Xem mẫu
- Hội thảo Văn hóa kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường
134 định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
XÂY DỰNG ĐẠO ĐỨC KINH DOANH
TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
ThS. Nguyễn Văn Nam,
Ths. Võ Văn Bình
Trường Cao đẳng GTVT II, Đà Nẵng
TÓM TẮT
Đạo đức kinh doanh là một trong những nội dung cốt lõi của văn hóa doanh
nghiệp. Việc tuân thủ thực hiện đạo đức kinh doanh không chỉ mang lại lợi ích bền
vững cho doanh nghiệp mà còn thúc đẩy tích cực sự phát triển bền vững của xã hội.
Bài viết này góp phần tìm hiểu thêm về khái niệm đạo đức kinh doanh và vai trò của
nó đối với sự phát triển của doanh nghiệp cũng như đối với nền kinh tế, đồng thời
đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần xây dựng đạo đức kinh doanh trong nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay.
Từ khóa: Đạo đức, đạo đức kinh doanh, văn hóa kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp,
kinh tế thị trường
1. Những vấn đề chung về đạo đức Khái niệm đạo đức kinh doanh đã có nền
kinh doanh móng từ xa xưa, cùng với rự ra đời, tồn tại của
Sự ra đời và phát triển của kinh tế hàng nền kinh tế hàng hóa. Nó được biểu hiện qua
hóa, ngày nay là kinh tế thị trường là bước những chuẩn mực đạo đức trong kinh doanh
chuyển biến vĩ đại trong sự phát triển nền như: lòng tin, uy tín, trung thực, chất lượng,
văn minh nhân loại. Bản thân nền kinh tế thương hiệu…. Nó cũng đã trở thành một chủ
thị trường được vận hành theo các quy luật đề phổ biến trong các cuộc tranh luận của các
khách quan, vốn có của nó, những cũng chịu lãnh đạo trong giới kinh doanh, người lao
những tác động nhất định từ ý chí của con động, các cổ đông, người tiêu dùng cũng như
người, đặc biệt là sự tác động thông qua nhà các giáo sư đại học. Tuy nhiên, với tư cách là
nước với những thể chế chính trị khác nhau. một khái niệm mang tính hàn lâm, đạo đức
Đối với mỗi doanh nghiệp, để tồn tại kinh doanh cũng mới chỉ tồn tại được khoảng
và phát triển bền vững trong nền kinh tế thị bốn chục năm trở lại đây. Nhà nghiên cứu
trường, một mặt họ phải tuân thủ đầy đủ các đạo đức kinh doanh nổi tiếng Norman Bowie
quy luật vận hành của nó, đặc biệt là quy luật là người đầu tiên đã đưa ra khái niệm này
giá trị, quy luật cạnh tranh, quy luật cung - trong một hội nghị khoa học vào năm 19741
cầu…, mặt khác, bản thân các doanh nghiệp Kể từ đó, đạo đức kinh doanh đã trở thành
cũng phải tạo dựng những nét độc đáo, xây một chủ đề phổ biến trong những cuộc tranh
dựng bản sắc thể hiện cái riêng. Một trong
những nhân tố tạo ra sự độc đáo, bản sắc của 1
Marcoux, A.M, The concept of business in business
doanh nghiệp đó là đạo đức kinh doanh. ethics, Journal of private enterprise, April 1, 2006.
- ths. nguyễn văn nam - ths. võ văn bình 135
luận của các lãnh đạo trong giới kinh doanh, Mặc dù còn những quan niệm, cách tiếp
người lao động, các cổ đông, người tiêu dùng cận khác nhau về khái niệm đạo đức kinh
cũng như các giáo sư đại học ở Mỹ và từ đó doanh, song, khi nói đến đạo đức kinh doanh,
lan ra toàn thế giới. nó đều bao hàm các nhân tố cơ bản:
Trước hết, giữa kinh doanh và đạo đức Quy tắc, tiêu chuẩn, chuẩn mực đạo đức
luôn có sự mâu thuẫn. Một mặt, xã hội luôn hoặc các luật lệ được đưa ra để thực hiện
mong muốn các doanh nghiệp tạo ra nhiều nhằm ngăn chặn các hành vi sai nguyên tắc
việc làm lương cao, nhưng mặt khác, những đạo đức. Ví dụ như: Nếu Luật Lao động của
doanh nghiệp này lại mong muốn giảm bớt một quốc gia quy định phụ nữ có quyền ngang
chi phí và nâng cao năng suất lao động. với đàn ông trong công việc, sẽ có thể ngăn
Người tiêu dùng luôn muốn mua hàng hóa chặn sự phân biệt giới tính của những người
với giá thấp nhất, còn các cơ sở thương mại thuê lao động khi tuyển dụng.
lại muốn giảm tối đa chi phí phát sinh khi
tuân thủ các qui định trong hoạt động sản Hành vi đúng với đạo đức - hành vi cá
xuất của họ. Chính từ đó nảy sinh xung đột nhân phù hợp với lẽ công bằng, luật pháp và
không thể tránh khỏi trong quan niệm về đạo các tiêu chuẩn khác; hành vi cá nhân phải
đức kinh doanh, do khác biệt về lợi ích của đúng với thực tiễn, hợp lý và trung thực. Một
doanh nghiệp với lợi ích của người lao động, người làm kinh doanh luôn phải lưu ý là mọi
người tiêu dùng và toàn xã hội. người đều phải có trách nhiệm với những hậu
quả xuất phát từ hành vi của mình. Nghĩa là,
Theo GS Phillip V. Lewis, Đại học
người đó không được phép làm bất kỳ điều gì
Abilene Christian, Hoa Kỳ, “Đạo đức kinh
có thể khiến hình ảnh của họ bị lung lay.
doanh là tất cả những quy tắc, tiêu chuẩn,
chuẩn mực đạo đức hoặc luật lệ để cung cấp Sự trung thực - mỗi câu nói, mỗi hành
chỉ dẫn về hành vi ứng xử chuẩn mực và sự động của chủ thể các hoạt động kinh doanh
trung thực (của một tổ chức) trong những đều phải mang tính thực tế hoặc thể hiện sự
trường hợp nhất định2. thật.
Theo GS.TS Bùi Xuân Phong, Học viện Ở nước ta, công việc kinh doanh trong
Bưu chính Viễn thông Việt Nam: Đạo đức nền kinh tế thị trường là việc rất mới mẻ và
kinh doanh là một tập hợp các nguyên tắc, đầy khó khăn, nơi thị hiếu và nhu cầu của
chuẩn mực có tác dụng điều chỉnh, đánh giá, khách hàng luôn luôn thay đổi. Bên cạnh đó
hướng dẫn và kiểm soát hành vi của các chủ là sự cạnh tranh khốc liệt của thị trường, bởi
thể kinh doanh. Đạo đức kinh doanh chính là thương trường như chiến trường. Thành công
đạo đức được vận dụng vào trong hoạt động
hay thất bại đều có thể xẩy ra đối với mọi chủ
kinh doanh. Đạo đức kinh doanh là một dạng
thể kinh doanh, điều này phụ thuộc vào các
đạo đức nghề nghiệp. Nó có tính đặc thù của
nguồn lực, sự chủ động, tích cực của doanh
hoạt động kinh doanh với mục tiêu là phải
nghiệp đó.
tạo ra lợi nhuận nhưng không vi phạm những
chuẩn mực đạo đức của xã hội đặt ra. Thậm Trong các nguồn lực để phát triển của
chí còn phải biết khai thác sử dụng nhưng doanh nghiệp, đạo đức kinh doanh là cái cốt
nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức tốt đẹp để lõi, linh hồn của văn hoá doanh nghiệp, nó
phát triển bền vững. Song đạo đức kinh doanh là tài sản tinh thần của doanh nghiệp, khi mà
vẫn luôn phải chịu sự chi phối bởi một hệ giá đạo đức kinh doanh ngấm vào nhận thức và
trị và chuẩn mực đạo đức xã hội nói chung… biến thành hành động của toàn doanh nghiệp
sẽ tạo thành một lực hướng tâm, từ đó tạo
2
Phillip V. Lewis, Defining ‘Business Ethics’: Like Nailing
Jello to a Wall, Journal of Business thành sức mạnh tinh thần cho doanh nghiệp
- Hội thảo Văn hóa kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường
136 định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
hướng về một mục tiêu kinh doanh đã được lượng, tranh chấp thương hiệu, bản quyền, sở
vạch ra. Nó sẽ là một nguyên nhân quan trọng hữu trí tuệ….Trong những năm gần đây vấn
đóng góp vào sự thành công trong kinh doanh đề vệ sinh an toàn thực phẩm là một vấn đề
của doanh nghiệp. nổi cộm vì nó ảnh huởng đến sức khoẻ của
Trong nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung người dân, hàng thực phẩm kém chất lượng
thì nói đến đạo đức kinh doanh, văn hoá kinh lưu hành tràn lan trên thị trường. Lợi dụng
doanh là một cái gì đó quá xa xỉ bởi một lẽ đơn pháp luật chưa đủ, chưa hoàn thiện, hiệu lực
giản nền kinh tế đó không được vận động theo quản lý chưa cao, một số cán bộ của các cơ
quy luật của chính nó, không có thị trường, quan công quyền thái hoá biến chất tiếp tay
không có sự cạnh tranh mà chỉ vận động theo nên dẫn đến các doanh nghiệp “ăn cắp” tài
kế hoạch của những người xây dựng ra nó mà nguyên, khoáng sản, sản xuất kinh doanh
thôi. Đảng ta chủ trương xây dựng nền kinh tế không chú ý đến vấn đề môi trường, trọng tâm
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một là các khu công nghiệp, khu chế xuất. Các chủ
quyết định đúng đắn phù hợp với xu thế phát doanh nghiệp lợi dụng chính sách tiền lương
triển tất yếu của lịch sử. Hội nhập kinh tế khu của chúng ta chưa hợp lý nên trả lương cho
vực và thế giới trong bối cảnh nền kinh tế non công nhân chỉ bằng quy định mức lương tối
trẻ của chúng ta quả là có cả thời cơ lẫn thách thiểu dẫn đến đồi sống vật chất và tinh thần
thức.Văn kiện Đại hội XI của Đảng khẳng của hàng triệu người lao động rất khó khăn
định mục tiêu của nền kinh tế thị trường định vất vả. Vấn đề tham nhũng, tiêu cực ngoài
hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta: “Là nền xã hội là những vấn nạn nhức nhối, đang làm
kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận hành giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng. Đó
theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà là những hiện tượng thuộc vấn đề đạo đức
nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản; kinh doanh đang nổi cộm trong nền kinh tế ở
vừa vận động theo quy luật của kinh tế thị nước ta cần được điều chỉnh kịp thời. Những
trường, vừa dẫn dắt, chi phối bởi các nguyên biểu hiện của kiểu kinh doanh phi đạo đức,
tắc và bản chất của chủ nghĩa xã hội; trong vô văn hóa vì lợi ích mà bất chấp tất cả, chà
đó, cơ chế thị trường được vận dụng đầy đủ đạp lên tất cả luật pháp, luân lý đạo đức, chỉ
linh hoạt để phát huy mạnh mẽ, có hiệu quả nhìn thấy lợi ích của mình của doanh nghiệp
mọi nguồn lực nhằm phát triển nhanh và bền mình mà không thấy lợi ích của cộng đồng
vững nền kinh tế; khuyến khích làm giàu hợp của xã hội đúng như T.J.Dunning, bàn đến
pháp đi đôi với xóa đối giảm nghèo, thực hiện bản chất hám lợi của nhà tư bản: “Tư bản sợ
mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công tình trạng không có lợi nhuận hoặc lợi nhuận
bằng, văn minh”. Các doanh nghiệp Việt quá ít, cũng như giới tự nhiên sợ chân không.
Nam cần phải xây dựng đạo đức kinh doanh Với một lợi nhuận thích đáng thì nhà tư bản
cho doanh nghiệp của mình dựa trên nền tảng trở lên can đảm. Được đảm bảo 10 phần trăm
của nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc dân lợi nhuận thì người ta có thể dùng tư bản vào
tộc, phù hợp với mục tiêu phát triển nền kinh đâu cũng được, được 20 phần trăm lợi nhuận
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã thì nó hoạt bát hẳn lên, được 50 phần trăm thì
được đặt ra làm “kim chỉ nam”. nó thật sự táo bạo, được 100 phần trăm thì nó
Vấn đề đạo đức kinh doanh là vấn đề chà đạp mọi luật lệ của loài người, được 300
nóng gây nhiều bức xúc trong dư luận xã hội phần trăm thì không tội ác nào là nó không
hiện nay. Biểu hiện của nó là vi phạm pháp dám phạm, dù có nguy cơ bị treo cổ”3.
luật trong hoạt động sản xuất kinh doanh như
buôn bán hàng mà pháp luật cấm, trốn thuế, 3
CMác – PhĂngghen, toàn tập, NXB Chính trị quốc
sản xuất, mua bán hàng giả, hàng kém chất gia, Hà Nội – 2000,tập 23, tr.1056.
- ths. nguyễn văn nam - ths. võ văn bình 137
Với kiểu kinh doanh dựa trên cơ sở cướp quốc Bỉ: Đạo đức trong kinh doanh là vấn đề
đoạt của tự nhiên nó sẽ gây ra hậu quả nặng nền tảng của mọi giá trị, là phần không thể
nề đối với môi trường tự nhiên, làm cạn kiệt tách rời của mọi hoạt động, là kim chỉ nam,
nhanh chóng và suy thoái tài nguyên thiên là yếu tố cơ bản tạo ra danh tiếng cho một
nhiên, biến đổi khí hậu môi trường sống của công ty.
người. Lương thực, thực phẩm, thuốc chữa
Đạo đức là nền tảng của sự thành công
bệnh kém chất lượng sẽ dẫn tới hậu quả:
và phát triển bền vững. Đạo đức được đặt ra
kinh phí chữa bệnh cao nhưng không hiệu
và thể hiện khi có sự tương tác với các đối
quả, bệnh tật tăng lên nhanh chóng, suy giảm
tác, qua cách cư xử với khách hàng, cơ quan
giống nòi. Quan hệ kinh tế là quan hệ cơ bản
nhất trong các quan hệ của con người, nó chính quyền, báo chí.. Vì vậy, đạo đức kinh
quyết định các quan hệ khác mà lại không có doanh có vai trò rất to lớn trong việc giúp
văn hóa, thiếu đạo đức như vậy thì sẽ dẫn đến doanh nghiệp phát triển bền vững trong điều
sự tác động không nhỏ đối với văn hóa của kiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
đạo đức trong toàn xã hội. chủ nghĩa ở nước ta hiện nay:
Kiểu kinh doanh tuyệt đối hóa lợi nhuận Thứ nhất, là đạo đức cùng với pháp
như trên đã phân tích càng ngày càng bộc lộ luật và trên cơ sở của pháp luật góp phần
những hạn chế khiếm khuyết của nó. Cùng với điều chỉnh hành vi, ngăn chặn những hành
sự nhận thức của xã hội ngày càng cao. Nhu vi có thể dẫn đến vi phạm pháp luật của các
cầu của xã hội về những giá trị chân, thiện, mỹ chủ thể kinh doanh. Phạm vi điều chỉnh của
ngày càng tăng lên. Nhiều doanh nghiệp nhận đạo đức rộng hơn pháp luật, và pháp luật
thức được điều đó đã xây dựng văn hóa kinh càng đầy đủ, chặt chẽ, nghiêm minh thì pháp
doanh và đạo đức doanh nghiệp trong hoạt luật lại càng được đề cao. Mặt khác, doanh
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nghiệp thành công hay thất bại còn phụ thuộc
mình coi đó như là tài sản doanh nghiệp, một một phần vào tư cách, hành vi của doanh
nguồn lực quan trọng để phát triển bền vững nghiệp, ở khía cạnh đó đạo đức kinh doanh
doanh nghiệp.Vì vậy, chúng tôi cho rằng yêu trở thành một nhân tố cho sự phát triển. Trong
cầu đặt ra cho việc xây dựng đạo đức kinh giới doanh nghiệp ở các nước phát triển lưu
doanh cho các doanh nghiệp phải tính tới yếu truyền một câu ngạn ngữ của Ấn Độ: “gieo tư
tố xây dựng những chuẩn mực đạo đức làm tưởng gặt hành vi, gieo hành vi gặt thói quen,
quy tắc cho việc ứng xử của doanh nghiệp. gieo thói quen gặt tư cách, gieo tư cách gặt số
Bởi đạo đức kinh doanh là biểu hiện tập trung phận”.
nhất và cơ bản nhất của văn hóa kinh doanh,
Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
thông qua đạo đức kinh doanh mà văn hóa
chủ nghĩa ở nước ta đang được xây dựng và
kinh doanh được bộc lộ và biểu hiện ra. Mặt
hoàn thiện dần về mặt pháp lý và đạo đức
khác đạo đức kinh doanh nó cũng là biểu hiện
kinh doanh ở mỗi doanh nghiệp. Gần 30 năm
của triết lý kinh doanh. Triết lý kinh doanh
thế nào thì đạo đức kinh doanh sẽ thế đó, triết phát triển nền kinh tế thị trường đã cho thấy
lý kinh doanh tiến bộ thì kinh doanh có đạo hệ thống pháp luật ở nước ta không theo kịp
đức, triết lý kinh doanh chỉ nhằm mục đích với tốc độ phát triển của nền kinh tế. Nhiều
lợi nhuận thì dễ dẫn đến phi đạo đức trong vấn đề thực tiễn đặt ra đang đòi hỏi pháp luật
kinh doanh. phải quy định một cách cụ thể để tránh những
hậu quả cho doanh nghiệp làm ăn chân chính.
2. Vai trò của đạo đức kinh doanh Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng đã
Theo GS.TS. Koenraad Tommissen, học khẳng định: “Tiếp tục đổi mới việc xây dựng
viện United Business Institute (UBI)- Vương và thực thi luật pháp bảo đảm cạnh tranh bình
- Hội thảo Văn hóa kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường
138 định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
đẳng, minh bạch giữa các doanh nghiệp thuộc lợi nhuận nhưng lợi nhuận không phải là tất
mọi thành phần”4. cả ngoài lợi nhuận cũng có những mục tiêu
Thứ hai, đạo đức kinh doanh góp phần khác; nhân viên được tôn trọng, thoả mái
vào sự cam kết tận tâm của nhân viên từ đó sáng tạo, được tôn vinh (cả giá trị vật chất và
nâng cao chất lượng của doanh nghiệp. Sự tinh thần), doanh nghiệp có sứ mệnh lớn lao
quan tâm, đồng cam cộng khổ của doanh đối với cộng đồng, dân tộc.
nghiệp đối với nhân viên cả về lợi ích vật chất Thứ ba, đạo đức kinh doanh làm hài
lẫn lợi ích tinh thần. Làm cho nhân viên hiểu lòng khách hàng và mang lại lợi nhuận cho
đuợc rằng lợi ích của họ gắn kết với lợi ích doanh nghiệp. Với những doanh nghiệp làm
của doanh nghiệp và đồng thuận với sự phát ăn chân chính, uy tín, có ý thức bảo vệ môi
triển của doanh nghiệp, thì doanh nghiệp sẽ trường vì lợi ích cộng đồng và vì con người
nhận được sự trung thành, tinh thần và thái thì thường giữ được sự tín nhiệm của khách
độ làm việc hết mình vì doanh nghiệp. Một hàng và dành được sự ủng hộ lâu dài hơn là
doanh nghiệp mà được sự đoàn kết và ủng những doanh nghiệp làm ăn chụp giật. Đạo
hộ của toàn thể nhân viên thì doanh nghiệp đức kinh doanh làm cho doanh nghiệp tuân
đó chắc chắn thành công bởi vì nhân viên là thủ pháp luật tốt hơn, trách được những rắc
yếu tố quan trọng cho việc thành công của rối đến từ góc độ luật pháp cộng với sự ủng
doanh nghiệp. Sự tận tâm của nhân viên sẽ hộ của khách hàng là cơ sở cho sự phát triển
đem lại chất lượng dịch vụ, chất lượng hàng bền vững của doanh nghiệp.
hóa, hình ảnh của doanh nghiệp tốt hơn từ đó Chăm sóc đến lợi nhuận doanh nghiệp là
sẽ có được thiện cảm của nhà quản lý, của các công việc không một ai không làm. Vì đó là cơ
doanh nghiệp đối tác, của khách hàng. sở tồn tại của doanh nghiệp. Trong nền kinh
Trong nền kinh tế thị trường định hướng tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa,
xã hội chủ nghĩa ở nước ta, các doanh nghiệp vấn đề không kém phần quan trọng là phải
tham gia vào thị trường không chỉ là cạnh tính đến được mất của đối tác kinh doanh.
tranh với nhau mà còn phải bảo đảm bí mật Việc nâng công suất của doanh nghiệp, ngoài
công nghệ, điều kiện để tạo ra lợi thế cạnh vấn đề thị trường có chấp nhận hay không,
tranh. Để làm được vấn đề đó, thì bản thân nó còn là vấn đề đối tác của mình chịu ảnh
mỗi doanh nghiệp cần phải tạo ra sự nhịp hưởng gì, ảnh hưởng như thế nào và bao lâu,
nhàng, ăn ý giữa các nhân viên trong doanh lợi hay hại. Nguyên tắc cùng tồn tại trong
nghiệp đó, tạo ra môi trường làm việc thân thương trường là nguyên tắc hàng đầu của sự
thiện. Vai trò của đạo đức kinh doanh sẽ giúp hợp tác giữa các đối tác. Kinh doanh mang
cho mỗi nhân viên nhận thức được lý tưởng, tính ổn định, lâu dài trong thị trường đầy biến
mục tiêu, các giá trị của doanh nghiệp. Đạo động, nên tính toán cái được, cái mất giữa các
đức kinh doanh chứa đựng những chuẩn mực đối tác sẽ tạo nên sức mạnh trong cạnh tranh
đạo đức, những nguyên tắc hoạt động là hệ giá và mang lợi về nhiều hơn. Cái lợi lớn lao hơn
trị chuẩn đánh giá hành vi của mọi nhân viên tạo nên nền tảng, mối quan hệ giữa người với
để từ đó uốn nắn những hành vi lệch chuẩn, người ngày càng hoàn thiện và văn minh.
khích lệ động viên những hành vi đúng phù Trong những năm vừa qua không ít doanh
hợp với lợi ích của doanh nghiệp. Trong cơ nghiệp của nước ta đã tạo lập được đạo đức
chế thị trường mục tiêu của doanh nghiệp là kinh doanh đúng đắn nên tạo lập được thương
hiệu phát triển. Làm cho doanh nghiệp tăng
4
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu doanh thu, nâng cao thu nhập cho người lao
toàn quốc lần thứ XI, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội– động, góp phần đóng góp giải quyết một số
2011, tr.108.
- ths. nguyễn văn nam - ths. võ văn bình 139
vấn đề của cộng đồng và xã hội. Có được kết văn hóa, xã hội, thực hiện tiến bộ và công
quả đó là vì họ hiểu có trách nhiệm với xã bằng xã hội ngay trong từng bước và từng
hội thì sẽ được xã hội ủng hộ, uy tín thương chính sách”5.
hiệu của doanh nghiệp sẽ được nâng tầm và Ba là, cần nâng cao nhận thức về đạo
làm ăn sẽ tốt hơn. Từ sự phân tích và đánh giá đức kinh doanh ở Việt Nam
như trên chúng tôi đi đến nhận định rằng việc
xây dựng đạo đức kinh doanh cho các doanh Cần lưu ý là không chỉ các nhà kinh
nghiệp Việt Nam trong điều kiện nền kinh doanh, các nhà nghiên cứu mới cần nắm được
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là kiến thức về đạo đức kinh doanh mà cả xã
phải hướng tới nâng cao trách nhiệm xã hội hội cần ý thức điều này. Vì vậy, trước hết các
của doanh nghiệp mình. phương tiện thông tin đại chúng nên tiến hành
phổ cập các kiến thức về đạo đức kinh doanh
3. Một số giải pháp góp phần xây dựng
nhằm định hướng hành vi của người dân, để
đạo đức kinh doanh ở nước ta hiện nay
người dân có thể nắm được nhằm tự bảo
Để xây dựng được đạo đức kinh doanh, vệ quyền lợi cho mình và giám sát hoạt động
cần phải tiến hành đồng bộ các giải pháp sau: của doanh nghiệp. Tiếp theo, các cơ quan nhà
Trước hết, cần nghiên cứu để bổ sung, nước chịu trách nhiệm quản lý, hướng dẫn
hoàn thiện khung luật pháp Việt Nam nhằm doanh nghiệp như Bộ Công thương, Phòng
tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho đạo đức kinh Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Sở
doanh. Kế hoạch - Đầu tư ở các tỉnh, thành phố cần
quan tâm phổ biến những kiến thức chung
Đây là biện pháp tiên quyết, vì luật pháp nhất về đạo đức kinh doanh. Việc này có thể
chính là khung dễ thấy nhất cho đạo đức kinh tiến hành bằng nhiều cách như tổ chức các
doanh. Cần hoàn thiện các bộ luật có liên lớp học cho doanh nghiệp về đạo đức kinh
quan như Luật Đầu tư, Luật Lao động, Luật doanh, chọn lựa dịch và xuất bản một số sách
Doanh nghiệp, Luật Bảo vệ Người tiêu dùng, có uy tín của nước ngoài về đề tài này…
Luật Môi trường… Một nguyên nhân quan
trọng cho tình trạng yếu kém của đạo đức Bốn là, đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân
kinh doanh ở Việt Nam hiện nay xuất phát từ lực “vừa hồng, vừa chuyên” đáp ứng nhu
sự thiếu hoàn thiện trong pháp luật Việt Nam. cầu của nền kinh tế thị trường. Đẩy mạnh sự
Nếu luật pháp quy định chặt chẽ hơn, hợp lý nghiệp giáo dục đào tạo về chuyên môn theo
hơn sẽ tránh được tình trạng doanh nghiệp hướng chuyên sâu, hình thành nên một đội
nệ vào sự sơ hở của luật pháp mà trốn tránh ngũ chuyên gia giỏi trong các lĩnh vực kinh
nghĩa vụ đạo đức của mình. Xây dựng pháp tế - xã hội cho các doanh nghiệp. Bên cạnh
luật phải tránh được sự lạc hậu, cứng nhắc đó phải đẩy mạnh giáo dục đạo đức cho cán
mà phải có linh hoạt, đồng bộ giữa các bộ bộ, công nhân viên của các doanh nghiệp làm
luật. Trong luật doanh nghiệp phải tạo ra một cho mọi người thấy được trách nhiệm, vị trí
cơ chế linh động cho các doanh nghiệp cạnh của mình trước doanh nghiệp và cộng đồng.
tranh, hội nhập. Tạo ra sự bình đẳng thật sự Năm là, cần có những biện pháp khuyến
đối với doanh nghiệp nhà nước và các doanh khích doanh nghiệp nâng cao đạo đức kinh
nghiệp khác. doanh của mình
Hai là, tiếp tục hoàn thiện nền kinh tế Chúng ta cần ý thức rằng, không có ranh
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa theo 5
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu
hướng đảm bảo với công bằng xã hội “Phát toàn quốc lần thứ XI, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội
triển kinh tế thị trường đi đôi với phát triển – 2011,tr.205-206.
- Hội thảo Văn hóa kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường
140 định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
giới cố định nào của đạo đức mà đạo đức là Cũng như văn hoá, đạo đức nói chung và
một phạm trù mà con người luôn cần vươn lên đạo đức kinh doanh nói riêng là những phạm
để đạt đến nó. Rất khó kiểm soát đạo đức vì nó trù phức tạp, cần nhiều thời gian và công sức
vượt xa hơn việc tuân thủ pháp luật rất nhiều. để hoàn thiện và phát triển. Là một quốc gia
Với đạo đức kinh doanh, vấn đề còn phức tạp đang phát triển, mới tham gia vào tiến trình
hơn vì việc tuân thủ đạo đức trong ngắn hạn toàn cầu hoá, những phạm trù như văn hoá
thường không đem lại lợi nhuận cho doanh kinh doanh, đạo đức kinh doanh còn khá mới
nghiệp, trong khi lợi nhuận mới là mục đích mẻ ở Việt Nam.
chính của doanh nghiệp. Vì vậy, các cơ quan
Gần 30 năm thực hiện công cuộc đổi mới
hữu quan cần có những biện pháp để khuyến
với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
khích doanh nghiệp có thành tích trong đạo
chủ nghĩa ở nước ta đã đạt được nhiều thành
đức kinh doanh như trong các giải Sao Vàng
Đất Việt, Bông hồng Vàng… có thể đưa việc tựu to lớn, tạo ra bước ngoặt “có ý nghĩa
có thành tích trong đạo đức kinh doanh là một chiến lược”, là điều kiện, tiền đề giữ vững
tiêu chuẩn để xét. Các cơ quan thông tin đại ổn định chính trị để phát triển vững chắc theo
chúng có thể đăng bài tôn vinh những doanh hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Trong
nghiệp đạt tiêu chuẩn này… Ngược lại, các thành tựu chung đó, có sự đóng góp to lớn
cơ quan quản lý cũng cần có biện pháp phạt của các doanh nghiệp Việt Nam, họ đã tạo
những doanh nghiệp vi phạm đạo đức kinh ra một tầng lớp thương nhân đầy bản lĩnh và
doanh với mức phạt tương xứng. Không thể trí tuệ, yêu nước khao khát được cống hiến
tiếp tục tình trạng doanh nghiệp buộc người cho tổ quốc. Để làm được những điều đó, các
lao động làm thêm giờ 16 - 20h/ngày hàng doanh nghiệp Việt Nam nhận thức rất rõ vai
tuần liền đến mức lao động ngất xỉu mà chỉ trò của đạo đức kinh doanh đối với sự phát
bị phạt vài triệu VND; Các doanh nghiệp vi triển của doanh nghiệp mình. Hy vọng là
phạm quy định bảo vệ môi trường như xả hoá trong thời gian tới, nhận thức của người Việt
chất ra sông làm cá chết hàng loạt, người dân Nam về đạo đức kinh doanh sẽ nhanh chóng
không có nước sinh hoạt, v.v... mà lại được được nâng cao, góp phần duy trì sự phát triển
cho phép tiếp tục hoạt động trong khi biện bền vững và nâng cao chất lượng đời sống
pháp xử lý chưa triêt để… cho người dân Việt Nam.
nguon tai.lieu . vn
