Xem mẫu
- 3.3 T×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh tr−íc kia vμ hiÖn nay
Trªn c¬ së ®iÒu tra, ph©n tÝch nh÷ng biÖn ph¸p kinh doanh tr−íc ®©y ®· thùc hiÖn sÏ
rót kinh nghiÖm, ®Ò xuÊt, bæ sung cho viÖc tæ chøc kinh doanh sau nμy ®¹t hiÖu qu¶ h¬n.
Néi dung ®iÒu tra bao gåm c¸c phÇn sau:
• T×m hiÓu chÝnh s¸ch cña nhμ n−íc, cña c¸c cÊp ®Þa ph−¬ng vμ t×nh h×nh ph¸t
triÓn kinh tÕ nãi chung vμ l©m nghiÖp nãi riªng
• T×m hiÓu ph−¬ng thøc kinh doanh lîi dông rõng: Ph−¬ng thøc kinh doanh lîi
dông rõng lμ hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt l©m sinh x¸c ®Þnh trong tõng ®iÒu
kiÖn tù nhiªn, ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh, nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých kinh
doanh ®· ®Þnh. Qua ®iÒu tra thÊy râ ®−îc hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p kinh doanh
tr−íc ®©y ®· ¸p dông trªn c¬ së ®ã ®¸nh gi¸ lμm c¬ së ®Ó chän ph−¬ng thøc
kinh doanh lîi dông rõng míi hîp lý h¬n.
• §iÒu tra c«ng t¸c qui ho¹ch ®· tiÕn hμnh: NÕu tr−íc ®©y ®· tiÕn hμnh c«ng t¸c
nμy th× ®é chÝnh x¸c vμ møc ®é hoμn chØnh cña c¸c tμi liÖu vÉn cßn gi¸ trÞ tham
kh¶o, cã thÓ dùa vμo ®ã ®Ó ®iÒu tra thiÕt kÕ míi. Nh− vËy sÏ bít ®i mét sè b−íc
®iÒu tra. CÇn t×m hiÓu vμ thu thËp c¸c tμi liÖu ®iÒu tra thiÕt kÕ, trong ®ã chó ý
thêi gian ®iÒu tra, møc ®é tû mû, møc ®é hoμn chØnh, ®é chÝnh x¸c... cÇn thÈm
tra c¸c tμi liÖu ®iÒu tra, v¨n b¶n thiÕt kÕ ®Ó x¸c ®Þnh ®é tin cËy vμ gi¸ trÞ sö
dông.
• T×m hiÓu t×nh h×nh thùc hiÖn biÖn ph¸p trång rõng, t¸i sinh, nu«i d−ìng, lμm
giμu rõng vμ qu¶n lý b¶o vÖ rõng.
• T×m hiÓu t×nh h×nh khai th¸c rõng: Khi ®iÒu tra t×nh h×nh khai th¸c rõng cÇn chó
ý ®Õn viÖc thùc hiÖn ph−¬ng thøc kinh doanh lîi dông rõng trong khai th¸c,
møc ®é sö dông tμi nguyªn rõng ë khu khai th¸c, chÆt h¹, c¾t khóc, vËn xuÊt vμ
¶nh h−ëng tíi khu kinh doanh. §èi víi nh÷ng néi dung ®iÒu tra trªn cÇn chó
träng ph©n tÝch ®Ó t×m kiÕm kh¶ n¨ng c¶i tiÕn sau nμy.
• T×m hiÓu c«ng t¸c x©y dùng kiÕn thiÕt c¬ b¶n: §©y lμ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn s¶n
xuÊt l©m nghiÖp, nhÊt lμ ®èi víi nh÷ng vïng míi khai ph¸, cÇn xem kiÕn thiÕt
c¬ b¶n vμ trang thiÕt bÞ cña c«ng nghiÖp rõng cã thÝch øng víi yªu cÇu cña khai
th¸c vËn chuyÓn vμ lîi dông tæng hîp tμi nguyªn rõng kh«ng? CÇn ph©n tÝch
xem cã thÝch hîp víi yªu cÇu cña qu¶n lý kinh doanh thèng nhÊt ba mÆt: Khai
th¸c, b¶o vÖ vμ trång rõng.
• T×nh h×nh kinh doanh nhiÒu mÆt, lîi dông tæng hîp tμi nguyªn rõng
• T×nh h×nh qu¶n lý: §Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tæ chøc s¶n xuÊt, bé m¸y qu¶n lý lμm
c¬ së ®Ò xuÊt tæ chøc s¶n xuÊt míi cho phï hîp.
• HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña thêi kú ®· qua
§Ó ®iÒu tra ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt l©m nghiÖp, th−êng ¸p dông ph−¬ng ph¸p tæng
hîp kÕt hîp víi thu thËp tμi liÖu trªn v¨n b¶n, sö dông ph−¬ng ph¸p RRA vμ PRA
120
- 3.4 Thèng kª tμi nguyªn rõng
Môc ®Ých cña c«ng t¸c thèng kª tμi nguyªn rõng nh»m cung cÊp sè liÖu vÒ sè
l−îng vμ chÊt l−îng tõng lo¹i rõng, gióp cho ®èi t−îng s¶n xuÊt kinh doanh l©m nghiÖp
chñ ®éng x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh ®¶m b¶o ®−îc l©u dμi, liªn tôc. NhiÖm
vô cô thÓ lμ:
• X¸c ®Þnh ®−îc diÖn tÝch tμi nguyªn rõng (diÖn tÝch c¸c lo¹i ®Êt l©m nghiÖp, diÖn
tÝch c¸c kiÓu tr¹ng th¸i rõng) vμ ®Æc ®iÓm ph©n phè cña nã.
• X¸c ®Þnh ®−îc vÞ trÝ vμ ®Æc ®iÓm t×nh h×nh ph©n bè cña c¸c bé phËn tμi nguyªn
rõng.
• Thèng kª ®−îc sè l−îng vμ chÊt l−îng tμi nguyªn rõng.
3.4.1 Thèng kª diÖn tÝch vμ ph©n bè ®Êt l©m nghiÖp
Môc ®Ých cña thèng kª diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp lμ ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é phong phó
cña c¸c bé phËn tμi nguyªn rõng, lμm c¬ së cho viÖc qui ho¹ch, sö dông hîp lý c¸c lo¹i
®Êt l©m nghiÖp. DiÖn tÝch c¸c kiÓu tr¹ng th¸i rõng, c¸c lo¹i ®Êt ®ai ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh
trªn b¶n ®å thμnh qu¶ gèc b»ng l−íi « vu«ng, hoÆc b»ng m¸y ®o cÇu tÝch ®iÖn cùc hoÆc
®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua GPS (HÖ thèng ®Þnh vÞ toμn cÇu) kÕt hîp víi c¸c phÇn mÒn GIS
nh− ( Map info, Arc view/info...).
3.4.2 Thèng kª tr÷ l−îng c¸c lo¹i rõng gç:
Thèng kª tr÷ l−îng lμm c¬ së ®Ó tæng hîp vμ ph©n tÝch tμi nguyªn rõng, ®¸nh gi¸
møc ®é giμu nghÌo cña rõng phôc vô quy ho¹ch. ViÖc kiÓm kª tr÷ l−îng ®−îc tiÕn hμnh
cho tõng tr¹ng th¸i hoÆc khèi tr¹ng th¸i rõng nh»m gi¶m biÕn ®éng vÒ tr÷ l−îng vμ t¨ng
®é chÝnh x¸c cña gi¸ trÞ b×nh qu©n cho tr¹ng th¸i ®ã. §¬n vÞ thèng kª tr÷ l−îng nhá nhÊt
lμ l«.
C¸c ph−¬ng ph¸p rót mÉu, ®iÒu tra « tiªu chuÈn ®Ó thèng kª tr÷ l−îng ®−îc tr×nh
bμy chi tiÕt trong m«n häc §iÒu tra rõng, ë ®©y chØ l−u ý c¸c tr×nh tù trong ®iÒu tra
thèng kª tμi nguyªn rõng:
- ChØ ®−îc kiÓm kª tr÷ l−îng sau khi ®· cã ®Çy ®ñ b¶n ®å c¬ b¶n khoanh vÏ c¸c
®¬n vÞ ph©n chia vμ tr¹ng th¸i rõng. Sö dông b¶n ®å nμy ®Ó thiÕt kÕ kü thuËt ®Æt
« tiªu chuÈn rót mÉu.
- Lùa chän ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra: Cã thÓ lùa chän mét trong ba ph−¬ng ph¸p:
NgÉu nhiªn, hÖ thèng, ®iÓn h×nh.
- X¸c ®Þnh h×nh d¹ng vμ kÝch th−íc « tiªu chuÈn: DiÖn tÝch vμ h×nh d¹ng « mÉu
ph¶i thèng nhÊt trªn toμn bé khu vùc thèng kª: DiÖn tÝch « tiªu chuÈn cã thÓ
chän 400, 500, 1.500 hoÆc 2.500 m2 ... lμ tïy thuéc vμo ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra ®·
®−îc lùa chän, vÝ dô:
+ §èi víi rõng gç l¸ réng: Theo quy tr×nh hiÖn nay, nÕu chän ph−¬ng
ph¸p ®iÒu tra « mÉu trªn tuyÕn hÖ thèng th× diÖn tÝch « tiªu chuÈn lμ 500 m2 víi h×nh
d¹ng ch÷ nhËt (25x20m) hoÆc h×nh trßn (R = 12,6m).
+ §èi víi rõng l¸ kim: Th−êng dïng « mÉu 6 c©y (ph−¬ng ph¸p 5,5 c©y
cña Prodan), lo¹i « mÉu nμy còng cã thÓ ¸p dông cho nh÷ng lo¹i rõng l¸ réng rông l¸ cã
®é ®ång ®Òu kh¸, rõng ngËp mÆn, rõng trång.
121
- - X¸c ®Þnh dung l−îng mÉu (sè « tiªu chuÈn) cho tõng tr¹ng th¸i trong tr−êng hîp
rót mÉu hÖ thèng hoÆc ngÉu nhiªn:
Tr−êng hîp kh«ng ph©n khèi:
Dung l−îng cÇn thiÕt cho tr¹ng th¸i i (ni):
ni ≥ t2 . Vi%2 / Δ%2 (4.1)
Trong ®ã:
t = 1,96.
Vi%2 : hiÖu sè biÕn ®éng vÒ G hoÆc M hoÆc N cña tr¹ng th¸i i.
Δ% : sai sè cho phÐp tõ 5 - 10%.
Tr−êng hîp cã ph©n khèi: Sö dông c«ng thøc cña Neyman, dung l−îng
cÇn thiÕt cho khèi tr¹ng th¸i i (ni):
ni = Pi . Si . n / Σ Pi . Si (4.2)
Trong ®ã:
Pi = Ni / N hoÆc Pi = Si' / S víi:
Ni = Si'/ S«
N = S / S«
Si': diÖn tÝch tr¹ng th¸i i.
S : tæng diÖn tÝch ®iÒu tra.
S« : diÖn tÝch « tiªu chuÈn.
Si : Sai tiªu chuÈn mÉu cña khèi tr¹ng th¸i i.
n : tæng dung l−îng quan s¸t cña c¸c tr¹ng th¸i, n = Σ ni , n ®−îc x¸c ®Þnh
theo c¸c tr−êng hîp:
i) Rót mÉu cã hoμn l¹i, hoÆc kh«ng hoμn l¹i víi Ni ≥ 10.ni :
n ≥ 4(Σ PiSi)2/ Δc2 (4.3)
ii) Rót mÉu kh«ng hoμn l¹i:
n ≥ 4(Σ PiSi)2/ (Δc2 + 4 PiSi/N) (4.4)
Trong ®ã:
Δc: sai sè cùc h¹n ®−îc tÝnh qua sai sè t−¬ng ®èi cho tr−íc Δc% tõ 5 - 10%:
Δ% = Δc.100 / x => Δ c = Δ%.x / 100
x : trÞ sè b×nh qu©n chung, x = ΣPi xi
122
- §Ó x¸c ®Þnh dung l−îng mÉu trong c¶ 2 tr−êng hîp kh«ng hoÆc cã ph©n khèi, cÇn
rót mÉu thö (trªn 30 « hoÆc ®iÓm quay Bitterlich cho mçi tr¹ng th¸i), tõ ®ã tÝnh xi , Si ,
Vi% cho tõng tr¹ng th¸i i.
- Bè trÝ m¹ng l−íi « tiªu chuÈn trªn b¶n ®å tr−êng hîp rót mÉu hÖ thèng:
M¹ng l−íi « vu«ng:
TÝnh diÖn tÝch cÇn cã 1 « tiªu chuÈn cña tr¹ng th¸i i:
si = Si'/ni .
Cù ly gi÷a « vμ tuyÕn cho tr¹ng th¸i i:
l i = si
M¹ng l−íi kh«ng ®ång ®Òu: V¹ch c¸c tuyÕn song song, ®o tæng cù ly c¸c
tuyÕn cho tõng tr¹ng th¸i i lμ Li.
Cù ly « trong tuyÕn thuéc tr¹ng th¸i i:
li = Li/ni .
- Tæ chøc tuyÕn ®iÒu tra vμ thu thËp sè liÖu trªn « tiªu chuÈn:
Thu thËp sè liÖu trªn « tiªu chuÈn vμ tÝnh to¸n c¸c lo¹i tr÷ l−îng: TËp hîp c¸c « tiªu
chuÈn theo tõng tr¹ng th¸i hoÆc khèi tr¹ng th¸i, trong tõng « cÇn tÝnh c¸c lo¹i tr÷ l−îng:
theo cÊp D1,3, nhãm gç, phÈm chÊt,...vμ tr÷ l−îng «.
M b×nh qu©n /ha cña tr¹ng th¸i i:
M / ha = ∑ni
Mo 10.000
(4.5)
So
M b×nh qu©n /ha tõng mÆt j cña tr¹ng th¸i i:
Mj / ha = ∑ni
Mo j 10.000
(4.6)
So
M cña l« cã tr¹ng th¸i i: Ml« = Mi/ha.Sl«
M tõng mÆt j cña l« cã tr¹ng th¸i i: Mjl« = Mj/ha.Sl«
Trong ®ã:
M« : tr÷ l−îng cña « tiªu chuÈn ë tr¹ng th¸i i.
S« : diÖn tÝch « tiªu chuÈn.
M«j : tr÷ l−îng tõng mÆt j cña « tiªu chuÈn ë tr¹ng th¸i i.
Sl« : diÖn tÝch l«.
Tr÷ l−îng c¸c ®¬n vÞ lín h¬n ®−îc tËp hîp tõ Ml« .
123
- 3.4.3 Thèng kª tr÷ l−îng c¸c lo¹i rõng tre nøa, lå «:
ViÖc tæ chøc thèng kª tr÷ l−îng cña c¸c kiÓu rõng tre nøa nh»m ®¸nh gi¸ møc ®é
phong phó lμm c¬ së ®Æt kÕ ho¹ch kinh doanh lîi dông. C¸c b−íc tiÕn hμnh c¬ b¶n
gièng nh− thèng kª tr÷ l−îng rõng gç, chØ kh¸c vÒ quy c¸ch, diÖn tÝch « tiªu chuÈn, chØ
tiªu ®o ®Õm, thèng kª. Cô thÓ c¸c ®iÓm kh¸c biÖt:
- X¸c ®Þnh h×nh d¹ng vμ kÝch th−íc « tiªu chuÈn thèng nhÊt: Theo quy tr×nh hiÖn
nay, cã thÓ ¸p dông c¸c lo¹i « tiªu chuÈn sau:
+ ¤ 100 m2 ®èi víi rõng tre nøa mäc ph©n t¸n, h×nh d¹ng « cã thÓ lμ h×nh trßn
(R = 5,6 m) nÕu tÇng d−íi kh«ng g©y trë ng¹i cho viÖc më «, hoÆc h×nh vu«ng (10x10m)
phæ biÕn víi mäi tr−êng hîp cßn l¹i.
+ ¤ 25 m2 (5x5m) ¸p dông ®èi víi rõng giang.
+ ¤ cã diÖn tÝch theo cù ly b×nh qu©n bôi, ¸p dông ®èi víi c¸c lo¹i rõng tre nøa
mäc theo bôi. §o cù ly 6 bôi liªn tiÕp lμ l1, l2, l3, l4, l5 ®Ó tÝnh cù ly b×nh qu©n l:
l = (l1, l2, l3, l4, l5)/5
DiÖn tÝch «: S« = l2
- Thu thËp sè liÖu tre nøa theo c¸c chØ tiªu: sè c©y theo cÊp tuæi (non, võa, giμ),
®−êng kÝnh vμ chiÒu cao b×nh qu©n.
- TÝnh to¸n c¸c sè c©y, träng l−îng: tËp hîp c¸c « tiªu chuÈn theo tõng tr¹ng th¸i
hoÆc khèi tr¹ng th¸i:
N/ha cña tr¹ng th¸i i:
N / ha = ∑ So 10.000
No
(4.7)
∑
N cña l« cã tr¹ng th¸i i: Nl« = N/ha. Sl«
Trong ®ã:
N« : sè c©y cña « tiªu chuÈn ë tr¹ng th¸i i.
S« : diÖn tÝch « tiªu chuÈn.
Sl« : diÖn tÝch l«.
Tr÷ l−îng c¸c ®¬n vÞ lín h¬n ®−îc tËp hîp tõ Ml« .
3.4.4 Thèng kª tr÷ l−îng c¸c lo¹i rõng ®Æc s¶n
Môc ®Ých cña thèng kª tr÷ l−îng rõng ®Æc s¶n nh»m ®¸nh gi¸ møc ®é phong phó vμ
gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i rõng ®Æc s¶n lμm c¬ së cho lËp kÕ ho¹ch, ®Ò xuÊt biÖn ph¸p kinh
doanh cho phï hîp.
Thèng kª tr÷ l−îng rõng gç, tre nøa vμ rõng ®Æc s¶n tïy theo møc ®é chÝnh x¸c cã
thÓ ¸p dông ph−¬ng ph¸p thèng kª toμn diÖn hoÆc thèng kª trªn « mÉu. Thèng kª tr÷
l−îng rõng trªn « mÉu cã thÓ ®−îc chia ra 3 ph−¬ng ph¸p: Ph−¬ng ph¸p thèng kª trªn «
mÉu ®iÓn h×nh, ph−¬ng ph¸p thèng kª trªn « mÉu ngÉu nhiªn vμ ph−¬ng ph¸p thèng kª
trªn « mÉu hÖ thèng. NÕu ¸p dông ph−¬ng ph¸p thèng kª tr÷ l−îng trªn « mÉu, tr−íc hÕt
124
- ph¶i x¸c ®Þnh tæng diÖn tÝch cÇn ®o ®Õm trùc tiÕp, diÖn tÝch « mÉu, sè l−îng « mÉu mμ
kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn ®é chÝnh x¸c vμ chi phÝ thêi gian ®iÒu tra.
3.5 §iÒu tra chuyªn ®Ò
Tõ c«ng t¸c ph©n chia vμ thèng kª tμi nguyªn rõng ®· thu thËp ®−îc kh¸ toμn
diÖn nh÷ng sè liÖu vÒ diÖn tÝch, tr÷ l−îng, ®Æc ®iÓm l©m häc cho tõng ®¬n vÞ ph©n chia.
Song trong c«ng t¸c quy ho¹ch, ®Ó phôc vô cho viÖc lËp kÕ ho¹ch kinh doanh toμn diÖn,
lîi dông tæng hîp th× cÇn ph¶i cã ®iÒu tra chuyªn ®Ò bæ sung cho c«ng t¸c ®iÒu tra tμi
nguyªn.
§iÒu tra chuyªn ®Ò bao gåm:
- §Æc ®iÓm l©m häc
- §Êt rõng
- T¸i sinh rõng
- S©u bÖnh h¹i rõng
- L©m s¶n ngoμi gç.
- Kh¶o s¸t hÖ thèng ®−êng vËn xuÊt, vËn chuyÓn l©m s¶n.
- .......
Néi dung vμ ph−¬ng ph¸p cña c¸c c«ng t¸c nμy ®· ®−îc tr×nh bμy trong c¸c m«n
häc: L©m häc, §Êt rõng, Qu¶n lý b¶o vÖ rõng, Khai th¸c vËn chuyÓn...ë ®©y chØ tr×nh
bμy tæng qu¸t ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra vμ yªu cÇu cÇn ®¹t ®−îc cña tõng c«ng t¸c phôc vô
quy ho¹ch.
§Ó gi¶m chi phÝ, thêi gian, c«ng t¸c nμy nªn bè trÝ ®ång thêi víi viÖc ®iÒu tra tμi
nguyªn rõng. Th−êng dïng c¸c ph−¬ng ph¸p:
- §iÒu tra theo tuyÕn: KÕt hîp víi tuyÕn ®iÒu tra ®Ó m« t¶, ®iÒu tra bæ sung c¸c
nh©n tè cÇn thiÕt, x¸c ®Þnh ranh giíi c¸c lo¹i ®Êt, khu vùc s©u bÖnh h¹i...
- §iÒu tra trªn « tiªu chuÈn: KÝch th−íc lo¹i « tiªu chuÈn nμy ph¶i lín h¬n kÝch
th−íc « tiªu chuÈn trong ®iÒu tra tr÷ l−îng ®Ó cã thÓ ph¶n ¸nh ®−îc quy luËt
kÕt cÊu cña l©m phÇn, th−êng tõ 0,1 - 1 ha, h×nh d¹ng « lμ vu«ng hoÆc ch÷ nhËt.
Tïy theo nh©n tè ®iÒu tra mμ bè trÝ mét trong hai lo¹i « sau:
+ ¤ tiªu chuÈn ®Þnh vÞ: Dïng ®Ó ®iÒu tra diÔn thÕ, sinh tr−ëng l©m phÇn,
thay ®æi ®é ph× ®Êt, xãi mßn...
+ ¤ tiªu chuÈn t¹m thêi: Dïng ®iÒu tra c¸c nh©n tè cã tÝnh chÊt thèng kª
nh−: t¸i sinh, s©u bÖnh, s¶n phÈm ngoμi gç...
¤ tiªu chuÈn cã thÓ lμ hÖ thèng hoÆc ®iÓn h×nh, nh−ng trong c«ng t¸c nμy ®Ó
gi¶m khèi l−îng, ng−êi ta th−êng dïng ph−¬ng ph¸p ®iÓn h×nh cho tõng l©m phÇn vμ kÕt
hîp ph−¬ng ph¸p m« t¶ theo tuyÕn ®Ó khoanh vÏ.
- Sö dông c¸c c«ng cô ma trËn cña PRA ®Ó ®iÒu tra s¶n phÈm ngoμi gç.
125
- 4 Ph©n tÝch chiÕn l−îc
Ph−¬ng ¸n quy ho¹ch l©m nghiÖp ë mét ®èi t−îng, cÊp cô thÓ ph¶i dùa vμ quy
ho¹ch vÜ m« ë cÊp cao h¬n, ®©y lμ ph−¬ng h−íng ®Ó tiÕp tôc quy ho¹ch cho cÊp bªn
d−íi. §ång thêi víi nã lμ viÖc ph¸t hiÖn c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh chiÕn l−îc tõ d−íi lªn, tøc lμ
t×m hiÓu ®−îc nhu cÇu cña céng ®ång, ng−êi d©n trong qu¶n lý sö dông rõng. Do vËy
b−íc ph©n tÝch chiÕn l−îc cÇn quan t©m nghiªn cøu vμ kh¶o s¸t c¸c yÕu tè:
• Nghiªn cøu c¸c quy ho¹ch cÊp trªn ®Ó xem xÐt vμo ®iÒu kiÖn cô thÓ, vËn dông
c¸c chÝnh s¸ch quy ho¹ch vÜ m«.
• T×m hiÓu c¸c ch−ong tr×nh, dù ¸n cã liªn quan ®Ó t×m c¸ch phèi hîp
• §¸nh gi¸ n«ng th«n ®Ó cïng céng ®ång ph©n tÝch vÊn ®Ò, ph¸t hiÖn nhu cÇu
chiÕn l−îc cña céng ®ång sèng gÇn rõng.
Ph©n tÝch chiÕn l−îc cÇn ®−îc tiÕn hμnh trong giai ®o¹n ®Çu cña c«ng t¸c quy ho¹ch
®Ó ®Þnh h−íng cho viÖc ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p còng nh− lËp kÕ ho¹ch tæ chøc kinh doanh
rõng.
5 X¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng, môc ®Ých, môc tiªu nhiÖm vô qu¶n lý
tμi nguyªn rõng
Trªn c¬ së c¸c th«ng tin tõ ph©n tÝch t×nh h×nh vμ ph©n tÝch chiÕn l−îc, cïng víi c¸c
tμi liÖu thu thËp ®−îc; tiÕn hμnh ph©n tÝch x¸c ®Þnh môc ®Ých môc tiªu, nhiÖm vô qu¶n
lý ®Êt ®ai, tμi nguyªn rõng cho tõng ®èi t−îng qui ho¹ch l©m nghiÖp. Khi x¸c ®Þnh
ph−¬ng h−íng, môc ®Ých kinh doanh cÇn c¨n cø:
- §Þnh h−íng ph¸t triÓn cña ngμnh vμ ®Þa ph−¬ng
- T×nh h×nh thùc tÕ tμi nguyªn rõng
- T×nh h×nh thùc tÕ cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt
- Nhu cÇu cña ®Þa ph−¬ng.
6 Qui ho¹ch s¶n xuÊt l©m nghiÖp
Quy ho¹ch l©m nghiÖp gãp phÇn ®Ò xuÊt sö dông hîp lý tμi nguyªn rõng, sö dông
®Êt ®ai, nh»m c©n ®èi l¹i diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp vμ c¸c lo¹i ®Êt ®ai kh¸c, cÇn ph©n chia
®Êt l©m nghiÖp theo 3 chøc n¨ng: S¶n xuÊt, phßng hé vμ ®Æc dông lμm c¬ së cho viÖc qui
ho¹ch c¸c biÖn ph¸p kinh doanh lîi dông rõng ®Ó ®¹t ®−îc nh÷ng môc tiªu ®· ®−îc x¸c
®Þnh.
6.1 Qui ho¹ch ph©n chia ®Êt ®ai
Bao gåm c¸c c«ng viÖc:
• Ph©n chia rõng theol·nh thæ
• Quy ho¹ch 03 lo¹i rõng
• Quy ho¹ch ®Êt ®ai cho c¸c thμnh phÇn kinh tÕ, chñ rõng kh¸c nhau. Tæ chøc giao
®Êt giao rõng
126
- C¸c ph−¬ng ph¸p vμ néi dung ph©n chia rõng ®· ®−îc tr×nh bμy trong ch−¬ng 3 (C¬
së kü thuËt cña QHLN vμ ®iÒu chÕ rõng).
Tr−íc khi quy ho¹ch c¸c biÖn ph¸p kinh doanh c«ng viÖc ®Çu tiªn lμ ph©n chia rõng
theo chøc n¨ng, x¸c ®Þnh râ vÞ trÝ 03 lo¹i rõng, ®Æc biÖt lμ c¸c vïng ®Çu nguån b¶o vÖ
n−íc, chèng lò lôt, xãi mßn. Sau ®ã cÇn xem xÐt viÖc quy ho¹ch rõng theo c¸c thμnh
phÇn kinh tÕ, trong ®ã cÇn xem xÐt viÖc giao ®Êt giao rõng ®Õn c¸c tæ chøc, c¸ nh©n, hé
gia ®×nh vμ céng ®ång ®Ó qu¶n lý vμ kinh doanh. ViÖc g¾n kÕt ®−îc nhiÒu thμnh phÇn
tham gia kinh doanh rõng sÏ gióp cho viÖc huy ®éng cã hiÖu qña c¸c nguån lùc, ®ång
thêi ®ãng gãp vμo viÖc t¹o ra viÖc lμm vμ thu nhËp cho céng ®ång, ng−êi d©n sèng phô
thuéc vμo rõng.
6.2 Qui ho¹ch c¸c biÖn ph¸p tæ chøc kinh doanh rõng
Quy ho¹ch c¸c biÖn ph¸p tæ chøc kinh doanh rõng chñ yÕu tËp trung cho ®èi t−äng
rõng s¶n xuÊt.
6.2.1 Qui ho¹ch biÖn ph¸p t¸i sinh rõng, trång rõng
Trong mét ®¬n vÞ kinh doanh, ®Êt kh«ng cã rõng vμ ®Êt cã rõng sau khi khai th¸c,
muèn phôc håi rõng cÇn tiÕn hμnh biÖn ph¸p t¸i sinh rõng. Cã thÓ nãi biÖn ph¸p t¸i sinh
rõng lμ biÖn biÖn ph¸p quan träng nhÊt trong viÖc phôc håi rõng vμ x©y dùng vèn rõng.
§©y còng lμ biÖn ph¸p chñ yÕu nhÊt thùc hiÖn nguyªn t¾c t¸i s¶n xuÈt më réng tμi
nguyªn rõng.
Trong biÖn ph¸p t¸i sinh rõng cã thÓ chän biÖn ph¸p xóc tiÕn t¸i sinh tù nhiªn vμ t¸i
sinh nh©n t¹o. Khi tiÕn hμnh thiÕt kÕ biÖn ph¸p t¸i sinh rõng ph¶i ph©n tÝch kü l−ìng ®èi
t−îng cÇn t¸i sinh. X¸c ®Þnh nh÷ng ®èi t−îng t¸i sinh thuéc ®iÒu kiÖn lËp ®Þa nμo, ®Æc
®iÓm t¸i sinh cña chóng ra sao, t×m ra nh©n tè sÏ ¶nh h−ëng ®Õn t¸i sinh tù nhiªn cña
loμi c©y chñ yÕu vμ sù ¶nh h−ëng ®Õn t¸i sinh rõng cña c¸c ph−¬ng thøc khai th¸c chÝnh
vμ c¸c biÖn ph¸p kinh doanh kh¸c, gióp ta ph©n biÖt ®−îc c¸c lo¹i h×nh kh¸c nhau trªn
c¬ së ®ã ®Þnh ra c¸c biÖn ph¸p kinh doanh kh¸c nhau.
Nh÷ng khu rõng cã thÓ dùa vμo t¸i sinh tù nhiªn ®Ó phôc håi rõng khi hiÖn t¹i cã ®ñ
sè c©y con ®Ó h×nh thμnh rõng mμ kh«ng cÇn sù t¸c ®éng tÝch cùc cña con ng−êi. Cã mét
sè tr−êng hîp cÇn cã sù t¸c ®«ng nh− ph¸t dän c©y bôi, d©y leo ®Ó xóc tiÕn t¸i sinh tù
nhiªn.
T¸i sinh nh©n t¹o (trång rõng) ®ßi hái ®iÒu kiÖn kinh tÕ lín, ¸p dông khi kh«ng thÓ
sö dông t¸i sinh tù nhiªn. NÕu ®iÒu kiÖn kinh tÕ cho phÐp, ®Þa thÕ vμ giao th«ng thuËn lîi
ph−¬ng thøc t¸i sinh nh©n t¹o ®−îc lùa chän.
§èi víi nh÷ng khu rõng ¸p dông ph−¬ng thøc khai th¸c tr¾ng hoÆc trªn ®Êt trèng
®åi nói träc, chóng ta ph¶i ¸p dông biÖn t¸i sinh nh©n t¹o th«ng qua trång rõng ®Ó kh«i
phôc rõng.
6.2.2 Qui ho¹ch biÖn ph¸p nu«i d−ìng rõng
BiÖn ph¸p nu«i d−ìng rõng bao gåm c¸c biÖn ph¸p kü thuËt: chÆt nu«i d−ìng, chÆt
vÖ sinh vμ tØa cμnh. BiÖn ph¸p nu«i d−ìng rõng lμ biÖn ph¸p quan träng nhÊt trong qu¸
tr×nh kinh doanh rõng, nh»m ®iÒu chØnh tæ thμnh, ®Èy nhanh tèc ®é sinh tr−ëng cña c©y
rõng, n©ng cao chÊt l−îng rõng, ®ång thêi cã thÓ thu håi ®−îc mét sè l−îng gç nhÊt
®Þnh.
127
- §èi víi rõng phßng hé: Môc ®Ých cña chÆt phñ dôc lμ h×nh thμnh rõng nhiÒu tÇng,
®é ®Çy lín ®Ó ®¶m b¶o gi¶m dßng n−íc ch¶y trªn bÒ mÆt ®Êt, t¨ng c−êng l−îng n−íc
thÊm vμo ®Êt vμ t¸c dông gi÷ nguån n−íc.
Trong c¸c khu rõng lôc hãa ë xung quanh ®« thÞ th× môc ®Ých cña chÆt nu«i d−ìng
rõng lμ b¶o ®¶m l©m phÇn ph¸t huy ®−îc tèt h¬n n÷a t¸c dông gi÷ g×n søc kháe vμ thÈm
mü.
Trong rõng s¶n xuÊt gç, môc ®Ých cña chÆt nu«i d−ìng rõng lμ ®iÒu chØnh tæ thμnh
l©m phÇn, rót ng¾n tuæi thμnh thôc rõng, chu kú kinh doanh, n©ng cao chÊt l−îng vμ t¨ng
s¶n l−îng rõng.
NÕu l©m phÇn dïng ®Ó lÊy h¹t gièng, th× ph−¬ng thøc vμ c−êng ®é chÆt nu«i d−ìng
rõng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thu ho¹ch nhiÒu h¹t gièng. Nh÷ng l©m phÇn lÊy nhùa th× chÆt
nu«i d−ìng rõng nh»m n©ng cao s¶n l−îng nhùa.
6.2.3 Qui ho¹ch biÖn ph¸p lμm giμu rõng
Ngoμi viÖc th«ng qua biÖn ph¸p t¸i sinh tù nhiªn vμ t¸i sinh nh©n t¹o; ®Ó më réng
tμi nguyªn rõng ë nh÷ng n¬i ®Êt kh«ng cã rõng hoÆc rõng non, nghÌo kiÖt, biÖn ph¸p
lμm giμu rõng ®−îc ¸p dông nh»m c¶i t¹o nh÷ng l©m phÇn non, nghÌo, gi¸ trÞ thÊp, ®é
dμy nhá, trë thμnh nh÷ng l©m phÇn gi¸ trÞ kinh tÕ cao, søc s¶n xuÊt m¹nh. ë n−íc ta
rõng thø sinh chiÕm ®¹i ®a sè, vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn cã sù can thiÖp cña con ng−êi ®Ó c¶i
biÕn tæ thμnh loμi c©y vμ t×nh h×nh rõng, n©ng cao søc s¶n xuÊt cña rõng ®¶m b¶o cho
viÖc cung cÊp gç cñi sau nμy.
BiÖn ph¸p lμm giμu rõng cÇn ®−îc thiÕt kÕ nªn kÕt hîp chÆt chÏ víi biÖn ph¸p chÆt
nu«i d−ìng vμ t¸i sinh rõng.
6.2.4 Qui ho¹ch biÖn ph¸p khoanh nu«i qu¶n lý b¶o vÖ rõng
• Phßng chèng ch¸y rõng: Cã thÓ chia ra 2 lo¹i: phßng trùc tiÕp vμ phßng gi¸n
tiÕp.
- Phßng trùc tiÕp: Bao gåm viÖc thiÕt lËp tæ chøc phßng háa, chÕ ®é, néi qui
phßng háa cμ c¸c ph−¬ng ph¸p dËp t¾t löa rõng
- Phßng gi¸n tiÕp: Th«ng qua c¸c biÖn ph¸p kinh doanh rõng, c¶i thiÖn t×nh h×nh
sinh tr−ëng, ¸p dông biÖn ph¸p khai th¸c hîp lý, tiÕn hμnh dän dÑp khu khai
th¸c vμ trång rõng nhiÒu tÇng, hèn giao, trång c©y chÞu löa, t¹o b¨ng c¶n l÷a...
• Phßng trõ s©u bÖnh: Th−êng sö dông 4 biÖn ph¸p:
- Dïng biÖn ph¸p kü thuËt l©m sinh ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh sinh tr−ëng cña rõng
- Thμnh lËp tæ chøc quan s¸t
- Dïng biÖn ph¸p c¬ giíi, hãa häc, sinh vËt häc ®Ó tiªu diÖt s©u bÖnh vμ ®éng vËt
cã h¹i trong rõng
- Dïng biÖn ph¸p kiÓm dÞch
V× vËy trong qui ho¹ch biÖn ph¸p qñan lý b¶o vÖ rõng, ngoμi viÖc chó ý ®Õn biÖn
ph¸p l©m sinh häc cßn ph¶i c¨n cø vμo ý nghÜa kinh tÕ cña rõng, ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña
®Þa ph−¬ng, ®Æc ®iÓm cña khu rõng tõ ®ã lμm c¬ së qui ho¹ch biÖn ph¸p phßng trõ vμ
128
- tiªu diÖt s©u bÖnh. §Çu tiªn ph¶i nghiªn cøu t×nh h×nh ph¸t sinh s©u bÖnh h¹i tr−íc kia
vμ møc ®é nguy h¹i ®Ó t×m ra ®èi t−îng phßng trõ chñ yÕu.
6.2.5 Qui ho¹ch biÖn ph¸p khai th¸c rõng
Qui ho¹ch biÖn ph¸p khai th¸c rõng nh»m lμm c¬ së cho viÖc khai th¸c nh÷ng l©m
s¶n chÝnh nh−: gç, tre nøa vμ ®Æc s¶n rõng. Khai th¸c rõng lμ mét biÖn ph¸p quan träng
trong s¶n xuÊt l©m nghiÖp, nã quyÕt ®Þnh ®Õn sù thμnh b¹i cña c«ng t¸c kinh doanh rõng
vμ ®Õn viÖc hoμn thμnh nhiÖm vô cña nã. Néi dung qui ho¹ch biÖn ph¸p khai th¸c rõng
bao gåm:
- TÝnh to¸n vμ x¸c ®Þnh l−îng khai th¸c thiÕt kÕ h»ng n¨m ®Ó cã thÓ −íc tÝnh
l−îng khai th¸c tr−íc m¾t vμ dù ®o¸n l−îng khai th¸c trong t−¬ng lai.
- Qui ho¹ch ®Þa ®iÓm khai th¸c lμ mét kh©u rÊt quan träng trong thiÕt kÕ khai
th¸c, nã ph¶i dùa trªn c¬ së khai th¸c cã kÕ ho¹ch, b¶o tån ®−îc nguån vèn
rõng cho c¶ lu©n kú.
6.2.6 Qui ho¹ch biÖn ph¸p kinh doanh tæng hîp tμi nguyªn rõng
Qui ho¹ch s¶n xuÊt, kinh doanh n«ng nghiÖp, ch¨n nu«i, ng− nghiÖp vμ khai quÆng
• N«ng nghiÖp: Sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp gåm cã 2 mÆt:
- Më mang ®Êt trång trät
- Trång xen c©y n«ng nghiÖp vμ c©y l©m nghiÖp (N«ng l©m kÕt hîp)
• Ch¨n nu«i: Khi qui ho¹ch ch¨n nu«i cÇn chó ý ®Õn sù ph¸t triÓn cña nghÒ ch¨n
nu«i, sè l−îng gia sóc ®Ó x¸c ®Þnh diÖn tÝch vμ ®Þa ®iÓm ch¨n nu«i, ph©n chia
thμnh vïng ch¨n nu«i vμ n¬i c¾t cá.
6.2.7 Qui ho¹ch biÖn ph¸p vËn chuyÓn më mang tμi nguyªn rõng
VËn chuyÓn më mang tμi nguyªn rõng lμ mét trong bé phËn trong kinh doanh lîi
dông rõng, cã quan hÖ ®Õn toμn bé viÖc tæ chøc kinh doanh vμ ¶nh h−ëng ®Õn nhÞp ®é
ph¸t triÓn s¶n xuÊt vμ ®Õn viÖc hoμn thμnh kÕ ho¹ch.
Khi qui ho¹ch vËn chuyÓn, më mang tμi nguyªn rõng cÇn gi¶i quyÕt nh÷ng néi
dung chÝnh sau:
• Chän lo¹i h×nh vËn chuyÓn.
• X¸c ®Þnh tr×nh tù vËn chuyÓn më mang tμi nguyªn rõng
• Bè trÝ l−íi ®−êng vËn chuyÓn
• Tæ chøc khu khai th¸c vμ b·i gç
• Bè trÝ ®iÓm chuyÓn tiÕp, dÞch vô..
6.3 Sù tham gia cña ng−êi d©n trong quy ho¹ch sö dông rõng vμ ®Êt
l©m nghiÖp
SÏ kh«ng cã mét quy ho¹ch sö dông ®Êt nμo hßan h¶o tuyÖt ®èi v× sö dông ®Êt thay
®æi liªn tôc do nh÷ng biÕn ®éng vÒ kinh tÕ x· héi, m«i tr−êng vμ chÝnh s¸ch. VÝ dô nh−
129
- viÖc ph¸t triÓn m¹nh c©y cμ phª d−íi ¸p lùc cña gi¸ c¶ thÞ tr−êng ®· gãp phÇn g©y nªn
mÊt rõng ë T©y Nguyªn.
§Ó qu¶n lý tèt ®Êt ®ai l©m nghiÖp nhÊt thiÕt ph¶i cã nh÷ng thay ®æi trong quy ho¹ch
sö dông ®Êt, ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn cÇn ®−îc sö dông lμ cã sù tham gia cña ng−êi d©n.
Quy ho¹ch sö dông ®Êt cÇn lμm tõ d−íi lªn: tõ cÊp céng ®ång th«n x· ®Õn huyÖn vμ
tØnh... cã nh− vËy míi bÒn v÷ng vμ s¸t thùc víi nhu cÇu, nguyÖn väng vμ n¨ng lùc cña
ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng.
C¸c c«ng cô tiÕp cËn cã sù tham gia (PRA) chÝnh sau ®©y cÇn ®−îc sö dông ®Ó lËp
kÕ ho¹ch sö dông ®Êt l©m nghiÖp vμ x¸c ®Þnh gi¶i ph¸p kinh doanh rõng dùa vμo céng
®ång, ng−êi d©n:
• Ng−êi d©n
tham gia vÏ s¬
®å hoÆc lËp sa
bμn vÒ hiÖn
tr¹ng sö dông
®Êt l©m
nghiÖp: Qua
c«ng cô nμy
sÏ ph¶n ¶nh
tßan bé bøc
tranh sö dông
®Êt cña céng
®ång, ph¸t
hiÖn nh÷ng
vÊn ®Ò, c¬ héi
trong sö dông
®Êt hiÖn t¹i,
lμm c¬ së quy
VÏ s¬ ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt l©m nghiÖp víi n«ng d©n
ho¹ch sö dông
®Êt.
• L¸t c¾t qua c¸c ®Þa h×nh, hÖ thèng canh t¸c: Bæ sung th«ng tin vÒ hiÖn tr¹ng sö
dông ®Êt, ph¸t hiÖn thªm vÊn ®Ò vÒ sù bÒn v÷ng trong sö dông ®Êt.
• Ph©n lo¹i vμ ph©n tÝch kinh tÕ hé, diÖn tÝch canh t¸c cña c¸c nhãm kinh tÕ hé:
§©y lμ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh quü ®Êt ®ai thÝch hîp víi lùc luîng lao ®éng, nhu cÇu
®Êt ®ai cña nguêi d©n.
• Ma trËn chän lo¹i c©y trång, vËt nu«i: Nguêi d©n tham gia chän lùa, x¸c ®Þnh
−u tiªn c¬ cÊu c©y trång trong tõng d¹ng lËp ®Þa
• VÏ s¬ ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt:
B¾t ®Çu b»ng viÖc x¸c ®Þnh chØ tiªu ph©n lo¹i lËp ®Þa cã sù tham gia cña ng−êi d©n.
Dùa vμo kiÕn thøc b¶n ®Þa trong sö dông ®Êt cña nguêi d©n, kÕt hîp víi nh÷ng quan s¸t
hiÖn tr−êng cña nhμ kü thuËt. Hai bªn phèi hîp trong mét cuéc th¶o luËn trªn s¬ ®å hiÖn
tr¹ng ®Ó t×m ra c¸c nh©n tè chñ yÕu lμm c¬ së ph©n lo¹i rõng vμ ®Êt rõng. C¸c nh©n tè
sau cã thÓ ®−îc ph¸t hiÖn: D¹ng ®Êt, ®é dèc, ®é dμy tÇng ®Êt, ®é Èm, lo¹i ®Êt / mμu s¾c,
130
- ®¸ næi (%), lo¹i rõng (Giμ, Trung niªn, NghÌo, Non, Sau n−¬ng rÉy, Kh«ng cã rõng), Cù
ly so víi nguån n−íc. Mçi nh©n tè l¹i ®−îc ph©n chia thμnh c¸c cÊp chØ tiªu
Mét d¹ng lËp ®Þa ®−îc tæ hîp tõ c¸c chØ tiªu gäi lμ lËp ®Þa A, B, C.... (xem b¶ng
4.1)
Sö dông ma trËn cho ®iÓm ®Ó nguêi d©n tham gia ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng cña c¸c
d¹ng lËp ®Þa ®· ph©n chia (Xem vÝ dô mÉu ma trËn cho ®iÓm)
B¶ng 4.1: §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng cña c¸c d¹ng lËp ®Þa
Ho¹t ®éng sö C¸c d¹ng lËp ®Þa
dông ®Êt
A B C D E
1. Lóa n−íc 1 vu
2. Lóa n−íc 2 vô
3. Cμ phª
4. §iÒu
5. Tiªu
6. V−ên
7. Hoa mμu
8. Lóa rÉy + mμu
9. N«ng l©m KH
10. Trång rõng
11. Lμm giμu rõng
12. Nu«i d−ìng, tØa
th−a
13. Cao su
14 C©y ¨n qu¶
15 Ch¨n nu«i
16. Thñy lîi
131
- TiÒm n¨ng cña mçi lËp ®Þa (A, B, C...) øng víi tõng ho¹t ®éng sÏ ®−îc cho ®iÓm
Sö dông thang ®iÓm 5:
1: RÊt kÐm: LËp ®Þa kh«ng sö dông ®−îc cho c©y trång / vËt nu«i
2: KÐm: LËp ®Þa cho kÕt qu¶ nghÌo nμn, nguy c¬ tho¸i hãa l©u dμi cao
3: Trung b×nh: LËp ®Þa cho kÕt qu¶ trung b×nh, nguy c¬ g©y thiÖt h¹i th−êng xuyªn cho lËp ®Þa
thÊp
4: Cao: LËp ®Þa cho kÕt qu¶ trªn trung b×nh, kh«ng cã nguy c¬ g©y thiÖt h¹i th−êng
xuyªn cho lËp ®Þa
5: RÊt cao: LËp ®Þa ®Æc biÖt phï hîp víi canh t¸c/ vËt nu«i, kÕt qu¶ v−ît h¬n h¼n møc
trung b×nh, kh«ng cã nguy c¬ g©y thiÖt h¹i cho lËp ®Þa.
Trªn c¬ së nμy thÓ hiÖn lªn s¬ ®å, sa bμn d¹ng lËp ®Þa, c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i
thÝch hîp
7 LËp kÕ ho¹ch
• LËp kÕ ho¹ch kinh doanh:
ViÖc lËp kÕ ho¹ch kinh doanh rõng lμ nh»m phôc vô tæ chøc s¶n xuÊt hμng n¨m
vμ dù to¸n ®Çu t−, lao ®éng, tiÒn vèn vμ hiÖu qu¶ kinh tÕ - m«i tr−êng.
Dù kiÕn quy m« s¶n xuÊt hμng n¨m cho tõng gi¶i ph¸p l©m sinh, kinh doanh
tæng hîp, bao gåm:
- DiÖn tÝch tõng gi¶i ph¸p khai th¸c, nu«i d−ìng, ....
- S¶n l−îng khai th¸c chÝnh, lîi dông trung gian, kinh doanh kh¸c...
- Khèi l−îng më ®−êng hμng n¨m.
Tõ ®ã x¸c ®Þnh c¸c tiÓu khu sÏ ®−a vμo kinh doanh trong kÕ ho¹ch 5 - 10 n¨m
®Õn, c¸c tiÓu khu nμy sÏ ®−îc ghi c¸c chØ tiªu vÒ diÖn tÝch, s¶n l−îng trong phÇn kÕ
ho¹ch 5 - 10 n¨m.
• Dù to¸n ®Çu t− vμ hiÖu qu¶:
C¨n cø vμo:
- Khèi l−îng tõng lo¹i c«ng viÖc: khai th¸c, nu«i d−ìng, lμm giμu rõng, më
®−êng....
- §Þnh møc kinh tÕ kü thuËt hiÖn hμnh.
Tõ ®ã tÝnh to¸n ®Çu t− vÒ tiÒn vèn, nguån vèn, lao ®éng, vËt t−, nguyªn liÖu,
gièng, ph©n bãn, thiÕt bÞ....
Trªn c¬ së tæng ®Çu t−, gi¸ trÞ s¶n l−îng thu ho¹ch ®−îc hμng n¨m tÝnh to¸n hiÖu
qu¶ kinh tÕ cña ph−¬ng ¸n. Ngoμi ra cÇn nªu lªn nh÷ng hiÖu qu¶ vÒ m«i tr−êng, phßng
hé ch−a thÓ tÝnh thμnh tiÒn.
132
- 8 Tæ chøc bé m¸y
Trªn c¬ së môc ®Ých nhiÖm vô quy ho¹ch ®· x¸c ®Þnh, vμ dùa vμo quy m« cña ®¬n
vÞ còng nh− c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®Ó x¸c ®Þnh; x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý vμ bé
m¸y lμm viÖc. Bao gåm:
- Bé m¸y qu¶n lý
- Nguån nh©n lùc
- C¬ chÕ qu¶n lý
- Thu hót lao ®éng
- Liªn kÕ víi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, truyÒn thèng qu¶n lý céng ®ång ... ®Ó
n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý s¶n xuÊt vμ b¶o vÖ rõng.
B¶ng 4.2: Tãm t¾t tiÕn tr×nh néi dung vμ ph−¬ng ph¸p x©y dùng ph−¬ng ¸n quy
ho¹ch l©m nghiÖp
C¸c b−íc Néi dung Ph−¬ng ph¸p Ng−êi tham gia
QHLN
1 Ph©n tÝch Xem xÐt QH cÊp trªn - Thu thËp tμi liÖu/b¸o c¸o/quy - Nhãm QH
chiÕn l−îc ho¹ch
- Thu thËp c¸c chÝnh s¸ch
Ph©n tÝch nhu cÇu - RRA/PRA - Nhãm QH
céng ®ång - Céng ®ång
- ChÝnh quyÒn/c¸c c¬
quan liªn quan
Ph©n tÝch c¸c dù - Thu thËp sè liÖu thø cÊp cña - Nhãm QH
¸n/ch−¬ng tr×nh trong c¸c dù ¸n - C¸c bªn liªn quan
vïng - Quan s¸t/pháng vÊn - Céng ®ång
2. Ph©n tÝch §iÒu tra ®iÒu kiÖn tù - Sè liÖu thø cÊp - Nhãm QH
t×nh h×nh nhiªn/KTXH - PRA - Céng ®ång
- Kh¶o s¸t thÞ tr−êng/giao - ChÝnh quyÒn/c¸c c¬
th«ng... quan liªn quan
- Quan s¸t thùc tÕ/ ®iÒu tra
Thèng kª tμi nguyªn - §o vÏ diÖn tÝch - Nhãm QH
rõng/®Êt LN - Thèng kª tr÷ s¶n l−îng
§iÒu tra chuyªn ®Ò - Kh¶o s¸t - Nhãm QH
- PRA - Céng ®ång
3. Ph©n tÝch X¸c ®Þnh ph−¬ng Ph©n tÝch cã sù tham gia - Nhãm QH
môc ®Ých, h−íng QH - Céng ®ång
môc tiªu - C¸c c¬ quan liªn
QHLN quan
4. Quy Ph©n lo¹i rõng: 03 - Xem xÐt quy ho¹ch tæng thÓ - Nhãm QH
ho¹ch l©m lo¹i rõng: SX, PH, ngμnh LN ¬ c¸c cÊp - Céng ®ång
nghiÖp §D - Ph©n chia trªn thùc ®Þa/b¶n ®å: - C¸c c¬ quan liªn
nh©n t¹o/tù nhiªn/tæng hîp quan
Ph©n chia rõng - Khoanh vÏ tr¹ng th¸i/chia l«
- Thèng kª c¸c lo¹i diÖn tÝch cña
c¸c tr¹ng th¸i/kiÓu rõng/h×nh
thøc së h÷u
Quy ho¹ch sö dông - PRA: S¬ ®å sö dông ®Êt/l¸t c¾t - Nhãm QH
®Êt/rõng - §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ®Êt - Céng ®ång
- Ma trËn c¬ cÊu c©y trång/vËt - C¸c bªn liªn quan
G§GR nu«i
133
- C¸c b−íc Néi dung Ph−¬ng ph¸p Ng−êi tham gia
QHLN
Quy ho¹ch c¬ së h¹ - ThiÕt kÕ - Nhãm QH
tÇng, vËn chuyÓn - ChÝnh quyÒn
- C¬ quan chuyªn m«n
- Céng ®ång
X©y dùng gi¶i ph¸p - Ph©n tÝch/thiÕt kÕ - Nhãm QH
tæ chøc kinh doanh - Céng ®ång
5. LËp kÕ - Thêi gian - Khung logic - Nhãm QH
ho¹ch - B¶n ®å - C¸c ®Þnh møc - Céng ®ång
- Ph©n tÝch hiÖu qu¶ - CBA: NPV, IRR - C¸c bªn liªn quan
6. Tá chøc - Nguån lùc Ph©n tich - Nhãm QH
bé m¸y - Bé m¸y - Céng ®ång
- C¸c bªn liªn quan
§iÒu tra
QH cÊp trªn
Th«ng kª tμi chuyªn ®Ì
C¸c ch−¬ng
nguyªn rõng
Nhu cÇu tr×nh, dù ¸n
§iÒu tra ®iÒu kiÖn tù
nhiªn - KTXH
céng ®ång
Ph©n tÝch t×nh Ph©n tÝch
h×nh chiªn l−îc
Ph©n tÝch môc
®Ých, môc tiªu
Ph©n chia 03 lo¹i
rõng
Ph©n chia rõng
QHSD ®Êt LN
Quy ho¹ch G§GR
QH CSHT
l©m nghiÖp
V©n chuyÓn Tæ chøc
kinh doanh
Gi¶i
ph¸p l©m D ich vô
sinh Ngμnh
Trång trät
nghÒ
Ch¨n nu«i
Thêi
gian
B¶n ®å
Bé m¸y LËp kÕ ho¹ch
§Çu t−
Ph−¬ng ¸n QHLN HiÖu
qu¶
H×nh 4.2: S¬ ®å tiÕn tr×nh x©y dùng ph−¬ng ¸n quy ho¹ch l©m nghiÖp
134
- 9 X©y dùng ph−¬ng ¸n qui ho¹ch
Th«ng qua viÖc tiÕn hμnh toμn bé c¸c néi dung c¬ b¶n nãi trªn, cuèi cïng lμ x©y
dùng ph−ong ¸n quy ho¹ch l©m nghiÖp. Hå s¬ thμnh qu¶ cña ph−¬ng ¸n bao gåm:
- C¸c lo¹i b¶n ®å thμnh qu¶.
- C¸c lo¹i b¶ng biÓu tæng hîp tμi nguyªn rõng.
- Ph−¬ng ¸n quy ho¹ch l©m nghiÖp.
• C¸c lo¹i b¶n ®å thμnh qu¶: Bao gåm:
- B¶n ®å hiÖn tr¹ng rõng: ThÓ hiÖn c¸c ranh giíi c¸c ®¬n vÞ ph©n chia vμ ranh giíi
c¸c tr¹ng th¸i rõng.
- B¶n ®å ®Êt: ThÓ hiÖn ranh giíi c¸c lo¹i ®Êt theo ®¬n vÞ ph©n chia tïy theo møc
®é ®iÒu tra thiÕt kÕ nh− b¶n ®å hiÖn tr¹ng.
- B¶n ®å quy ho¹ch hoÆc thiÕt kÕ kinh doanh: ThÓ hiÖn ®Õn ranh giíi ®¬n vÞ kinh
doanh.
• C¸c lo¹i b¶ng biÓu tæng hîp tμi nguyªn rõng: Bao gåm c¸c lo¹i b¶ng biÓu
sau:
- Thèng kª diÖn tÝch: Bao gåm c¸c lo¹i diÖn tÝch rõng trång, rõng tù nhiªn, tr÷
l−îng t−¬ng øng cho tõng lo¹i, vμ ®Êt kh«ng cã rõng theo môc ®Ých qu¶n lý vμ
sö dông, ®Êt n«ng nghiÖp, thæ c−, vμ ®Êt kh¸c .
- Thèng kª diÖn tÝch vμ tr÷ l−îng rõng trång: Trong tõng ®¬n vÞ thèng kª diÖn
tÝch, loμi c©y vμ tr÷ l−îng theo cÊp tuæi.
- Thèng kª diÖn tÝch vμ tr÷ l−îng rõng tù nhiªn: Trong tõng ®¬n vÞ thèng kª diÖn
tÝch, tr÷ l−îng gç, sè c©y tre nøa, vμ ph©n theo tr¹ng th¸i rõng.
- Thèng kª diÖn tÝch tr÷ l−îng rõng tre nøa thuÇn lo¹i: Trong tõng ®¬n vÞ thèng
kª diÖn tÝch, sè c©y, loμi c©y, vμ sè c©y ph©n theo cÊp tuæi.
- Thèng kª tr÷ l−îng theo nhãm gç (cÊp nhãm gç), cÊp ®−êng kÝnh vμ phÈm chÊt:
Trong tõng ®¬n vÞ thèng kª tr÷ l−îng, vμ tr÷ l−îng ph©n ra theo cÊp nhãm gç,
cÊp kÝnh, cÊp phÈm chÊt.
• §Ò c−¬ng thuyÕt minh ph−¬ng ¸n quy ho¹ch l©m nghiÖp:
Lêi nãi ®Çu:
Tr×nh bμy kh¸i qu¸t lý do, tÝnh cÊp thiÕt cña c«ng t¸c quy ho¹ch, thiÕt kÕ, yªu
cÇu vÒ khèi l−îng c«ng viÖc, ph−¬ng ph¸p vμ møc ®é chÝnh x¸c cña tμi liÖu.
1) §Æc ®iÓm t×nh h×nh c¬ b¶n cña khu vùc quy ho¹ch:
Tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra nghiªn cøu ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt l©m nghiÖp, rót ra nh÷ng vÊn
®Ò c¬ b¶n quyÕt ®Þnh ®Õn ph−¬ng ¸n, bao gåm:
135
- - §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi: VÞ trÝ ®Þa lý, hμnh chÝnh, tæng diÖn tÝch, ph¶n ¶nh c¸c
ph−¬ng ch©m ph¸t triÓn, t×nh h×nh s¶n xuÊt cña c¸c ngμnh liªn quan, lao ®éng,
®Æc ®iÓm céng ®ång, vai trß cña th«n x·, kinh tÕ x· héi...
- §iÒu kiÖn tù nhiªn: Nªu c¸c ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh, ®Êt, ®¸ mÑ, khÝ hËu thñy v¨n
trong khu vùc vμ nhÊn m¹nh c¸c nh©n tè cã quan hÖ chÆt chÎ ®Õn viÖc tæ chøc
kinh doanh.
- T×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh: Ph¶n ¶nh tr×nh ®é kinh doanh ®· qua vμ hiÖn t¹i,
dù kiÕn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn.
2) Tμi nguyªn rõng:
Th«ng qua c¸c b¶ng biÓu tæng hîp tμi nguyªn rõng vμ kÕt qu¶ cña c«ng t¸c ®iÒu
tra chuyªn ®Ò, tr×nh bμy c¸c chØ tiªu c¬ b¶n vÒ diÖn tÝch, tr÷ l−îng, s¶n l−îng, c¸c lo¹i
l©m ®Æc s¶n, s¶n l−îng, chÊt l−îng...Tõ ®ã ®¸nh gi¸ vèn tμi nguyªn vμ quy m« bè trÝ s¶n
xuÊt.
3) Ph©n chia rõng:
Tõ kÕt qu¶ cña néi dung ph©n chia rõng vμ c¸c lo¹i b¶n ®å thμnh qu¶, tr×nh bμy
c¸c hÖ thèng c¸c ®¬n vÞ ph©n chia, ph−¬ng ph¸p ph©n chia c¸c ®¬n vÞ, nh÷ng thuËn lîi,
khã kh¨n khi tæ chøc s¶n xuÊt theo hÖ thèng ph©n chia ®ã.
§èi víi ph©n chia theo l·nh thæ, nªu râ cã bao nhiªu Ph©n tr−êng, tiÓu khu,
kháanh, ph©n kháanh, l«.
4) Quy ho¹ch s¶n xuÊt l©m nghiÖp:
Bao gåm:
a) Quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai:
X¸c ®Þnh diÖn tÝch ®Êt ®ai l©m nghiÖp vμ c¸c lo¹i ®Êt ®ai kh¸c, diÖn tÝch rõng vμ
®Êt l©m nghiÖp theo ba chøc n¨ng: s¶n xuÊt, phßng hé vμ ®Æc dông.
b) Quy ho¹ch c¸c biÖn ph¸p l©m sinh:
X¸c ®Þnh cho mçi lo¹i h×nh kinh doanh hoÆc nhãm l« kinh doanh mét gi¶i ph¸p
kü thuËt l©m sinh t−¬ng øng. Trong tõng gi¶i ph¸p kü thuËt ®· lùa chän nªu:
- C¨n cø lùa chän gi¶i ph¸p Êy (dùa vμo ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i h×nh hoÆc nhãm
l« vμ ®iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt).
- Môc ®Ých cña gi¶i ph¸p.
- §Þnh h−íng dÉn d¾t rõng cña gi¶i ph¸p ®ã, c¸c chØ tiªu kü thuËt t−¬ng øng.
c) Quy ho¹ch vËn chuyÓn më mang tμi nguyªn rõng:
Gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò:
- Chän läai h×nh vËn chuyÓn.
- X¸c ®Þnh tr×nh tù më mang tμi nguyªn rõng: theo thø tù ph©n truêng, tiÓu khu
nμo?
- Bè trÝ l−íi ®−êng vËn chuyÓn, tæng chiÒu dμi tõng lo¹i ®−êng vμ thÓ hiÖn trªn
b¶n ®å quy ho¹ch.
136
nguon tai.lieu . vn
