôùi
ñoä chính xaùc laø 65% löôïng möa tích luõy trong
voøng 3 giôø. Döõ lieäu ñaàu ra laø chuoãi döï baùo
löôïng möa treân heä thoáng nhaèm cung caáp ñaàu
vaøo cho vieäc chaïy moâ hình ngaäp uùng.
b. Moâ hình tính toaùn thuûy vaên (MIKE11):
ñöôïc söû duïng ñeå tính toaùn löu löôïng beà maët
trong maïng löôùi thoaùt nöôùc ñoâ thò. Phöông
phaùp thuûy vaên ñöôïc söû duïng ñeå moâ hình
hoùa doøng chaûy töø möa sau khi ñöôïc hieäu
chænh vaø xaùc minh vôùi soá lieäu hieän tröôøng.
Hình 2: Caùc böôùc xaây döïng keá hoaïch quaûn lyù ngaäp uùng taïi Bangkok
Caùc keát quaû do moâ hình naøy cung caáp bao
goàm chuoãi thôøi gian cho möïc nöôùc vaø löôïng möa vaø caùc döõ lieäu trong quaù khöù. Keát quaû ngöôøi duøng ñeå löïa choïn caùc keá hoaïch quaûn
nöôùc möa trong heä thoáng, doøng chaûy taïi ñöôïc xaây döïng vôùi caùc möùc ñoä döï kieán khaùc lyù khaùc nhau vaø coù ñöôïc keát quaû döï baùo
caùc keânh raïch ñöôïc tính toaùn vaø hieån thò nhau vaø löu tröõ trong cô sôû döõ lieäu nhaèm saün töông öùng.
thoâng qua heä thoáng thoâng tin ñòa lyù (GIS). saøng söû duïng trong caùc tình huoáng thöïc teá,
phuø hôïp vôùi caùc kòch baûn ñaõ ñöa ra.
c. Heä thoáng quaûn lyù ngaäp uùng: muïc tieâu
cuûa heä thoáng naøy laø cung caáp keá hoaïch vaän d. Heä thoáng hoã trôï ñöa ra quyeát ñònh (DSS):
haønh cho caùc ñoái töôïng trong heä thoáng thoaùt caùc phaàn meàm ñöôïc söû duïng ñeå tích hôïp
nöôùc nhö traïm bôm, maïng löôùi thu vaø chöùa vôùi caùc heä thoáng con vaø cung caáp thoâng tin
nöôùc möa... Heä thoáng moâ hình ngaäp uùng lieân laïc vôùi cô sôû döõ lieäu taïi Trung taâm kieåm
ñöôïc söû duïng ñeå moâ phoûng caùc ñieàu kieän soaùt ngaäp uùng. Caùc phöông tieän ñöôïc söû
thuûy löïc trong maïng löôùi thoaùt nöôùc. Kòch duïng bao goàm heä thoáng tin nhaén (SMS) vaø
baûn ñöôïc thieát laäp vôùi söï keát hôïp caùc yeáu toá dòch vuï tin nhaén ña phöông tieän (MSS). Heä
nhö bieán ñoåi cöôøng ñoä möa, phaân boá löôïng thoáng naøy ñöa ra nhöõng söï löïa choïn cho
SË 94 . 2018 79
- Quy h oπ c h & t∏ c gi ∂
Kinh nghieäm cuûa Anh vaø Wales – Quaûn lyù löôïng b. Vaán ñeà phaùp lyù
nöôùc chaûy beà maët Baûng 2: Raøo caûn veà phaùp lyù vaø giaûi phaùp
Thaùng 6 naêm 2008, chính phuû cuûa Anh vaø Wales xaùc ñònh vieäc
quaûn lyù löôïng nöôùc chaûy maët vaø ñeà xuaát caùc keá hoaïch lieân quan
tôùi quaûn lyù seõ giao cho chính quyeàn töøng ñòa phöông. 6 ñòa phöông
ñaàu tieân taïi Anh ñaõ ñöôïc löïa choïn nhaèm thöû nghieäm phaùt trieån keá
hoaïch naøy vaø baûn thaûo höôùng daãn quoác gia ñöôïc coâng boá vaøo
thaùng 4 naêm 2009. Cô quan veà moâi tröôøng seõ chòu traùch nhieäm bao
quaùt veà maët chính saùch vaø höôùng daãn veà caùc vaán ñeà lieân quan tôùi
ruûi ro trong ngaäp uùng cuõng nhö kieåm soaùt oâ nhieãm taïi caùc löu vöïc
trong ñoâ thò vaø taïi caùc löu vöïc soâng döôùi caùc quy ñònh cuûa UÛy ban
chi phoái ngaäp uùng EU. Trong khuoân khoå cuûa baøi baùo, taùc giaû seõ giôùi
thieäu moät soá raøo caûn, caùc giaûi phaùp cuøng caùc chuù thích coù lieân quan
ñaõ gaëp trong thöïc teá ñöôïc söû duïng ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà lieân
quan tôùi ngaäp uùng ñoâ thò taïi Anh vaø Wales.
a. Quaù trình toå chöùc
Baûng 1: Raøo caûn veà toå chöùc vaø giaûi phaùp
80 SË 94 . 2018
- c. Vaán ñeà kyõ thuaät
Baûng 3: Raøo caûn veà kyõ thuaät vaø giaûi phaùp
Keát luaän
Töø kinh nghieäm quaûn lyù taïi moät soá nöôùc,
coù theå ruùt ra moät soá baøi hoïc kinh nghieäm
aùp duïng phuø hôïp vôùi ñieàu kieän Vieät Nam
nhö sau:
■ ÖÙng duïng khoa hoïc coâng ngheä nhaèm xaây
döïng heä thoáng döï baùo vaø quaûn lyù ngaäp uùng
cho ñoâ thò. Loàng gheùp caùc kòch baûn bieán ñoåi
khí haäu nhö moät phaàn döõ lieäu ñaàu vaøo.
■ Phaân chia quyeàn quaûn lyù cuï theå theo
caùc caáp ñoä, töø trung öông ñeán ñòa phöông.
Theo caùc löu vöïc soâng vaø töøng löu vöïc nhoû
taïi caùc khu ñoâ thò. Naâng cao naêng löïc quaûn
lyù, chuyeân moân hoùa.
■ Söû duïng SUDS nhö moät giaûi phaùp giaûm
thieåu ngaäp uùng ñoâ thò.
■ Xaây döïng haønh lang phaùp lyù ñoàng boä coù
lieân quan ñeán heä thoáng thoaùt nöôùc maët, heä
thoáng thoaùt nöôùc möa ñoâ thò beàn vöõng.
■ Xaùc ñònh roõ nguoàn löïc thöïc hieän, ña daïng
hoùa caùc hình thöùc ñaàu tö ñaëc bieät laø PPP.
■ Quy hoaïch phaûi xaùc ñònh roõ traùch nhieäm,
keá hoaïch phoái hôïp giöõa caùc ñôn vò coù lieân
quan.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. J.B.Ellis & D.M.Revitt (2010), “The management of
urban surface water drainage in England and Wales”,
Water and Environment Journal, (soá 24), trang 1-8.
2. Zoran Vojinovic and Michael B.Abbott (2011),
Flood Risk and Social Justice, The Netherlands.
SË 94 . 2018 81
nguon tai.lieu . vn
