Xem mẫu
GIỚI THIỆU CÁC CƠ QUAN TT-TV
XÂY DỰNG NGUỒN HỌC LIỆU PHỤC VỤ ĐÀO TẠO TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN-THƯ VIỆN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ
Nguyễn Thị Thu Hà
Trung tâm Thông tin-Thư viện trường Đại học Khoa học Huế
Đổi mới phương thức đào tạo đại học từ niên chế sang tín chỉ là mô hình đào tạo mang lại
nhiều lợi ích cho người học. Mô hình đào tạo này đã trở thành nhiệm vụ trọng tâm của các
trường đại học tại Việt Nam hiện nay. Để mô hình này áp dụng thành công cần rất nhiều yếu
tố, trong đó yếu tố quan trọng là nguồn học liệu trong các trung tâm thông tin-thư viện của
các trường đại học. Bài viết đưa ra những giải pháp nhằm phát triển nguồn học liệu phục vụ
phương thức đào tạo đại học theo tín chỉ tại trường Đại học Khoa học, Đại học Huế.
Mở đầu
Trong những năm gần đây, vấn đề đổi
mới giáo dục nói chung và đổi mới giáo dục
đại học nói riêng luôn được Đảng và Nhà
nước đặc biệt quan tâm. Cụ thể, Nghị quyết
số 14/2005/NQ-CP của Thủ tướng Chính
phủ ngày 02 tháng 11 năm 2005 về đổi mới
cơ bản và toàn diện giáo dục đại học giai
đoạn 2006 - 2020 và Nghị quyết số 29-NQ/
TW, ngày 04/11/2013 của Ban chấp hành
Trung ương Đảng khóa XI về “Đổi mới căn
bản, toàn diện giáo dục và đào tạo”. Trong
đó, mục tiêu cụ thể đối với giáo dục đại học
được đưa ra là: “Đối với giáo dục đại học,
tập trung đào tạo nhân lực trình độ cao, bồi
dưỡng nhân tài, phát triển phẩm chất và năng
lực tự học, tự làm giàu tri thức, sáng tạo của
người học. ...”. Tiếp nối chủ trương đổi mới
căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Đại
hội Đảng khóa XII đã khẳng định: “Đổi mới
căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo theo
hướng mở, hội nhập, ...”, theo phương thức
"Đổi mới phương pháp giáo dục kỹ thuật, đào
tạo nghề và giáo dục đại học theo hướng
giảm thời lượng dạy lý thuyết, tăng thời
lượng thảo luận và thực hành; gắn đào tạo
với nghiên cứu khoa học; chuyển quá trình
đào tạo thành quá trình tự đào tạo; …”
Trong giai đoạn 2006 - 2018, giáo dục đại
học đã có nhiều thay đổi tích cực. Đáng chú
ý nhất là mô hình đào tạo theo tín chỉ, lấy
người học làm trung tâm, giúp sinh viên chủ
động hơn trong việc tiếp thu kiến thức, lấy sự
tự học, tự nghiên cứu làm hoạt động quan
trọng trong quá trình học; giảng viên thay đổi
phương pháp dạy học, phương pháp chuẩn
bị bài giảng,... Mô hình đào tạo theo tín chỉ đã
trở thành nhiệm vụ trọng tâm của các trường
đại học tại Việt Nam hiện nay. Để triển khai
thành công mô hình này cần rất nhiều yếu tố,
trong đó nguồn học liệu đóng vai trò rất lớn,
quyết định sự thành công trong công tác học
tập, chuẩn bị bài giảng và nghiên cứu khoa
học của sinh viên và giảng viên.
1. Phương thức và điều kiện đào tạo
theo tín chỉ
1.1. Phương thức đào tạo theo tín chỉ
Tín chỉ (Credit) là đại lượng đo toàn bộ
thời gian bắt buộc của một người học bình
thường để học một môn học cụ thể, bao gồm
thời gian học lý thuyết trên lớp; thời gian thực
hành trong phòng thí nghiệm; thời gian thực
tập hoặc các phần việc khác đã được quy
định trong thời khóa biểu; thời gian dành cho
đọc sách, tự nghiên cứu và giải quyết vấn
đề, viết hoặc chuẩn bị bài,... Đối với các môn
học lý thuyết, một tín chỉ là một giờ lên lớp
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 6/2018 35
GIỚI THIỆU CÁC CƠ QUAN TT-TV
(với hai giờ chuẩn bị bài) trong một tuần và
kéo dài trong một học kỳ 15 tuần; đối với các
môn học ở studio hay phòng thí nghiệm, ít
nhất là 2 giờ trong một tuần (với 1 giờ chuẩn
bị); đối với các môn tự học, ít nhất là 3 giờ
làm việc trong một tuần [1].
Như vậy, so với chương trình đào tạo theo
niên chế, đào tạo theo tín chỉ có những thay
đổi lớn trong phương pháp dạy và học, trong
phương pháp kiểm tra, đánh giá và cách học
của sinh viên. Hình thức này, yêu cầu sinh
viên phải tự học và tự tiếp cận tài liệu của
các môn học. Mỗi tuần, ngoài việc cung cấp
tài liệu cho sinh viên, giảng viên phải yêu cầu
sinh viên tự học, tự nghiên cứu tài liệu trước
khi lên lớp.
1.2. Điều kiện đào tạo tín chỉ
Trong quyết định số 31/2001/QĐ-BGDĐT
của Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 30 tháng
7 năm 2001, tại Điều 1 đã ghi rõ 5 điều kiện
đào tạo theo học chế tín chỉ. Trong đó có
điều kiện về học liệu (có đủ sách tham khảo,
tài liệu học tập). Các đơn vị đào tạo có nhiệm
vụ cụ thể hóa điều kiện về học liệu trong các
hướng dẫn về đào tạo theo tín chỉ của đơn
vị mình.
Quy chế học vụ đào tạo đại học chính quy
theo hệ thống tín chỉ tại trường Đại học Khoa
học Huế đã ghi rõ những nhiệm vụ của giảng
viên, sinh viên trong việc thực hiện giờ tín
chỉ (giờ lý thuyết, giờ thảo luận). Mặt khác,
trong các đề cương chi tiết của môn học, tại
mục 6 về “Học liệu” (tài liệu bắt buộc và tài
liệu tham khảo), mục 7 về “Hình thức tổ chức
dạy - học” cũng đã yêu cầu sinh viên chuẩn
bị bài trước khi đến lớp [2].
Để thực hiện được nhiệm vụ trên, giảng
viên phải chuẩn bị và giới thiệu tài liệu “cần”
và “đủ” cho môn học, sinh viên phải tiếp cận
và đọc những tài liệu đó trước khi lên lớp.
Có thể thấy, nguồn tài liệu hay học liệu là
rất cần thiết cho phương pháp đào tạo theo
tín chỉ. Vấn đề ở chỗ các thư viện đại học
cần phải làm gì để đảm bảo nguồn tài liệu đó
36 THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 6/2018
và đưa chúng đến với giảng viên, sinh viên,
đáp ứng yêu cầu của phương pháp đổi mới
đào tạo đại học theo hệ thống tín chỉ.
2. Giải pháp phát triển nguồn học liệu
phục vụ phương thức đào tạo theo tín chỉ
tại Trung tâm Thông tin-Thư viện trường
Đại học Khoa học Huế
2.1. Xây dựng nguồn học liệu
2.1.1. Cơ sở xây dựng nguồn học liệu
Vốn tài liệu/nguồn tài nguyên thông tin
(bao gồm dạng in ấn và dạng số) có tại Trung
tâm Thông tin - Thư viện trường Đại học
Khoa học Huế (sau đây gọi tắt là Trung tâm)
nhằm mục đích phục vụ cho công tác đào
tạo, học tập, nghiên cứu khoa học của Nhà
trường. Vì vậy, trong đào tạo tín chỉ, “học
liệu” chính là một bộ phận nhỏ trong “vốn tài
liệu” của thư viện.
Tạm thời có thể phân loại nguồn học liệu
theo các phương diện sau:
- Theo hình thức:
+ Tài liệu truyền thống (tài liệu in ấn).
+ Tài liệu hiện đại: dạng số và dạng nghe, nhìn.
- Theo mục đích sử dụng:
+ Học liệu bắt buộc.
+ Học liệu tham khảo.
- Theo bản quyền:
+ Học liệu mở (open course).
+ Học liệu được sử dụng khi được cấp
quyền truy cập.
Việc phân loại trên chỉ mang tính chất
tương đối, vì bản thân một tài liệu có thể
mang một hoặc hai, hoặc cả ba đặc tính trên.
Việc phân loại này mang ý nghĩa phục vụ cho
công tác tổ chức, quản lý, giới thiệu và đưa
học liệu đến với giảng viên, sinh viên.
Để có nguồn học liệu thích hợp, đáp ứng
với yêu cầu của môn học, thư viện cần phải
bám sát đề cương chi tiết của môn học. Một
trong những yêu cầu cơ bản đối với một đề
cương môn học theo khung chương trình
đào tạo tín chỉ là yêu cầu liệt kê các tài liệu
GIỚI THIỆU CÁC CƠ QUAN TT-TV
bắt buộc và tài liệu tham khảo cho môn học
đó. Danh sách này định hướng cho người
học chủ động tìm hiểu sâu hơn và rộng hơn
nội dung được đề cập trong môn học. Đồng
thời danh sách này cũng là cơ sở để thư viện
có thể rà soát bổ sung những tài liệu đang
thiếu của môn học.
2.1.2. Một số kết quả đạt được
* Nguồn học liệu truyền thống (dạng in ấn)
Tính đến tháng 3/2018, Trung tâm có
tổng số vốn tài liệu dạng in ấn 37.666 nhan
đề/125.865 bản tài liệu. Trong đó, tài liệu chuyên
khảo tiếng Việt: 20.176 nhan đề/62.654 bản;
tài liệu giáo trình: 1.207 nhan đề/30.566 bản;
Bảng 1. Các cơ sở dữ liệu được Trung tâm xây dựng
STT
Cơ sở dữ liệu
Số nhan đề
File dữ liệu
1
Bài báo khoa học tiếng Việt
14.942
14.942
2
Bài báo khoa học tiếng nước ngoài
3.031
3.031
3
Đề tài Nghiên cứu khoa học
671
1.342
4
Luận án Tiến sỹ
75
150
5
Luận văn Thạc sỹ
2.582
4.164
6
Sách
265
548
tài liệu ngoại văn 10.954 nhan đề/25.540 bản;
tài liệu báo - tạp chí 504 nhan đề; số còn lại là
tài liệu dạng luận văn, luận án, đề tài nghiên
cứu khoa học.
Tuy nhiên, theo khảo sát, dựa trên đề
cương chi tiết của các môn học, tác giả nhận
thấy, tuy số vốn tài liệu của thư viện nhiều
nhưng vẫn chưa đáp ứng đầy đủ nguồn học
liệu bắt buộc và tham khảo của các môn học.
* Nguồn học liệu điện tử (tài nguyên số)
Song song với nguồn học liệu in ấn, Trung
tâm còn chú trọng phát triển nguồn thông tin
số (thông tin toàn văn - fulltext). Đây là một
kênh thông tin mới đáp ứng được yêu cầu tra
cứu thông tin và đọc tài liệu từ xa, không bị
giới hạn về không gian và thời gian.
Hiện nay, Trung tâm đã xây dựng được 6
cơ sở dữ liệu lớn cho nguồn tài nguyên sô.
Các cơ sở dữ liệu này được tổng hợp trong
Bảng 1.
Các cơ sở dữ liệu này được kết nối trên
trang “Tài nguyên số Dspace” và kết nối với
trang chủ của Trung tâm (http://tainguyenso.
husc.edu.vn/dspace/)
* Cơ sở dữ liệu Tín chỉ - Học liệu
Ngoài việc xây dựng các nguồn học liệu in
ấn và nguồn học liệu số, Trung tâm còn tiến
hành xây dựng 01 cơ sở dữ liệu về “Tín chỉ Học liệu”, kết nối vào website của Trung tâm
(Hình 1). Dựa vào khung chương trình đào
tạo gồm 24 ngành của Nhà trường theo quyết
định số 128/QĐ-ĐHKH ngày 21/4/2016 của
Hiệu trưởng, trên cơ sở rà soát học liệu của
các môn học trong đề cương chi tiết, Trung
tâm tiến hành tra cứu và chỉ chỗ các học liệu
hiện có tại thư viện của Trung tâm và Trung
tâm học liệu Huế, giúp sinh viên giảm được
thời gian tìm kiếm, đồng thời qua đó cũng đề
xuất những tài liệu mới giúp cho giảng viên có
nhiều thông tin để đọc và lựa chọn (Hình 2).
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 6/2018 37
GIỚI THIỆU CÁC CƠ QUAN TT-TV
Hình 1. Hình ảnh CSDL “Tín chỉ - Học liệu” kết nối website
2.2. Quản lý và phục vụ học liệu
2.2.1. Quản lý nguồn học liệu
Theo xu hướng chia sẻ và kết nối thông
tin, Trung tâm đã tiến hành chuẩn hóa các
khâu trong công tác nghiệp vụ và phân kho
tài liệu. Hiện nay, hệ thống kho tài liệu của
Trung tâm được phân thành 2 nguồn. Nguồn
tài liệu truyền thống và nguồn tài liệu điện tử
(tài liệu số).
Nguồn tài liệu truyền thống được phân
chia thành các kho tài liệu kết nối với các
phòng mượn, bao gồm:
- Kho tài liệu tiếng Việt: Sách chuyên khảo.
- Kho tài liệu Giáo trình: Giáo trình tiếng
Việt và tiếng nước ngoài.
- Kho tài liệu Ngoại văn: Tiếng Anh, tiếng
Pháp, tiếng Nga,...
- Kho tài liệu Hạn chế: Sách xuất bản
trước năm 1975, luận văn, luận án, đề tài
nghiên cứu khoa học.
- Kho Báo - Tạp chí và tài liệu tra cứu.
Nguồn tài liệu điện tử (tài liệu số) được
quản lý bằng các cơ sở dữ liệu xây dựng theo
chuyên ngành và chuyên đề. Các cơ sở dữ
38 THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 6/2018
liệu toàn văn được kết nối trực tuyến thông
qua trang “Tài nguyên số Dspace” và trang
“Thư viện số” trên trang chủ của Trung tâm.
2.2.2. Phục vụ học liệu
Để đưa học liệu đến với giảng viên và
sinh viên, Trung tâm mở các phòng đọc và
phòng mượn với những chính sách linh hoạt
theo từng loại hình tài liệu và từng đối tượng
sử dụng. Cụ thể, phòng sách Chuyên khảo:
sinh viên được mượn 05 tài liệu/10 ngày, cán
bộ được mượn 05 tài liệu/15 ngày; phòng
sách Giáo trình: sinh viên được mượn 5 giáo
trình/30 ngày, giảng viên được mượn 5 giáo
trình/45 ngày.
Đối với tài liệu điện tử, Trung tâm ứng dụng
phần mềm mã nguồn mở Dspace để quản lý
và phục vụ bạn đọc: http://tainguyenso.husc.
edu.vn/dspace/ và http://husc.tailieu.vn/.
Nguồn tài nguyên số là các cơ sở dữ liệu
toàn văn sẽ liên quan đến vấn đề bản quyền.
Vì vậy, Trung tâm dựa trên những quy định
về luật bản quyền để đưa ra những chính
sách truy cập và đọc tài liệu một cách hợp lý.
Để truy cập và đọc toàn văn tài liệu số, giảng
viên và sinh viên phải đăng ký với Trung tâm
để được cấp quyền truy cập.
GIỚI THIỆU CÁC CƠ QUAN TT-TV
Hình 2. Hình ảnh minh họa học liệu của một môn học đã được chỉ chỗ
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 6/2018 39
nguon tai.lieu . vn
XÂY DỰNG NGUỒN HỌC LIỆU PHỤC VỤ ĐÀO TẠO TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN-THƯ VIỆN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ
Nguyễn Thị Thu Hà
Trung tâm Thông tin-Thư viện trường Đại học Khoa học Huế
Đổi mới phương thức đào tạo đại học từ niên chế sang tín chỉ là mô hình đào tạo mang lại
nhiều lợi ích cho người học. Mô hình đào tạo này đã trở thành nhiệm vụ trọng tâm của các
trường đại học tại Việt Nam hiện nay. Để mô hình này áp dụng thành công cần rất nhiều yếu
tố, trong đó yếu tố quan trọng là nguồn học liệu trong các trung tâm thông tin-thư viện của
các trường đại học. Bài viết đưa ra những giải pháp nhằm phát triển nguồn học liệu phục vụ
phương thức đào tạo đại học theo tín chỉ tại trường Đại học Khoa học, Đại học Huế.
Mở đầu
Trong những năm gần đây, vấn đề đổi
mới giáo dục nói chung và đổi mới giáo dục
đại học nói riêng luôn được Đảng và Nhà
nước đặc biệt quan tâm. Cụ thể, Nghị quyết
số 14/2005/NQ-CP của Thủ tướng Chính
phủ ngày 02 tháng 11 năm 2005 về đổi mới
cơ bản và toàn diện giáo dục đại học giai
đoạn 2006 - 2020 và Nghị quyết số 29-NQ/
TW, ngày 04/11/2013 của Ban chấp hành
Trung ương Đảng khóa XI về “Đổi mới căn
bản, toàn diện giáo dục và đào tạo”. Trong
đó, mục tiêu cụ thể đối với giáo dục đại học
được đưa ra là: “Đối với giáo dục đại học,
tập trung đào tạo nhân lực trình độ cao, bồi
dưỡng nhân tài, phát triển phẩm chất và năng
lực tự học, tự làm giàu tri thức, sáng tạo của
người học. ...”. Tiếp nối chủ trương đổi mới
căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Đại
hội Đảng khóa XII đã khẳng định: “Đổi mới
căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo theo
hướng mở, hội nhập, ...”, theo phương thức
"Đổi mới phương pháp giáo dục kỹ thuật, đào
tạo nghề và giáo dục đại học theo hướng
giảm thời lượng dạy lý thuyết, tăng thời
lượng thảo luận và thực hành; gắn đào tạo
với nghiên cứu khoa học; chuyển quá trình
đào tạo thành quá trình tự đào tạo; …”
Trong giai đoạn 2006 - 2018, giáo dục đại
học đã có nhiều thay đổi tích cực. Đáng chú
ý nhất là mô hình đào tạo theo tín chỉ, lấy
người học làm trung tâm, giúp sinh viên chủ
động hơn trong việc tiếp thu kiến thức, lấy sự
tự học, tự nghiên cứu làm hoạt động quan
trọng trong quá trình học; giảng viên thay đổi
phương pháp dạy học, phương pháp chuẩn
bị bài giảng,... Mô hình đào tạo theo tín chỉ đã
trở thành nhiệm vụ trọng tâm của các trường
đại học tại Việt Nam hiện nay. Để triển khai
thành công mô hình này cần rất nhiều yếu tố,
trong đó nguồn học liệu đóng vai trò rất lớn,
quyết định sự thành công trong công tác học
tập, chuẩn bị bài giảng và nghiên cứu khoa
học của sinh viên và giảng viên.
1. Phương thức và điều kiện đào tạo
theo tín chỉ
1.1. Phương thức đào tạo theo tín chỉ
Tín chỉ (Credit) là đại lượng đo toàn bộ
thời gian bắt buộc của một người học bình
thường để học một môn học cụ thể, bao gồm
thời gian học lý thuyết trên lớp; thời gian thực
hành trong phòng thí nghiệm; thời gian thực
tập hoặc các phần việc khác đã được quy
định trong thời khóa biểu; thời gian dành cho
đọc sách, tự nghiên cứu và giải quyết vấn
đề, viết hoặc chuẩn bị bài,... Đối với các môn
học lý thuyết, một tín chỉ là một giờ lên lớp
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 6/2018 35
GIỚI THIỆU CÁC CƠ QUAN TT-TV
(với hai giờ chuẩn bị bài) trong một tuần và
kéo dài trong một học kỳ 15 tuần; đối với các
môn học ở studio hay phòng thí nghiệm, ít
nhất là 2 giờ trong một tuần (với 1 giờ chuẩn
bị); đối với các môn tự học, ít nhất là 3 giờ
làm việc trong một tuần [1].
Như vậy, so với chương trình đào tạo theo
niên chế, đào tạo theo tín chỉ có những thay
đổi lớn trong phương pháp dạy và học, trong
phương pháp kiểm tra, đánh giá và cách học
của sinh viên. Hình thức này, yêu cầu sinh
viên phải tự học và tự tiếp cận tài liệu của
các môn học. Mỗi tuần, ngoài việc cung cấp
tài liệu cho sinh viên, giảng viên phải yêu cầu
sinh viên tự học, tự nghiên cứu tài liệu trước
khi lên lớp.
1.2. Điều kiện đào tạo tín chỉ
Trong quyết định số 31/2001/QĐ-BGDĐT
của Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 30 tháng
7 năm 2001, tại Điều 1 đã ghi rõ 5 điều kiện
đào tạo theo học chế tín chỉ. Trong đó có
điều kiện về học liệu (có đủ sách tham khảo,
tài liệu học tập). Các đơn vị đào tạo có nhiệm
vụ cụ thể hóa điều kiện về học liệu trong các
hướng dẫn về đào tạo theo tín chỉ của đơn
vị mình.
Quy chế học vụ đào tạo đại học chính quy
theo hệ thống tín chỉ tại trường Đại học Khoa
học Huế đã ghi rõ những nhiệm vụ của giảng
viên, sinh viên trong việc thực hiện giờ tín
chỉ (giờ lý thuyết, giờ thảo luận). Mặt khác,
trong các đề cương chi tiết của môn học, tại
mục 6 về “Học liệu” (tài liệu bắt buộc và tài
liệu tham khảo), mục 7 về “Hình thức tổ chức
dạy - học” cũng đã yêu cầu sinh viên chuẩn
bị bài trước khi đến lớp [2].
Để thực hiện được nhiệm vụ trên, giảng
viên phải chuẩn bị và giới thiệu tài liệu “cần”
và “đủ” cho môn học, sinh viên phải tiếp cận
và đọc những tài liệu đó trước khi lên lớp.
Có thể thấy, nguồn tài liệu hay học liệu là
rất cần thiết cho phương pháp đào tạo theo
tín chỉ. Vấn đề ở chỗ các thư viện đại học
cần phải làm gì để đảm bảo nguồn tài liệu đó
36 THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 6/2018
và đưa chúng đến với giảng viên, sinh viên,
đáp ứng yêu cầu của phương pháp đổi mới
đào tạo đại học theo hệ thống tín chỉ.
2. Giải pháp phát triển nguồn học liệu
phục vụ phương thức đào tạo theo tín chỉ
tại Trung tâm Thông tin-Thư viện trường
Đại học Khoa học Huế
2.1. Xây dựng nguồn học liệu
2.1.1. Cơ sở xây dựng nguồn học liệu
Vốn tài liệu/nguồn tài nguyên thông tin
(bao gồm dạng in ấn và dạng số) có tại Trung
tâm Thông tin - Thư viện trường Đại học
Khoa học Huế (sau đây gọi tắt là Trung tâm)
nhằm mục đích phục vụ cho công tác đào
tạo, học tập, nghiên cứu khoa học của Nhà
trường. Vì vậy, trong đào tạo tín chỉ, “học
liệu” chính là một bộ phận nhỏ trong “vốn tài
liệu” của thư viện.
Tạm thời có thể phân loại nguồn học liệu
theo các phương diện sau:
- Theo hình thức:
+ Tài liệu truyền thống (tài liệu in ấn).
+ Tài liệu hiện đại: dạng số và dạng nghe, nhìn.
- Theo mục đích sử dụng:
+ Học liệu bắt buộc.
+ Học liệu tham khảo.
- Theo bản quyền:
+ Học liệu mở (open course).
+ Học liệu được sử dụng khi được cấp
quyền truy cập.
Việc phân loại trên chỉ mang tính chất
tương đối, vì bản thân một tài liệu có thể
mang một hoặc hai, hoặc cả ba đặc tính trên.
Việc phân loại này mang ý nghĩa phục vụ cho
công tác tổ chức, quản lý, giới thiệu và đưa
học liệu đến với giảng viên, sinh viên.
Để có nguồn học liệu thích hợp, đáp ứng
với yêu cầu của môn học, thư viện cần phải
bám sát đề cương chi tiết của môn học. Một
trong những yêu cầu cơ bản đối với một đề
cương môn học theo khung chương trình
đào tạo tín chỉ là yêu cầu liệt kê các tài liệu
GIỚI THIỆU CÁC CƠ QUAN TT-TV
bắt buộc và tài liệu tham khảo cho môn học
đó. Danh sách này định hướng cho người
học chủ động tìm hiểu sâu hơn và rộng hơn
nội dung được đề cập trong môn học. Đồng
thời danh sách này cũng là cơ sở để thư viện
có thể rà soát bổ sung những tài liệu đang
thiếu của môn học.
2.1.2. Một số kết quả đạt được
* Nguồn học liệu truyền thống (dạng in ấn)
Tính đến tháng 3/2018, Trung tâm có
tổng số vốn tài liệu dạng in ấn 37.666 nhan
đề/125.865 bản tài liệu. Trong đó, tài liệu chuyên
khảo tiếng Việt: 20.176 nhan đề/62.654 bản;
tài liệu giáo trình: 1.207 nhan đề/30.566 bản;
Bảng 1. Các cơ sở dữ liệu được Trung tâm xây dựng
STT
Cơ sở dữ liệu
Số nhan đề
File dữ liệu
1
Bài báo khoa học tiếng Việt
14.942
14.942
2
Bài báo khoa học tiếng nước ngoài
3.031
3.031
3
Đề tài Nghiên cứu khoa học
671
1.342
4
Luận án Tiến sỹ
75
150
5
Luận văn Thạc sỹ
2.582
4.164
6
Sách
265
548
tài liệu ngoại văn 10.954 nhan đề/25.540 bản;
tài liệu báo - tạp chí 504 nhan đề; số còn lại là
tài liệu dạng luận văn, luận án, đề tài nghiên
cứu khoa học.
Tuy nhiên, theo khảo sát, dựa trên đề
cương chi tiết của các môn học, tác giả nhận
thấy, tuy số vốn tài liệu của thư viện nhiều
nhưng vẫn chưa đáp ứng đầy đủ nguồn học
liệu bắt buộc và tham khảo của các môn học.
* Nguồn học liệu điện tử (tài nguyên số)
Song song với nguồn học liệu in ấn, Trung
tâm còn chú trọng phát triển nguồn thông tin
số (thông tin toàn văn - fulltext). Đây là một
kênh thông tin mới đáp ứng được yêu cầu tra
cứu thông tin và đọc tài liệu từ xa, không bị
giới hạn về không gian và thời gian.
Hiện nay, Trung tâm đã xây dựng được 6
cơ sở dữ liệu lớn cho nguồn tài nguyên sô.
Các cơ sở dữ liệu này được tổng hợp trong
Bảng 1.
Các cơ sở dữ liệu này được kết nối trên
trang “Tài nguyên số Dspace” và kết nối với
trang chủ của Trung tâm (http://tainguyenso.
husc.edu.vn/dspace/)
* Cơ sở dữ liệu Tín chỉ - Học liệu
Ngoài việc xây dựng các nguồn học liệu in
ấn và nguồn học liệu số, Trung tâm còn tiến
hành xây dựng 01 cơ sở dữ liệu về “Tín chỉ Học liệu”, kết nối vào website của Trung tâm
(Hình 1). Dựa vào khung chương trình đào
tạo gồm 24 ngành của Nhà trường theo quyết
định số 128/QĐ-ĐHKH ngày 21/4/2016 của
Hiệu trưởng, trên cơ sở rà soát học liệu của
các môn học trong đề cương chi tiết, Trung
tâm tiến hành tra cứu và chỉ chỗ các học liệu
hiện có tại thư viện của Trung tâm và Trung
tâm học liệu Huế, giúp sinh viên giảm được
thời gian tìm kiếm, đồng thời qua đó cũng đề
xuất những tài liệu mới giúp cho giảng viên có
nhiều thông tin để đọc và lựa chọn (Hình 2).
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 6/2018 37
GIỚI THIỆU CÁC CƠ QUAN TT-TV
Hình 1. Hình ảnh CSDL “Tín chỉ - Học liệu” kết nối website
2.2. Quản lý và phục vụ học liệu
2.2.1. Quản lý nguồn học liệu
Theo xu hướng chia sẻ và kết nối thông
tin, Trung tâm đã tiến hành chuẩn hóa các
khâu trong công tác nghiệp vụ và phân kho
tài liệu. Hiện nay, hệ thống kho tài liệu của
Trung tâm được phân thành 2 nguồn. Nguồn
tài liệu truyền thống và nguồn tài liệu điện tử
(tài liệu số).
Nguồn tài liệu truyền thống được phân
chia thành các kho tài liệu kết nối với các
phòng mượn, bao gồm:
- Kho tài liệu tiếng Việt: Sách chuyên khảo.
- Kho tài liệu Giáo trình: Giáo trình tiếng
Việt và tiếng nước ngoài.
- Kho tài liệu Ngoại văn: Tiếng Anh, tiếng
Pháp, tiếng Nga,...
- Kho tài liệu Hạn chế: Sách xuất bản
trước năm 1975, luận văn, luận án, đề tài
nghiên cứu khoa học.
- Kho Báo - Tạp chí và tài liệu tra cứu.
Nguồn tài liệu điện tử (tài liệu số) được
quản lý bằng các cơ sở dữ liệu xây dựng theo
chuyên ngành và chuyên đề. Các cơ sở dữ
38 THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 6/2018
liệu toàn văn được kết nối trực tuyến thông
qua trang “Tài nguyên số Dspace” và trang
“Thư viện số” trên trang chủ của Trung tâm.
2.2.2. Phục vụ học liệu
Để đưa học liệu đến với giảng viên và
sinh viên, Trung tâm mở các phòng đọc và
phòng mượn với những chính sách linh hoạt
theo từng loại hình tài liệu và từng đối tượng
sử dụng. Cụ thể, phòng sách Chuyên khảo:
sinh viên được mượn 05 tài liệu/10 ngày, cán
bộ được mượn 05 tài liệu/15 ngày; phòng
sách Giáo trình: sinh viên được mượn 5 giáo
trình/30 ngày, giảng viên được mượn 5 giáo
trình/45 ngày.
Đối với tài liệu điện tử, Trung tâm ứng dụng
phần mềm mã nguồn mở Dspace để quản lý
và phục vụ bạn đọc: http://tainguyenso.husc.
edu.vn/dspace/ và http://husc.tailieu.vn/.
Nguồn tài nguyên số là các cơ sở dữ liệu
toàn văn sẽ liên quan đến vấn đề bản quyền.
Vì vậy, Trung tâm dựa trên những quy định
về luật bản quyền để đưa ra những chính
sách truy cập và đọc tài liệu một cách hợp lý.
Để truy cập và đọc toàn văn tài liệu số, giảng
viên và sinh viên phải đăng ký với Trung tâm
để được cấp quyền truy cập.
GIỚI THIỆU CÁC CƠ QUAN TT-TV
Hình 2. Hình ảnh minh họa học liệu của một môn học đã được chỉ chỗ
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 6/2018 39
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học