Xem mẫu
- X¢Y DùNG NÕP SèNG V¡N MINH T¹I §IÓM DI TÝCH Vµ LÔ HéI
- Héi ®ång chØ ®¹o xuÊt b¶n Chñ tÞch Héi ®ång pgs.TS. NguyÔn ThÕ kû Phã Chñ tÞch Héi ®ång TS. HOµNG PHONG Hµ Thµnh viªn trÇn quèc d©n TS. NguyÔn §øC TµI TS. NGUYÔN AN TI£M NguyÔn Vò Thanh H¶o
- Bïi hoµi s¬n, ph¹m lan oanh lª hång phóc, MINH ANH X¢Y DùNG NÕP SèNG V¡N MINH T¹I §IÓM DI TÝCH Vµ LÔ HéI nhµ xuÊt b¶n nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - v¨n hãa d©n téc sù thËt Hµ Néi - 2014
- Lêi nhµ xuÊt b¶n HiÖn nay, vÊn ®Ò x©y dùng nÕp sèng v¨n minh ®ang nhËn ®−îc sù quan t©m cña toµn x· héi. Trong bèi c¶nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa vµ héi nhËp quèc tÕ, khi c¸c gi¸ trÞ míi ®ang ®−îc h×nh thµnh trªn nÒn hÖ thèng c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng, th× viÖc x©y dùng nÕp sèng v¨n minh võa phï hîp víi cuéc sèng hèi h¶ cña thêi kú hiÖn ®¹i, võa kÕ thõa nh÷ng gi¸ trÞ tèt ®Ñp tõ truyÒn thèng cµng trë nªn cÊp thiÕt h¬n bao giê hÕt. Víi mét ®Êt n−íc cã hµng ngµn n¨m v¨n hiÕn, 54 téc ng−êi, hµng chôc ngh×n lÔ héi vµ di tÝch th× vÊn ®Ò x©y dùng nÕp sèng v¨n minh t¹i c¸c ®iÓm di tÝch vµ lÔ héi lµ vÊn ®Ò rÊt cÇn ®−îc quan t©m ®Çy ®ñ vµ cô thÓ. Th¸i ®é øng xö v¨n minh ®èi víi di s¶n râ rµng lµ nhu cÇu tÊt yÕu, võa ph¶i t«n träng truyÒn thèng võa cÇn cã nh÷ng thay ®æi cho phï hîp víi hoµn c¶nh míi. §Êt n−íc ta ®ang chøng kiÕn nhiÒu sù thay ®æi cã tÝnh chÊt b−íc ngoÆt. Nh÷ng thay ®æi nµy võa t¹o ra c¬ héi, võa ®em ®Õn nh÷ng th¸ch thøc trong viÖc x©y dùng 5
- mét x· héi míi giµu m¹nh, d©n chñ, c«ng b»ng, v¨n minh. Di tÝch vµ lÔ héi lµ nh÷ng di s¶n v¨n hãa. øng xö víi v¨n hãa, víi truyÒn thèng cÇn ph¶i cã nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh v× ®ã lµ n¬i g¾n víi t©m linh, lµ n¬i cÇn cã nh÷ng hµnh vi chuÈn mùc vÒ v¨n hãa tõ c¸ nh©n tíi céng ®ång. Nguyªn t¾c nµy ®−îc thùc hiÖn dùa trªn sù hiÓu biÕt vµ t«n träng ®èi víi truyÒn thèng nãi riªng vµ di s¶n v¨n hãa nãi chung. §©y kh«ng ®¬n thuÇn chØ lµ nh÷ng øng xö víi qu¸ khø mµ thùc sù còng lµ nh÷ng øng xö víi hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai. Víi nh÷ng quan ®iÓm trªn, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia - Sù thËt phèi hîp víi Nhµ xuÊt b¶n V¨n hãa d©n téc xuÊt b¶n cuèn s¸ch X©y dùng nÕp sèng v¨n minh t¹i ®iÓm di tÝch vµ lÔ héi. Xin giíi thiÖu cuèn s¸ch cïng b¹n ®äc. Th¸ng 11 n¨m 2014 nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - sù thËt 6
- NHËN THøC CHUNG VÒ X¢Y DùNG NÕP SèNG V¡N MINH T¹I §IÓM DI TÝCH Vµ LÔ HéI I. DI TÝCH Vµ LÔ HéI Lµ DI S¶N V¡N HãA QUý GI¸ CñA D¢N TéC 1. Di tÝch Di tÝch lµ dÊu vÕt cña qu¸ khø cßn l−u l¹i trong lßng ®Êt hoÆc trªn mÆt ®Êt cã ý nghÜa vÒ mÆt lÞch sö, v¨n hãa1. LuËt Di s¶n v¨n hãa sè 28/2001/QH10 (söa ®æi, bæ sung n¨m 2009 bëi LuËt sè 32/2009/QH12), sau ®©y gäi t¾t lµ LuËt Di s¶n v¨n hãa, gäi chung di tÝch lÞch sö - v¨n hãa vµ danh lam th¾ng c¶nh lµ di tÝch2. a) Di tÝch lÞch sö - v¨n hãa LuËt Di s¶n v¨n hãa quy ®Þnh: Di tÝch lÞch sö - v¨n hãa ph¶i cã mét trong c¸c tiªu chÝ sau ®©y: _____________ 1. ViÖn Ng«n ng÷ häc: Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Nxb. §µ N½ng - Trung t©m Tõ ®iÓn häc, Hµ Néi, 2000, tr.254. 2. Tõ ®©y gäi chung di tÝch lÞch sö- v¨n hãa vµ danh lam th¾ng c¶nh lµ di tÝch. 7
- - C«ng tr×nh x©y dùng, ®Þa ®iÓm g¾n víi sù kiÖn lÞch sö, v¨n hãa tiªu biÓu cña quèc gia hoÆc cña ®Þa ph−¬ng. - C«ng tr×nh x©y dùng, ®Þa ®iÓm g¾n víi th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña anh hïng d©n téc, danh nh©n, nh©n vËt lÞch sö cã ¶nh h−ëng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña quèc gia hoÆc cña ®Þa ph−¬ng trong c¸c thêi kú lÞch sö. - §Þa ®iÓm kh¶o cæ cã gi¸ trÞ tiªu biÓu. - C«ng tr×nh kiÕn tróc, nghÖ thuËt, quÇn thÓ kiÕn tróc, tæng thÓ kiÕn tróc ®« thÞ vµ ®Þa ®iÓm c− tró cã gi¸ trÞ tiªu biÓu cho mét hoÆc nhiÒu giai ®o¹n ph¸t triÓn kiÕn tróc, nghÖ thuËt. V¨n b¶n hîp nhÊt sè 3202/VBHN-BVHTTDL, ban hµnh ngµy 3-9-2013 ®· c¨n cø vµo tiªu chÝ nµy ®Ó ph©n lo¹i di tÝch lÞch sö - v¨n hãa thµnh: - Di tÝch lÞch sö (di tÝch l−u niÖm sù kiÖn, di tÝch l−u niÖm danh nh©n). - Di tÝch kiÕn tróc nghÖ thuËt. - Di tÝch kh¶o cæ. Qua c¸c quy ®Þnh trªn, cã thÓ hiÓu: Di tÝch lÞch sö (di tÝch l−u niÖm sù kiÖn, di tÝch l−u niÖm danh nh©n) lµ c«ng tr×nh x©y dùng, ®Þa ®iÓm g¾n víi sù kiÖn lÞch sö, v¨n hãa tiªu biÓu cña quèc gia hoÆc cña ®Þa ph−¬ng; c«ng tr×nh x©y dùng, ®Þa ®iÓm g¾n víi th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña anh hïng d©n téc, danh nh©n, nh©n vËt lÞch sö cã 8
- ¶nh h−ëng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña quèc gia hoÆc cña ®Þa ph−¬ng trong c¸c thêi kú lÞch sö. Mét sè di tÝch lÞch sö tiªu biÓu ë n−íc ta cã thÓ kÓ ë ®©y lµ: §Òn Hïng, Cæ Loa, cè ®« Hoa L−, chïa Thiªn Mô, Cét Cê, khu di tÝch lÞch sö Kim Liªn, ®Òn KiÕp B¹c, khu di tÝch chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ, ®Þa ®¹o Cñ Chi, khu di tÝch lÞch sö c¸ch m¹ng P¸c Bã, lµng cæ §−êng L©m (Hµ Néi), l¨ng ®¸ hä Ngä (B¾c Giang), chïa §ång Quan (H¶i Phßng), lµng kh¸ng chiÕn Stor (Gia Lai), Phñ Qu¶ng Cung (Nam §Þnh), ®Òn thê B¸c Hå ë Long §øc (Trµ Vinh),... P¸c Bã (Cao B»ng), ATK §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn), Nhµ tï S¬n La (S¬n La), ®×nh Thíi S¬n (An Giang), Ngôc Kon Tum, Ngôc §¾k Glei, di tÝch lÞch sö chiÕn th¾ng Plei KÇn (Kon Tum), Nhµ ®µy Bu«n Ma Thuét, ®×nh L¹c Giao, ®ån ®iÒn Cada (§¾k L¾k)... Theo thèng kª, ®Õn n¨m 2010, di tÝch lÞch sö chiÕm 51,2% sè di tÝch ®−îc xÕp h¹ng. Di tÝch kiÕn tróc, nghÖ thuËt lµ c«ng tr×nh kiÕn tróc, nghÖ thuËt, quÇn thÓ kiÕn tróc, tæng thÓ kiÕn tróc ®« thÞ vµ ®Þa ®iÓm c− tró cã gi¸ trÞ tiªu biÓu cho mét hoÆc nhiÒu giai ®o¹n ph¸t triÓn kiÕn tróc nghÖ thuËt. Nh÷ng di tÝch kiÕn tróc, nghÖ thuËt tiªu biÓu cã thÓ kÓ ®Õn lµ: phè cæ Héi An, nhµ thê Ph¸t DiÖm, Chïa Keo, lµng cæ Ph−íc TÝch, chïa ¢ng, chïa Ph−íc Minh Cung, chïa Kom Pong 9
- hay chïa ¤ng MÑt (thµnh phè Trµ Vinh),... TÝnh ®Õn n¨m 2010, di tÝch kiÕn tróc nghÖ thuËt chiÕm 44,2% tæng sè di tÝch ®−îc xÕp h¹ng. Di tÝch kh¶o cæ lµ ®Þa ®iÓm kh¶o cæ cã gi¸ trÞ tiªu biÓu. VÝ dô, hoµng thµnh Th¨ng Long, hang Con Moong, di chØ §«ng S¬n, ®éng Ng−êi X−a, th¸nh ®Þa Mü S¬n, di tÝch NËm Tun (Lai Ch©u), di tÝch Ph«i Phèi - B·i Cäi (Hµ TÜnh). TÝnh ®Õn n¨m 2010, di tÝch kh¶o cæ chiÕm 1,3% c¸c di tÝch ®−îc xÕp h¹ng. b) Danh lam th¾ng c¶nh LuËt Di s¶n v¨n hãa quy ®Þnh: Danh lam th¾ng c¶nh ph¶i cã mét trong c¸c tiªu chÝ sau ®©y: - C¶nh quan thiªn nhiªn hoÆc ®Þa ®iÓm cã sù kÕt hîp gi÷a c¶nh quan thiªn nhiªn víi c«ng tr×nh kiÕn tróc cã gi¸ trÞ thÈm mü tiªu biÓu. - Khu vùc thiªn nhiªn cã gi¸ trÞ khoa häc vÒ ®Þa chÊt, ®Þa m¹o, ®Þa lý, ®a d¹ng sinh häc, hÖ sinh th¸i ®Æc thï hoÆc khu vùc thiªn nhiªn chøa ®ùng nh÷ng dÊu tÝch vËt chÊt vÒ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña tr¸i ®Êt. Cã thÓ liÖt kª nh÷ng danh lam th¾ng c¶nh næi tiÕng cña n−íc ta nh−: th¸c Prenn (L©m §ång), lµng Ph−íc TÝch (Thõa Thiªn HuÕ), ao Bµ Om (Trµ Vinh); hå L¾k, th¸c Drai Dl«ng, th¸c Drai Kp¬r, Th¸c §ray Nur, ®åi C− H'L¨m, th¸c Gia Long (§¾k L¾k). 10
- Lo¹i di tÝch th¾ng c¶nh, c¶nh quan thiªn nhiªn hoÆc ®Þa ®iÓm cã sù kÕt hîp gi÷a c¶nh quan thiªn nhiªn víi c«ng tr×nh kiÕn tróc cã gi¸ trÞ thÈm mü tiªu biÓu ®Æc biÖt ë n−íc ta cã: Trµng An - Tam Cèc - BÝch §éng, vÞnh H¹ Long, ®éng Phong Nha. Khu vùc thiªn nhiªn cã gi¸ trÞ khoa häc vÒ ®Þa chÊt, ®Þa m¹o, ®Þa lý, ®a d¹ng sinh häc, hÖ sinh th¸i ®Æc thï hoÆc khu vùc thiªn nhiªn chøa ®ùng nh÷ng dÊu tÝch vËt chÊt vÒ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña tr¸i ®Êt, cã: vÞnh H¹ Long, cao nguyªn §ång V¨n, c¸c v−ên quèc gia vµ khu dù tr÷ sinh quyÓn thÕ giíi ë ViÖt Nam. Danh lam th¾ng c¶nh chiÕm kho¶ng 3,3% sè di tÝch ®−îc xÕp h¹ng. LuËt Di s¶n v¨n hãa quy ®Þnh tiªu chÝ ®Ó xÕp h¹ng di tÝch nh− sau: - Di tÝch cÊp tØnh lµ di tÝch cã gi¸ trÞ tiªu biÓu cña ®Þa ph−¬ng, bao gåm: + C«ng tr×nh x©y dùng, ®Þa ®iÓm ghi dÊu sù kiÖn, mèc lÞch sö quan träng cña ®Þa ph−¬ng hoÆc g¾n víi nh©n vËt cã ¶nh h−ëng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña ®Þa ph−¬ng trong c¸c thêi kú lÞch sö; + C«ng tr×nh kiÕn tróc, nghÖ thuËt, quÇn thÓ kiÕn tróc, tæng thÓ kiÕn tróc ®« thÞ vµ ®Þa ®iÓm c− tró cã gi¸ trÞ trong ph¹m vi ®Þa ph−¬ng; + §Þa ®iÓm kh¶o cæ cã gi¸ trÞ trong ph¹m vi ®Þa ph−¬ng; 11
- + C¶nh quan thiªn nhiªn hoÆc ®Þa ®iÓm cã sù kÕt hîp gi÷a c¶nh quan thiªn nhiªn víi c«ng tr×nh kiÕn tróc, nghÖ thuËt cã gi¸ trÞ trong ph¹m vi ®Þa ph−¬ng. - Di tÝch quèc gia lµ di tÝch cã gi¸ trÞ tiªu biÓu cña quèc gia, bao gåm: + C«ng tr×nh x©y dùng, ®Þa ®iÓm ghi dÊu sù kiÖn, mèc lÞch sö quan träng cña d©n téc hoÆc g¾n víi anh hïng d©n téc, danh nh©n, nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, v¨n hãa, nghÖ thuËt, khoa häc næi tiÕng cã ¶nh h−ëng quan träng ®èi víi tiÕn tr×nh lÞch sö cña d©n téc; + C«ng tr×nh kiÕn tróc, nghÖ thuËt, quÇn thÓ kiÕn tróc, tæng thÓ kiÕn tróc ®« thÞ vµ ®Þa ®iÓm c− tró cã gi¸ trÞ tiªu biÓu trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kiÕn tróc, nghÖ thuËt ViÖt Nam; + §Þa ®iÓm kh¶o cæ cã gi¸ trÞ næi bËt ®¸nh dÊu c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña v¨n hãa kh¶o cæ; + C¶nh quan thiªn nhiªn ®Ñp hoÆc ®Þa ®iÓm cã sù kÕt hîp gi÷a c¶nh quan thiªn nhiªn víi c«ng tr×nh kiÕn tróc, nghÖ thuËt hoÆc khu vùc thiªn nhiªn cã gi¸ trÞ khoa häc vÒ ®Þa chÊt, ®Þa m¹o, ®Þa lý, ®a d¹ng sinh häc, hÖ sinh th¸i ®Æc thï. - Di tÝch quèc gia ®Æc biÖt lµ di tÝch cã gi¸ trÞ ®Æc biÖt tiªu biÓu cña quèc gia, bao gåm: + C«ng tr×nh x©y dùng, ®Þa ®iÓm g¾n víi sù kiÖn ®¸nh dÊu b−íc chuyÓn biÕn ®Æc biÖt quan 12
- träng cña lÞch sö d©n téc hoÆc g¾n víi anh hïng d©n téc, danh nh©n tiªu biÓu cã ¶nh h−ëng to lín ®èi víi tiÕn tr×nh lÞch sö cña d©n téc; + C«ng tr×nh kiÕn tróc, nghÖ thuËt, quÇn thÓ kiÕn tróc, tæng thÓ kiÕn tróc ®« thÞ vµ ®Þa ®iÓm c− tró cã gi¸ trÞ ®Æc biÖt ®¸nh dÊu c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kiÕn tróc, nghÖ thuËt ViÖt Nam; + §Þa ®iÓm kh¶o cæ cã gi¸ trÞ næi bËt ®¸nh dÊu c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn v¨n hãa kh¶o cæ quan träng cña ViÖt Nam vµ thÕ giíi; + C¶nh quan thiªn nhiªn næi tiÕng hoÆc ®Þa ®iÓm cã sù kÕt hîp gi÷a c¶nh quan thiªn nhiªn víi c«ng tr×nh kiÕn tróc, nghÖ thuËt cã gi¸ trÞ ®Æc biÖt cña quèc gia hoÆc khu vùc thiªn nhiªn cã gi¸ trÞ vÒ ®Þa chÊt, ®Þa m¹o, ®Þa lý, ®a d¹ng sinh häc vµ hÖ sinh th¸i ®Æc thï næi tiÕng cña ViÖt Nam vµ thÕ giíi. Trong tr−êng hîp di tÝch ®· ®−îc xÕp h¹ng mµ sau ®ã cã ®ñ c¨n cø x¸c ®Þnh lµ kh«ng ®ñ tiªu chuÈn hoÆc bÞ hñy ho¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng phôc håi th× cÊp cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh xÕp h¹ng di tÝch ®ã cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh hñy bá xÕp h¹ng ®èi víi di tÝch ®ã. MËt ®é vµ sè l−îng di tÝch tËp trung nhiÒu nhÊt ë 11 tØnh vïng ®ång b»ng s«ng Hång víi tû lÖ chiÕm kho¶ng 70% di tÝch cña ViÖt Nam. 13
- 2. LÔ héi LÔ héi lµ lo¹i h×nh sinh ho¹t v¨n hãa - tÝn ng−ìng d©n gian cña céng ®ång. ë ViÖt Nam, lÔ héi g¾n bã víi lµng x· nh− mét thµnh tè kh«ng thÓ thiÕu v¾ng trong ®êi sèng céng ®ång. Cho ®Õn nay, viÖc ph©n lo¹i lÔ héi còng cßn cã nhiÒu ý kiÕn, song t¹i Quy chÕ ho¹t ®éng v¨n hãa vµ kinh doanh dÞch vô v¨n hãa c«ng céng (Ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 103/2009/N§-CP ngµy 6-11-2009 cña ChÝnh phñ)1 ®· ghi nhËn c¸c lo¹i lÔ héi sau: lÔ héi d©n gian; lÔ héi lÞch sö, c¸ch m¹ng; lÔ héi t«n gi¸o; lÔ héi v¨n hãa, thÓ thao, du lÞch vµ lÔ héi cã nguån gèc tõ n−íc ngoµi tæ chøc t¹i ViÖt Nam. Mçi lÔ héi d©n gian còng nh− lÔ héi lÞch sö, c¸ch m¹ng ®Òu ®−îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh lÞch sö hµng ngµn n¨m ®Êu tranh dùng n−íc vµ gi÷ n−íc cña d©n téc. Mçi lÔ héi ®Òu cã nÐt tiªu biÓu riªng vµ chøa ®ùng trong ®ã nhiÒu gi¸ trÞ v¨n hãa cao ®Ñp, ®Ëm ®µ b¶n s¾c ViÖt Nam. Mçi lÔ héi ®Òu h−íng tíi mét nh©n vËt (hoÆc mét tËp thÓ nh©n vËt) ®−îc coi lµ linh thiªng, cÇn ®−îc t«n kÝnh, ghi ¬n, vµ ph¶i ®−îc c¸c ®êi sau t−ëng nhí, cóng giç _____________ 1. NghÞ ®Þnh sè 103/2009/N§-CP ngµy 6-11-2009 cña ChÝnh phñ hiÖn ®· ®−îc söa ®æi, bæ sung bëi NghÞ ®Þnh sè 01/2012/N§-CP ngµy 04-01-2012 cña ChÝnh phñ, sau ®©y gäi lµ NghÞ ®Þnh sè 103/2009/N§-CP ®· söa ®æi, bæ sung. 14
- ch©n thµnh. §ã lµ c¸c anh hïng d©n téc trong chèng ngo¹i x©m; lµ c¸c danh nh©n v¨n hãa; lµ nh÷ng ng−êi cã c«ng lao to lín ®èi víi viÖc x©y dùng ®Êt n−íc, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë tõng ®Þa ph−¬ng còng nh− víi c¶ n−íc; lµ nh÷ng ng−êi cã c«ng truyÒn nghÒ, chèng thiªn tai, khai ph¸ ®Êt hoang më ®Êt, lËp lµng Êp míi; lµ nh÷ng ng−êi hy sinh v× nghÜa lín; lµ nh÷ng ng−êi giµu lßng nh©n ¸i trong ho¹t ®éng cøu trî ®ång bµo. LÔ héi chÝnh lµ th¸i ®é thÓ hiÖn lßng biÕt ¬n vµ sù ng−ìng väng, t«n vinh cña ng−êi ®êi sau ®èi víi c«ng lao vµ ®øc ®é cña c¸c ®èi t−îng ®¸ng kÝnh nãi trªn; ®ã lµ tÊm lßng biÕt ¬n ng−êi cã c«ng, truyÒn thèng "uèng n−íc nhí nguån" cña nh©n d©n ta. Do vËy lÔ héi ®−îc coi lµ nhÞp cÇu nèi qu¸ khø víi hiÖn t¹i; lµ mét trong nh÷ng m«i tr−êng gi¸o dôc truyÒn thèng vµ v¨n hãa d©n téc rÊt tèt cho líp trÎ; lµ mét nhu cÇu tinh thÇn chÝnh ®¸ng cña mäi ng−êi, cÇn ®−îc tr©n träng. LÔ héi truyÒn thèng lµ sù tæng hîp cña tÝn ng−ìng, t«n gi¸o, nghÖ thuËt biÓu diÔn. VÒ c¬ b¶n, lÔ héi bao gåm phÇn lÔ vµ phÇn héi. PhÇn lÔ bao gåm c¸c nghi thøc tÕ tù víi c¸c bµi v¨n tÕ, th−êng diÔn ra ë nh÷ng n¬i trang nghiªm nh−: trong hoÆc tr−íc cöa ®×nh, ®Òn, miÕu, chïa,... môc ®Ých lµ ®Ó giao tiÕp víi thÇn linh s«ng nói, c¸c vÞ thÇn tæ nghÒ, anh linh c¸c vÞ anh hïng d©n téc, mêi tæ tiªn c¸c dßng hä vÒ dù héi víi d©n lµng. LÔ héi lµng héi tô 15
- søc m¹nh thiªng liªng cña c¶ trêi ®Êt, non s«ng, tæ tiªn vµ con ch¸u. Bëi thÕ, trong dÞp lÔ héi, th«ng qua c¸c nghi thøc tÝn ng−ìng t«n gi¸o ®Ó −íc mong nèi sîi d©y giao c¶m gi÷a thÇn - ng−êi - céng ®ång vµ thÓ hiÖn nguyÖn väng cña hä trong kh«ng gian vµ thêi gian thiªng liªng. PhÇn héi, vÒ c¬ b¶n diÔn ra nh»m tháa m·n nhu cÇu vui ch¬i gi¶i trÝ cña con ng−êi th«ng qua c¸c trß ch¬i d©n gian, ®Þa ®iÓm diÔn ra th−êng ë nh÷ng b·i ®Êt trèng, v¹t rõng, trªn mÆt ao, hå, s«ng,... Theo nhµ nghiªn cøu v¨n hãa d©n gian - TiÕn sÜ NguyÔn ChÝ BÒn th× "trong c¸c trß ch¬i d©n gian, kh¸ nhiÒu trß ch¬i vèn lµ c¸c trß diÔn nghi lÔ hoÆc mang tÝnh nghi lÔ, nh−ng hiÖn t¹i, nã ®· nh¹t dÇn hay mÊt ®i tÝnh nghi lÔ, khiÕn chóng ta lÇm t−ëng ®ã lµ trß ch¬i d©n gian ®¬n thuÇn. Ch¼ng h¹n, trß chäi gµ, ®Êu vËt"1. Thêi gian tæ chøc lÔ héi tËp trung nhiÒu vµo mïa xu©n vµ mïa thu - ®©y lµ nh÷ng thêi ®iÓm trong n¨m ®−îc coi lµ thuËn lîi cho con ng−êi tiÕp cËn ®−îc nhiÒu h¬n nguån n¨ng l−îng thiªng cña vò trô. Theo vßng quay mïa vô cæ truyÒn, ®©y còng lµ qu·ng thêi gian n«ng nhµn, phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ nghØ ng¬i cña bµ con n«ng d©n. _____________ 1. NhiÒu t¸c gi¶: Kho tµng lÔ héi cæ truyÒn ViÖt Nam, Nxb. V¨n hãa d©n téc, T¹p chÝ V¨n hãa nghÖ thuËt, Hµ Néi, 2000. 16
- LÔ héi cã ý nghÜa rÊt lín trong cuéc sèng. Th«ng qua lÔ héi, c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng cña lµng quª nh− ý thøc vÒ céi nguån, tæ tiªn, d©n téc, anh hïng d©n téc; ý thøc vÒ ®ång lo¹i, cè kÕt con ng−êi víi céng ®ång; ý thøc gi÷ g×n nÐt ®Ñp thuÇn phong mü tôc cña céng ®ång ®−îc gia t¨ng, cñng cè. Con ng−êi trong thêi ®iÓm diÔn ra lÔ héi d−êng nh− hßa ®ång, xÝch l¹i gÇn nhau h¬n, giao l−u cëi më ch©n thµnh h¬n. II. X¢Y DùNG NÕP SèNG V¡N MINH T¹I §IÓM DI TÝCH Vµ LÔ HéI Lµ MéT VIÖC CÇN THIÕT Di tÝch (di tÝch lÞch sö - v¨n hãa, danh lam th¾ng c¶nh) vµ lÔ héi lµ di s¶n v¨n hãa cña d©n téc. LuËt Di s¶n v¨n hãa sè 28/2001/QH10 (®−îc bæ sung, söa ®æi n¨m 2009 bëi LuËt sè 32/2009/QH12 LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt Di s¶n v¨n hãa) kh¼ng ®Þnh: "Di s¶n v¨n hãa ViÖt Nam lµ tµi s¶n quý gi¸ cña céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam vµ lµ mét bé phËn cña di s¶n v¨n hãa nh©n lo¹i, cã vai trß to lín trong sù nghiÖp dùng n−íc vµ gi÷ n−íc cña nh©n d©n ta". NghÞ quyÕt Trung −¬ng 5 khãa VIII ®· chØ râ: "Di s¶n v¨n hãa lµ tµi s¶n v« gi¸, g¾n kÕt céng ®ång d©n téc, lµ cèt lâi cña b¶n s¾c d©n téc, c¬ së ®Ó s¸ng t¹o nh÷ng gi¸ trÞ míi vµ giao l−u v¨n hãa"1. _____________ 1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø n¨m Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1998, tr.63. 17
- Di tÝch vµ lÔ héi lµ hån cèt cña d©n téc; lµ nÒn t¶ng tinh thÇn, ®éng lùc néi sinh cña sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña mçi c¸ nh©n vµ toµn d©n téc, nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh ®æi míi, héi nhËp vµ ph¸t triÓn hiÖn nay. Di tÝch, lÔ héi lµ n¬i h−íng mäi ng−êi t×m vÒ céi nguån, t×m vÒ víi qu¸ khø hµo hïng cña d©n téc, còng lµ n¬i gi¸o dôc truyÒn thèng cho thÕ hÖ trÎ, lµm cho v¨n hãa cña d©n téc kh«ng bÞ t¸ch rêi khái truyÒn thèng, gi÷ l¹i nh÷ng gi¸ trÞ tù th©n, ®ång thêi t¹o nªn cèt c¸ch, b¶n lÜnh, n¨ng lùc cña mçi d©n téc. Nh÷ng hÖ gi¸ trÞ nµy cã tÝnh æn ®Þnh rÊt lín vµ cã tÝnh bÒn v÷ng t−¬ng ®èi, cã søc m¹nh to lín ®èi víi céng ®ång... Trong x· héi ®−¬ng ®¹i, ngoµi nh÷ng ®ãng gãp ®Ó lµm nªn søc m¹nh tinh thÇn cña d©n téc, di tÝch vµ lÔ héi cßn ®ãng gãp kh«ng nhá vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi. §iÒu dÔ nhËn ra lµ di tÝch vµ lÔ héi g¾n bã mËt thiÕt víi ho¹t ®éng du lÞch - mét ho¹t ®éng trong t−¬ng lai sÏ gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi cña ®Êt n−íc ta, thËm chÝ nã cßn ®−îc xem lµ tµi nguyªn cña du lÞch. NÕu kh«ng nhËn thøc ®Çy ®ñ nh÷ng gi¸ trÞ tiÒm Èn cña di tÝch vµ lÔ héi ®Ó khai th¸c vèn "tµi nguyªn" ®ã hoÆc khai th¸c mét c¸ch bõa b·i th× nguån "tµi nguyªn" Êy hoÆc lµ sÏ bÞ l·ng quªn hoÆc lµ sÏ ®Õn lóc c¹n kiÖt. 18
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học