Xem mẫu
- Þ THÙC TØ CCH TIP CN MCXT Tr¦n «ng Sinh Tr÷íng ¤i håc S÷ ph¤m H Nëi 1 Mð ¦u Þ thùc cõa con ng÷íi l mët hi»n t÷ñng phùc t¤p. Trong làch sû tri¸t håc ¢ câ nhi·u c¡ch l½ gi£i tø c¡c c¡ch ti¸p cªn kh¡c nhau º tr£ líi c¥u häi: b£n ch§t cõa þ thùc l g¼? Tø c¡ch ti¸p cªn M¡cx½t chóng ta câ nhúng cì sð kh¡ch quan, khoa håc º hiºu óng hi»n t÷ñng þ thùc trong íi sèng cõa con ng÷íi. 2 Nëi dung Þ thùc l mët trong nhúng ph¤m trò cì b£n cõa tri¸t håc dòng º ch¿ mùc ë cao nh§t t½nh t½ch cüc tinh th¦n cõa con ng÷íi. iºm °c bi»t cõa t½nh t½ch cüc â l sü ph£n ¡nh hi»n thüc trong d¤ng h¼nh £nh hçi phöc l¤i v suy luªn º ÷a l¤i cho con ng÷íi sü ành h÷îng trong ho¤t ëng cõa m¼nh. Th¸ giîi kh¡ch quan khi t¡c ëng v o con ng÷íi, ÷ñc ph£n ¡nh d÷îi d¤ng c£m gi¡c, biºu t÷ñng, þ ngh¾, t÷ t÷ðng v c¡c hi»n t÷ñng tinh th¦n °c bi»t kh¡c. Þ thùc l sü ph£n ¡nh c¡c èi t÷ñng hi»n thüc, câ chån låc, câ ành h÷îng. Nëi dung cõa þ thùc ÷ñc thº hi»n qua c¡c gi¡ trà tri¸t håc, khoa håc, ch½nh trà, ¤o ùc, m¾ håc, tæn gi¡o v.v... T½nh a di»n cõa þ thùc l m cho nâ trð th nh èi t÷ñng nghi¶n cùu cõa nhi·u ng nh khoa håc. V§n · cì b£n cõa tri¸t håc l v§n · v· mèi quan h» giúa t÷ duy vîi tçn t¤i. Khi thº hi»n m¼nh l mët thuëc t½nh cõa tê chùc vªt ch§t cao nh§t l n¢o ng÷íi, þ thùc l c¡i tçn t¤i ÷ñc þ thùc, l h¼nh £nh chõ quan v· th¸ giîi kh¡ch quan, l hi»n thüc chõ quan. Tø gâc ë nhªn thùc luªn, þ thùc l c¡i tinh th¦n trong sü èi lªp vîi c¡i vªt ch§t. Sü nghi¶n cùu mang t½nh tri¸t håc xem x²t þ thùc, tr÷îc h¸t d÷îi gâc ë b£n thº luªn cõa nâ, ngh¾a l cè gng x¡c ành mèi quan h» cõa þ thùc vîi tü nhi¶n v x¢ hëi. Ng÷íi ta nghi¶n cùu þ thùc ð nhúng d¤ng thùc kh¡c nhau, trong â tri¸t håc nghi¶n cùu mèi quan h» giúa þ thùc chõ thº vîi kh¡ch thº, giúa þ thùc x¢ hëi vîi þ thùc c¡ nh¥n. Tø gâc ë ti¸p cªn x¢ hëi håc, þ thùc ÷ñc coi l sü ph£n ¡nh nhúng lñi ½ch v nhúng quan ni»m v o íi sèng tinh th¦n cõa nhúng nhâm ng÷íi, nhúng giai c§p, nhúng 1
- d¥n tëc kh¡c nhau v cõa c£ x¢ hëi lo i ng÷íi nâi chung. L sü ph£n ¡nh tçn t¤i vªt ch§t, þ thùc thº hi»n trong c¡c h¼nh thùc kh¡c nhau v câ t½nh ëc lªp t÷ìng èi. Tø gâc ë ti¸p cªn t¥m l½ håc, þ thùc ÷ñc coi l mùc ë °c bi»t, mùc ë cao cõa tê chùc íi sèng tinh th¦n cõa chõ thº, l sü tü t¡ch m¼nh ra khäi hi»n thüc xung quanh chõ thº v ph£n ¡nh hi»n thüc â trong h¼nh £nh tinh th¦n º trð th nh cæng cö i·u ch¿nh nhúng ho¤t ëng ành h÷îng. Chùc n«ng quan trång cõa þ thùc l x¥y düng c¡c h nh ëng tü gi¡c v th§y tr÷îc c¡c h» qu£ cõa chóng, kiºm tra v i·u ch¿nh h nh vi c¡ thº, kh£ n«ng tü têng k¸t cõa c¡ thº v· c¡i g¼ s³ x£y ra trong th¸ giîi tinh th¦n xung quanh v trong th¸ giîi tinh th¦n cõa ch½nh c¡ thº â. Þ thùc l mèi quan h» cõa chõ thº èi vîi mæi tr÷íng xung quanh v i·u n y gn v o trong h nh vi câ þ thùc trong suèt cuëc íi cõa chõ thº công nh÷ nhúng c£m xóc trüc ti¸p cõa h» thèng c¡c mèi quan h» cõa chõ thº èi vîi hi»n thüc. Sü quan t¥m cõa c¡c khoa håc kh¡c nhau èi vîi vi»c nghi¶n cùu c¡c hi»n t÷ñng cõa þ thùc trüc ti¸p gn li·n vîi sü mð rëng nhúng nghi¶n cùu li¶n ng nh v· con ng÷íi vîi t÷ c¡ch l chõ thº cõa h nh ëng tü gi¡c v câ möc ½ch. Nguy¶n nh¥n kh¡c núa cõa sü quan t¥m, sü t«ng c÷íng nghi¶n cùu þ thùc cõa c¡c li¶n ng nh câ cëi nguçn tø vi»c mð rëng b£n thº luªn cõa c¡c hi»n t÷ñng tü nhªn thùc. Trong b÷îc ph¡t triºn cõa khoa håc v tri¸t håc, èi t÷ñng nghi¶n cùu þ thùc v÷ñt ra khäi nhúng ph¤m vi bt buëc cõa sü nghi¶n cùu truy·n thèng v§n · þ thùc b¬ng sü nghi¶n cùu þ thùc tø gâc ë x¢ hëi håc ho°c t¥m l½ håc. Chõ ngh¾a duy t¥m xu§t ph¡t tø quan ni»m cho r¬ng, þ thùc ph¡t triºn nëi t¤i v câ thº hiºu ÷ñc tø ch½nh m¼nh. Trong sü èi lªp vîi quan ni»m â, håc thuy¸t duy vªt bi»n chùng xu§t ph¡t tø quan ni»m cho r¬ng, khæng câ kh£ n«ng nghi¶n cùu þ thùc n¸u t¡ch bi»t þ thùc ra khäi nhúng hi»n t÷ñng cõa íi sèng x¢ hëi v¼ þ thùc, ngay tø ¦u ¢ l s£n ph©m x¢ hëi v v¨n l s£n ph©m x¢ hëi khi nhúng con ng÷íi cán tçn t¤i" [1]. Bë n¢o ng÷íi gn trong m¼nh kh£ n«ng sü chån låc ti·m t ng. Kh£ n«ng n y ÷ñc truy·n l¤i cho íi sau t÷ ch§t, n«ng khi¸u v ÷ñc hi»n thüc hâa trong håc tªp, gi¡o döc v c£ to n bë têng sè nhúng t¡c ëng x¢ hëi. Sü ph¡t triºn cõa þ thùc ch¿ xu§t hi»n khi con ng÷íi ÷ñc cuèn v o íi sèng x¢ hëi v ang chi¸m l¾nh c¡c h¼nh th¡i chån låc làch sû cõa v«n hâa. Þ thùc l h» thèng phùc t¤p do k¸t qu£ cõa nhúng mùc ë kh¡c nhau cõa gi¡o döc v c¡c ho¤t ëng sèng cõa con ng÷íi. Th÷íng th¼ nhúng mùc ë â ÷ñc thº hi»n ð sü tü kiºm so¡t cõa m¼nh v theo ành h÷îng ho¤t ëng èi vîi hi»n thüc. i·u n y thº hi»n trong sü chuyºn hâa cõa t÷ duy v cõa h nh ëng th nh c¡c èi t÷ñng, trong â câ nhúng tri thùc rã r ng, ch½nh x¡c ÷ñc èi t÷ñng hâa. Trong nhúng giai o¤n ¦u sü ph¡t triºn cõa tri¸t håc khæng câ nhúng ph¥n chia r¤ch rái giúa þ thùc vîi nhúng c¡i ÷ñc nhªn thùc m th÷íng câ sü gn c¡i tinh th¦n vîi c¡i vªt ch§t trong vi»c gi£i th½ch c¡c hi»n t÷ñng t¥m l½. Th½ dö, cì sð cõa nhúng h nh ëng câ t½nh tü gi¡c cõa con ng÷íi ÷ñc Heraclite thº hi»n b¬ng thuªt ngú "logoc"- (th÷íng 2
- hiºu l tø ngú, t÷ t÷ðng v b£n ch§t cõa ch½nh tçn t¤i). Gi¡ trà cõa l½ t½nh con ng÷íi ÷ñc x¡c ành bði mùc ë ti¸p xóc tîi "logoc" â. Trong nhúng håc thuy¸t cõa c¡c nh t÷ t÷ðng Hy L¤p cê ¤i, c¡c qu¡ tr¼nh t¥m l½ th÷íng ÷ñc çng nh§t vîi c¡c qu¡ tr¼nh vªt ch§t. L¦n ¦u ti¶n câ sü ph¥n bi»t v· ch§t giúa c¡c qu¡ tr¼nh þ thùc vîi c¡c hi»n t÷ñng vªt ch§t l c¡c nh tri¸t håc tr÷íng ph¡i Sophie v sau â l Xocrat, ng÷íi ¢ nh§n m¤nh °c t½nh c¡c h nh vi þ thùc khi so s¡nh chóng vîi sü tçn t¤i cõa vªt thº - vªt ch§t. Nëi dung kh¡ch quan cõa c¡c h nh vi â ÷ñc Platon n¥ng l¶n trong th¸ giîi °c bi»t cõa t÷ t÷ðng. Theo Platon, þ ni»m èi lªp vîi to n thº th¸ giîi vªt ch§t. Gièng nh÷ èi vîi to n bë vô trö, l½ t½nh khæng vªt thº l sùc m¤nh ( ëng lüc) ban ¦u, l nguçn gèc cõa sü háa hñp, th½ch ùng, l sùc m¤nh câ kh£ n«ng t÷ duy phò hñp vîi ch½nh b£n th¥n m¼nh; v công nh÷ vªy, trong t¥m hçn cõa méi c¡ thº ng÷íi, tr½ tu» l trüc quan ch½nh b£n th¥n v còng vîi i·u â, tr½ tu» l c¡i t½ch cüc ¦u ti¶n i·u ch¿nh c¡c h nh vi cõa con ng÷íi. Trong tri¸t håc cê ¤i, þ thùc ÷ñc çng nh§t vîi tr½ n«ng, l½ t½nh câ t½nh vô trö v thº hi»n l sü têng hñp cõa th¸ giîi hi»n thüc, l sü çng nh§t vîi qui luªt chung. V o thíi Trung cê, þ thùc ÷ñc quan ni»m l c¡i ban ¦u ð b¶n ngo i th¸ giîi (Chóa), c¡i ban ¦u â tçn t¤i tr÷îc v s¡ng t¤o ra giîi tü nhi¶n tø h÷ væ. Trong â, l½ t½nh ÷ñc kh¯ng ành l °c t½nh cõa Chóa, cán con ng÷íi l sinh vªt nhä b² xu§t hi»n nhí þ ch½ cõa Chóa. Còng vîi i·u â, trong Thi¶n Chóa gi¡o xu§t hi»n t÷ t÷ðng v· t½nh t½ch cüc cõa linh hçn v trong kh¡i ni»m v· linh hçn bao gçm c£ þ thùc. Theo Agustin, t§t c£ måi tri thùc ·u ÷ñc x¸p °t trong linh hçn, linh hçn sèng v vªn ëng trong Chóa. Cì sð cõa t½nh ch¥n thüc cõa tri thùc â l kinh nghi»m b¶n trong. Linh hçn quay l¤i vîi ch½nh b£n th¥n m¼nh khi nhªn ÷ñc ho¤t ëng cõa ch½nh m¼nh tø láng tin tët bªc. Ti¸p theo, kh¡i ni»m kinh nghi»m b¶n trong trð th nh cì sð cho c¡i gåi l quan ni»m "nëi quan" v· þ thùc. Theo Phæma Acvinxki, kinh nghi»m b¶n trong l ph÷ìng ti»n cõa sü tü i·u ch¿nh v giao ti¸p trong d¤ng l½ t½nh tü gi¡c. Linh hçn khæng tü nhªn thùc thuëc v· thüc vªt v ëng vªt. Måi h nh vi t¥m l½ cõa con ng÷íi, bt ¦u tø c£m gi¡c, ÷ñc ph¥n chia th nh nhúng d§u hi»u cõa t½nh tü nhªn thùc. ¢ tçn t¤i kh¡i ni»m v· intenxia l k¾ n«ng °c bi»t cõa þ thùc, ÷ñc thº hi»n trong t½nh ành h÷îng cõa nâ ð b¶n ngo i tr¤ng th¡i èi t÷ñng þ thùc (h¼nh £nh intenxia). Nhúng truy·n thèng duy vªt trong thíi Trung cê ÷ñc ph¡t triºn nhí nhúng nh t÷ t÷ðng thuëc dáng ngæn ngú rªp nh÷ Razi v Ibn Xina, thªm ch½ c£ Ioann Dunxo Scott khi hå ÷a ra håc thuy¸t cho r¬ng, vªt ch§t t÷ duy. V o thíi Cªn ¤i, v§n · þ thùc trong tri¸t håc chàu £nh h÷ðng s¥u sc cõa ·c¡ctì, ng÷íi ¢ ÷a v§n · giai o¤n tü nhªn thùc l¶n h ng ¦u cõa vi»c nghi¶n cùu. Æng coi þ thùc l thüc thº trüc ti¸p, ÷ñc kh¡m ph¡ do chõ thº v nâ èi lªp vîi th¸ giîi tü nhi¶n, khæng thøa nhªn t½nh câ sau giîi tü nhi¶n; l½ tr½ hay t÷ duy l½ luªn khæng nhúng l giai o¤n cao cõa nhªn thùc m cán l nguçn gèc ëc lªp khæng phö thuëc v o nhªn thùc c£m t½nh. Quan ni»m n y ¢ câ £nh h÷ðng r§t lîn l¶n to n bë håc thuy¸t ti¸p theo v· þ thùc. èi lªp vîi quan ni»m cõa Decactor v· þ thùc câ c¡c håc thuy¸t v· t¥m l½ khæng tü gi¡c (Liebernhiv), håc thuy¸t cõa c¡c nh duy vªt Ph¡p th¸ k¿ XVIII ( °c bi»t l Lametri v Cabanit), hå düa v o nhúng th nh tüu cõa sinh l½ håc v y håc ti¶n ti¸n º ÷a ra quan ni»m cho r¬ng, þ thùc l mët chùc n«ng °c bi»t cõa n¢o do con ng÷íi câ kh£ n«ng thu 3
- nhªn tri thùc v· giîi tü nhi¶n v v· ch½nh b£n th¥n m¼nh. Tuy câ sü ti¸n bë, nh÷ng quan iºm cõa tri¸t håc duy vªt tr÷îc M¡c khæng thº ch¿ ra b£n ch§t x¢ hëi v t½nh t½ch cüc cõa þ thùc con ng÷íi. ¸n th¸ k¿ XIX, vi»c gi£i th½ch nguçn gèc v c§u tróc cõa þ thùc ¢ ÷ñc c¡c nh tri¸t håc duy t¥m cê iºn ùc quan t¥m. Hå ch¿ ra sü kh¡c nhau cõa k¸t c§u þ thùc, ch¿ ra t½nh t½ch cüc, t½nh làch sû, t½nh bi»n chùng giúa c¡i c£m t½nh v c¡i læg½c, c¡i c¡ nh¥n v c¡i x¢ hëi cõa þ thùc. Khi ¢ ph¶ ph¡n v lo¤i bä c¡i t¥m l½ nëi t¤i, c¡c nh tri¸t håc duy t¥m cê iºn ùc n¶u ra hai lo¤i tri thùc: tri thùc ti¶n nghi»m v tri thùc kinh nghi»m. Trong â, tri thùc ti¶n nghi»m (câ tr÷îc kinh nghi»m) l tri thùc thu¦n tóy, l h¼nh thùc l½ t÷ðng cõa nhªn thùc v tri thùc kinh nghi»m cõa con ng÷íi ÷ñc h¼nh th nh nhí vi»c chõ thº tri gi¡c b¬ng c¡c biºu t÷ñng v nhí kh£ n«ng nhªn thùc câ s®n ð trong ch½nh chõ thº (Håc thuy¸t Cantor v· sü ti¶n nghi»m appers²pia). Ph.Hegel ti¸p töc nhúng nghi¶n cùu cõa I.Cantor ti¸n tîi v§n · b£n ch§t x¢ hëi - làch sû cõa þ thùc v kh¯ng ành nguy¶n tc làch sû trong sü nhªn thùc v· þ thùc. Æng xu§t ph¡t tø quan ni»m cho r¬ng, þ thùc c¡ nh¥n (tinh th¦n chõ quan) l sü c¦n thi¸t gn vîi kh¡ch thº - èi t÷ñng, ÷ñc x¡c ành bði c¡c h¼nh thùc làch sû cõa íi sèng x¢ hëi. Tuy nhi¶n, c¡c h¼nh thùc làch sû cõa íi sèng x¢ hëi l¤i ÷ñc hiºu mët c¡ch duy t¥m l sü hi»n th¥n cõa tinh th¦n chõ quan. Tri thùc thüc nghi»m v· þ thùc ng y c ng phong phó nhí c¡c th nh tüu cõa sinh l½ håc (trong â câ håc thuy¸t cõa Xechenov v c¡c cëng sü v· nhúng h nh ëng ph£n x¤ cõa n¢o bë) v t¥m l½ håc thüc nghi»m (sü nghi¶n cùu mèi quan h» qui luªt cõa c¡c hi»n t÷ñng °c bi»t cõa þ thùc trong c¡c t¡c ph©m cõa E.Veber, Phekhìnhe, Bun t, Dzemx v nhúng ng÷íi kh¡c). T½nh h¤n ch¸ trong quan ni»m v· nëi t¤i cõa þ thùc ¢ d¨n tîi nhúng h÷îng nghi¶n cùu þ thùc khæng quan t¥m ¸n vai trá ành h÷îng cõa nâ trong h nh vi cõa con ng÷íi (chõ ngh¾a Freud, Bikhebio). Chõ ngh¾a duy vªt bi»n chùng coi þ thùc l chùc n«ng cõa n¢o ng÷íi, l sü ph£n ¡nh th¸ giîi kh¡ch quan, l m°t t§t y¸u cõa ho¤t ëng nhªn thùc v thüc ti¹n cõa con ng÷íi. Þ thùc xu§t hi»n, thüc hi»n c¡c chùc n«ng cõa m¼nh v ph¡t triºn trong c¡c qu¡ tr¼nh t¡c ëng qua l¤i giúa con ng÷íi vîi hi»n thüc tr¶n cì sð ho¤t ëng c£m gi¡c - èi t÷ñng v ho¤t ëng làch sû - x¢ hëi. Khi ph£n ¡nh trong nëi dung cõa m¼nh vîi th¸ giîi kh¡ch quan, þ thùc li¶n h» hi»n thüc tü nhi¶n vîi hi»n thüc x¢ hëi. Nhúng èi t÷ñng, t½nh ch§t v c¡c mèi quan h» giúa c¡c èi t÷ñng â tçn t¤i trong þ thùc d÷îi d¤ng c¡c h¼nh £nh. Þ thùc thº hi»n m¼nh l s£n ph©m tø ho¤t ëng cõa n¢o ng÷íi, l h¼nh £nh chõ quan cõa th¸ giîi kh¡ch quan. Ph¶ ph¡n v b¡c bä quan ni»m duy t¥m v· þ thùc nh÷ l c¡i câ s®n trong chõ thº, xu§t ph¡t tø t½nh t½ch cüc cõa þ thùc, chõ ngh¾a duy vªt bi»n chùng công ÷a ra sü ph¶ ph¡n chõ ngh¾a duy vªt si¶u h¼nh khi chõ ngh¾a n y cho r¬ng þ thùc t¡ch ríi vîi thüc ti¹n trüc quan. T½nh t½ch cüc cõa þ thùc ph£i ÷ñc hiºu l t½nh lüa chån v t½nh ành h÷îng câ möc ½ch ÷ñc thº hi»n trong sü h¼nh th nh nhúng t÷ t÷ðng mîi, trong nhúng h nh vi þ thùc º h¼nh dung ra k¸t qu£ trong vi»c i·u khiºn ho¤t ëng cõa con ng÷íi. Mùc ë cao nh§t cõa sü i·u ch¿nh ho¤t ëng tr¶n cì sð ti¸p nhªn nhúng gi¡ trà, 4
- nhúng ti¶u chu©n ¤o ùc bði con ng÷íi l t½nh tü nhªn thùc, tü i·u ch¿nh. T½nh tü nhªn thùc cõa þ thùc thº hi»n tø kh£ n«ng cõa con ng÷íi trong vi»c ph¥n t½ch nhúng möc ½ch h nh vi cõa ch½nh m¼nh, l sü ái häi s¥u xa b¶n trong v lüa chån ph÷ìng ph¡p l½ tr½ º ¤t ÷ñc nhúng möc ½ch m con ng÷íi ¢ · ra, ÷ñc x¢ hëi ch§p nhªn v phò hñp vîi nhúng ti¶u chu©n ¤o ùc. T½nh tü nhªn thùc ái häi ho n c£nh sèng t½ch cüc cõa c¡ nh¥n. iºm xu§t ph¡t cõa mèi quan h» cõa con ng÷íi èi vîi th¸ giîi hi»n thüc l ho¤t ëng câ möc ½ch. Ch½nh trong sü b£o £m cõa ho¤t ëng s¡ng t¤o câ möc ½ch h÷îng tîi vi»c c£i t¤o th¸ giîi câ t½nh ¸n nhúng lñi ½ch cõa con ng÷íi v x¢ hëi. Qu¡ tr¼nh h¼nh th nh þ thùc cõa con ng÷íi tr£i qua nhúng giai o¤n d i cõa sü ph¡t triºn t¥m l½ ëng vªt. Ð nhúng ëng vªt ¢ câ m¦m mèng tr½ tu», â ch½nh l h¼nh thùc °c bi»t cõa nhúng h nh ëng l½ t½nh, nh÷ng khæng ph£i l nhúng h nh ëng cõa nhªn thùc. H¼nh thùc °c bi»t â xu§t hi»n tr¶n mùc ë cao cõa tê chùc vªt ch§t sèng v gn li·n vîi sü ph¡t triºn cõa h» thèng th¦n kinh trong nhúng i·u ki»n tê chùc sèng câ kh£ n«ng th½ch nghi èi vîi nhúng thay êi cõa mæi tr÷íng. Sü h¼nh th nh con ng÷íi gn li·n vîi qu¡ tr¼nh chuyºn hâa tø tr¤ng th¡i h¡i l÷ñm sang vi»c sû döng nhúng cæng cö câ s®n º lao ëng. Trong qu¡ tr¼nh â x£y ra sü c£i t¤o væ thùc tr¶n cì sð ho¤t ëng cõa ëng vªt v h¼nh th nh cì ch¸ ho¤t ëng câ þ thùc cõa con ng÷íi. ÷ñc sinh ra v ph¡t triºn trong lao ëng, þ thùc thº hi»n m¼nh khi s¡ng t¤o ra th¸ giîi b£n ch§t ng÷íi - v«n hâa. Þ thùc xu§t hi»n, l chùc n«ng cõa n¢o v n¢o ng÷íi d¦n h¼nh th nh theo mùc ë ho n thi»n cõa ho¤t ëng v cõa nhúng mèi quan h» x¢ hëi, thªm ch½ gn li·n vîi nhúng d§u hi»u giao ti¸p â. Vîi sü trñ gióp cõa cæng cö lao ëng, con ng÷íi chuyºn èi t÷ñng v o l¾nh vüc mîi, h¼nh thùc mîi cõa mèi quan h» qua l¤i vîi hi»n thüc. Khi sû döng cæng cö lao ëng v h» thèng k½ hi»u nh÷ cû ch¿, i»u bë v ¥m thanh, câ ngh¾a con ng÷íi ¢ chuyºn tîi ho¤t ëng thüc ti¹n v ho¤t ëng biºu t÷ñng trong nhúng i·u ki»n cõa giai o¤n nguy¶n thõy, x¢ hëi bë l¤c công l y¸u tè d¦n l m thay êi h¼nh thùc cõa t½nh t½ch cüc cõa con ng÷íi v þ thùc cõa nâ. Læg½c cõa ho¤t ëng c£m t½nh - èi t÷ñng, ¢ ÷ñc t¡i hi»n trong nëi dung c¡c h nh vi giao ti¸p trong lao ëng v chuyºn v o ho¤t ëng t÷ duy thº hi»n trong h» thèng giao ti¸p x¢ hëi - ngæn ngú. Ngæn ngú l ph÷ìng ti»n cõa ho¤t ëng b¶n trong cõa con ng÷íi. Nhí ngæn ngú m þ thùc ÷ñc h¼nh th nh v ph¡t triºn nh÷ l s£n ph©m cõa íi sèng x¢ hëi, ÷ñc k¸ thøa v hi»n thüc hâa b¬ng ho¤t ëng cõa con ng÷íi v giao ti¸p. Kh¡i ni»m þ thùc bao gçm þ thùc c¡ nh¥n v þ thùc x¢ hëi. Þ thùc x¢ hëi l sü ph£n ¡nh tçn t¤i x¢ hëi cõa con ng÷íi, çng thíi công l sü ph£n ¡nh íi sèng hi»n thüc cõa hå. Tçn t¤i x¢ hëi v íi sèng hi»n thüc cõa con ng÷íi ph¡t triºn khæng phö thuëc v o þ thùc cõa nhúng con ng÷íi c¡ thº nh÷ng ÷ñc hi»n thüc hâa trong qu¡ tr¼nh ho¤t ëng cõa con ng÷íi. Þ thùc x¢ hëi thº hi»n trong nhúng h¼nh thùc kh¡c nhau nh÷ trong ngæn ngú, khoa håc, tri¸t håc, ngh» thuªt, h» t÷ t÷ðng ch½nh trà v ph¡p luªt, ¤o ùc, tæn gi¡o, sü thæng th¡i, ¤o l½ cõa d¥n tëc, trong nhúng ti¶u chu©n cõa x¢ hëi v trong th¸ giîi quan cõa nhúng nhâm ng÷íi x¢ hëi, cõa giai c§p, d¥n tëc v cõa nh¥n lo¤i nâi chung. Þ thùc x¢ hëi câ c§u tróc phùc t¤p v câ nhúng mùc ë kh¡c nhau, bt ¦u tø þ thùc thæng th÷íng, phê thæng v ¿nh cao l nhúng h¼nh thùc l½ luªn. Þ thùc x¢ hëi 5
- câ t½nh ëc lªp t÷ìng èi v t¡c ëng ng÷ñc trð l¤i tçn t¤i x¢ hëi. T÷ìng tü nh÷ x¢ hëi khæng ph£i l "têng sè nhúng con ng÷íi t¤o n¶n nâ", þ thùc x¢ hëi công khæng ph£i l "têng sè" nhªn thùc cõa nhúng con ng÷íi ri¶ng r³, m l h» thèng tinh th¦n °c bi»t v· ch§t, h» thèng â sèng b¬ng cuëc sèng ëc lªp t÷ìng èi cõa m¼nh. Giúa þ thùc x¢ hëi v þ thùc c¡ nh¥n luæn câ sü t¡c ëng qua l¤i. Sü lüa chån nhúng ti¶u chu©n cõa þ thùc x¢ hëi cho c¡c c¡ nh¥n, trð th nh cëi nguçn cõa nhúng qui ành ¤o ùc cõa nhúng c£m gi¡c ngh» thuªt v nhúng quan ni»m v· th¸ giîi. ¸n l÷ñt m¼nh, nhúng t÷ t÷ðng v nhúng quan ni»m, ch½nh ki¸n, ni·m tin cõa c¡ nh¥n ÷ñc thu nhªn nhí t½nh t½ch cüc s¡ng t¤o cõa nhúng c¡ nh¥n sð húu chóng công luæn luæn bê sung v l m phong phó th¶m þ thùc x¢ hëi. 3 K¸t luªn Nh÷ vªy, trong qu¡ tr¼nh ph¡t triºn cõa x¢ hëi còng vîi qu¡ tr¼nh bi¸n êi cõa íi sèng vªt ch§t l nhúng bi¸n êi trong íi sèng tinh th¦n cõa tøng con ng÷íi v cõa to n x¢ hëi. Mèi quan h» giúa c¡c y¸u tè vªt ch§t v tinh th¦n, giúa c¡ nh¥n v x¢ hëi l nhúng nh¥n tè cì b£n nh§t t¤o n¶n sü vªn ëng cõa làch sû. V§n · þ thùc ch¿ câ thº ÷ñc nhªn thùc ¦y õ tø c¡ch ti¸p cªn M¡cx½t. TI LIU THAM KHO [1] Bë mæn Chõ ngh¾a duy vªt làch sû, Khoa tri¸t håc, 1971. Mët sè v§n · thíi sü cõa chõ ngh¾a duy vªt làch sû. Nxb ¤i håc Têng hñp M¡txcìva. [2] C.M¡c, Ph. ngghen to n tªp, Tªp 3, 1995. Nxb Ch½nh trà Quèc gia, H Nëi, tr.43. [3] Gi¡o tr¼nh tri¸t håc, 2006. Nxb L½ luªn Ch½nh trà, H Nëi. [4] Hëi çng Trung ÷ìng ch¿ ¤o bi¶n so¤n gi¡o tr¼nh quèc gia c¡c bë mæn khoa håc M¡c - L¶nin, t÷ t÷ðng Hç Ch½ Minh, 1999. Gi¡o tr¼nh tri¸t håc M¡c L¶nin. Nxb Ch½nh trà Quèc gia, H Nëi. [5] Tø iºn b¡ch khoa to n th÷ v· tri¸t håc, 1989. Nxb Tø iºn Xævi¸t, M¡txcìva. ABSTRACT Consciousness phenomenon from the Marxist approach Human consciousness is a complex phenomenon. In the history of philosophy, it has been explained in many ways. The Marxist approach to this phenomenon will provide us with an objective and scientific basis for an indepth understanding of the consciousness 6
- phenomenon. 7
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học