Xem mẫu
- CHƯƠNG 2:
ẢNH HƯỞNG CỦA NHỮNG CHÍNH SÁCH THƯƠNG MẠI
I. Những hạn chế thương mại trong mô hình cân bằng từng phần: Trường hợp
đất nước nhỏ
1. Ảnh hưởng của thuế quan nhập khẩu
2. Ảnh hưởng của hạn ngạch nhập khẩu và trợ cấp trong ngành sản xuất cạnh
tranh nhập khẩu
2.1 Hạn ngạch nhập khẩu
2.2 Trợ cấp cho ngành cạnh tranh nhập khẩu
3. Ảnh hưởng của những chính sách xuất khẩu
3.1 Ảnh hưởng của thuế xuất khẩu
3.2 Ảnh hưởng của hạn ngạch xuất khẩu
3.3 Ảnh hưởng của trợ cấp xuất khẩu
II. Những hạn chế thương mại trong mô hình cân bằng từng phấn: Trường hợp
đất nước lớn
1. Cơ sở phân tích
1.1 Nhu cầu hàng hóa nhập khẩu
1.2 Đường cung xuất khẩu
2. Ảnh hưởng của thuế quan nhập khẩu
3. Ảnh hưởng của hạn ngạch nhập khẩu
4. Ảnh hưởng của hạn chế xuất khẩu song phương
5. Ảnh hưởng của thuế xuất khẩu
- 6. Ảnh hưởng của trợ cấp xuất khẩu
Chương vừa rồi đã trình bày những công cụ chính sách thương mại khác nhau.
Tuy nhiên, chưa phân tích nhiều đến ảnh hưởng của những công cụ này đến lợi ích đạt
được của quốc gia sử dụng chúng. Giống với bất kỳ công cụ chính sách nào, chính sách
thương mại được đưa ra cũng có chi phí và nguồn lợi của nó. Chương này sẽ xem xét đến
những người hưởng lợi và mất mát khi những biện pháp bóp méo thương mại được thực
hiện. Hiệu quả thực của toàn quốc gia cũng được xem xét trong chương này.
Ảnh hưởng trực tiếp của việc hạn chế thương mại xảy ra trong thị trường của
hàng hóa chịu tác động của các chính sách hạn chế thương mại. Khi việc phân tích ảnh
hưởng của chính sách liên quan đến chỉ một thị trường và những ảnh hưởng phụ đến
những thị trường có liên quan được bỏ qua, lúc đó một phân tích cân bằng từng phần sẽ
được thực hiện. Trong khi những ảnh hưởng mạnh mẽ nhất rơi vào một thị trường
đặc trưng, thì cũng cần phải nhớ đến những ảnh hưởng phụ. Bởi vì những ảnh hưởng phụ
này hoặc những ảnh hưởng gián tiếp thường thì quan trọng, nên những nhà kinh tế cố
gắng để xem xét những ảnh hưởng của các chính sách kinh tế trong mô hình cân bằng
chung. Trong mô hình này thị trường của tất cả các sản phẩm sẽ được phân tích một cách
mô phỏng và tổng số ảnh hưởng trực tiếp cũng như gián tiếp của một chính sách nào đó
sẽ được xác định. Bởi vì cả hai ảnh hưởng cân bằng chung và cân bằng từng phần đều rất
quan trọng cho việc phân tích chính sách, nên ta sẽ sử dụng cả hai cáh tiếp cận này để
xem xét những ảnh hưởng của các công cụ chính sách. Hai phần đầu trong chương này sẽ
được dành cho việc phân tích những hạn chế thương mại trong một ngữ cảnh cân bằng
từng phần. Phần thứ ba sẽ là một phân tích theo cách tiếp cận cân bằng chung.
I. NHỮNG HẠN NGẠCH THƯƠNG MẠI TRONG MÔ HÌNH CÂN BẰNG
TỪNG PHẦN: TRƯỜNG HỢP ĐẤT NƯỚC NHỎ
1/ Ảnh hưởng của thuế quan nhập khẩu
Trước hết, chúng ta sẽ xem xét một thị trường mà trong đó một đất nước nhỏ
(người nhận giá cả thị trường) sẽ nhập khẩu một sản phẩm bởi vì giá cả quốc tế thấp hơn
giá cả cân bằng trong nước trước khi thương mại tự do xảy ra (xem đồ thị 1). Bởi vì bất
kỳ đất nước nào đều có thể nhập khẩu tất cả những hàng hóa mà nó muốn tại giá cả quốc
tế (Pint), nên giá cả trong nước (P0) sẽ giống với Pint. Nếu đất nước nhỏ đặt ra một thuế
quan nhập khẩu, thì giá cả trong nước của những hàng hóa nước ngoài sẽ gia tăng bởi
một lượng thuế. Với một thuế quan tính theo giá trị hàng hóa, thì giá cả trong nước bây
giờ sẽ là: Pint(1+t) = P1(với một thuế quan tính theo số lượng hàng nhập thì P1 = Pint +
tspecìic.). Với một sự gia tăng của giá cả trong nước từ P0 đến P1, thì lượng cung trong
nước sẽ gia tăng từ QS0 đến QS1, và lượng cầu trong nước sẽ giảm xuống từ QD0 đến
QD1. Lúc đó, lượng hàng hóa nhập khẩu sẽ giảm xuống từ (QD0- QS0) đến (QD1- QS1).
Vậy ảnh hưởng thực của những thay đổi này là gì? để trả lời câu hỏi này chúng ta sẽ xem
- xét những chi phí và nguồn lợi của các tác nhân kinh tế có liên quan đến một chính sách
nào đó.
Ðồ thị 1: Ảnh hưởng của một thuế quan đến thị trường riêng lẻ trong một đất nước
nhỏ
Trong đất nước nhỏ, việc đặt ra một tỷ suất thuế quan t sẽ làm cho giá cả trong nước gia
tăng bởi một lượng tP0, có nghĩa là giá cả mới sẽ bằng Pint(1+t). Sự gia tăng giá cả từ
P0 đến P1 sẽ làm cho lượng cầu giảm xuống từ QD0 đến QD1 và lượng cung trong nước
sẽ tăng từ QS0 đến QS1, đồng thời lượng hàng nhập khẩu sẽ giảm xuống từ (QD0-QS0)
đến (QD1-QD0).
Ðể đo lường ảnh hưởng của một thuế quan, chúng ta sẽ sử dụng những khái niệm
về thặng dư sản xuất và thặng dư tiêu dùng. Như ta đã biết, khái niệm thặng dư tiêu
dùng là vùng nằm dưới đường cầu, trên đường giá. Nó phản ảnh thực tế rằng, tất cả
những người mua sẽ chi cùng một giá cả thị trường không chú ý đến cái mà họ có thể sẵn
lòng chi. Cuối cùng, người tiêu dùng sẽ nhận được một thặng dư (xem đồ thị 2). Khi giá
cả thị trường gia tăng thì thặng dư này của người tiêu dùng sẽ giảm xuống và ngược lại.
Ðồ thị 2: Thặng dư tiêu dùng và thặng dư sản xuất
- Tương tự, khái niệm thặng dư sản xuất là vùng nằm trên đường cung, dưới đường
giá. Bởi vì tất cả những nhà sản xuất sẽ nhận cùng một giá cả thị trường, nên thặng dư sẽ
xảy ra cho tất cả những hàng hóa có chi phí sản xuất cận biên thấp hơn giá cả nhận được.
Khi giá cả tăng, thặng dư sản xuất sẽ gia tăng và ngược lại. Do vậy, một sự thay đổi trong
giá cả thị trường sẽ dẫn đến một sự chuyển giao thặng dư giữa những nhà sản xuất và
người tiêu dùng. Với một sự gia tăng trong giá cả, thặng dư sản xuất sẽ gia tăng và thặng
dư tiêu dùng sẽ giảm xuống. Ðối với một giá cả giảm thì thặng dư sẽ được chuyển giao từ
nhà sản xuất đến người tiêu dùng.
Ðồ thị 3: Ảnh hưởng phúc lợi của thuế quan trong một đất nước nhỏ
Mức thuế quan 20% đã làm cho giá cả trong nước tăng từ $5 đến $6. Ðiều này dẫn đến
một sự mất mát trong thặng dư tiêu dùng bằng với vùng ABFH. Bởi vì giá cả gia tăng,
nên những nhà sản xuất đạt được thặng dư bằng với diện tích ABCJ. Chính phủ đạt được
một mức thu nhập bằng với diện tích KCFG.Khoảng mất mát thặng dư tiêu dùng không
chuyển cho cho nhà sản xuất cũng như cho chính phủ bằng với diện tích của hai tam giác
JCK và GFH. Khoảng mất mát này được xem như là sự mất mát hiệu quả về số lượng do
thuế quan mang lại và phản ảnh hiệu quả phúc lợi thực của đất nước đưa ra thuế quan.
- Bây giờ chúng ta sẽ tách ra những ảnh hưởng mang lại từ thuế quan trên một thị
trường và ước lượng về mặt khái niệm những ảnh hưởng khác đến người hưởng lợi và
người bị thiệt. Hai tác nhân đạt được nguồn lợi từ thuế quan nhập khẩu là nhà sản xuất và
chính phủ. Trong đồ thị 3, với một mức thuế quan 20% sẽ làm cho giá cả trong nước gia
tăng từ $5 đến $6, làm gia tăng thặng dư sản xuất bằng với vùng ABCJ, lúc đó chính phủ
sẽ thu được mức thuế là $1 trên mỗi đơn vị sản phẩm của mức hàng hóa nhập khẩu mới,
tổng khoảng thuếthu được của chính phủ bằng với vùng KCFG. Người tiêu dùng là người
chịu thiệt trong chính sách này, bởi vì họ phải chi một giá cả cao hơn, do đó lượng cầu sẽ
giảm xuống. Ðiều này dẫn đến một sự mất mát trong thặng dư tiêu dùng bằng với diện
tích ABFH. Vậy ảnh hưởng thực của chính sách này ra sao? Ðiều này có thể được giải
thích là một phần sự mất mát trong thặng dư tiêu dùng được chuyển cho chính phủ
(KCFG) và một phần khác cho nhà sản xuất (ABCJ). Còn phần mất mát của người tiêu
dùng không được chuyển cho ai tương đương với diện tích JCK và GFH. Hai vùng này là
sự mất mát về số lượng hàng nhập khẩu của thuế quan và thể hiện cho chi phí thực của xã
hội cho việc bóp méo giá cả thị trường thương mại tự do trong nước. Chúng có thể được
xem như là sự mất mát hiệu quả được dẫn đến từ chi phí sản xuất trong nước cao hơn
(JCK) và sự mất mát trong thặng dư tiêu dùng do thuế quan mang lại (GHF) trên những
hàng hóa mà người tiêu dùng không còn mua nữa. Bởi vì giá cả sản phẩm cao hơn được
dẫn đến từ thuế quan nên người tiêu dùng sẽ chuyển sang sử dụng sản phẩm khác có độ
thỏa dụng biên thấp hơn.
Những thay đổi về thặng dư sản xuất và thặng dư tiêu dùng ở trên cho phép chúng
ta tính toán giá trị sự ảnh hưởng của thuế quan. Thí dụ, vùng ABFH (mất mát thặng dư
tiêu dùng do có thuế quan) bằng với diện tích của tứ giác ABFG cộng với diện tích của
tam giác GFH. Giống vậy, giá trị đạt được của thặng dư sản xuất bằng với diện tích của
tứ giác ABIJ cộng với diện tích của tam giác JIC (bằng với diện tích JCK). Thu nhập của
chính phủ bằng với diện tích của tứ giác KCFG. Sử dụng những lượng và giá cả thích
hợp từ đồ thị 3, ta có những ảnh hưởng khác nhau như sau
Thay đổi trong thặng dư tiêu dùng (-) = ($1) (160) + (1/2) ($1) (30) = - $175
Thay đổi trong thặng dư sản xuất (+) = ($1) (100) + (1/2) ($1) (20) = + $110
Thay đổi trong thu nhập của chính phủ (+) = ($1) (40) = + $40
Mất mát về số lượng = ($1) (1/2) (20) + (1/2) ($1) (30) = + $25
Do vậy có một chi phí thực là $25 cho xã hội do có thuế quan (-$175 + $110 + $40). Tuy
nhiên cần cẩn thận khi giải thích những giá trị chính xác này trong khuôn khổ phúc lợi.
Bởi vì $1 của thu nhập có thể mang lại độ thỏa dụng khác nhau đối với những cá nhân
khác nhau. Khó khăn để xác định mức độ chính xác của phúc lợikhi thu nhập thực được
dịch chuyển giữa hai tác nhân (người tiêu dùng và người sản xuất). Thêm vào đó, một
phần sự mất mát trong thặng dư tiêu dùng có thể được đền bù bởi chính phủ bằng thu
nhập đạt được từ thuế quan. Tuy nhiên, rõ ràng là có một chi phí hiệu quả thực cho xã hội
bất cứ lúc nào giá cả bị bóp méo.
- 2/ Ảnh hưởng của hạn ngạch nhập khẩu và trợ cấp cho ngành sản xuất
cạnh tranh nhập khẩu.
Phân tích ở trên cho là một thuế quan sẽ tạo ra một sự mất hiệu quả thực và phúc
lợi, do vậy vấn đề được đặt ra ở đây là ảnh hưởng của những chính sách hạn chế thương
mại khác như hạn ngạch nhập khẩu hay trợ cấp sản xuất trong nước ra sao? So với thuế
quan về mặt hiệu quả kinh tế và phúc lợi ra sao?
2.1/ Hạn ngạch nhập khẩu
Như ta đã biết, một hạn ngạch nhập khẩu sẽ hạn chế lượng hàng hóa và dịch vụ
được nhập khẩu. Hạn ngạch này sẽ làm giảm lượng hàng hóa sẵn có cho tiêu dùng, cuối
cùng dẫn đến giá cả trong nước gia tăng. Giá cả trong nưóc sẽ tiếp tục gia tăng cho đến
khi lượng cung trong nước tại mức giá cao hơn cộng với lượng hàng hóa được nhập khẩu
qua hạn ngạch bằng với lượng cầu bị giảm xuống. Do vậy, hạn ngạch sẽ làm hạn chế
lượng cung, gây ra giá cả thay đổi. Ðiều này trái lại với thuế quan - dẫn đến sự điều chính
lượng cung cầu thông qua việc cố định một giá cả trong nước cao hơn. Những ảnh hưởng
thị trường đến cả hai trường hợp thì như nhau. Trở lại đồ thị 3, việc đưa ra mức thuế quan
20% đã làm cho giá cả trong nước tăng lên đến $6 và lượng nhập khẩu giảm xuống từ 90
đơn vị đến 40 đơn vị, khi lượng cung trong nước gia tăng và lượng cầu giảm xuống. Việc
đưa ra một hạn ngạch 40 đơn vị có thể sẽ đưa ra một kết quả rất giống vậy! Với lượng
nhập khẩu theo hạn ngạch này sẽ làm cho giá cả trong nước gia tăng và tiếp tục gia tăng
cho đến khi lượng cung trong nước cộng với lượng cung được nhập khẩu theo hạn ngạch
bằng với lượng cầu. Do vậy, mỗi hạn ngạch có một mức thuế quan tương đương và cũng
như mỗi mức thuế quan có một hạn ngạch tương đương.
Trong khi những ảnh hường thị trường của thuế quan và hạn ngạch giống nhau,
thì ảnh hưởng phúc lợi không giống nhau. Bởi vì những điều chỉnh giá và lượng thì giống
nhau dưới cả hai công cụ, cho nên những thay đổi trong thặng dư sản xuất và tiêu dùng
cũng như những mất mát hiệu quả cũng sẽ giống nhau. tuy nhiên, ảnh hưởng thu nhập
của chính phủ thì khác nhau. Ðối với một thuế quan, chính phủ sẽ nhận được một khoảng
thu nhập bằng với mức thuế quan nhân cho lượng hàng nhập khẩu. Còn đối với hạn
ngạch thì điều này không xảy ra. trong thực tế, sự khác nhau giữa giá cả quốc tế và giá cả
trong nước của hàng nhập khẩu là một phí hạn ngạch kinh tế đối với những nhà nhập
khẩu và bán lẻ trong nước, nhà cung cấp nước ngoài và chính phủ, hoặc là được phân
chia trong số ba tác nhân đó. Những nhà nhập khẩu và bán lẻ trong nước sẽ nhận một
khoảng tiền nếu như những nhà cung cấp nước ngoài không có ý định giá cả hàng xuất
khẩu và nếu như chính phủ không bán không bán giấy phép nhập khẩu. Những nhà cung
cấp nước ngoài nhận được khoảng hạn ngạch nếu như họ hoạt động như một quốc gia
không cạnh tranh hay độc quyền. Tuy nhiên cũng có thể là chính phủ của nước xuất khẩu
lập ra một lịch trình xuất khẩu hàng hóa theo hạn ngạch nhận được; thí dụ như chính phủ
của nước xuất khẩu sẽ bán giấy phép xuất khẩu với giá bằng với chênh lệch giá thế giới
- và giá trong nước của nước cấp hạn ngạch. Nếu hoặc là nhà xuất khẩu, hoặc là chính phủ
của nước xuất khẩu nhận được khoảng tiền cho thuê hạn ngạch, lúc đó mất mát phúc lợi
cho nước nhập khẩu sẽ lớn hơn so với việc đất nước đó đưa ra một thuế quan tương
đương.
2.2/ Trợ cấp cho ngành cạnh tranh nhập khẩu
Ảnh hưởng của một thuế quan và hạn ngạch trên thị trường và phúc lợi có mức
độ quan trọng như nhau, ngoại trừ việc phân phối tiền cho thuê hạn ngạch. Kết luận này
không đúng với những chính phủ thực hiện việc trợ cấp cho những nhà sản xuất những
ngành cạnh tranh nhập khẩu. Nếu mục đích của thuế quan hay hạn ngạch là làm tăng
động lực sản xuất và thương mại trong nước, lúc đó kết quả sản xuất trong nước tương tự
có thể xảy ra bởi việc chi một khảong trợ cấp đủ lớn cho những nhà sản xuất trong nước,
lúc đó họ sẽ sẵn lòng cung cấp một lượng hàng hóa thay vì phải nhập khẩu tại giá cả thế
giới (xem đồ thị 4). Ảnh hưởng của việc trợ cấp là sẽ dịch chuyển đường cung trong nước
đi xuống theo trục đứng cho đến khi nó cắt đường giá cả thế giới.
Ðồ thị 4: Những ảnh hưởng thị trường đơn lẻcủa trợ cấp đến những nhà sản xuất
trong nước
Mức trợ cấp của chính phủ là $1 cho mỗi đơn vị sản phẩm được sản xuất có ảnh hưởng
làm dịch chuyển đường cung S theo hướng đi xuống song song với đường cung cũ và trở
thành đường cung S. Những nhà sản xuất bây giờ sẽ sản xuất 120 đơn vị thay vì 100 đơn
vị tại mức giá cả thế giới $5. sự nối kết của giá cả thế giới $5 và trợ cấp $1 sẽ đặt những
nhà sản xuất trong tình trạng giống như việc chính phủ đưa ra mức thuế quan 20%. Tuy
nhiên, những ảnh hưởng về phúc lợi thì khác. Bởi vì những người tiêu dùng sẽ tiếp tục
chi tại giá cả thế giới, nên thăng dư tiêu dùng của họ không giảm trên thị trường này.
- Những nhà sản xuất nhận một sự giao chuyển nguồn lợi bằng với diện tích ABCK từ
chính phủ. Trong đó, ABCJ biểu hiện cho khoảng nguồn lợi đạt được trong thặng dư sản
xuất và JCK là khoảng mất mát hiệu quả do số lượng nhập giảm xuống. Chi phí trợ cấp
của những người đóng thuế bằng với lượng chuyển giao trợ cấp bằng với diện tích
ABCK.
Với một trợ cấp tương đương, những nhà sản xuất sẽ có lợi như là việc đặt ra một
thuế quan nhập khẩu. Việc trợ cấp sản xuất không chỉ làm cho thặng dư sản xuất của nhà
sản xuất trong nước gia tăng mà còn bù đắp cho họ phần chi phí sản xuất cao hơn của
những hàng hóa được sản xuất thêm. Chi phí của chính phủ (vùng ABCK) bằng với
lượng được sản xuất trong nước (120 đơn vị) nhân cho lượng trợ cấp ($1) hoặc là bằng
$120. Tuy nhiên, chú ý rằng không có sự thay đổi giá cả thị trường trong nước; giá cả này
sẽ bằng với giá cả thế giới trong trường hợp có trợ cấp sản xuất. Không có sự mất mát
trong thặng dư tiêu dùng và không có sự mất mát số lượng tiêu dùng. Tuy nhiên, sản xuất
trong nước gia tăng tại một chi phí nguồn lực cao hơn giá cả thế giới sẽ dẫn đến một sự
mất mát trong hiệu quả trong sản xuất, được biểu hiện bằng vùng JCK. Mất mát này bằng
với lượng mà tại đó chi phí trợ cấp (ABCK) cao hơn lượng tăng thặng dư sản xuất
(ABCJ). Ðây có thể được xem là chi phí dẫn đến từ việc lựa chọn nguồn cung cấp từ
nước xuất khẩu có chi phí thấp đến nguồn cung trong nước có chi phí cao hơn.
Từ quan điểm phúc lợi,việc trợ cấp sản xuất chắc chắn sẽ hấp dẫn hơn thuế quan
hay hạn ngạch. Nếu những người tiêu dùng cũng là những người đóng thuế, thì chi phí
trợ cấp ($120) sẽ thấp hơn sự mất mát trong thặng dư tiêu dùng ($175) do thuế quan hay
hạn ngạch mang lại. Trong trường hợp những người tiêu dùng sản phẩm nào đó không
phải là những người đóng thuế duy nhất, lúc đó việc trợ cấp thậm chí hấp dẫn hơn cho đất
nước. Từ quan điểm chi phí-lợi nhuận, chi phí bảo hộ một ngành trong nước có thể được
gánh vác bởi những người nhận lợi nhuận từ những sản phẩm được sản xuất nhiều hơn.
Trong trường hợp việc bảo hộ ngành nhằm mang lại lợi ích chung cho xã hội, lúc đó
chính phủ là người gánh vác tàon bộ chi phí, còn người tiêu dùng nó thì không phải chịu
đựng khoảng chi phí này.
3/ Ảnh hưởng của những chính sách xuất khẩu
3.1/ Ảnh hưởng của thuế xuất khẩu
Dưới đây chúng ta sẽ xem xét ảnh hưởng của ba loại chính sách xuất khẩu - thuế
xuất khẩu, hạn ngạch xuất khẩu và trợ cấp xuất khẩu. Việc đưa ra thuế xuất khẩu - loại
thuế đánh trên những hàng hóa được xuất khẩu- sẽ dẫn đến một sự gia giảm giá cả trong
nước khi những nhà sản xuất mở rộng doanh số trong nước bởi việc hạ giá bán trong
nước để tránh đóng thuế trên những hàng xuất khẩu. Giá cả trong nước (Pd) giảm xuống
cho đến khi nó bằng với giá cả thế giới (Pint) trừ đi lượng thuế (xem đồ thị 5). (chú ý là
trong tình trạng xuất khẩu thì những giá cả thế giới nằm ở trên giao điểm của đường cầu
và đường cung trong nước.) Khi điều này xảy ra, những nguồn lợi đạt được và những mất
mát một lần nữa có thể được đo lường bởi việc sử dụng những khái niệm thặng dư. Khi
giá cả trong nước giảm xuống và lượng cung nhỏ lại, lúc đó sẽ có một sự sụt giảm trong
thặng dư sản xuất bằng với diện tích hình thang ABFG. Phần mất mát này được chuyển
đến những người tiêu dùng trong nước thông qua giá cả thấp hơn và sẽ tạo ra một sự gia
- tăng trong thặng dư tiêu dùng bằng với diện tích ABCH. Thêm vào đó, chính phủ sẽ đạt
được mức thu nhập thuế bằng với diện tích HJEG. Cuối cùng, những diện tích CJH và
EFG biểu hiện những mất mát hiệu quả do số lượng giảm được dẫn đến từ sự bóp méo
giá cả. Những diện tích này biểu hiện cho những mất mát trong thặng dư sản xuất và sự
mất mát này không được chuyển cho bất cứ ai trong nền kinh tế.
Sau khi cộng hết tất cả các ảnh hưởng của chính sách thuế xuất khẩu của những
người hưởng lợi và bị thiệt, thì ảnh hưởng thực của nền kinh tế mang dấu âm. Ðiều có thể
được nhấn mạnh ở đây là phản ứng cung cầu trong nước sẽ dẫn đến một mức độ xuất
khẩu sau thuế nhỏ hơn (khoảng HG) so với trước thuế (khoảng CF). Do vậy, các quốc gia
sẽ ước lượng cao thu nhập thuế xuất khẩu mà họ sẽ được nhận nếu như họ dựa vào mong
đợi thu nhập của họ trên mức hàng hóa xuất khẩu trước thuế hơn là mức hàng hóa xuất
khẩu sau thuế. Dĩ nhiên, khi cung và cầu trong nước càng ít co giãn thì ảnh hưởng của
thuế xuất khẩu đến lượng hàng hóa xuất khẩu sẽ nhỏ hơn và chính phủi sẽ có thu nhập
lớn hơn. Phản ứng của những nhà sản xuất và người tiêu dùng càng ít co giãn, thì sự mất
mát hiệu quả do sản lượng giảm sẽ ít hơn.
Ðồ thị 5: Ảnh hưởng của thuế xuất khẩu
Việc đưa ra thuế xuất khẩu sẽ làm giảm giá cả hàng hóa xuất khẩu bằng với mức
thuế. Ðiều này sẽ làm giảm giá cả trong nước giảm xuống giảm xuống từ Pint đến Pd khi
những nhà sản xuất trong nước mở rộng mua bán trong nước để tránh thuế xuất khẩu.
Việc giảm giá cả trong nước này sẽ dẫn đến một sự mất mát trong thặng dư sản xuất
bằng với diện tích ABFG, một sự gia tăng trong thặng dư tiêu dùng bằng với diện tích
ABCH, một sự gia tăng trong thu nhập chính phủ bằng với diện tích HJEG và một sự mất
mát hiệu quả do giảm sản lượng thương mại của quốc gia bằng với diện tích CJH và
GEF.
3.2/ Ảnh hưởng của hạn ngạch xuất khẩu
- Nếu một hạn ngạch xuất khẩu thay vì một thuế xuất khẩu được đưa ra, thì ảnh
hưởng của nó cũng giống như ảnh hưởng của thuế xuất khẩu. Tuy nhiên, ảnh hưởng phúc
lợi của 2 công cụ này thì khác nhau bởi vì giống với hạn ngạch nhập khẩu chính phủ sẽ
không có thu nhập. Người nhận hạn ngạch thì không rõ. Chính phủ của nước xuất khẩu
có thể đòi hỏi có được thu nhập bởi việc đưa ra những hạn ngạch xuất khẩu. Trong một
thị trường cạnh tranh, những nhà xuất khẩu có thể sẵn lòng chi khoảng khác biệt trong giá
cả giữa hai nước xuất và nhập khẩu để được xuất khẩu. Nếu điều này xảy ra, thì thu nhập
từ hệ thống hạn ngạch sẽ bằng với thu nhập từ thuế xuất khẩu. Nếu điều này không xảy
ra, thì những nhà xuất khẩu có thể tổ chức và hoạt động giống như một người bán đơn lẻ
nhằm đạt được hạn ngạch. Nếu những công ty nhập khẩu được tổ chức, thì chúng có khả
năng đạt được hạn ngạch bởi việc mua sản phẩm tại giá cả thị trường trong nước xuất
khẩu và bán nó lại tại giá cả cao hơn tại thị trường trong nước.
Ảnh hưởng phúc lợi thực sau cùng trong cả hai quốc gia nhập khẩu và quốc gia
đưa ra hạn ngạch phụ thuộc vào tổng sự mất mát do lượng thương mại giảm và chuyển
nhượng hạn ngạch. Nước nhập khẩu có thể hưởng được nguồn lợi từ việc đưa ra hạn
ngạch xuất khẩu nếu như nó có thể đạt được đủ hạn ngạch.
3.3/ Ảnh hưởng của trợ cấp xuất khẩu
Công cụ sau cùng được xem xét đến là trợ cấp xuất khẩu. Trong chương trước
chúng ta đã ghi nhận rằng, một trợ cấp xuất khẩu có tác động như là một thuế xuất khẩu
âm. Kết quả là, những ảnh hưởng của công cụ này có thể được phân tích theo cách giống
như đã được sử dụng khi phân tích thuế xuất khẩu.
Trong một đất nước nhỏ, việc đưa ra một trợ cấp xuất khẩu trực tiếp sẽ làm tăng
giá cả được nhận bởi nhà sản xuất trên mỗi đơn vị hàng hóa xuất khẩu. Ðối với mỗi đơn
vị hàng hóa được xuất khẩu, nhà sản xuất nhận được một giá cả bằng với giá cả quốc tế
cộng với khoảng trợ cấp. Do vậy sẽ tạo động lực cho nhà sản xuất có động lực để bán
gàng hóa cho thị trường nước ngoài.
Ðồ thị 6: Ảnh hưởng của trợ cấp xuất khẩu
- Trợ cấp xuất khẩu sẽ dẫn đến một sự gia tăng giá cả trong nước từ Pint đến PD. Với sự
gia tăng này,. làm cho thặng dư tiêu dùng giảm xuống một lượng bằng với diện tích
ABCJ, và một sự gia tăng thặng dư sản xuất bằng với diện tích ABFH và một sự mất mát
do giảm lượng tiêu dùng cho xã hội bằng với diện tích ECJ và HFG. Chi phí của chương
trình trợ cấp là ECFG. Việc trợ cấp sẽ làm cho sản xuất gia tăng từ Q2 đến Q4 và lượng
hàng hóa xuất khẩu gia tăng từ Q1Q2 đến Q3Q4.
Kết quả cuối cùng là trợ cấp xuất khẩu sẽ làm giảm lượng hàng bán nội địa và
làm tăng giá cả trong thị trường nội địa bằng với giá cả quốc tế cộng với khoảng trợ cấp,
và làm tăng lượng sản xuất trong nước nhằm tăng lượng xuất khẩu
II. NHỮNG HẠN CHẾ THƯƠNG MẠI TRONG MÔ HÌNH CÂN
BẰNG TỪNG PHẦN: TRƯỜNG HỢP ĐẤT NƯỚC LỚN
1. Cơ sở phân tích
Ðến đây, chúng ta đã sử dụng những đường cung và đường cầu đối với một hàng
hóa của một đất nước mà những chính sách thương mại của nó không có ảnh hưởng đến
giá cả thế giới. Bây giờ, chúng ta sẽ chuyển đến việc xem xét những ảnh hưởng của chính
sách thương mại trong mô hình của một đất nước lớn, ở đó có sự ảnh hưởng đến giá cả
thế giới.
Ðể thuận lợi cho việc phân tích, chúng ta cần đề cập đến một đường cầu và một
đường cung đặc biệt: (a) đường cầu nhập khẩu, khác với đường tổng nhu cầu của một
- hàng hóa, và (b) đường cung xuất khẩu, khác với đường tổng cung của một hàng hóa. Hai
đường này là một khúc thị trường cầu và cung của toàn bộ thị trường của một hàng hóa.
Ảnh hưởng của chính sách thương mại ảnh hưởng trực tiếp đến những khúc thị trường
này, và đến lượt nó những khúc thị trường này có ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường của
một sản phẩm.
1.1. Nhu cầu hàng hóa nhập khẩu
Ðồ thị 7 dưới đây vẽ ra đường cung và đường cầu của một sản phẩm trong một đất nước
cụ thể nào đó. Sản phẩm này có thể là thép và đất nước này có thể là Mỹ. Ðường cầu Dh
chỉ ra lượng thép (hoặc được sản xuất trong nước hoặc ở nước ngoài) mà người tiêu dùng
trong nước sẵn lòng mua tại mỗi mức giá cụ thể suốt một thời kỳ. Ðường cung Sh chỉ ra
những lượng cung khác nhau mà những nhà sản xuất trong nước sẵn lòng cung cấp cho
thị trường suốt thời kỳ này tại những mức giá khác nhau có thể. Chú ý rằng, những hàng
hóa nhập khẩu đơn giản là chênh lệch giữa cung và cầu trong nước. Do vậy, nếu giá cả
của thép là P0, thì cả những người tiêu dùng và nhà sản xuất trong nước thỏa mãn với
lượng Q0, do vậy không có nhu cầu nhập khẩu sản phẩm này. Ðường cầu nhập khẩu
được dẫn ra trong đồ thị 7(b) và cho thấy lượng cầu nhập khẩu tại giá P0 bằng 0.
Ðồ thị 7: Ðường cầu nhập khẩu của một quốc gia
Ðồ thị (a) vẽ ra nhu cầu hàng hóa của người tiêu dùng trong nước (Dh) và lượng cung
của những nhà sản xuất trong nước (Sh). Tại mức giá P0, lượng cầu là (Q0) của người
tiêu dùng bằng với lượng cung của những nhà sản xuất trong nước, do vậy lượng cầu
nhập khẩu [được chỉ ra trong đồ thị (b)] tại mức giá Pm0(=P0) bằng 0. Tại mức giá P2
- thấp hơn người tiêu dùng trong nước có nhu cầu tiêu dùng Q4 đơn vị sản phẩm nhưng
những nhà sản xuất trong nước chỉ cung có Q3 đơn vị, do vậy lượng cầu nhập khẩu là
Q4 - Q3. Lượng cầu nhập khẩu này bằng với lượng Qm2 trong đồ thị (b) tại mức giá
Pm2(=P2). Bởi việc dẫn ra tương tự lượng chênh lệc giữa Dh và Sh tại tất cả các mức
giá khác dưới mức giá P0, đường cầu nhập khẩu Ðượcm của quốc gia được dẫn ra.
Tuy nhiên, giả sử rằng giá cả ở Mỹ là P1. Tại mức giá này, những người tiêu dùng
trong nước muốn mua một lượng là Q2 trong đồ thị (a), nhưng những nhà sản xuất trong
nước chỉ sẵn lòng cung một lượng là Q1. Do vậy, lượng vượt cầu bây giờ là (Q2 - Q1),
tạo ra lượng cầu nhập khẩu Qm1 tại mức giá Pm1(=P1). Giống vậy, những lượng cầu
nhập khẩu khác như Qm2 và Qm3 được dẫn ra trong đồ thị (b), và cuối cùng đường cầu
nhập khẩu Dm được dẫn ra (lài hơn đường cầu Dh). Ðiều này có nghĩa là đường cầu nhập
khẩu nói chung co giãn hơn đường cầu của hàng hóa. Cuối cùng, đường Dm và đường
Dh giống nhau tại mức giá bằng và thấp hơn mức giá mà tại đó sản xuất trong nước
không còn cung nữa cho thị trường.
1.2. Ðường cung xuất khẩu
Qui luật đơn giản để nhớ là khi dẫn ra đường cung xuất khẩu cho một quốc gia thì lượng
cung xuất khẩu chính bằng chênh lệch giữa lượng sản xuất và tiêu dùng trong nước. Cách
thức dẫn ra đường cung xuất khẩu giống với cách thức dẫn ra đường cầu nhập khẩu. Do
vậy, đường cung Sh trong đồ thị 8 (a) chỉ ra lượng hàng hóa được cung bởi những nhà
sản xuất trong nước tại các mức giá khác nhau, trong khi đường Dh lượng hàng hóa mà
những người tiêu dùng trong nước sẵn lòng để mua tại các mức giá đó. Tại mức giá P0
không có lượng vượt cung bởi vì những người tiêu dùng trong nước sẵn lòng để mua tất
cả những hàng hóa được sản xuất ra bởi những nhà sản xuất trong nước. Tuy nhiên, tại
mức giá P1 cao hơn xuất hiện lượng vượt cung, bởi vì tại mức giá cao hơn này đã khiến
cho những người tiêu dùng trong nước mua ít lại trong khi những nhà sản xuất lại gia
tăng sản xuất. Lượng vượt cung tại mức giá P1 là (Q2-Q1), tương ứng với lượng Qx1
trong đồ thị (b). Tại mức giá P2 cao hơn xuất hiện một lượng vượt cung lớn hơn (Q4-
Q3), tương ứng với lượng Qx2 trong đồ thị (b). Cuối cùng, lượng Qx3 là lượng cung xuất
khẩu tại mức giá P3. Ðường cung xuất khẩu Sx giống với đường cung trong nước Sh từ
mức giá P3 trở lên. Ðiểm cần chú ý là, đường Sx lài hơn và co giãn hơn đường Sh cho
đến mức giá Px3 (=P3).
Ðồ thị 8: Ðường cung xuất khẩu của một quốc gia
- Ðồ thị (a) chỉ ra đường cầu sản phẩm của những người tiêu dùng trong nước (Dh) và
đường cung sản phẩm của những nhà sản xuất (Sh). Tại mức giá P0, lượng sản phẩm
được cung bởi những nhà sản xuất trong nước là (Q0) bằng với lượng cầu của người tiêu
dùng trong nước, do vậy không có lượng cung xuất khẩu ở đây [được chỉ ra trong đồ thị
(b)] tại mức giá Px0(=P0). Tại mức giá P2 cao hơn những nhà sản xuất trong nước cung
một lượng là Q4 đơn vị sản phẩm, nhưng những người tiêu dùng trong nước chỉ tiêu
dùng có một lượng Q3. Do vậy, lượng cung xuất khẩu bây giờ là (Q4 - Q3). Lượng này
bằng với Qx2 trong đồ thị (b) tại mức giá Px2 (=P2). Tương tự cách tiếp cận như thế,
đường cung xuất khẩu Sx được dẫn ra trong đồ thị (b).
2. Ảnh hưởng của thuế quan nhập khẩu
Trong chương trước, chúng ta đã biết rằng thuế quan có thể được tính trên số
lượng hàng hóa nhập khẩu hoặc tính trên giá trị hàng hóa nhập khẩu. Việc đưa ra thuế
quan theo số lượng nhập khẩu được chỉ ra trong đồ thị 9 (a) và thuế quan được tính theo
giá trị hàng hóa được chỉ ra trong đồ thị 9 (b). Ðường cầu Dm trong mỗi đồ thị là lượng
cầu nhập khẩu của sản phẩm, và đường cung đậm Sm là lượng cung hàng hóa nhập khẩu
- phần còn lại của lượng cung xuất khẩu của thế giới- đối với đất nước này. Trước khi
đưa ra thuế quan, giá cả cân bằng là giao điểm của hai đường này, tại mức giá Pm0 và
lượng cân bằng trên thị trường là Qm0. Khi thuế quan được tính theo số lượng hàng nhập
được đưa ra (thí dụ là 1 đô la trên một đơn vị hàng nhập khẩu) trong đồ thị (a), lúc này
đường biểu diễn lượng cung hàng hóa nhập khẩu tương ứng là Sm thay vì là Sm. Ðường
cung hàng hóa nhập khẩu do vậy sẽ song song với đường cung cũ. Kết quả là điểm cân
bằng E sẽ dịch chuyển đến điểm E. Người tiêu dùng lúc bấy giờ chi với một giá cao hơn
Pm1 và mua một lượng thấp hơn Qm1. Những nhà cung cấp hàng nhập khẩu nước ngoài
nhận được một giá cả thấp hơn trên mỗi đơn vị hàng hóa nhập khẩu Pm2 thay vì là Pm0.
Xí nghiệp nước ngoài sẽ nhận được một giá thấp hơn vì thuế nhập khảu xuất hiện bởi vì
có một lượng nhỏ hơn được mua bởi xí nghiệp nước ngoài và giá cả bị đẩy xuống trong
đất nước lớn này, nơi mà nước nhập khẩu có thể làm ảnh hưởng đến giá cả thế giới bởi
việc đưa ra thuế nhập khẩu. Cuối cùng, sự khác biệt giữa giá mà người tiêu dùng phải chi
- (Pm1) và giá cả được nhận bởi những nhà sản xuất nước ngoài (Pm2) chính bằng mức
thuế quan trên mỗi đơn vị hàng hóa được nhập khẩu.
Trong thí dụ này, tổng số thu nhập từ thuế nhập khẩu của nhà nước của nước nhập
khẩu đwọc thể hiện bằng vùng Pm2Pm1EF. Một phần của khoảng thu nhập này được chi
bởi những người tiêu dùng trong nước, vùng Pm0Pm1EG. Phần còn lại thu được từ
những nhà xuất khẩu nước ngoài, vùng Pm2Pm0GF. Mức độ thuế quan phải chi phụ
thuộc quan trọng vào độ dốc của đường Sm. Nếu như đường cung hàng hóa nhập khẩu lài
hơn và co giãn hơn thì người tiêu dùng phải gánh chịu thuế này nhiều hơn so với những
nhà sản xuất nước ngoài. Trong trường hợp nước nhập khẩu là một nước nhỏ thì đường
Sm sẽ là một đường thẳng nằm ngang phản ảnh giá cả thế giới được đưa ra. Ðường Sm sẽ
song song và nằm trên đường Sm đúng một khoảng bằng với lượng thuế quan trên một
đơn vị hàng hóa nhập khẩu. Trong trường hợp này, người tiêu dùng là người gánh chịu
toàn bộ mức thuế quan này, bởi vì giá cả thế giới (giá được nhận bởi những nhà xuất
khẩu) sẽ không thay đổi với việc đưa ra thuế nhập khẩu. Ðiều cũng có thể được ghi nhận
là việc chia mức thuế quan thành hai phần phụ thuộc vào độ dốc của đường Dm . Ðộ dốc
của đường này lài hơn (hoặc co giãn hơn), thì nhà sản xuất nước ngoài pahỉ gánh chịu
nhiều hơn so với người tiêu dùng trong nước nhập khẩu.
Ðồ thị 9: Ảnh hưởng của thuế quan tính trên số lượng và giá trị
Trong cả hai đồ thị (a) và (b), điểm cân bằng thương mại tự do tại điểm E- giao điểm
giữa đường cầu nhập khẩu (Dm) và đường cung những hàng hóa nhập khẩu (Sm). Với
việc đưa ra thuế quan tính theo số lượng hàng hóa nhập trong đồ thị (a), thì Sm dịch
chuyển thẳng đứng lên một khoảng bằng với mức thuế trên mỗi đơn vị hàng hóa nhập
khẩu. Sm vì thế nằm trên và song song với Sm. Việc đưa ra thuế quan tính theo giá trị
hàng hóa ở đồ thị (b) làm cho Sm dịch chuyển lên dọc theo trục tung đến Sm. Tuy nhiên,
- Sm không song song với Sm, bởi vì với mỗi mức lượng hàng hóa nhập khẩu, thì giá cả
của hàng hóa này gia tăng lên một lượng phần trăm cố định. Ðiểm cân bằng mới là E
trong cả hai đồ thị. Người tiêu dùng chi trả với một giá cả cao hơn Pm1 trên mỗi đơn vị
thay vì là Pm0, và những nhà xuất khẩu nước ngoài nhận một giá cả thấp hơn (Pm2) trên
mỗi đơn vị thay vì Pm0. Thu nhập từ thuế quan thu được của chính phủ nước nhập khẩu
được chỉ ra bởi hai tứ giác Pm2Pm1EF trong đồ thị (a) và (b).
Việc đưa ra thuế quan tính theo giá trị hàng nhập khẩu được chỉ ra trong đồ thị
(b). Sự khác biệt duy nhất so với thuế quan được đưa ra trong đồ thị (a) là đường cung
Sm không song với Sm. Ðường cung mới dịch chuyển ra xa đường cung cũ tại những
mức giá cao hơn. Còn lại tất cả những kết quả khác đều giống với trường hợp xảy ra
trong đồ thị (a).
Trong một đất nước nhỏ, ảnh hưởng phúc lợi chung mang dấu âm của thuế quan
do người tiêu dùng trong thị trường của nước nhập khẩu gánh vác. Tuy nhiên, trong một
đất nước lớn thì ảnh hưởng của thuế quan có thể được chia sẽ một phần bởi nước xuất
khẩu thông qua một sự sụt giảm giá cả quốc tế. Sự sụt giảm này có nghĩa là giá cả trong
nước bao gồm cả thuế quan trong nước nhập khẩu lớn thấp hơn như có thể nếu như giá cả
quốc tế không thay đổi, sự mất mát trong thặng dư tiêu dùng ít hơn, và chi phí bảo hộ
mậu mậu dịch thực ít hơn so với một đất nước nhỏ.
Ðể thấy được điều này xảy ra như thế nào, chúng ta phân tích đồ thị 10 dưới đây,
trong khuôn khổ của một thế giới có hai quốc gia tham gia thương mại.
Ðồ thị 10: Ảnh hưởng của thuế quan trong một thị trường đơn lẻ của một đất nước
lớn
- Việc đưa ra thuế quan của đất nước lớn A làm giảm sức mua hàng hóa nhập khẩu, dẫn
đến một sự sụt giảm trong lượng cầu của thế giới cũng như giá cả xuất khẩu trong đất
nước B. Giá cả thế giới sẽ giảm xuống cho đến khi lượng xuất khẩu được cung tại giá cả
mới bằng lượng cầu hàng hóa nhập khẩu của đất nước A tại mức giá cả quốc tế cộng với
mức thuế quan, Pm1. Việc sụt giảm trong giá cả thế giới có nghĩa là giá cả ở đất nước A
không gia tăng bởi một lượng thuế quan hoàn toàn. Kết quả là, lượng mất mát do số
lượng sụt giảm ở đất nước A, vùng a và b, thấp hơn so với cái mất mát ở đất nước nhỏ,
nơi mà giá cả thế giới không thay đổi khi thuế quan được đưa vào. Thêm vào đó, sự sụt
giảm trong giá cả quốc tế do việc đưa thuế quan vào có nghĩa là nước xuất khẩu sẽ phải
chịu chi một phần thuế quan, vùng fhij trong đất nước B. Ðất nước A có thể đạt được lợi
ích từ việc đưa ra thuế quan nếu vùng fhij ở đất nước B lớn hơn tổng (a+b) ở đất nước A.
Ðồ thị 10 chỉ ra tình trạng mà ở đó hai đất nước lớn tham gia thương mại với
nhau. Bởi vì đất nước A là nhà sản xuất ra hàng hóa đang xem xét có chi phí cao hơn
trước khi thương mại tự do xảy ra, nên nó có động lực nhập khẩu sản phẩm này. Tuy
nhiên, để kích thích cho đất nước B sản xuất thêm, đất nước A phải đưa ra một mức giá
mua cao hơn mức giá trong thị trường nội địa của đất nước B trước khi thương mại xảy
ra. Ðất nước A và B sẽ dẫn ra giá cả cân bằng quốc tế, Pm0. Nếu Pm0 giống như trong đồ
thị 9(a) hoặc 9(b), thì lượng hàng hóa nhập khẩu Qm0 trong đồ thị 10 bằng với Qm0
trong đồ thị 9.
Nếu đất nước A bây giờ đưa ra thuế quan trên sản phẩm này thì giá cả của hàng
hóa sẽ gia tăng trên mức Pm0 bằng với lượng thuế quan. Khi điều này xảy ra sẽ có một
sự gia tăng lượng cung trong nước và một sự sụt giảm lượng cầu và lượng hàng nhập
khẩu trong đất nước A. Khi lượng nhập khẩu của đất nước A bắt đầu giảm xuống, thì đất
nước B sẽ xuất hiện một lượng vượt cung tại mức giá Pm0, và bắt đầu hạ giá cả trong
nước xuống. Giá cả mới ở đất nước B sẽ dẫn đến một sự gia tăng lượng cầu trong nước,
một sự giảm cung và một sự sụt giảm trong lượng hàng hóa xuất khẩu sẵn có. Sự sụt
giảm trong giá cả xuất khẩu của đất nước B có nghĩa là giá cả trong nước bao gồm cả
thuế quan trong đất nước A bắt đầu sụt giảm, kích thích việc mua hàng hàng nhập khẩu
nhiều hơn. Cuối cùng, giá cả sẽ được điều chỉnh đồng thời trong cả hai thị trường cho đến
khi lượng nhập khẩu mong đợi, Qm1 trong đất nước A tại mức giá cả bao gồm cả thuế
quan, Pm1 bằng với mức hàng hóa xuất khẩu mong đợi của đất nước B tại mức giá xuất
khẩu của nó, Pm2. Giá cả trong hai thị trường sẽ luôn luôn khác biệt bằng với mức thuế
quan.
Bây giờ cúng ta có thể phân tích những ảnh hưởng về mặt phúc lợi của thuế
quan. Khi giá cả trong nước gia tăng trong đất nước A (đất nước đưa ra thuế quan), sẽ có
một sự mất mát trong thặng dư tiêu dùng và một sự gia tăng trong thặng dư sản xuất,
cũng như một sự gia tăng trong thu nhập của chính phủ và một sự mất mát về mặt hiệu
quả do sự sụt giảm số lượng hàng quá thương mại (tam giác a và b trong đồ thị 10).
Lượng mất mát hiệu quả này sẽ ít hơn nếu giá cả trong nước của đất nước A gia tăng
bằng một lượng thuế quan như đã xảy ra trong trường hợp của một đất nước nhỏ. Chú ý
rằng, thu nhập từ thuế quan bây giờ không phải chỉ là vùng của mà bao gồm vùng c -
được chi bởi những người tiêu dùng trong nước thông qua việc giá cả trong nước cao hơn
- cộng với vùng fhij - được chi bởi những nhà sản xuất trong nước xuất khẩu do việc
- nhận giá cả thấp hơn. Thêm vào đó, ảnh hưởng thực của thuế quan trên phúc lợi của đất
nước A phụ thuộc vào qui mô tương đối của tam giác a+b và tứ giác fhij. Nếu như sự mất
mát (a+b) lớn hơn cái đạt được (fhij), thì đất nước A sẽ bị thiệt từ thuế quan và ngược lại.
Ðiều này có khả năng xảy ra nhiều hơn khi cung và cầu trong nước co giãn mạnh ở đất A
(nước nhập khẩu), và cung và cầu trong nước ít co giãn hơn trong nước xuất khẩu. Giống
vậy, một đất nước lớn sẽ ít có khả năng hơn để dịch chuyển chi phí của thuế quan đối với
nước xuất khẩu khi cung và cầu trong nước trở nên ít co giãn hơn, cũng như cung và cầu
trong nước xuất khẩu trở nên co giãn hơn.
Cuối cùng, những ảnh hưởng phúc lợi giống vậy có thể được chỉ ra trong đồ thị 9
về lượng cầu nhập khẩu và lượng cung xuất khẩu. Vùng (a+b) trong đồ thị 10 đứng về
mặt khái niệm bằng với diện tích của tam giác GEE trong đồ thị 9(a) hoặc 9(b) bởi vì
cạnh đáy của tam giác GEE (Qm0 -Qm1) bằng với tổng các cạnh đáy của tam giác (a+b)
trong đồ thị 10; có nghĩa là sự thay đổi trong lượng hàng hóa nhập khẩu bằng với tổng
lượng giảm của tiêu dùng trong nước (cạnh đáy của tam giác b) và sự gia tăng sản xuất
trong nước (cạnh đáy của tam giác a). Chiều cao của tam giác GEE trong đồ thị 9, (Pm1-
Pm0), là chiều cao của mỗi tam giác a và b trong đồ thị 10. Hơn thế nữa, một phần thu
nhập thuế quan được chi bởi những người tiêu dùng trong nước chủ nhà (diện tích của
trong đồ thị 10) bằng với diện tích của tứ giác Pm0Pm1EG trong đồ thị 9, trong khi một
phần thuế quan được chi bởi nước xuất khẩu (vùng fhij trong đồ thị 10) bằng với vùng
Pm2Pm0GF trong đồ thị 9. Do vậy, ảnh hưởng phúc lợi thực trong đồ thị 9 đối với đất
nước A là âm nếu như nếu như tam giác GEE lớn hơn tứ giác Pm2Pm0GF và ngược lại.
3. Ảnh hưởng của hạn ngạch nhập khẩu
Ðồ thị 11 dưới đây sẽ chỉ ra việc đưa ra hạn ngạch nhập khẩu thông qua đường
cung và đường cầu hàng hóa nhập khẩu. Ðường Dm biểu hiện cho lượng cầu hàng hóa
nhập khẩu như trước đây và đường cung hàng hóa nhập khẩu dưới điều kiện thương mại
tự do là đường RSm. Trong điểm cân bằng thương mại tự do, lượng Qm0 được nhập
khẩu tại mức giá Pm0. Dưới áp lực của những nhà sản xuất hàng hóa cạnh tranh nhập
khẩu trong nước, bây giờ chính phủ quyết định chỉ nhập có một lượng Qm1. Ảnh hưởng
của hạn ngạch lúc này là một đường thẳng đứng được tạo ra (đường Qm1FSm). Ðường
cung hàng hóa nhập khẩu do vậy sẽ là đường RFSm, là đường cung hàng hóa nhập khẩu
thông thường từ R đến F (với điểm F xuất hiện tại lượng hạn ngạch Qm1) nối với đường
thẳng đứng chỉ ra rằng không có hàng hóa nhập khẩu nào được nhập vào sau lượng Qm1.
Vị trí cân bằng thị trường với hạn ngạch đưa ra bây giờ là điểm E tại mức giá cân bằng
Pm1. Do vậy, giống với thuế quan nhập khẩu, giá cả hàng hóa trong nước sẽ tăng lên và
lượng cung sẽ giảm xuống so với lượng tại điểm cân bằng dưới tình trạng thương mại tự
do. Người tiêu dùng trong nước phải chi một giá cả cao hơn so với trong tình trạng
thương mại tự do - sự gia tăng trong giá cả được biểu hiện bởi khoảng cách (Pm1 - Pm0)
- và nhà cung cấp nước ngoài sẽ nhận lấy một giá cả thấp hơn so với trong tình trạng
thương mại tự do bằng với khoảng cách (Pm0 - Pm2).
Ðồ thị 11: Ảnh hưởng của hạn ngạch nhập khẩu
- Vị trí cân bằng thương mại tự do tại điểm E, là giao điểm của đường Dm và RSm. Nếu
một hạn ngạch nhập khẩu là Qm1, thì đường cung nhập khẩu sẽ là đường RFSm và
lượng hàng hóa nhập khẩu sẽ giảm xuống thấp hơn lượng Qm0. Giá cả đối với những
người tiêu dùng trong nước nhập khẩu sẽ tăng lên từ Pm0 đến Pm1 bởi sự khan hiếm giả
tạo, trong khi giá cả thị trường thế giới giảm xuống tới mức Pm2, vùng Pm1Pm2FE biểu
hiện lợi ích từ hạn ngạch.
Ở đầu chương này chúng ta đã chỉ ra rằng, một sự khác biệt quan trọng giữa thuế
quan và hạn ngạch nhập khẩu là hạn ngạch nhập khẩu không nhất thiết có bất kỳ thu nhập
nào đổ dồn cho chính phủ. Bởi vì có sự khác biệt về giá cả giữa cái mà người tiêu dùng
phải chi và cái mà nhà sản xuất nhận được trên mỗi đơn vị hàng hóa nhập vào, nên tứ
giác Pm2Pm1EF (thu nhập từ hạn ngạch) có thể là của một ai đó. Bởi vì chính phủ phải
kiểm soát lượng hàng hóa nhập khẩu nên chính phủ sẽ phát hành giấy phép nhập khẩu
cho doanh nghiệp. Chính phủ có thể có được thu nhập từ việc bán giấy phép này. Nếu
chính phủ quyết định không thực hiện việc bán giấy phép này thì những tác nhân khác sẽ
là người hưởng lợi. Nếu như những giấy phép nhập khẩu này được phân phối dựa trên cơ
sở để tăng cường việc quản lý hàng nhập khẩu hoặc dựa trên thị phần của doanh nghiệp
trên thị trường, thì những doanh nghiệp sẽ là người nhận lấy thu nhập thêm vào từ hạn
ngạch. Cũng có thể những nhân viên của chính phủ là người hưởng lợi từ việc hối lộ.
Những nhà kinh tế phê phán chính sách này không có tác dụng làm tăng hiệu quả của
việc phân phối nguồn lực. Thêm vào đó, việc phân phối hạn ngạch dựa trên thị phần sẽ
làm phân biệt đối xử công bằng với những doanh nghiệp mới. Một khả năng khác là, nếu
như những doanh nghiệp xuất khẩu nước ngoài tương đối ít và có khả năng gia tăng nỗ
lực của họ trước chính sách hạn ngạch này thì chúng có khả năng sử dụng quyền lực độc
quyền của họ để tạo ra giá Pm1 khi họ bán hàng thay vì là giá Pm2. Trong trường hợp
này, lúc này toàn bộ nguồn lợi sẽ thuộc về những người cung cấp nước ngoài này.
Như vậy ảnh hưởng phúc lợi của hạn ngạch nhập khẩu là gì? Trong đồ thị 11 (và
trong đồ thị 10), tam giác GEE là tổng sự mất mát hiệu quả do lượng hàng trao đổi giảm
liên quan đến việc tiêu dùng trong nước giảm và việc gia tăng tính không hiệu quả của
- sản xuất trong nước. Tuy nhiên, nếu chính phủ thu được thu nhập hạn ngạch bởi vùng
Pm2Pm1EF thông qua việc bán giấy phép nhập khẩu, hoặc nếu như những doanh nghiệp
nhập khẩu trong nước đạt được khoản thu nhập đó khi chính phủ không bán giấy phép,
lúc đó vùng Pm2Pm0GF sẽ là phần thu nhập được chuyển đổi cho nước nhập khẩu từ
những nhà xuất khẩu nước ngoài. Nếu vùng này lớn hơn (nhỏ hơn) GEE, thì nước nhập
khẩu sẽ đạt được (bị thiệt) từ hạn ngạch nhập khẩu. (Nhơ rằng, chúng ta giả định rằng
những nước thành viên tham gia thương mại không có trả đũa.) Nhưng nếu như toàn bộ
vùng thu nhập hạn ngạch, Pm2Pm1EF thuộc về những nhà cung cấp nước ngoài, những
người gia tăng giá cả hàng hóa, thì nước xuất khẩu sẽ là nước hưởng toàn bộ nguồn lợi.
Ảnh hưởng phúc lợi thực của hạn ngạch nhập khẩu lúc đó sẽ trở nên kém hiệu quả hơn
thuế quan cho nước nhập khẩu. Ảnh hưởng phúc lợi thực của thuế quan bằng vùng
Pm2Pm0GF trừ cho vùng GEE. Ngược lại, ảnh hưởng phúc lợi thực của hạn ngạch nếu
như nước ngoài đạt được thu nhập hạn ngạch sẽ là tổng của hai vùng trên.
4. Ảnh hưởng của hạn chế xuất khẩu song phương
Hạn chế xuất khẩu song phương (VER) được chỉ ra giống như hạn ngạch nhập
khẩu trong đồ thị 11 khi đồ thị đó không chỉ ra nguồn gốc của sự hạn chế. Ảnh hưởng của
giá cả trong nước và lượng nhập khẩu là như nhau. Tuy nhiên, sự khác biệt quan trọng là
vùng thể hiện thu nhập hạn ngạch bây giờ chắc chắn thuộc về nhà cung cấp nước ngoài.
Với lượng hàng nhập khẩu hạn chế và với sự kiểm soát của nước xuất khẩu, thì đất nước
đó có thể tăng giá cả đến mức Pm1. Ảnh hưởng phúc lợi cho nước chủ nhà từ VER do
vậy là khoảng bị thiệt bằng với khoảng bị thiệt của hạn ngạch nhập khẩu khi nhà xuất
khẩu nước ngoài nắm giữ thu nhập hạn ngạch. Trong tất cả những tình trạng khác, sự mất
mát cho nước nhập khẩu từ VER đều lớn hơn so với sự mất mát từ hạn ngạch nhập khẩu.
5. Ảnh hưởng của thuế xuất khẩu
Thuế xuất khẩu có thể được phân tích theo kiểu tương đồng với thuế nhập khẩu.
Thuế này có thể được tính dựa trên số lượng hoặc giá trị hàng hóa nhập, nhưng nguyên
tắc cơ bản là như nhau. Ðồ thị 12 chỉ ra ảnh hưởng của việc đưa ra thuế xuất khẩu dựa
trên giá trị hàng hóa. Ðường cung hàng hóa xuất khẩu Sx có độ dốc đi lên và đường cầu
hàng hóa xuất khẩu, Ðượcx, có độ dốc đi xuống tương ứng với đường cầu hàng hóa nhập
khẩu của đối tác thương mại. Trước khi đưa ra loại thuế này thì điểm cân bằng thị trường
ở tại điểm E với mức giá là Px0 và lượng Qx0. Khi thuế này được áp dụng, thì đường
cung hàng hóa xuất khẩu sẽ dịch chuyển ra xa Sx tại những mức giá cao hơn. Với loại
thuế này, thì giá cả xuất khẩu trên thị trường thế giới sẽ là Px1 và lượng được bán là Qx1
tại điểm cân bằng mới E. Ðất nước lớn có khả năng nân giá cả thế giới tới một mức độ
nào đó bởi lượng cung giảm. Tuy nhiên, giá cả mà những nhà sản xuất trong nước nhận
được sau khi đóng thuế sẽ giảm xuống tới Px2 bởi vì với lượng hàng hóa ít hơn được bán
ra nước ngoài và có nhiều hàng hóa hơn được bán trong nước sẽ làm cho giá cả trong
nước giảm xuống. Chính phủ sẽ có được khoảng thu nhập từ thuế là vùng Px2Px1EF.
Một phần của thu nhập này đứng về mặt kinh tế được chi bởi những người mua nước
ngoài (Px0Px1EG), và phần còn lại được chi bởi những nhà sản xuất trong nước
nguon tai.lieu . vn
