Xem mẫu
- Haõy neâu caùc loaïi cô caáu toå chöùc quaûn tri :
I - Ñònh nghóa :
Laø moät heä thoáng bao goàm caùc caáp quaûn trò (theo chieàu doïc)
vaø caùc khaâu quaûn trò (theo chieàu ngang) ñöôïc trao nhöõng quyeàn haïn,
traùch nhieäm nhaát ñònh caùc coâng vieäc vaø caùc chöùc naêng quaûn trò
khaùc nhau, nhaèm ñaït caùc muïc tieâu cuûa heä thoáng.
Neáu 1 toå chöùc thieáu moät cô caáu quaûn trò hôïp lyù seõ gaây ra
nhieàu khoù khaên, phöùc taïp cho coâng taùc quaûn trò. Cô caáu toå chöùc
caøng hoaøn haûo thì coâng taùc quaûn trò caøng taùc ñoäng coù hieäu quaû
ñeán quaù trình saûn xuaát kinh doanh vaø söï hoaït ñoäng cuûa heä thoáng
quaûn trò caøng tieän lôïi.
II - Phaân loaïi :
Coù nhieàu cô caáu quaûn trò khaùc nhau.
1/- Cô caáu toå chöùc quaûn trò tröïc tuyeán :
Cô caáu naøy goàm coù moät caáp treân vaø caùc caáp döôùi döôùi.
Toaøn boä coâng vieäc quaûn trò ñöôïc giaûi quyeát theo moät keânh lieân heä
ñöôøng thaúng (tröïc tuyeán).
(xem hình).
Öu ñieåm :
- Ngöôøi laõnh ñaïo ñôn vò chòu traùch nhieäm hoaøn toaøn veà nhöõng keát
quaû ñaït ñöôïc trong ñôn vò kình. Do ñoù taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho
vieäc thöïc hieän cheá ñoä thuû tröôûng vaø raát coù hieäu quaû khi phaïm vi
nhöõng vaán ñeà giaûi quyeát khoâng lôùn, baûn thaân caùc vaán ñeà ñôn
giaûn vaø coù theå giaûi quyeát ôû caáp laõnh ñaïo gaàn nhaât.
- Ngöôøi thöøa haønh chæ nhaän vaø thi haønh meänh leänh cuûa ngöôøi laõnh
ñaïo caáp treân tröïc tieáp.
Nhöôïc ñieåm :
- Ngöôøi laõnh ñaïo phaûi coù kieán thöùc toaøn dieän thuoäc nhieàu lónh vöïc
khaùc nhau.
2/- Cô caáu quaûn trò theo chöùc naêng :
Cô caáu naøy ñöôïc söû duïng khi khoái löôïng coâng vieäc trôû neân raát
lôùn, caùc nhieämvuï quaûn trò ñöôïc phaân chia cho caùc boä phaän chöùc
naêng rieâng bieät.
(xem hình)
Öu ñieåm :
- Moãi coâng vieäc coù theå giao cho nhöõng nhaø quaûn trò vieân gioûi coù
khaû naêng laøm toát coâng vieäc ñoù.
- Moãi quaûn trò vieân coù quyeàn tröïc tieáp ra meänh leänh cho caùc ñôn vò
saûn xuaát khaùc nhau.
Nhöôïc ñieåm :
- Khoâng phaân ñònh roõ ai laø ngöôøi chòu traùch nhieäm.
- Nhöõng ngöôøi thöøa haønh nhaän ñöôïc meänh leänh töø nhieàu nguoàn tin
khaùc nhau, do ñoù coù theå phaùt sinh maâu thuaån gaây nhieàu khoù
khaên trôû ngaïi vaø laøm thieät haïi cho saûn xuaát.
- Thoâng tin phaûn hoài giaûi quyeát chaän do qua nhieàu caáp, khaâu gaây
trôû ngaïi cho saûn xuaát.
3/- Cô caáu tröïc tieáp – chöùc naêng :
Theo cô caáu naøy, caùc cô quan chöùc naêng khoâng coù quyeàn ra
leänh tröïc tieáp cho nhöõng ñôn vò saûn xuaát maø chò tham möu tön vaán
1
- giuùp thuû tröôûng chuaån bò quyeát ñòn. Caùc quyeát ñònh naøy ñöôïc ñöa
xuoáng caùc ñôn vò saûn xuaát thoâng qua ngöôøi laõnh ñaïo. Coù nghóa laø
quyeát ñònh nhöõng vaán ñeà veà ngöôøi thuû tröôûng vaø caùc ñôn vò saûn
xuaát chæ nhaän meänh leänh töø moät ngöôøi.
Öu ñieåm :
- Caùc cô quan chöùc naêng chæ tham möu coá vaán cho thuû tröôûng ñôn vò
khi ra quyeát ñònh , tìm ra nhöûng giaûi phaùp toát öu cho nhöõng vaán ñeà
phöùc taïp, giuùp thuû tröôûng giaûi quyeát ñöôïc nhieàu vaán ñeà phöùc
taïp.
- Caùc cô quan chöùc naêng theo doõi vaø giaùm saùt caáp döôùi.
- Chæ coù moät caáp laõnh ñaïo tröïc tieáp môùi ñöôïc quyeàn ra quyeát ñònh
thuoäc nhieàu lónh vöïc khaùc nhau.
Nhöôïc ñieåm :
- Moâ hình naøy chöa xaùc ñònh roõ quan nieäm roõ vò trí, nhieäm vuï cuûa
caùc cô quan chöùc naêng.
- Caàn phaûi laøm roõ moãi boä phaän caù nhaân thuoäc vaøo ai vaø nhöõng
ai thuoäc vaøo hoï, trong coâng vieäc caàn lieân heä vôùi boä phaän naøo
vaø lieân heä theo kieåu naøo.
4/- Cô caáu toå chöùc kieåu ma traân :
Caáu truùc naøy thöôøng coù hai heä thoáng chæ huy caëp ñoâi : QT
vieân laõnh ñaïo boä phaän chöùc naêng vaø QT laõnh ñaõo döï aùn. Moãi saûn
phaåm, döï aùn hay chöông trình ñöôïc phuï traùch bôûi moät nhaø QT. Nhaø QT
naøy seõ tuyeån vaøo döï aùn nhöõng nhaân vieân laáy töø ngaønh chöùc
naêng. Söï ñan xen theo chöùc naêng vaø theo saûn phaåm chính laø ñaëc
tröng cuûa cô caáu toå chöùc kieåu ma traân.
(xem hình)
Öu ñieåm :
- Söï phaân ngaønh theo chöùc naêng ñaûm baûo söï chuyeân saâu vaø tieát
kieäm.
- Hình thöùc toå chöùc linh ñoäng, ít toán keùm, ñaùp öùng ñöôïc vôùi tình
hình saûn xuaát kinh doanh hieän ñaïi vôùi caùc saûn phaåm thöôøng
xuyeân thay ñoåi.
Nhöôïc ñieåm :
- Ñieàu naøy traùi vôùi nguyeân taéc coå ñieån veà heä thoáng chæ huy daån
ñeán nhieàu thieáu xoùt xaûy ra. Chính söï laãn loän vaø thieáy soùt naøy laø
nguyeân nhaân gaây ra tranh chaáp quyeàn löïc giöõa caùc nhaân vieân.
- Quyeàn haønh khoâng phaân ñònh roõ raøng.
- Thoâng tin khoâng bieát baùo caùo cho ai.
Trænh baøy caùc quan nieäm veà baûn chaát, thaùi doä haønh vi cuûa con
ngöôøi QT :
Tröôùc heát ta caàn phaûi nhaän thöùc raèng con ngöôøi laø moät theå
phöùc taïp, ña daïng vaø cuï theå. Hoï coù nhöõng nhu caàu tham voïng, quan
ñieåm, trình ñoä hieåu bieát, kyõ naêng, tieàm naêng khaùc nhau. Nhieäm vuï
cuûa nhaø QT laø khuyeán khích moïi ngöôøi ñoùng goùp moät caùch coù hieäu
quaû vaøo vieäc hoaøn thaønh caùc muïc tieâu cuûa doanh nghieäp, ñoàng
thôøi ñaùp öùng moïi nguyeän voïng vaø nhu caàu roeâng cuûa hoï trong quaù
trình ñoù.
Nghieân cöùu veà baûn chaát con ngöôøi chính laø tìm hieåu ñoäng cô
thuùc ñaåy hoï laøm vieäc, nhaän roõ muïc ñích gì maø ngöôøi ta laøm vieäc, Do
vaäy nhaø QT caàn phaûi coù söï hieåu bieát veà con ngöôøi vaø baûn chaát
cuûa hoï.
2
- Caùc quan nieäm veà baûn chaát cuûa con ngöôøi :
1/- Quan nieäm veà con ngöôøi cuûa Edrag H Schein :
OÂng ñaõ ñöa ra 4 moâ hình quan nieäm veà con ngöôøi.
- Moâ hình vì lôïi ích kinh teá : OÂng cho raèng con ngöôøi tröôùc heát bò
thuùc ñaåy bôûi ñoäng cô kinh teá. Nhöõng ñoäng cô naøy laïi bò chæ ñaïo,
giaùm saùt bôûi xí nghieäp neân con ngöôøi thöïc chaát laø thuï ñoäng, bò
söû duïng, bò thuùc ñaåy theo höôùng xí nghieäp mong muoán.
- Moâ hình vì nhu caàu XH : Moâ hình naøy gaén lieàn vôùi nhöõng giaû
thuyeát veà maët XH, noù döïa treân quan ñieåm cho raèng veà cô baûn con
ngöôøi bò thuùc ñaåy bôûi nhöõng nhu caàu XH.
- Moâ hình töï thaân vaän ñoäng : ÔÛ ñaây caùc ñoäng cô ñöôïc chia thaønh
5 nhoùm trong moät heä thoáng caáp baäc töø nhöõng nhu caàu ñôn giaûn
ñeå toàn taïi cho tôùi nhöõng nhu caàu cao nhaát veà töï thaân vaän ñoäng.
Theo quan ñieåm naøy thì con ngöôøi töï thuùc ñaåy mình, hoï muoán ñöôïc
vaø coù theå ñöôïc töï hoaøn thieän.
- Moâ hình phöùc taïp : Moâ hình naøy gaén lieàn vôùi nhöõng giaû thuyeát
con ngöôøi laø moät thöïc theå phöùc hoïp vaø coù khaû naêng thay ñoåi ñöa
ñeán nhieàu ñoäng cô khaùc nhau keát hôïp thaønh moät maãu vaän ñoäng
thích hôïp.
2/- Quan nieäm veà con ngöôøi Mc Gregor :
Mc Gregor ñaõ ñöa ra 2 heä thoáng giaû thuyeát veà baûn chaát con
ngöôøi vaø ñöôïc goïi laø thuyeát X vaø thuyeát Y.
Thuyeát X :
OÂng co raèng con ngöôøi noùi chung voán dó khoâng thích laøm vieäc
vaø seõ traùnh vieäc neáu hoï coù theå traùnh ñöôïc. Vì ñaëc tính naøy cuûa con
ngöôøi neân ñeå hoï laøm vieäc toát nhaø QT phaûi thöôøng xuyeân kieåm tra,
giao nhieäm vuï vaø ñe doïa raèng hình phaït ñeå buoäc hoï phaûi coù nhöõng
coá gaéng thích hôïp ñeå thöïc hieän nhöõng muïc tieâu cuûa xí nghieäp.
Thuyeát Y :
Con ngöôøi cuõng thích vaø caàn laøm vieäc nhö nghó ngôi, giaûi trí. Do
ñoù vieäc kieåm tra töø beân ngoaøi vaø ñe doïa baèng hình phaït khoâng phaûi
laø bieän phaùp duy nhaát ñeå taïo ra nhöõng noå löc hoaøn thaønh nhöõng
muïc tieâu cuûa toå chöùc. Trong nhöõng ñieàu kieän ñuùng ñaén, con ngöôøi
bieát raèng hoï khoâng chæ neân chaáp nhaän maø coøn thaáy traùch nhieäm
cuûa mình. Do ñoù hoï coù theå chuû ñoäng vaø töï giaùc trong vieäc thöïc
hieän caùc muïc tieâu maø hoï mong muoán.
3- Lyù thuyeát Z cuûa Nhaät baûn : William Ouchi :
Caùc nhaø QT Nhaät cho raèng trong thöïc teá khoâng coù ngöôøi lao
ñoäng naøo hoaøn toaøn coù baûn chaát nhö thuyeát X vaø thuyeát Y. Ñoù chæ
laø thaùi ñoä lao ñoäng cuûa con ngöôøi vaø thaùi ñoä lao ñoäng ñoù tuøy
thuoäc vaøo thaùi ñoä vaø caùch thöùc hoï ñöôïc ñoái xöû nhö theá naøo trong
thöïc teá . Moïi ngöôøi lao ñoäng ñeàu coù theå lao ñoäng moät caùch haêng
haùi, nhieät tình neáu hoï ñöôïc tham gia vaøo caùc quyeát ñònh QT vaø coâng
ty qun taâm ñeán nhöõng nhu caàu cuûa hoï.
Trình baøy caùc lyù thuyeát ñoäng vieän (ñoäng cô thuùc ñaåy)
Ñoäng cô thuùc ñaåy laø nhöõng xu höôùng vaø söï coá gaéng ñeå thoûa
maõn nhöõng mong muoán hoaëc moät muïc tieâu nhaát ñònh. Caùc lyù
thuyeát veà ñoäng cô thuùc ñaåy.
1/- Lyù thuyeát phaân caáp caùc nhu caàu cuûa Abraham Maslow ;
3
- OÂng ñaõ nhìn nhaän caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi theo hình thaùi
phaân caáp, saép xeáp theo moät thöù töï taêng daàn töø nhu caàu thaáp nhaát
ñeán nhu caàu cao nhaát vaø oâng keát luaän moät khi nhoùm nhu caàu ñöôïc
thoûa maõn thì loaïi nhu caàu naøy khoâng coøn laø ñoäng cô thuùc ñaåy nöõa.
OÂng cho raèng ôû con ngöôøi coù 5 nhu caàu sau :
- Nhu caàu sinh lyù : Laø nhöõng nhu caàu cô baûn ñeå duy trì cuoäc soáng
nhö : aên, uoáng, nghó ngôi …
- Nhu caàu veà an ninh hoaëc an toaøn : Laø nhöõng nhu caàu veà tình baïn,
tình ñoàng chí, nhu caàu muoán ñöôïc keát naïp vaøo caùc hoäi ñoaøn. Do
con ngöôøi laø caùc thaønh vieân XH neân hoï caàn naèm trong XH ñoù vaø
ñöôïc nhöõng ngöôøi khaùc chaáp nhaän.
- Nhu caàu veà söï toân troïng : Con ngöôøi muoán ñöôïc ngöôøi khaùc toân
troïng. Nhu caàu naøy daãn tôùi nhöõng söï thoûa maõn nhö quyeàn löïc, uy
tín, ñòa vò vaø loøng töï tin.
- Nhu caàu töï thaân vaän ñoäng (töï hoaøn thieän) : Ñaây laø nhu caàu cao
nhaát trong caùch phaân loaïi cuûa Maslow. Ñoù laø söï mong muoán ñeå
ñaït ñeán choå maø con ngöôøi coù theå ñaït ñeán.
(xem hình)
2/- Lyù thuyeát veà ñoäng cô thuùc ñaåy theo 2 loaïi yeáu toá cuûa Hezberg
:
OÂng chia bieän phaùp Qt thaønh hai loaïi caên cöù treân 2 yeáu toá :
- Yeáu toá duy trì : Laø nhöõng bieän phaùp cuûa nhaø QT maø khi aùp duïng
khoâng ñem laïi söï haêng haùi hôn trong khi laøm vieäc nhöng neáu khoâng
coù, thì ngöôøi lao ñoäng seõ baát maõn vaø laøm vieäc keùm haêng haùi.
Caùc yeáu toá ñoù laø : chính saùch cuûa xí nghieäp, ñieàu kieän laøm vieäc,
löông boång
- Yeáu toá ñoäng vieân : Laø nhöõng bieän phaùp QT coù taùc duïng thuùc
ñaåy ngöôøi lao ñoäng laøm vieäc haêng haùi hôn, nhöng neáu khoâng coù,
thì hoï vaån laøm vieäc bình thöôøng caùc yeáu toá ñoù laø : giao phoù
traùch nhieäm cho hoï, taïo ñieàu kieän cho hoï phaùt trieån.
Töø ñoù, oâng löu yù vôùi caùc nhaø QT 2 möùc ñoä khaùc nhau cuûa
thaùi ñoä lao ñoäng maø nhaân vieân coù theå coù. Nhaø QT phaûi bieát nhaân
vieân laøm vieäc theo caùch naøo ñeå töø ñoù ñöa ra nhöõng bieän phaùp thích
hôïp thuùc ñaåy nhaân vieân laøm vieäc.
3/- Lyù thuyeát ñoäng cô thuùc ñaåy theo hy voïng cuûa Vroom :
Lyù thuyeát cuûa Vroom khaúng ñònh raèng ñoäng cô thuùc ñaåy con
ngöôøi laøm vieäc seõ ñöôïc xaùc ñònh bôûi giaù trò maø hoï ñaët vaøo keát
quaû coá gaéng cuûa hoï, ñöôïc nhaân theâm bôûi nieàm tin maø hoï coù.
Thuyeát cuûa Vroom coù theå ñöôïc phaùt bieåu nhö sau :
Ñoäng cô thuùc ñaåy = möùc ham meâ * nieàm hy voïng
4/- Moâ hình Porter vaø Lawler :
Porter vaø Lawler ñaõ ñi tôùi moät moâ hình ñoäng cô thuùc ñaåy hoaøn
haûo hôn, maø phaàn lôùn ñöôïc xaây döïng treân lyù thuyeát veà nieàm hy
voïng.
(xem hình)
Nhö moâ hình ñaõ cho thaáy, toaøn boä söï coá gaéng hay söùc maïnh
cuûa ñoäng cô thuùc ñaåy tuøy thuoäc vaøo giaù trò cuûa phaàn thöôûng vaø
khaû naêng nhaän ñöôïc phaàn thöôûng ñoù. Tieáp ñoù, keát quaû thöïc hieän
nhieäm vuï ñöôïc xaùc ñònh bôûi ñoäng cô thuùc ñaåy, khaû naêng laøm vieäc
cuûa con ngöôøi vaø söï nhaän thöùc veà nhieäm vuï caàn thieát. Söï thöïc hieän
4
- toát nhieäm vuï taát yeáu seõ daån ñeán phaàn thöôûng noäi taïi vaø phaàn
thöôûng beân ngoaøi. Nhöõng phaàn thöôûng naøy cuøng vôùi phaàn thöôûng
hôïp lyù theo nhaän thöùc seõ daãn ñeán söï thoûa maõn vaø chính söï thoûa
maõn goùp phaàn laøm cho giaù trò cuûa phaàn thöôûng ñöôïc naâng cao coøn
keát quaû thöïc hieän nhieäm vuï caøng cao thì khaû naêng nhaän ñöôïc phaàn
thöôûng caøng lôùn.
5
nguon tai.lieu . vn
