Xem mẫu
- Chương
Chương II
Mô hình phát triển đô thị
I. Lịch sử phát triển không
gian đô thị
- Nền văn minh Ai Cập – 2000 – 3000 BC
vă
Cuộc sống người dân trog thời kỳ này chủ yếu để phục vụ
ngư
cho các vì vua.
Ngư
Người dân (nô lệ và các thợ thủ công …) phải xây dựng
những kim tự tháp vĩ đại, những doanh trại khổng lồ, đại lộ
hoành tráng, những quảng trường đền đài to lớn, các đường
trư đường
phố được lát đá … khu vực hoàng gia với những sân trống
được
rộng được lát gạch sáng bóng, những bức tường bao che
được tư
được
được dựng lên quanh các thị trấn.
Các con đường nhỏ thoát nước, tường thành còn để chống lũ
đường nư tư
lụt
Không còn dấu tích của khu vực dân cư, thời gian đã cuốn
cư
trôi đi những ngôi làng lợp lá của người dân.
ngư
- Đô thị Hy lạp (5-8 BC)
(5
Thành phố như một mê
như
cung gồm những con đường
đường
ngoằn ngoèo không được lát
được
đá,
Nước sinh hoạt được lấy từ
được
giếng nước địa phương,
nư phương,
Nước thải được đổ trực tiếp
được
ra đường.
đường.
Có rất ít các công trình công
cộng.
Giữa thế kỷ 8BC,
Hippodamus xây dựng lại
đô thị theo những hình chữ
nhật đều đặn.
- Mạng ô cờ tạo những con đường quá dốc cho xe cộ đi
đường
lại
Hệ thống nước thải được cải thiện bằng các hố xí
nư được
công cộng và tư nhân.
tư
Có sự lựa chọn hướng nhà với cách bố trí cho lượng
hư lư
ánh nắng tốt đa rọi vào trong những tháng mùa đông.
Những căn phòng quan trọng được bố trí quay về
că được
hướng nam với một sân trong riêng biệt và các cột đủ
cao để các tia nắng có thể vào trong mùa đông và che
những tia nắng gắt vào mùa hè.
- Bắc kinh (Beijing 8BC)
Gồm cấm thành, hoàng
thành, thành nội và thành
ngoại.
Khu dân cư gồm các
cư
đường
đường phố chính đan chéo
nhau.
Chung quanh khu dân cưcư
là vùng nông nghiệp với
những nông trại rộng lớn
và những nhà máy nhỏ.
- Đô thị La mã (4 BC)
(4
Nhấn mạnh việc cai trị lên hàng đầu
Ngư
Người La mã có đầu óc tổ chức kinh tế, có năng khiếu kỹ
nă
thuật.
Với lượng dân cư tập trung đông trong đô thị, người
lư cư ngư
Lamã đã giải quyết được các vấn đề kỹ thuật trong cung
được
cấp và phân phối nước, và mạng lưới thoát nước.
nư lư nư
Những đường ống nước vĩ đại dẫn nước đi với khoảng
đường nư nư
cách rất xa và hệ thống cống ngầm.
Những xa lộ rộng lớn được lát đá tiêu biểu cho những nỗ
được
lực không mệt mỏi của các nhà xây dựng.
- Các đế vương thay nhau lên ngôi và xây dựng cho mình
vương
những dinh thự khổng lồ hơn các triều đại trước.
hơ trư
Đất đai được đầu cơ và xây dựng những dinh thự khổng
được cơ
lồ cho riêng mình.
Đất đai thành phố trở nên hạn hẹp dần.
Thành phố xuất hiện nhiều khu nhà ổ chuột với những
vật liệu dễ cháy, chiều cao của các công trình đạt đến 6-
8 tầng.
Đô thị Lamã rơi vào sự suy tàn.
rơ
- Sau thời đại Lamã (thế kỷ 5)
Tôn giáo phát triển, nổi bật là Cơ Đốc giáo
Cơ
Quyền lực của nhà thờ trong giai đoạn này chiếm ưu thế.
Thoát khỏi những giới hạn của hình thức cổ, những bức
tường nặng nề của các vòm cuốn kiểu La Mã các
hình khối được biến thể thành những cửa vòm có chóp
được
nhọn đâm thẳng lên trời.
Trong không gian mở, các hình khối đồ sộ của nhà thờ
áp đảo cả đô thị, phản ánh một dân tộc muốn vươn lên
vươn
để thoát khỏi thời kỳ tăm tối.
tă
- Sự khác biệt giữa đô thị và nông thôn thật rõ nét,
Những con đường dài trống trải được mở ra để nối liền vùng ngoại ô.
đường được
Để phòng vệ, các đô thị thường được đặc trên những địa hình nhấp nhô,
thư được
chiếm lĩnh các đỉnh đồi hoặc các quần đảo.
Những con đường được tỏa ra từ quảng trường nhà thờ với các cổng
đường được trư
thành và có các con đường nhánh rẽ phụ trợ (hình 27).
đường
Nhà ở được xây dựng thành từng dãy liền nhau dọc theo những đường
được đường
phố hẹp do diện tích đô thị hạn hẹp và một phần để giữ nhiệt vào mùa
lạnh.
- Vào thế kỷ 14:
14:
Xuất hiện du lịch và giao thương trên thế giới tập trung đông dân cư
thương cư
ở các khu trung tâm và trên các ngã giao lưu chính.
lư
Những ngôi nhà đã được tăng lên 3-4 tầng, tầng trên nhô ra khỏi tầng
được tă
trệt và mái thường được nhô ra ngoài lề đường.
thư được đường.
Các không gian mở được bố trí bên trong khối nhà.
được
Dân số tăng nhưng hệ thống cấp thoát nước không hề được cải thiện.
tă như nư được
Phương
Phương tiện giao thông bánh xe tăng lên, đường phố trở nên nhỏ hẹp.
tă đường
Rác rưởi được ném qua cửa sổ các ngôi nhà.
rư được
Ngư
Người ta bắt đầu làm quen với các hố ga chứa chất thải được đặt dưới
được dư
sàn nhà.
Mùi hôi thối từ rác rưởi trên đường phố được ngăn không vào nhà qua
rư đường được ngă
các cửa sổ và cửa chớp.
Ống khói sẽ giúp cho sự thông thoáng trong nhà.
Cuối thế kỷ 14, xuất hiện các loại bệnh dịch lan nhanh chóng (thần chết
14,
Đen, - dịch hạch) đã cướp đi gần nửa số dân đô thị.
cư
- Vào thế kỷ 15:
15:
Các vị vua, lãnh chúa, thương gia (Pháp) đạt được
thương được
quyền thống trị
Sự tập trung quyền bính thể hiện qua các trục đối
xứng của công trình
Không gian cũng có trục đối xứng.
Các cỗ pháo tầm xa đã loại bỏ những bức tường thành
tư
cổ, đô thị được mở rộng ra.
được
Vị trí của các tường thành là những con đường đi bộ.
tư đường
- Vào thế kỷ 18:
18:
Xuất phát từ nền dân chủ tự do thời Hylạp, chủ nghĩa hình
thức ra đời
Xuất hiện các nhà đầu cơ (nhà quy hoạch) phân lô xây nhà
cơ
cho giới thượng lưu.
thư lư
Các quảng trường không còn là kiểu kiến trúc trung tâm.
trư
Số phận của dân nghèo với những phương tiện kém cỏi vẫn
phương
không thay đổi đáng kể.
Đằng sau những công trình đẹp đẽ là những khu ở chật chội
thiếu những điều kiện vệ sinh, cống rãnh, hệ thống cấp thoát
nước.
Các dịch bệnh và dịch hạch tiếp tục phổ biến tràn lan…
- Sự xuất hiện của châu Mỹ vào thế kỷ 18:
18:
Chủ nghĩa tự do xuất hiện
Sự phân biệt giai cấp tuy có nhưng không được rõ nét ở đây.
như được
Các đô thị được xây dựng với những trục chính và các đại lộ
được
chính nối liền các khu trung tâm là tòa thị chính.
Những thảm xanh được phân bố ở trung tâm và các công viên
được
dọc theo các đại lộ.
Thành phố được phân nhỏ thành các lô với mạng lưới đường ô
được lư đường
cờ.
Kiến trúc của đô thị chủ yếu dành cho những người dân sinh
ngư
sống hơn là cho những nhà cầm quyền đang cai trị.
hơ
- Sau mô hình đô thị dạng ô cờ, châu Mỹ xuất hiện dạng đường
đường
chéo và dạng tròn trong mạng lưới đường.
lư đường.
Giai đoạn này, 30% đất đai đô thị được giành cho mạng lưới giao
30% được lư
thông và cây xanh đô thị.
Mặt tiền các ngôi nhà được tiếp cận nhiều hơn.
được hơ
Các ngôi nhà nằm trọn trong mạng lưới đường, bên trong ngôi nhà
lư đường,
là những con đường nhỏ băng xuyên qua.
đường bă
- Tóm lại
1. Các hình thức thể hiện quyền lực của chính quyền
đương thời qua các thời kỳ như thế nào?
2. Sự khác biệt giữa khu vực cầm quyền và khu vực dân
cư?
- Hình thức thể hiện quyền bính, sức
mạnh:
Các bức tường thành kiên cố
tư
Các đường chính dẫn đến các dinh thự, quảng trường,
đường trư
đền đài
Các công trình lớn với các trục cố định, đối xứng
Mạng lưới ô cờ được hệ thống đường lớn đan chéo
lư được đường
nhau hướng về khu trung tâm.
hư
- Khu vực quyền bính: Khu vực dân cư:
cư
- Kim tự tháp - Ngôi nhà lợp lá xơ xài
xơ
- Doanh trại khổng lồ - Thiếu hệ thống cấp, thoát
- Đền tài to lớn nước
- Kiến trúc mái vòm cong thời - Dân cư đông đúc trong
cư
Lamã những chung cư cao tầng
cư
- Kiến trúc mái vòm có chóp - Những khu nhà lụp xụp
nhọn đâm thẳng lên trời
- Rác rưởi, dịch bệnh lan tràn
rư
- Đường lớn trải dài được lát
được …
đá
- Hệ thống thoát nước nổi và
nư
ngầm dưới lòng đất
dư
- Tóm lại (tt)
Quy hoạch đô thị cũng xuất hiện lâu đời như quá trình định cư của đô thị.
như cư
Các thành phố và thị trấn trong qúa trình phát triển luôn được quy hoạch
được
theo hướng mở rộng và không tự nó trưởng thành.
hư trư
Các đô thị vùng Aán-Aâu và Trung Quốc luôn được quy hoạch theo trục
Aán- được
cố định chạy dọc theo các hướng chính. Các biểu tượng và quyền lực
hư tư
thống trị hình dạng của đô thị.
Hình dáng đô thị của người Hy lạp rất phong phú và sáng tạo gồm các
ngư
đền thờ, cung điện và những con đường được lát đá.
đường được
Ngư
Người Roma đã thừa kế lại thiết kế đô thị của người Hy lạp. Họ giữ lại
ngư
vóc dáng của đô thị.
Các thành phố thời Trung cổ nổi lên như những trung tâm quyền lực của
như
chính trị (với các lâu đài hay dinh thự ở khu trung tâm), của sự thịnh
vượng (với các khu thương mại, dịch vụ trong khu trung tâm), và của tôn
thương
giáo (với các nhà thờ ở trung tâm).
Các thành phố thuộc địa Mỹ được hình thành với những dạng đô thị mới
được
theo hình mạng lưới và hình lục giác.
lư
- III. Đô thị thế kỷ 19
Cuộc cách mạng công nghiệp
Thời đại máy móc với những phát minh quan trọng
Những máy móc được vận hành thay thế cho sản xuất thủ công.
được
Các động cơ máy móc được chạy bằng nguồn năng lượng độc
cơ được nă lư
lập.
Tốc độ sản xuất gia tăng thu hút nguồn công nhân làm việc tại
tă
các nhà máy.
Nhà máy = thỏi nam châm tập hợp chung quanh mình những
một vành đai gồm các khu nhà ở công nhân, trường học, cửa
trư
hiệu …
- Đô thị biến đổi
Động cơ hơi nước
cơ nư Tàu thủy, xà lan …
Tàu hỏa hơi nước thay thế xe ngựa …
hơ nư
Công nghiệp khai Mạng lưới giao thông mở rộng vận
lư
chuyển hàng hóa
thác, máy móc,
Đường bộ chật hẹp Đường sắt phát triển
thiết bị phát triển (rút ngắn khoảng cách đô thị – nông thôn)
Hệ thống cáp treo
Máy bay
Ngành in ấn ra đời Ngành báo chí, bưu chính xuất hiện
bư
thông tin liên lạc phát triển
Nhu cầu sức khỏe được quan tâm
được
Những phát minh
Máy bơm nước
bơ nư
ra đời
Hệ thống xử lý nước thải, khí thải…
nư
Điện năng phát triển
nă Hệ thống đường chiếu sáng …
đường
nguon tai.lieu . vn
