Xem mẫu
- vμ qua ®ã lîi dông s¶n phÈm ®· thμnh thôc. §Ó x¸c ®Þnh l−îng khai th¸c, ®ßi hái ph¶i cã
c¸c c¬ së kü thuËt: t¨ng tr−ëng, cÊu tróc chuÈn, thμnh thôc, c−êng ®é khai th¸c...
Cô thÓ cÇn x¸c ®Þnh:
• M« h×nh cÊu tróc N-D chuÈn cho tõng kiÓu rõng, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa.
• §−êng kÝnh øng víi tuæi thμnh thôc sè l−îng hoÆc c«ng nghÖ cña nhãm loμi
môc ®Ých kinh doanh.
• C−êng ®é khai th¸c hîp lý nh»m xóc tiÕn tèt t¸i sinh vμ sinh tr−ëng c¸c loμi c©y
môc ®Ých sau khai th¸c, rõng cã t¨ng tr−ëng cao nhÊt ®Ó phôc håi nhanh nhÊt
theo m« h×nh ®Þnh h−íng.
• §iÒu tra cÊu tróc N-D cña l©m phÇn ®−a vμo khai th¸c.
Tõ c¸c c¬ së trªn, l−îng khai th¸c ®−îc x¸c ®Þnh qua bμi chÆt:
• Toμn bé c¸c c©y tõ ®−êng kÝnh lín nhÊt xuèng ®Õn ®−êng kÝnh øng víi tuæi
thμnh thôc sè l−îng hoÆc c«ng nghÖ cña nhãm loμi môc ®Ých kinh doanh. Trong
tr−êng hîp tr÷ l−îng thμnh thôc chiÕm tû lÖ lín th× ph¶i dõng l¹i ë mét ®−êng
kÝnh lín h¬n ®−êng kÝnh thμnh thôc ®Ó kh«ng ®−îc v−ît qua c−êng ®é ®· x¸c
®Þnh, gäi lμ ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c.
• Mét sè c©y ë c¸c cÊp kÝnh nhá h¬n ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c, viÖc bμi chÆt
®−îc tiÕn hμnh theo ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh qua tiÕt diÖn ngang nh»m ®Þnh
h−íng cÊu tróc N-D sau khai th¸c vÒ cÊu tróc N-D chuÈn hoÆc ®ång d¹ng
chuÈn.
C¸c b−íc tiÕn hμnh:
• X¸c ®Þnh ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c:
C¨n cø c−êng ®é khai th¸c, ®−êng kÝnh øng víi tuæi thμnh thôc sè l−îng (hoÆc
c«ng nghÖ), x¸c ®Þnh mét ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c. C¸ch tiÕn hμnh lμ tÝnh % tæng
tiÕt diÖn ngang cña c¸c cÊp kÝnh lín h¬n ®−êng kÝnh øng víi tuæi thμnh thôc, nÕu kÕt
qu¶ nhá h¬n c−êng ®é th× ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c chÝnh lμ ®−êng kÝnh øng víi
tuæi thμnh thôc; ng−îc l¹i th× ph¶i x¸c ®Þnh tõ cÊp kÝnh lín nhÊt xuèng dÇn vμ dõng l¹i ë
mét cÊp kÝnh lín h¬n ®−êng kÝnh øng víi tuæi thμnh thôc ®Ó kh«ng v−ît qua c−êng ®é
cho phÐp; ®ã lμ ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c cÇn x¸c ®Þnh.
• X¸c ®Þnh m« h×nh N-D ®ång d¹ng chuÈn trong ph¹m vi nhá h¬n ®−êng kÝnh tèi
thiÓu khai th¸c (N-D gi÷ l¹i lý thuyÕt):
- X¸c ®Þnh m« h×nh N-D chuÈn, lÊy trong ph¹m vi c¸c cÊp kÝnh nhá
h¬n ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c.
- TÝnh tiÕt diÖn ngang chuÈn trªn ha theo cÊp kÝnh (Gotp):
Gopt = D2.10-4.Nopt/4
Víi Nopt: Sè c©y chuÈn trªn ha cña cÊp kÝnh ®ã.
- TÝnh % tiÕt diÖn ngang chuÈn cña tõng cÊp kÝnh (%Gopt):
103
- %Gopt = Gopt.100/ ΣGopt
-
TÝnh tæng tiÕt diÖn ngang gi÷ l¹i lý thuyÕt trªn ha ΣGlt:
-
ΣGlt = ΣGt.(100 - I)/100
Trong ®ã:
I: C−êng ®é khai th¸c (%).
ΣGt: tæng tiÕt diÖn ngang thùc trªn ha, b»ng ΣG1, víi G1 lμ tæng
tiÕt diÖn ngang thùc trªn ha ë c¸c cÊp kÝnh.
- TÝnh tæng tiÕt diÖn ngang trªn ha gi÷ l¹i lý thuyÕt cho tõng cÊp kÝnh
Glt:
Glt = ΣGlt.%Gopt/100
-
- TÝnh sè c©y gi÷ l¹i trªn ha lý thuyÕt cho tõng cÊp kÝnh Nlt:
Nlt = Glt/ (πD2.10-4/4)
§©y chÝnh lμ m« h×nh N-D ®ång d¹ng chuÈn cÇn x¸c ®Þnh.
• Sè c©y gi÷ l¹i nu«i d−ìng trªn ha ë tõng cÊp kÝnh (N2) (C¸c cÊp kÝnh nhá h¬n
®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c):
Gäi: N1, N2, Nch lÇn l−ît lμ sè c©y tr−íc khi chÆt, sè c©y gi÷ l¹i, sè c©y chÆt trªn
ha trong tõng cÊp kÝnh.
- Tr−êng hîp N1 ≥ Nlt : N2) = Nlt
- Tr−êng hîp N1 < Nlt : N2 = N1
Sè c©y thiÕu hôt lμ mi: mi = Nlt - N1
Lóc nμy ë cÊp kÝnh i-1 hoÆc i+1 cÇn t¨ng sè c©y gi÷ l¹i ®Ó bï ®¾p sù
thiÕu hôt ®ã, vËy ë c¸c cÊp kÝnh nμy cã sè c©y cÇn gi÷ l¹i lμ:
N2(i-1) = Nlt(i-1) + mi NÕu cÊp kÝnh nμy cã N1(i-1) > Nlt(i-1)
• Sè c©y chÆt theo cÊp kÝnh (Nch):
- ë c¸c cÊp kÝnh lín h¬n ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c: Bμi chÆt toμn
bé sè c©y trong c¸c cÊp kÝnh nμy: Nch = N1
- ë c¸c cÊp kÝnh nhá h¬n ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c:
Nch = N1 - N2
• TÝnh c¸c lo¹i tæng tiÕt diÖn ngang theo cÊp kÝnh:
Bao gåm G1, G2, Gch lÇn l−ît lμ tæng tiÕt diÖn ngang cña sè c©y tr−íc khi chÆt, sè
c©y gi÷ l¹i, sè c©y chÆt trªn ha trong tõng cÊp kÝnh:
G(i) = (π/4).D2.10-4.N(i)
Tæng qu¸t:
104
- G(i) bao gåm G1, G2, Gch, N(i) t−¬ng øng lμ N1, N2, Nch,
cßn D(cm) lμ gi¸ trÞ gi÷a cÊp kÝnh.
• L−îng khai th¸c trªn ha vμ c−êng ®é chÆt:
L−îng khai th¸c trªn ha tÝnh theo G (ΣGch): ΣGch = ΣGch(i)
-
TÝnh theo M (Mch): Mch = ΣGch. H.f1,3
-
- C−êng ®é chÆt I%: I% = (Mch/M).100
I% = ( ΣGch(i)/ ΣG1(i)).100
Hay qua G:
• L−îng khai th¸c hμng n¨m:
Theo thÓ tÝch: Lv = S'.Mch
Theo tiÕt diÖn ngang: Lg = S'. ΣGch
S' lμ diÖn tÝch coupe khai th¸c rõng chÆt chän.
VÝ dô: Rõng tr¹ng th¸i IVB vïng Kon Hμ Nõng ®−îc ®−a vμo khai th¸c, ®· x¸c
®Þnh c¸c chØ tiªu sau:
- §iÒu tra cÊu tróc N-D.
- CÊu tróc chuÈn N-D.
- §−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c lμ 63cm, dù kiÕn khai th¸c hÕt tÊt c¶ c¸c
c©y cã ®−êng kÝnh lín h¬n hoÆc b»ng 63cm, cßn c¸c c©y nhá h¬n sÏ chÆt
theo cÊu tróc N-D chuÈn hoÆc ®ång d¹ng chuÈn.
- C−êng ®é khai th¸c 30%.
ViÖc ®iÒu chØnh cÊu tróc N-D vμ x¸c ®Þnh l−îng khai th¸c ®−îc tr×nh bμy trong
b¶ng 3.7:
105
- B¶ng 3.7: §iÒu chØnh cÊu tróc N-D vμ x¸c ®Þnh l−îng khai th¸c
CÊp D N1(i) G1(i) Nopt(i) Gopt(i) % Glt(i) Nlt(i) N2(i) G2(i) Nch(i) Gch(i)
Gopt(i)
(cm) (c/ha) (m2/ha) (c/ha) (m2/ha) (%) (m2/ha) (c/ha) (c/ha) (m2/ha) (c/ha) (m2/ha)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
12 239 2.70 235 2.66 8.87 2.00 177 177 2.00 62 0.71
18 143 3.64 151 3.84 12.82 2.89 114 114 2.89 29 0.75
24 97 4.39 97 4.39 14.64 3.30 73 73 3.30 24 1.09
30 58 4.10 62 4.38 14.62 3.29 47 47 3.29 11 0.81
36 56 5.70 40 4.07 13.58 3.06 30 30 3.06 26 2.64
42 28 3.88 25 3.46 11.56 2.60 19 19 2.60 9 1.28
48 12 2.17 16 2.90 9.66 2.18 12 12 2.18 0 0.00
54 8 1.83 10 2.29 7.64 1.72 8 8 1.72 0 0.11
60 9 2.54 7 1.98 6.60 1.49 5 5 1.49 4 1.06
66 1 0.34 1 0.34
72 1 0.41 1 0.41
78 1 0.48 1 0.48
84
Tæng 653 32.18 643 29.97 100 22.53 483 483 22.53 170 9.66
Gi¶i thÝch b¶ng 3.7:
- Cét 1: Gi¸ trÞ gi÷a c¸c cÊp kÝnh, cù ly cÊp kÝnh lμ 6cm.
- Cét 2: Ph©n bè sè c©y trªn ha thùc theo cÊp kÝnh, x¸c ®Þnh qua ®iÒu tra trªn l©m
phÇn khai th¸c.
- Cét 3: Ph©n bè tæng tiÕt diÖn ngang thùc trªn ha theo cÊp kÝnh:
VÝ dô: ë cÊp kÝnh 12cm, G1(12) = π.122.10-4.239/4 = 2.70 m2/ha.
- X¸c ®Þnh ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c: §−êng kÝnh øng víi tuæi thμnh thôc
cña nhãm loμi môc ®Ých lμ 63cm, nh− vËy tû lÖ % tæng tiÕt diÖn ngang cña c¸c
cÊp kÝnh lín h¬n ®−êng kÝnh nμy lμ: (0.34 + 0.41 + 0.48).100/32.18 = 3.82%,
nhá h¬n c−êng ®é cho phÐp 30%. Do ®ã lÊy ®−êng kÝnh nμy lμm ®−êng kÝnh tèi
thiÓu khai th¸c, cã nghÜa lμ khai th¸c hÕt c¸c c©y lín h¬n 63cm, c¸c c©y ë c¸c
cÊp kÝnh nhá h¬n ®−îc chÆt theo cÊu tróc N-D ®ång d¹ng chuÈn.
- Cét 4: Ph©n bè sè c©y chuÈn trªn ha trong ph¹m vi nhá h¬n ®−êng kÝnh tèi thiÓu
khai th¸c.
- Cét 5: Ph©n bè tæng tiÕt diÖn ngang chuÈn trªn ha theo cÊp kÝnh:
106
- VÝ dô: ë cÊp kÝnh 12cm, Gopt(12) = π.122.10-4.235/4 = 2.66 m2/ha.
- Cét 6: Tû lÖ % tiÕt diÖn ngang chuÈn theo cÊp kÝnh:
VÝ dô: ë cÊp kÝnh 12cm, %Gopt(12) = 2.66x100/29.97 = 8.87%.
- Cét 7: Ph©n bè tæng tiÕt diÖn ngang trªn ha gi÷ l¹i lý thuyÕt cho tõng cÊp
kÝnh trong ph¹m vi nhá h¬n ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c:
+ TÝnh tæng tiÕt diÖn ngang gi÷ l¹i lý thuyÕt trªn ha:
Glt = 32.18.(100-30)/100 = 22.53m2/ha.
+ TÝnh Glt(i):
VÝ dô: ë cÊp kÝnh 12cm, Glt(12) = 22.53x8.87/100 = 2.00m2/ha
- Cét 8: Ph©n bè sè c©y gi÷ l¹i trªn ha lý thuyÕt theo cÊp kÝnh trong ph¹m vi
nhá h¬n ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c:
VÝ dô: ë cÊp kÝnh 12 cm, Nlt(12) = 2/ (π.122.10-4/4) = 177 c/ha.
§©y chÝnh lμ m« h×nh N-D ®ång d¹ng chuÈn cÇn x¸c ®Þnh.
- Cét 9: Sè c©y gi÷ l¹i theo cÊp kÝnh, trong vÝ dô trªn, ë c¸c cÊp kÝnh ®Òu cã
N1>Nlt, do ®ã sè c©y gi÷ l¹i chÝnh lμ N2 = Nlt, kh«ng cã hiÖn tuîng thiÕu hôt
c©y ë c¸c cÊp kÝnh nªn kh«ng tÝnh viÖc bï ®¾p. ChØ tÝnh trong ph¹m vi nhá
h¬n ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c.
- Cét 10: TiÕt diÖn ngang gi÷ l¹i trªn ha cho tõng cÊp kÝnh:
VÝ dô: ë cÊp kÝnh 12 cm, G2(12) = (π.122.10-4/4).177 = 2 m2/ha
- Cét 11: Sè c©y chÆt trªn ha theo cÊp kÝnh:
+ ë c¸c cÊp kÝnh lín h¬n ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c, sè c©y chÆt
chÝnh lμ sè c©y thùc. VÝ dô ë cÊp kÝnh 66cm, Nch(66) = 1 c©y/ha.
+ ë c¸c cÊp kÝnh nhá h¬n ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c, vÝ dô ë cÊp
kÝnh 12cm, Nch(12) = 239 - 177 = 62 c©y/ha.
- Cét 12: TiÕt diÖn ngang chÆt trªn ha theo cÊp kÝnh:
VÝ dô ë cÊp kÝnh 12cm, Gch(12) = (π.122.10-4/4).62 = 0.71m2/ha.
Nh− vËy:
- CÊu tróc N-D ®Þnh h−íng gi÷ l¹i nu«i d−ìng, ®ång d¹ng víi cÊu tróc chuÈn
lμ Nlt-D, tøc lμ chuçi gi¸ trÞ cña cét 8/cét 1.
- Ph©n bè sè c©y theo cÊp kÝnh cÇn gi÷ l¹i nu«i d−ìng trong ph¹m vi nhá h¬n
®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c, ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn cÊu tróc thùc vμ cÊu
tróc ®ång d¹ng chuÈn. Trong vÝ dô trªn, ph©n bè sè c©y gi÷ l¹i ®¹t ®−îc cÊu
tróc ®ång d¹ng chuÈn v× kh«ng cã cÊp kÝnh nμo thiÕu hôt c©y.
- Sè c©y chÆt vμ l−îng chÆt tÝnh theo tiÕt diÖn ngang ®−îc ph©n bè theo tõng
cÊp kÝnh, ®ã lμ chuçi gi¸ trÞ cña cét 11/cét 1 vμ cét 12/cét 1.
107
- - L−îng khai th¸c trªn ha vμ c−êng ®é chÆt:
L−îng khai th¸c trªn ha tÝnh theo G (ΣGch): ΣGch = ΣGch(i) = 9.66m2/ha.
- C−êng ®é khai th¸c:
I% = (ΣGch(i)/ΣG1(i)).100 = 9.66x100/32.18 = 30%.
-
- L−îng khai th¸c hμng n¨m:
Theo tiÕt diÖn ngang: Lg = S' . ΣGch = S'.9.66 m2.
Trong ph−¬ng thøc chÆt chän theo cÊp kÝnh, l−îng khai th¸c bao gåm sè c©y, tiÕt
diÖn ngang ë c¸c cÊp kÝnh lín nhá, rõng sau khai th¸c ®−îc ®Þnh h−íng theo m« h×nh
chuÈn vÒ sè l−îng lÉn chÊt l−îng.
Víi ph−¬ng thøc chÆt chän th«, chØ lÊy ra nh÷ng c©y gi¸ trÞ cã ®−êng kÝnh lín
h¬n ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c, cã nghÜa lÊy ®i hÇu nh− toμn bé c©y gi¸ trÞ kinh tÕ.
PhÇn cßn l¹i lμ c©y kÐm gi¸ trÞ chiÕm tû lÖ cao vμ líp c©y nμy l¹i kh«ng bao giê v−¬n lªn
®−îc ®−êng kÝnh tèi thiÓu khai th¸c nªn sÏ kh«ng ®−îc lÊy ra. T×nh tr¹ng ®ã lμm c©y
môc ®Ých ®· Ýt l¹i bÞ chÌn Ðp dÉn ®Õn s¶n l−îng cña lu©n kú sau sÏ gi¶m sót, chÊt l−îng
l©m phÇn kÐm.
Khai th¸c theo ph−¬ng thøc chÆt chän theo cÊp kÝnh, ®iÒu tiÕt cÊu tróc, ngoμi sè
c©y ®· thμnh thôc ®−îc lÊy ra, cßn chÆt mét sè c©y ë c¸c cÊp kÝnh nhá, sè c©y nμy thuéc
c¸c loμi kÐm gi¸ trÞ, s©u bÖnh, qu¸ thμnh thôc (gç nhá), khai th¸c ®−îc t¸c ®éng trªn
toμn diÖn tÝch, gi¶i quyÕt ®−îc ¸nh s¸ng, kh«ng gian dinh d−ìng cho c©y t¸i sinh, c©y
non cña c¸c loμi môc ®Ých ph¸t triÓn tèt, rõng cã cÊu tróc æn ®Þnh ®Ó cho s¶n l−îng liªn
tôc, ®óng môc ®Ých kinh doanh.
Nh−ng víi ph−¬ng ph¸p nμy, cÊu tróc sè c©y cÇn gi÷ l¹i nu«i d−ìng, sè c©y chÆt
theo cÊp kÝnh ®Òu cã tÝnh chÊt ®Þnh h−íng cho khai th¸c, chø kh«ng ®ßi hái ph¶i bμi c©y
hoμn toμn theo ®Þnh h−íng nμy, v× lμm nh− vËy lμ qu¸ cøng nh¾c h¬n n÷a còng cã thÓ
kh«ng thùc hiÖn ®−îc hoÆc ®«i khi l¹i g©y bÊt hîp lý.
TÊt nhiªn cÊu tróc N-D cÇn gi÷ l¹i ph¶i ®−îc t«n träng vμ thùc hiÖn tèi ®a, dùa
vμo sè c©y chÆt theo cÊp kÝnh ®· tÝnh to¸n, tiÕn hμnh bμi c©y ë thùc ®Þa.
§èi t−îng bμi lμ c¸c c©y sau:
- C¸c c©y ®ang trong qu¸ tr×nh chÕt, s©u bÖnh.
- C¸c c©y h×nh th©n xÊu, kh«ng cã triÓn väng cho s¶n phÈm tèt.
- C¸c c©y ®−êng kÝnh nhá nh−ng ®· giμ, t¸n lín.
- C¸c c©y thuéc loμi phi môc ®Ých kinh tÕ.
- Bμi c©y khai th¸c: bμi chÆt tÊt c¶ c¸c c©y cã ®−êng kÝnh lín h¬n ®−êng kÝnh tèi
thiÓu khai th¸c ®Ó lÊy ra s¶n phÈm chÝnh.
Nh−ng trong qu¸ tr×nh bμi c©y cÇn chó ý ®Õn ph©n bè trªn mÆt ®Êt rõng, kh«ng
®Ó rõng bÞ trèng t¸n lín, ®Êt ®ai ph¬i trèng hoÆc cßn qu¸ dμy ®Æc. Cã nghÜa t¸c ®éng ®Ó
108
- ®−a rõng vÒ ph©n bè ®ång ®Òu h¬n trªn mÆt ®Êt rõng. §Ó t¹o ®é ®ång ®Òu cÇn lμm nh−
sau:
- Ph©n chia rõng thμnh c¸c ®¬n vÞ diÖn tÝch, th«ng th−êng lμ 400m2.
- TÝnh mét trÞ sè b×nh qu©n tiÕt diÖn ngang cÇn gi÷ l¹i trªn ®¬n vÞ nμy. VÝ dô tæng
tiÕt diÖn ngang cÇn gi÷ l¹i nu«i d−ìng lμ 22.53m2/ha, tiÕt diÖn ngang b×nh qu©n
trªn 400m2 sÏ lμ 22.53/25 = 0.9m2.
- §iÒu chØnh rõng vÒ tiÕt diÖn ngang b×nh qu©n trªn tõng ®¬n vÞ diÖn tÝch, cã
nghÜa lμm gi¶m sù chªnh lÖch qu¸ lín trong rõng, t¹o sù ®ång ®Òu trªn toμn
diÖn tÝch. V× vËy:
+ ë n¬i t¸n th−a cã thÓ gi÷ l¹i c¸c c©y nhá, kh«ng thuéc loμi môc ®Ých ®Ó
t¹m thêi che phñ ®Êt.
+ Bμi c©y khai th¸c theo nguyªn t¾c tõ to ®Õn nhá, nÕu c©y thμnh thôc
nh−ng mäc ë n¬i trèng tr¶i cÇn gi÷ l¹i, kh«ng ®−îc t¹o thμnh kho¶ng trèng lín.
C¶ 2 tr−êng hîp ®Òu nh»m b¶o ®¶m cho tõng ®¬n vÞ diÖn tÝch cã mét trÞ sè tiÕt
diÖn ngang xÊp xØ gi¸ trÞ b×nh qu©n
5.3.2.4 Ph−¬ng ph¸p tÝnh l−îng khai th¸c rõng phßng hé
Lîi dông gç ë rõng phßng hé thuéc ®Þa vÞ thø yÕu, nh−ng kh«ng cã nghÜa lμ
kh«ng tiÕn hμnh khai th¸c. Khi rõng ®i vμo giai ®o¹n thμnh thôc phßng hé, t¸c dông
phßng hé b¾t ®Çu gi¶m, ®Ó phôc håi vμ t¨ng c−êng hiÖu qu¶ cã lîi cña rõng cÇn tiÕn
hμnh khai th¸c t¸i sinh kÞp thêi.
Ph−¬ng thøc khai th¸c rõng phßng hé cã thÓ lμ khai th¸c tr¾ng hoÆc chän, sau ®ã
b¶o ®¶m t¸i sinh rõng. C¸ch tÝnh l−îng khai th¸c kh«ng nh− tÝnh cho rõng s¶n xuÊt gç,
l−îng khai th¸c ®−îc x¸c ®Þnh theo t×nh h×nh cô thÓ cña tõng l«. Tr÷ l−îng lÊy ra, diÖn
tÝch khai th¸c hμng n¨m phô thuéc vμo:
- Møc ®é thμnh thôc phßng hé cña rõng.
- T×nh h×nh rõng.
- L−îng t¨ng tr−ëng.
- Kh¶ n¨ng t¸i sinh, phôc håi, nu«i d−ìng, trång rõng.
Trong thùc tÕ cÇn ph©n tÝch nh÷ng yÕu tè trªn ®Ó lùa chän ph−¬ng thøc khai th¸c,
x¸c ®Þnh lùîng khai th¸c, diÖn tÝch khai th¸c cho nh÷ng l©m phÇn ®· ®i vμo tuæi thμnh
thôc phßng hé. L−îng khai th¸c nμy môc ®Ých chÝnh kh«ng ph¶i ®Ó lÊy gç mμ nh»m thay
thÕ c©y hoÆc l©m phÇn ®Ó rõng b¶o ®¶m môc tiªu phßng hé.
5.3.2.5 Ph−¬ng ph¸p tÝnh l−îng khai th¸c rõng tre nøa, lå «
Rõng tre nøa, lå « ph−¬ng thøc khai th¸c chñ yÕu lμ chÆt chän, tr−ßng hîp ®Æc
biÖt míi khai th¸c tr¾ng.
§¬n vÞ tÝnh to¸n l−îng khai th¸c lμ sè c©y hoÆc thÓ tÝch hoÆc träng l−îng. Tïy
theo môc ®Ých kinh doanh mμ x¸c ®Þnh ®¬n vÞ tÝnh.
109
- X¸c ®Þnh l−îng khai th¸c rõng tre lå « cÇn xÐt ®Õn mËt ®é, tuæi thμnh thôc, lu©n
kú khai th¸c, yªu cÇu t¸i sinh; nh−ng quan träng nhÊt lμ môc ®Ých kinh doanh kh¸c nhau
th× ph−¬ng ph¸p tÝnh l−îng khai th¸c còng kh¸c nhau:
L−îng khai th¸c khi dïng tre lå « trong c«ng nghÖ, x©y dùng:
L−îng khai th¸c trªn ha ®−îc tÝnh:
- Theo tr÷ l−îng (G): G = M.T/a (3.83)
- Theo sè c©y (P): P = N.T/a (3.84)
Trong ®ã: T: Lu©n kú chÆt chän tre lå «.
M: Tr÷ l−îng tre lå « trªn ha.
N: MËt ®é tre lå « trªn ha.
a: Tuæi thμnh thôc tre lå «.
L−îng khai th¸c khi dïng tre lå « non lμm giÊy:
L−îng khai th¸c tre lå « non ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së lÊy tæng sè tre lå « non trõ
®i sè tre lå « non cÇn ®Ó l¹i lμm c©y mÑ:
Luîng khai th¸c trªn ha theo sè c©y (P):
P = Y - N.T/a (3.85)
Trong ®ã:
Y: Tæng sè c©y tre lå « non trªn ha sinh ra trong n¨m ®ã.
N: Sè tre th−êng xuyªn l−u l¹i ®Ó sinh s¶n ra tre non.
T: Lu©n kú chÆt chän.
a: Tuæi khai th¸c chÝnh cña tre lå « giμ.
L−îng khai th¸c tre lå « hμng n¨m (Lv):
Theo tr÷ l−îng: Lv = s.G
Theo sè c©y: Lv = s.P
Trong ®ã s lμ diÖn tÝch coupe khai th¸c rõng tre lå «.
110
- Ch−¬ng 4
Néi dung vμ ph−¬ng ph¸p qui ho¹ch l©m nghiÖp
Môc ®Ých:
Cung cÊp cho sinh viªn c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n trong quy ho¹ch l©m nghiÖp, bao gåm
c¸c néi dung chñ yÕu vμ c¸c ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn thÝch hîp ®Ó hä cã kh¶ n¨ng chñ
®éng x©y dùng c¸c ph−¬ng ¸n quy ho¹ch ë c¸c cÊp ®é kh¸c nhau.
Khung ch−¬ng tr×nh tæng quan toμn ch−¬ng
Néi dung Ph−¬ng ph¸p VËt liÖu Thêi gian
Môc tiªu
Sau khi häc
xong sinh viªn
cã kh¶ n¨ng
20
Bμi giao
DiÔn gi¶ng,
Néi dung c¬ b¶n QHLN ë c¸c
Tr×nh bμy ®−îc
nhiÖm vô,
®èi t−îng/ cÊp kh¸c nhau.
c¸c néi dông
Bμi tËp lín
QHLN cho c¸c
Tμi liÖu ph¸t
Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn trong x©y
Th¶o luËn nhãm
®èi t−îng (cô
tay vÒ
dùng ph−¬ng ¸n QHLN.
thÓ).
N·o c«ng ph−¬ng ¸n
Ph©n tÝch t×nh h×nh
quy ho¹ch
Lùa chän ®−îc
Ph©n tÝch chiÕn l−îc rõng
ph−¬ng ph¸p
thÝch hîp trong
X¸c ®Þnh môc ®Ých, ph−¬ng
x©y dùng
h−íng quy ho¹ch l©m nghiÖp
ph−¬ng ¸n
Quy ho¹ch s¶n xuÊt l©m nghiÖp
QHLN.
LËp kÕ ho¹ch
Chñ ®éng phèi
hîp víi c¸c bªn Tæ chøc bé m¸y
liªn quan x©y
X©y dùng ph−¬ng ¸n
dùng ®−îc
phu¬ng ¸n ThÈm ®Þnh ph−¬ng ¸n
QHLN.
Thùc hiÖn vμ gi¸m s¸t
§¸nh gi¸ ph−¬ng ¸n
L©m nghiÖp lμ mét ngμnh quan träng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. §èi t−îng cña s¶n
xuÊt kinh doanh cña l©m nghiÖp lμ tμi nguyªn rõng, bao gåm rõng vμ ®Êt rõng. T¸c dông
l©m nghiÖp ®èi víi nÒn kinh tÕ cã nhiÒu mÆt, kh«ng nh÷ng cung cÊp gç, tre, ®Æc s¶n
rõng vμ c¸c l©m s¶n kh¸c mμ cßn t¸c dông gi÷ ®Êt vμ phßng hé. Rõng n−íc ta ph©n bè
kh«ng ®Òu, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi kh¸c nhau vμ nhu cÇu cña c¸c ®Þa ph−¬ng
vμ c¸c ngμnh kinh tÕ kh¸c ®èi víi l©m nghiÖp còng kh¸c nhau. V× vËy cÇn ph¶i tiÕn hμnh
qui ho¹ch l©m nghiÖp nh»m bè trÝ hîp lý vÒ mÆt kh«ng gian tμi nguyªn rõng vμ bè trÝ
c©n ®èi c¸c h¹ng môc s¶n xuÊt kinh doanh theo c¸c cÊp qu¶n lý l·nh thæ vμ qu¶n lý s¶n
111
- xuÊt kh¸c nhau lμm c¬ së cho viÖc lËp kÕ ho¹ch, ®Þnh h−íng cho s¶n xuÊt kinh doanh
l©m nghiÖp ®¸p øng nhu cÇu l©m s¶n cho nÒn kinh tÕ, cho xuÊt khÈu vμ cho ®êi sèng
nh©n d©n, ®ång thêi ph¸t huy nh÷ng tÝnh n¨ng cã lîi kh¸c cña rõng.
1 Néi dung c¬ b¶n cña qui ho¹ch l©m nghiÖp ë c¸c ®èi t−îng, cÊp
kh¸c nhau
1.1 Qui ho¹ch l©m nghiÖp cho c¸c cÊp qu¶n lý l·nh thæ
Qui ho¹ch l©m nghiÖp cho c¸c cÊp qu¶n lý l·nh thæ sÏ xem xÐt mäi mÆt ph¸t triÓn
kinh tÕ, ®Ò ra ph−¬ng h−íng nhiÖm vô ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh cã tÝnh chÊt
nguyªn t¾c nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ l©m nghiÖp .
1.1.1 Qui ho¹ch
l©m nghiÖp
cÊp toμn
quèc
Gióp cho viÖc
quyÕt ®Þnh chÝnh
s¸ch lμ quèc gia vÒ
l©m nghiÖp, ®iÒu nμy
cã nghÜa lμ s¾p ®Æt
nh÷ng n¬i −u tiªn
bao gåm: §Þnh râ vÞ
trÝ tμi nguyªn vμ sù
−u tiªn ph¸t triÓn
gi÷a c¸c vïng. Ph¹m
vi qui ho¹ch l©m
nghiÖp toμn quèc
XuÊt khÈu gç Keo l¸ trμm
gi¶i quyÕt nh÷ng néi
dung chÝnh sau:
• Nghiªn cøu chiÕn l−îc æn ®Þnh vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lμm c¬ së x¸c ®Þnh
ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô ph¸t triÓn l©m nghiÖp toμn quèc.
• Qui ho¹ch l©m nghiÖp theo môc ®Ých sö dông chñ yÕu (3 chøc n¨ng cña rõng):
Rõng s¶n xuÊt rõng phßng hé vμ rõng ®Æc dông.
• Qui ho¹ch, ph¸t triÓn tμi nguyªn rõng hiÖn cã vμ sö dông cã hiÖu qu¶ rõng giμu
vμ rõng trung b×nh
• Qui ho¹ch trång rõng vμ n«ng l©m kÕt hîp
• Qui ho¹ch lîi dông rõng, chÕ biÕn l©m s¶n g¾n liÒn víi thÞ tr−êng tiªu thô.
• Qui ho¹ch ph¸t triÓn nghÒ rõng g¾n liÒn víi l©m nghiÖp x· héi.
• Qui ho¹ch x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vμ giao th«ng vËn chuyÓn.
Thêi h¹n qui ho¹ch th−êng 10 n¨m vμ néi dung qui ho¹ch th−êng ph©n theo vïng
kinh tÕ. Tû lÖ b¶n ®å qui ho¹ch th−êng tõ 1:1.000.000 ®Õn 1: 250.000.
112
- 1.1.2 Qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp tØnh
Qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp tØnh ®Ò cËp c¸c vÊn ®Ò sau:
• Nghiªn cøu ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ cña cÊp tØnh vμ c¨n cø
vμo qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp toμn quèc x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô ph¸t
triÓn l©m nghiÖp trong ph¹m vi cÊp tØnh.
• Qui ho¹ch l©m nghiÖp theo môc ®Ých sö dông chñ yÕu (3 chøc n¨ng cña rõng):
Rõng s¶n xuÊt rõng phßng hé vμ rõng ®Æc dông.
• Qui ho¹ch l©m nghiÖp vμ b¶o vÖ rõng hiÖn cã
• Qui ho¹ch trång rõng vμ n«ng l©m kÕt hîp
• Qui ho¹ch lîi dông rõng, chÕ biÕn l©m s¶n g¾n liÒn víi thÞ tr−êng tiªu thô.
• Qui ho¹ch x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vμ giao th«ng vËn chuyÓn.
Thêi h¹n qui ho¹ch th−êng 5 n¨m
1.1.3 Qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp huyÖn
Qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp huyÖn ®Ò cËp c¸c néi dung chÝnh sau:
• Nghiªn cøu ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn vμ c¨n cø vμo
qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp tØnh x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô ph¸t triÓn l©m
nghiÖp trong ph¹m vi huyÖn
• Qui ho¹ch l©m nghiÖp theo môc ®Ých kinh doanh (3 chøc n¨ng cña rõng): Rõng
s¶n xuÊt rõng phßng hé vμ rõng ®Æc dông.
• Qui ho¹ch c¸c biÖn ph¸p kinh doanh:
- BiÖn ph¸p trång rõng
- BiÖn ph¸p nu«i d−ìng rõng
- BiÖn ph¸p khai th¸c
- BiÖn ph¸p chÕ biÕn
- BiÖn ph¸p b¶o vÖ vμ s¶n xuÊt n«ng l©m kÕt hîp
• Qui ho¹ch tμi nguyªn rõng cho c¸c thμnh phÇn kinh tÕ trong huyÖn
• Tæ chøc l©m nghiÖp x· héi.
• Qui ho¹ch x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vμ giao th«ng vËn chuyÓn.
Thêi h¹n qui ho¹ch th−êng 5 n¨m. Tû lÖ b¶n ®å qui ho¹ch giao ®éng tõ tû lÖ 1:
100000 ®Õn 1: 20000, thùc tÕ th−êng sö dông ë tû lÖ 1: 50000.
1.1.4 Qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp x·
Qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp x· ®Ò cËp c¸c vÊn ®Ò chÝnh sau:
• §iÒu tra nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n trong x· cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn l©m nghiÖp
nh−: §iÒu kiÖn s¶n xuÊt l©m nghiÖp, tμi nguyªn rõng...
113
- • C¨n cø vμo dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ cña x· vμo qui ho¹ch ph¸t triÓn l©m nghiÖp
cÊp huyÖn vμ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn l©m nghiÖp cña x·, x¸c
®Þnh ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô ph¸t triÓn l©m nghiÖp cña x·.
• Qui ho¹ch ®Êt ®ai trong x· vμ x¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngμnh sö dông ®Êt
®ai, ph©n bæ ®Êt ®ai cho c¸c chñ rõng.
• Quy ho¹ch s¶n xuÊt l©m nghiÖp
• Tæ chøc c¸c biÖn ph¸p kinh doanh.
• Qui ho¹ch x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vμ giao th«ng vËn chuyÓn
• ¦íc tÝnh vèn ®Çu t−, nguån vèn, trang thiÕt bÞ, hiÖu qu¶ kinh doanh vμ thêi h¹n
thu håi vèn
Thêi h¹n qui ho¹ch lμ 5 n¨m, tû lÖ cña b¶n ®å qui ho¹ch tû lÖ 1:20.000, 1: 10.000
hoÆc ë tû lÖ lín h¬n.
C¸c néi dung cña qui ho¹ch l©m nghiÖp c¸c cÊp qu¶n lý l·nh thæ ®−îc ®Ò cËp lμ
t−¬ng tù nhau, nh−ng møc ®é gi¶i quyÕt theo chiÒu s©u, chiÒu réng lμ kh¸c nhau. Ph¹m
vi ®Ò cËp cña c¸c néi dung trong qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp toμn quèc, cÊp tØnh vμ cÊp
huyÖn cã tÝnh chÊt ®Þnh h−íng, nguyªn t¾c vμ lu«n g¾n liÒn víi ý ®å ph¸t triÓn kinh tÕ
cña c¸c cÊp qu¶n lý l·nh thæ. X· ®−îc coi lμ ®¬n vÞ c¬ b¶n qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt
kinh doanh l©m nghiÖp cho c¸c thμnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ vμ t− nh©n. V× vËy qui ho¹ch
l©m nghiÖp cÊp x· gi¶i quyÕt c¸c néi dung biÖn ph¸p kü thuËt, kinh tÕ x· héi cô thÓ h¬n.
Do ®ã cÇn ph¶i −íc tÝnh vèn ®Çu t−, nguån vèn, trang thiÕt bÞ, hiÖu qu¶ kinh doanh vμ
thêi h¹n thu håi vèn.
1.2 Qui ho¹ch cho c¸c cÊp qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh
1.2.1 Qui ho¹ch liªn hiÖp c¸c l©m tr−êng, c«ng ty l©m nghiÖp
Liªn hiÖp, c«ng ty l©m nghiÖp bao gåm c¸c l©m tr−êng vμ mét sè xÝ nghiÖp quèc
doanh cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
Qui ho¹ch liªn hiÖp c¸c l©m tr−êng, c«ng ty l©m nghiÖp th−êng ®Ò cËp ®Õn c¸c néi
dung chÝnh sau:
• Trªn c¬ së c¨n cø vμo ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn l©m nghiÖp cña c¸c cÊp qu¶n lý
l·nh thæ mμ liªn hiÖp hay c¸c c«ng ty trùc thuéc tiÕn hμnh x¸c ®Þnh ph−¬ng
h−íng, nhiÖm vô vμ môc tiªu cÇn ®¹t ®−îc.
• Qui ho¹ch ®Êt ®ai cho c¸c néi dung qu¶n lý, s¶n xuÊt kinh doanh
• X¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p kinh doanh rõng chÝnh:
- Khai th¸c, lîi dông tμi nguyªn rõng hiÖn cã
- X©y dùng vèn rõng
- S¶n xuÊt n«ng l©m kÕt hîp
- X©y dùng ®−êng vËn chuyÓn
- Ph¸t triÓn l©m nghiÖp x· héi.
114
- - Tæng hîp nhu cÇu c¬ b¶n, −íc tÝnh vèn ®Çu t− vμ hiÖu qu¶ sö dông vèn.
HÖ thèng tæ chøc qñan lý vμ s¶n xuÊt trong c¸c liªn hiÖp, c«ng ty thùc hiÖn theo
chøc n¨ng ®· ®−îc ph©n c«ng, ®iÒu phèi s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lý theo h−íng chuyªn
m«n hãa, kÕt hîp víi hîp t¸c hãa s¶n xuÊt, tæ chøc triÓn khai ¸p dông nh÷ng tiÕn bé
khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ vμo qui ho¹ch vμ ®μo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý, kü thuËt.
1.2.2 Quy ho¹ch c¸c khu ®Çu nguån, phßng hé, ®Æc dông
§©y lμ khu rõng ®uîc quy ho¹ch vμo môc ®Ých b¶o vÖ ®Ó phßng hé hoÆc b¶o tån tμi
nguyªn thiªn nhiªn. C¬ së cña quy ho¹ch dùa vμo quy ho¹ch c¸c cÊp l·nh thæ, ®ång thêi
dùa vμo nhu cÇu thùc tÕ ë tõng khu vùc, ®Þa ph−¬ng. Néi dung chÝnh bao gåm:
• Quy ho¹ch c¸c ph©n khu
• X¸c ®Þnh c¸c ch−¬ng tr×nh b¶o tån, phôc håi rõng.
• Tæ chøc ph¸t triÓn l©m nghiÖp x· héi vïng ®Öm
• KÕt hîp b¶o tån víi gi¸o dôc m«i tr−êng, du lÞch.
1.2.3 Qui ho¹ch l©m nghiÖp céng ®ång
Qui ho¹ch l©m nghiÖp céng ®ång dùa vμo ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi vμ nhu cÇu cña
ng−êi d©n, sù −u tiªn vμ s½n sμng tham gia cña ng−êi d©n.
Tõ n¨m 1982 trong quyÕt ®Þnh 184/H§BT vμ chØ thÞ 29/CT/TW nhμ n−íc ta ®·
chÝnh thøc giao quyÒn sö dông kinh doanh rõng vμ ®Êt rõng cho c¸c thμnh phÇn kinh tÕ
kh¸c nhau: quèc doanh, tËp thÓ vμ hé gia ®×nh th«ng qua viÖc ®Èy m¹nh giao ®Êt giao
rõng. ViÖc ph©n cÊp cho ®Þa ph−¬ng qu¶n lý rõng, thùc hiÖn giao ®Êt giao rõng theo nghÞ
®Þnh 02 vμ 163 nh»m tæ chøc th©m canh, sö dông tæng hîp vμ cã hiÖu qu¶ hμng triÖu ha
rõng vμ ®Êt trèng ®åi nói träc. Giao ®Êt giao rõng thùc chÊt lμ tæ chøc l¹i s¶n xuÊt l©m
nghiÖp, g¾n chÆt gi÷a l©m nghiÖp víi n«ng nghiÖp vμ c«ng nghiÖp, nhÊt lμ chÕ biÕn, x¸c
lËp tr¸ch nhiÖm lμm chñ cô thÓ cña tõng ®¬n vÞ s¶n xuÊt, vμ tõng ng−êi lao ®éng trªn
tõng ®¬n vÞ diÖn tÝch.
C¸c céng ®ång, th«n x· ®−îc giao ®Êt giao rõng cã quyÒn lμm chñ vμ sö dông phÇn
diÖn tÝch ®−îc giao, do ®ã cÇn cã tæ chøc quy ho¹ch ®Ó sö dông tμi nguyªn rõng hîp lý
vμ bªn v÷ng. Song viÖc tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i tu©n thñ theo qui ho¹ch vμ kÕ ho¹ch chung
trªn ph¹m vi l·nh thæ cña mét cÊp qu¶n lý nhÊt ®Þnh.
2 Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn trong quy ho¹ch l©m nghiÖp
2.1 TiÕp cËn cã sù tham gia lμ c¬ së cho quy ho¹ch l©m nghiÖp
ë n−íc ta còng nh− c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, qui ho¹ch tr−íc ®©y th−êng theo c¸ch
tõ trªn xuèng, c¸ch lμm nμy ®· tá ra kÐm hiÖu qu¶, nhiÒu ph−¬ng ¸n quy ho¹ch kh«ng
cã tÝnh kh¶ thi vμ xa rêi víi nhu cÇu thùc tÕ. Thùc tÕ nμy ®ßi hái cã sù thay ®æi trong
quan ®iÓm tiÕp cËn trong quy ho¹ch, ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn cã sù tham gia cña céng
®ång, ng−êi d©n hiÖn nay ®ang ngμy cμng trë nªn phï hîp. Qu¸ tr×nh qui ho¹ch l©m
nghiÖp hiÖn nay lμ:
115
- Qui ho¹ch ph¸t triÓn quèc gia
ChÝnh s¸ch vμ sù −u tiªn quèc gia
Qui ho¹ch sö dông ®Êt l©m nghiÖp quèc gia
ChÝnh s¸ch vμ
VÊn ®Ò sù −u tiªn cña huyÖn
vμ c¬ héi
huyÖn
Qui ho¹ch sö dông ®Êt l©m nghiÖp huyÖn
HuyÖn
Ph¸t hiÖn c¸c nhu cÇu, vÊn
®Ò , vμ sù hiÓu biÕt cña ng−êi d©n
®Þa ph−¬ng
X·
Qui ho¹ch sö dông ®Êt l©m nghiÖp ®Þa ph−¬ng
H×nh 4.1: ChiÒu h−íng tiÕp cËn míi trong quy ho¹ch l©m nghiÖp
• T¨ng c−êng sù tham gia cña céng ®ång, ®Æc biÖt lμ nh÷ng ng−ßi d©n sèng ë
trong vμ gÇn vïng qui ho¹ch
• T¨ng c−êng sù tham cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ vμ c¸c tæ chøc quÇn chóng
• Qui ho¹ch cÇn cã sù tham gia cña ®Çy ®ñ c¸c ban ngμnh, c¸c nhμ chuyªn m«n v×
r»ng nh÷ng vÊn ®Ò vμ c¬ héi trong l©m nghiÖp, kh«ng chØ lμ sù quan t©m cña c¸c
nhμ chuyªn m«n l©m nghiÖp mμ cßn cã sù quan t©m cña c¸c nhãm ngμnh kh¸c
116
- • Sö dông nhiÒu nguån th«ng tin, nªn ¸p dông kiÕn thøc b¶n ®Þa trong viÖc ®−a ra
quyÕt ®Þnh.
Bëi vËy ph−¬ng ph¸p qui ho¹ch ®−îc b¾t ®Çu tõ ®Þa ph−¬ng, céng ®ång vμ cã sù
tham gia cña ng−êi d©n, sö dông kinh nghiÖm vμ sù hiÓu biÕt cña hä trong x©y dùng
ph−ong ¸n qui ho¹ch sö dông ®Êt, ph¸t hiÖn ra sù −u tiªn ph¸t triÓn vμ v¹ch kÕ ho¹ch
thùc hiÖn.
C¸ch tiÕp cËn cã sù tham gia trong quy ho¹ch ®−îc ¸p dông vμ ®−îc ®Æt trong mèi
quan hÖ cña quy ho¹ch vÜ m«.
2.2 Qu¶n lý th«ng tin vμ c¬ së d÷ liÖu trong c«ng t¸c qui ho¹ch l©m
nghiÖp
Ngoμi viÖc sö dông ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn cã sù tham gia ®Ó thu thËp vμ ph©n tÝch
th«ng tin trong quy ho¹ch, quy ho¹ch l©m nghiÖp cßn ®ßi hái tiÕp cËn víi c¸c c«ng nghÖ
míi ®Ó gi¶m tèi thiÓu chi phÝ, thêi gian vμ t¨ng ®é chÝnh x¸c gãp phÇn n©ng cao chÊt
l−îng, hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c quy ho¹ch l©m nghiÖp.
C¸c th«ng tin trong c«ng t¸c thèng kª tμi nguyªn rõng vμ quy ho¹ch l©m nghiÖp
®−îc l−u tr÷ d−íi nhiÒu d¹ng kh¸c nhau nh−: c¸c lo¹i b¶n ®å chuyªn ®Ò, ¶nh m¸y bay,
¶nh vÖ tinh ë 2 d¹ng giÊy vμ sè. Sè liÖu sè ®−îc l−u tr÷, phôc håi, cËp nhËt vμ söa ®æi
®¸p øng cho c¸c môc ®Ých kh¸c nhau cña ng−êi sö th«ng qua mét hÖ thèng, hÖ thèng
nμy ®−îc gäi lμ hÖ thèng tin ®Þa lý (GIS). Trong GIS, th«ng tin trong thèng kª tμi nguyªn
rõng, vμ quy ho¹ch ®−îc phôc håi trong m¸y tÝnh vμ liªn kÕt víi c¸c d¹ng th«ng tin kh¸c
mét c¸ch dÔ dμng vμ nhanh chãng. MÆt kh¸c sö dông GIS cã thÓ ph©n tÝch vμ biÓu diÔn
kÕt qu¶ thèng kª tμi nguyªn rõng, quy ho¹ch dÔ dμng, nhanh chãng vμ chÝnh x¸c. GIS
gióp cho c¸c nhμ quy ho¹ch, qu¶n lý hîp nhÊt c¸c sè liÖu thèng kª tμi nguyªn rõng víi
th«ng tin tμi nguyªn ®Êt kh¸c ®Ó ®−a ra quyÕt ®Þnh d¹ng sö dông ®Êt phï hîp.
Trong GIS c¸c d¹ng sè liÖu c¬ së ®−îc t¸ch biÖt trong mçi mét b¶n ®å ®−îc gäi lμ
theme. VÞ trÝ cña mçi ®Æc ®iÓm næi bËt trong theme ®−îc phôc håi trong c¬ së d÷ liÖu
m¸y tÝnh vμ c¸c tiªu chuÈn liªn kÕt víi c¸c ®Æc ®iÓm ®ã ®−îc nèi kÕt trong mçi mét b¶n
®å. VÝ dô vÞ trÝ cña ®−êng ranh giíi c¸c tr¹ng th¸i rõng ®−îc phôc håi song song víi kÕt
qu¶ thèng kª vÒ mËt ®é, ph©n bè cña c¸c loμi c©y, thÓ tÝch, tr÷ l−îng vμ c¸c lo¹i ®Êt ®ai
cho mçi lo¹i rõng, tr¹ng th¸i rõng trong GIS. Mçi mét lo¹i b¶n ®å ®−îc l−u tr÷ riªng biÖt
vμ cã thÓ phèi hîp víi c¸c lo¹i b¶n ®å kh¸c ®Ó lμm ra mét lo¹i b¶n ®å míi ë c¸c tû lÖ vμ
d¹ng kh¸c nhau ®¸p øng cho môc ®Ých quy ho¹ch kh¸c nhau. Chøc n¨ng ph©n tÝch cña
GIS cho phÐp chång nhiÒu líp kh¸c nhau (c¸c lo¹i b¶n ®å kh¸c nhau), ®iÒu nμy cã ý
nghÜa rÊt quan träng trong viÖc ®−a ra quyÕt ®Þnh trong c«ng t¸c quy ho¹ch l©m nghiÖp,
gãp phÇn qu¶n lý tμi nguyªn rõng cã hiÖu qu¶, chÝnh x¸c cao.
3 Ph©n tÝch t×nh h×nh
§©y lμ b−íc lμm ®Çu tiªn trong c«ng t¸c quy ho¹ch nh»m ph©n tÝch ®uîc tÊt c¶
th«ng tin, hiÖn tr¹ng phôc vô cho tæ chøc quy ho¹ch. Bao gåm:
- §iÒu tra ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi
- Thèng kª tμi nguyªn rõng
- §iÒu tra chuyªn ®Ò.
117
- 3.1 §iÒu tra ®iÒu kiÖn tù nhiªn
Rõng sinh tr−ëng ph¸t dôc tèt hay xÊu phÇn lín ®Òu do ®iÒu kiÖn lÞch sö tù nhiªn
nh−: khÝ hËu, ®Þa h×nh, ®Þa thÕ, thæ nh−ìng, thñy v¨n, kÕt cÊu ®Þa chÊt vv. Chóng cã
quan hÖ qua l¹i rÊt phøc t¹p, ®iÒu kiÖn tù nhiªn phÇn lín quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng cña s¶n
xuÊt l©m nghiÖp, ¶nh h−ëng ®Õn sè l−îng vμ chÊt l−îng rõng.
3.1.1 §Þa h×nh ®Þa thÕ
¶nh h−ëng ®Õn tæ thμnh loμi c©y sinh tr−ëng vμ ph¸t dôc cña rõng. §Þa h×nh, ®Þa thÕ
sÏ ¶nh h−ëng ®Õn khÝ hËu, qu¸ tr×nh h×nh thμnh ®Êt, ®é s©u cña ®Êt, ¸nh s¸ng, l−îng
n−íc r¬i, bèc h¬i, h−íng giã. MÆt kh¸c l¹i cã thÓ h×nh thμnh nhiÒu tiÓu khÝ hËu, ®Æc
®iÓm ®Þa h×nh biÕn ®æi sÏ ¶nh h−ëng tíi c¸c nh©n tè sinh th¸i lμm biÕn ®æi sù ¶nh h−ëng
qua l¹i gi÷a c¸c nh©n tè ®ã vμ gi÷a chóng víi sinh tr−ëng ph¸t dôc cña rõng.
Kh¾c phôc nh÷ng ¶nh h−ëng bÊt lîi do ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh ®Þa thÕ víi c¸c nh©n tè
sinh th¸i nh»m ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p kinh doanh rõng cho phï hîp víi tõng ®èi t−îng.
MÆt kh¸c ®Þa h×nh ®Þa thÕ kh¸c nhau còng ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh t¸i sinh tù nhiªn,
th¶m t−¬i, tæ thμnh thùc b×, thêi kú sinh tr−ëng vv. §ång thêi ®Þa h×nh ®Þa thÕ còng liªn
quan ®Õn viÖc lùa chän lo¹i h×nh vËn chuyÓn, ph−¬ng thøc vËn xuÊt vμ xÕp gç, ph−¬ng
thøc khai th¸c chÝnh, bÒ réng khu khai th¸c, h×nh d¹ng vμ diÖn tÝch khu khai th¸c.
3.1.2 CÊu t¹o ®Þa chÊt
Nh©n tè nμy ¶nh h−ëng tíi sù h×nh thμnh ®Êt, kÕt cÊu ®Þa chÊt ë tÇng mÆt ®Êt cã ¶nh
h−ëng rÊt lín ®Õn sù ph©n bè cña quÇn l¹c thùc vËt vμ bé rÔ. Tμi liÖu cÊu t¹o ®Þa chÊt cña
khu rõng lμ tμi liÖu kü thuËt quan träng cho x©y dùng c¬ b¶n ë vïng rõng, cho viÖc thiÕt
kÕ m¹ng l−íi ®−êng vËn chuyÓn.
3.1.3 §Êt
§Êt ¶nh h−ëng ®Õn tæ thμnh loμi c©y vμ søc s¶n xuÊt cña rõng lμ nh©n tè quan träng
®Ó x¸c ®Þnh ra lo¹i h×nh lËp ®Þa, lμ c¬ së ®Ó thiÕt kÕ c¸c biÖn ph¸p kinh doanh rõng nh−
biÖn ph¸p trång rõng, biÖn ph¸p t¸i sinh vv...
3.1.4 §iÒu kiÖn khÝ hËu:
¸nh s¸ng, «n ®é, Èm ®é, giã... ¶nh h−ëng lín tíi qu¸ tr×nh sinh tr−ëng, ph¸t dôc cña
c©y rõng, ¶nh h−ëng ®èi víi gieo −¬m, trång rõng, thiÕt kÕ khu khai th¸c, x¸c ®Þnh
h−íng ®−êng ph©n kho¶nh.
3.1.5 T×nh h×nh thñy v¨n
Thñy v¨n ¶nh h−ëng quan träng tíi sinh tr−ëng, ph¸t dôc cña rõng, tæ chøc s¶n
xuÊt; do ®ã cÇn ®iÒu tra dßng s«ng, dßng ch¶y.vv... Nh÷ng tμi liÖu nμy lμm c¬ së ®Ó thiÕt
kÕ vËn chuyÓn thñy, x©y dùng c¬ b¶n vμ ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p kinh doanh.
3.2 §iÒu tra ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi
L©m nghiÖp lμ mét bé phËn kinh tÕ, cã quan hÖ chÆt chÏ víi sù ph¸t triÓn cña c¸c
ngμnh kinh tÕ kh¸c. Do ®ã sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt l©m nghiÖp tÊt nhiªn sÏ ¶nh h−ëng
®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ chung. §ång thêi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt l©m nghiÖp còng
ph¶i dùa vμo sù ph¸t triÓn cña c¸c ngμnh kinh tÕ kh¸c. Trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra vμ ph©n
tÝch t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn l©m nghiÖp cña
118
- nhμ n−íc. §iÒu tra ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi gióp cho viÖc x©y dùng b¶n ph−¬ng ¸n qui
ho¹ch l©m nghiÖp ®i ®óng h−íng.
• Néi dung ®iÒu tra nghiªn cøu ë mçi n¬i mçi kh¸c, song chñ yÕu bao gåm c¸c
néi dung chÝnh sau: VÞ trÝ, ®Þa lý, ph©n chia hμnh chÝnh vμ tæng diÖn tÝch cña
®èi t−îng qui ho¹ch: §iÒu tra nh÷ng vÊn ®Ò nμy ®Ó thÊy râ vÞ trÝ vμ ý nghÜa cña
rõng trong nÒn kinh tÕ nhμ n−íc, møc ®é phong phó tμi nguyªn rõng vμ t×nh
h×nh sö dông ®Êt ®ai, biÕt râ vÞ trÝ ®Þa lý (Kinh tuyÕn, vÜ tuyÕn) cña ph¹m vi ®èi
t−îng qui ho¹ch. Dùa vμo diÖn tÝch tμi nguyªn rõng vμ tæng diÖn tÝch mμ t×m ra
tû lÖ che phñ, ®iÒu nμy nãi lªn møc ®é phong phó tμi nguyªn rõng.vv...
MÆt kh¸c c¨n cø vμo sè liÖu thèng kª c¸c lo¹i ®Êt ®ai vμ diÖn tÝch cña chóng mμ qui
ho¹ch t×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai vμ ý nghÜa kinh tÕ cña rõng, x¸c ®Þnh biÖn ph¸p kinh
doanh, tæ chøc s¶n xuÊt cho phï hîp.
• Dù kiÕn ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c cÊp: CÇn ph¶i ®iÒu tra tû mû vÒ n«ng nghiÖp,
giao th«ng vËn chuyÓn vμ c¸c ngμnh kinh tÕ kh¸c, qua ®ã dù kiÕn ph¸t triÓn
kinh tÕ l©m nghiÖp cña c¸c cÊp qu¶n lý.
• T×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp: Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt l©m nghiÖp. N«ng nghiÖp
cung cÊp l−¬ng thùc vμ nh©n lùc cho l©m nghiÖp. CÇn t×m hiÓu nhu cÇu vÒ gç,
cñi cña n«ng nghiÖp, tr×nh ®é c¬ giíi hãa vμ tËp qu¸n canh t¸c qua ®ã mμ ®Ò
xuÊt biÖn ph¸p kinh doanh nhiÒu mÆt. Ngoμi ra còng ph¶i ®iÒu tra vÒ ch¨n nu«i,
ch¼ng h¹n ®iÒu tra lo¹i gia sóc, sè ®μn, sè con, diÖn tÝch b·i ch¨n th¶, ¶nh
h−ëng cña ch¨n nu«i ®Õn rõng vv...
• T×nh h×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp: CÇn ®iÒu tra vμ thu thËp sù ph©n bè c«ng
nghiÖp, tμi liÖu vÒ s¶n xuÊt hiÖn nay vμ h−íng ph¸t triÓn, ®ång thêi cÇn t×m hiÓu
nhu cÇu cung cÊp gç cña c¸c ngμnh c«ng nghiÖp trong giai ®o¹n hiÖn t¹i vμ
t−¬ng lai, vμ xem xÐt t×nh h×nh c©n ®èi gi÷a cung vμ cÇu, qua ®ã x¸c ®Þnh l−îng
khai th¸c gç cho phï hîp.
• §iÒu kiÖn giao th«ng vËn chuyÓn: §©y lμ cÇu nèi gi÷a n¬i s¶n xuÊt vμ n¬i tiªu
thô gç vμ c¸c l©m s¶n kh¸c, hμng lo¹t c¸c biÖn ph¸p kinh doanh cã ®−îc réng
kh¾p hay kh«ng phÇn lín do ®iÒu kiÖn giao th«ng vËn chuyÓn quyÕt ®Þnh, ®ã
chÝnh lμ mét trong nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn c−êng ®é kinh doanh rõng, sÏ
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt l©m nghiÖp.
• MËt ®é nh©n khÈu, t×nh h×nh ph©n bè nh©n lùc: MËt ®é nh©n khÈu biÓu thÞ b»ng
sè ng−êi trªn mçi c©y sè vu«ng, qua ®iÒu tra mËt ®é nh©n khÈu vμ t×nh h×nh
nh©n lùc sÏ n¾m ®−îc nhu cÇu vÒ gç vμ c¸c l©m s¶n kh¸c cña nh©n d©n ®Þa
ph−¬ng, t×m ra ®−îc mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a vÞ trÝ d©n c− vμ vÊn ®Ò t¸c ®éng
®Õn rõng. §iÒu tra t×nh h×nh ph©n bè d©n c−, mËt ®é nh©n khÈu, tæng sè nh©n
khÈu... sÏ lμm c¨n cø cung cÊp vμ bæ sung nh©n lùc vμ x¸c ®Þnh c−êng ®é kinh
doanh rõng cho phï hîp.
• T×m thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm: ThÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm lμ mét trong
nh÷ng yÕu tè kÝch thÝch s¶n xuÊt l©m nghiÖp ph¸t triÓn, tõ ®ã gióp c¸c ®¬n vÞ
s¶n xuÊt x¸c ®Þnh s¶n phÈm kinh doanh, s¶n l−îng rõng cung cÊp cho thÞ tr−êng
trong giai ®o¹n hiÖn t¹i vμ t−¬ng lai.
119
nguon tai.lieu . vn
