Xem mẫu
- Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com thị trư ờng lao động để giải quyết vấn đ ề việc làm trong khi tiềm năng về vốn của đất nước rất hạn chế. Các tiềm năng kinh tế nói trên có ảnh hưởng rất sâu sắc đến việc lựa chọn cơ cấu các ngành công nghiệp ở Việt Nam trong các giai đoạn phát triển. Đặc biệt việc lựa chọn cơ cấu ngành nghề trong thời kỳ đầu của quá trình CNH- HĐH. 2. Nội dung cơ bản của CNH- HĐH trong thời kỳ quá độ ở n ước ta Với trình độ kinh tế- xa hội ở điểm xuất phát của quá trình xây dựng xa hội mới cũng như tại thời điểm hiện nay còn th ấp kém, với điều kiện bên trong, bên ngoài có nhiều phức tạp, khó khăn, qua tham khảo kinh nghiệm của các nước đi trước sự nghiệp CNH- HDDH đ ất nư ớc ở Việt Nam phải tiến hành trong một quá trình lâu dài. Quá trình đó gồm nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn đều phải giải quyết các vấn đề liên quan đến 2 nội dung cơ bản, đó là kỹ thuật (công nghệ) và cơ cấu ngành nghề. Song ở giai đoạn đầu, do điều kiện thiếu vốn nghiêm trọng và do sức ép của vấn đề bức xúc là giải quyết việc làm nên nội dung công nghiệp hoá tập trung vào phát triển những ngành nghề thu hút nhiều lao dộng để tạo ra tổng sản phẩm xa hội và giá trị hàng hoá cao hơn. ở các giai đoạn sau, xét riêng về mặt kỹ thuật- công ngh ệ th ì càng rút ngắn thời gian để tiếp thu những th ành tựu khoa học- công nghệ mới nhất của nhân loại, càng tiến gần tới đích thành công của sự nghiệp CNH- HĐH đ ất nước Quá trình CNH- HĐH trong thời kỳ quá độ ở nước ta phải giải quyết hai nội dung sau: Một là: Tiến h ành cách m ạng khoa học- kỹ thuật để xây dựng cơ sở vật chất- k ỹ thuật mới. Trong nền kinh tế ở nước ta hiện nay, kỹ thuật thủ công vẫn chiếm tỷ trọng lớn, do đó về mặt kỹ thuật- công nghệ phải tiến h ành cách mạng khoa học- k ỹ thuật. Thực chất 15
- Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com của cuộc cách mạng khoa học- kỹ thuật ở nước ta có nội dung bao hàm của cả ba cuộc cách mạng kỹ thuật mà thế giới đa trải qua. Cách mạng khoa học- k ỹ thuật ở nước ta là một quá trình không thể thực hiện trong một thời gian ngắn, hay kết thúc ở ngay chặng đư ờng đầu tiên. Bởi quá trình đó sẽ thực hiện đổi mới về kỹ thuật- công nghệ. Do những điều kiện đặc thù của Việt Nam, nên sự đổi mới về kỹ thuật- công ngh ệ sẽ mang các tính chất sau: một mặt, sự đổi mới về kỹ thuật công nghệ sẽ đư ợc tiến hành tu ần tự từ trình độ kỹ thuật thủ công qua các trình độ cao h ơn( như kỹ thuật cơ khí) và tiến tới áp dụng công nghệ hiện đại nhất; mặt khác, sự đổi mới tiến hành có tính nhảy vọt, cách quang trong những trường hợp nhất định đối với từng bộ phận của nền kinh tế. Tức là, trong một số cơ sở và một số lĩnh vực nếu có đủ điều kiện, có thể áp dụng ngay kỹ thuật tiên tiến nhất, hiện đại nh ất, bỏ qua các trình độ kỹ thuật trung gian. Hai là: xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lí: Cơ cấu kinh tế- kỹ thuật là tổng thể các quan hệ kinh tế giữa các ngành, các lĩnh vực và các vùng kinh tế. Tính ch ất hợp lí của một cơ cấu kinh tế- kỹ thuật phải bao gồm những vấn đề cơ bản sau: - Phản ánh đúng yêu cầu của các quy luật khách quan,trư ớc hết là quy luật kinh tế. Phù hợp với xu hướng tiến bộ khoa học và công ngh ệ hiện đại. - - Cho phép khai thác tốt các tiềm năng của đất nước, tiềm năng của ngành, của doanh nghiệp ở cả chiều rộng lẫn chièu sâu. - Cơ cấu ngành ngh ề trong quá trình hoạt động phải bổ sung cho nhau, thúc đẩy nền kinh tế phát triển nhanh. 16
- Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com Cho phép khai thác các tiềm năng của đất nước trong tương quan giữa yêu cầu - phát triển kinh tế hiện tại với yêu cầu phát triển kinh tế trong tương lai( cơ cấu kinh tế của các giai đoạn cũng bổ sung cho nhau- cơ cấu kinh tế của giai đoạn trước phải tạo đà cho cơ cấu kinh tế ở giai đoạn sau) - Cơ cấu kinh tế- kỹ thuật xây dựng trên cơ sở kinh tế h àng hoá và sự quốc tế hoá đới sống kinh tế, đó là cơ cấu kinh tế”mở”. Nội dung CNH- HĐH đất n ước giai đoạn 2001- 2010 2. a. Một số kết quả thực hiện CNH- HĐH đất n ước giai đoạn 1991- 2000 Để đánh giá đư ợc một cách tương đối sác thực cả về thành tựu cũng như những khiếm khuyết của công cuộc CNH- HĐH đất nước trong thập kỷ 90, trước hết cần đề cập những nội dung chủ yếu của sự nghiệp CNH- HĐH đất nước ở giai đoạn này. Trước hết về kỹ thuật- công nghệ: trong điều kiện năng lực tích lũy vốn của nền kinh tế thấp, trình độ quản lý, trình độ của người lao động còn h ạn chế, vấn đề việc làm vẫn mang tính bức súc. Việc đổi mới kỹ thuật- công ngh ệ được thực hiện theo phương châm: kết hợp công nghệ nhiều trình độ, tranh thủ công nghệ mũi nhọn- tiên tiến, lấy quy mô vừa và nhỏ là chủ yếu, có tính đến quy mô lớn nhưng ph ải là quy mô hợp lý và có điều kiện. Về cơ cấu ngành ngh ề: - Phát triển nông- lâm- ngư nghiệp gắn với công nghiệp chế biến và các ngành kết cấu hạ tầng dịch vụ cho nông nghiệp - Tăng tốc độ và tỷ trọng của công nghiệp sản xuất h àng tiêu dùng, mở rộng kinh tế dịch vụ th ành ngành kinh tế quan trọng theo hướng khai thác triệt để các khả năng sản xuất h àng tiêu dùng và hàng suất khẩu. 17
- Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com - Phát triển công nghiệp khai thác, trong đó đẩy mạnh việc thăm dò khai thác dầu khí và một số loại khoáng sản. Phát triển có lựa chọn một số ngánh sản xuất tư liệu sản xuất: hóa chất, phân - bón, vật liệu xây dựng và một số bộ phận thuộc kết cấu hạ tầng của nển kinh tế (sân bay, b ến cảng, kho tàng..). Phat huy năng lực khoa học trong nước và tranh thủ sự hợp tác quốc tế để phát - triển ngành công nghiệp điện tử và tin học Xây d ựng và phát triển các vùng kinh tế điển hình, từ đó h ình thành các vùng - kinh tế chuyên môn hoá. Với những nội dung cụ thể đặt ra như trên, sự nghiệp CNH- HĐH đất nước giai đo ạn 1991- 2000 đa đ ạt được những th ành tựu lớn như sau: Thành tựu nổi bật nhất đó là công nghiệp Việt Nam đa đạt được bước phát triển vượt trội so với các giai đoạn trư ớc. Từ năm 1991 đến 1998, mức tăng trung bình hàng năm là 13%, riêng giai đoạn 1991- 1995 là 13,7%. Trong khi đó giai đo ạn 1976- 1980, mức tăng trung bình hàng năm của công nghiệp Việt Nam là 0.6%, giai đoạn 1986- 1990 là 6.1%. Nếu tính riêng, một số ngành có mức tăng trung bình hàng năm trong giai đoạn 1990- 1998 rất cao. Ví dụ, thép cuộn: 30.5%, ắc quy và pin: 30%, dầu thô:21.1%. Sự phát triển của khu vực công nghiệp đa làm tăng tỷ phấn công nghiệp trong tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Năm 1990, công nghiệp chiếm 18.8% GDP, năm 2000, tỷ lệ trên là 34%. Ngoài ra, công nghiệp phát triển đa có tác động rất lớn đến sự phát triển các ngành khác. Về cơ cấu ngành có sự thay đổi đáng kể, một số cơ sở thuộc các ngành công nghệ cao đ• hình thành trong n ền kinh tế, các ngành kinh tế chủ chốt nh ư khai thác d ầu mỏ, 18
- Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com thép, d ệt may, giày dép phát triển mạnh,khu vực dich vụ nhờ sự phát triển của công nghiệp đa có bước phát triển đáng kể. Nhiều khu công nghiệp và khu chế xuất được xây d ựng. Nh ững sự phát triển nói trên đa làm thay đ ổi bộ mặt của nền kinh tế, trình độ kỹ thuật của nền kinh tế đa có nhiều tiến bộ. Nền công nghiệp Việt Nam đa bước đầu phát triển theo hướng hội nhập quốc tế, năng lực cạnh tranh của h àng hoá Việt Nam. Điều đó thể hiện công nghiệp Việt Nam đa dần chiếm lại thị phần trong nước và m ở rộng xuất khẩu ra nước ngoài. Giá trị xuất khẩu của một số mặt hàng công nghiệp giai đoạn 1991- 1998 tăng rất nhanh. Ví dụ, h àng điện tử tăng 480 lần, than đá tăng 100 lần, giày dép tăng 91.4 lần, hàng dệt may tăng 8.5 lần, dầu thô tăng 2.15 lần. Nh ững số liệu và tình hình nêu trên cho thấy kết quả thực hiện nội dung CNH- HĐH đất nư ớc trong thập kỷ 90 là cao. Nh ững thành tựu đó có dược do nhiều nguyên nhân trong đó nguyên nhân quyết định hàng đầu là do tác động của cơ chế quản lý mới (tuy chưa hoàn thiện) và những nỗ lực thu hút và tập trung vốn để phát triển công nghiệp. Tổng vốn đầu tư vào khu vực công nghiệp giai đoạn 1991 - 1998 khoảng 52000 tỉ VNĐ, chiếm 45% tổng vốn đầu tư trong nước. Trong giai đoạn 1990 - 1991 là 78%. Các khoản vay ưu đai của chính phủ cũng giành cho phát triển các ngành công nghiệp trọng điểm. Tới tháng 10 năm 1998, có 11.3 tỷ UUSSDD vốn đầu tư trực tiếp nước ngo ài đ ầu tư vào công nghiệp. Bên cạnh những th ành tựu, công nghiệp Việt Nam vẫn còn những điểm yếu, có thể kể như: Trình độ kỹ thuật- công nghệ của nhiều cơ sở công nghiệp Việt Nam vẫn ở - trình độ thấp. Đánh giá chung, trình độ kỹ thuật- công nghệ Việt Nam chậm hơn các 19
- Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com nước công nghiệp từ 2 đến 3 thế hệ. Công nghệ cấp thấp, lỗi thời chiếm 60 đến 70%, trong khi công ngh ệ hiện đại chỉ chiếm 30 đến 40%. Do vậy mức tiêu hao năng lượng trên đơn vị sản phẩm lớn (gấp 1.2 đến 1.5 lần so với các nư ớc khác trong khu vực), sản phẩm chất lượng kém, chủng loại đ ơn điệu và năng lực cạnh tranh còn nhiều hạn chế. Thiếu vốn, thiếu đầu vào trung gian. Do thiếu đầu vào, để hoạt động các cơ sở - công nghiệp phải nhập khẩu sản phẩm sơ chế hoặc bán thành phẩm, nhưng việc nhập khẩu lại có khó khăn về tài chính. Trong khi đó nhiều nguồn trong n ước vẫn chưa được khai thác và sử dụng có hiệu quả. Hạn chế về năng lực chuyên môn và qu ản lý trong nguồn nhân lực để thực hiện - công nghiệp hoá đất nước theo hư ớng hội nhập và hiện đại hoá nền kinh tế quốc gia. Nh ững bất cập về thể chế, chính sách quản lý của nhà nước. - Năng lực cạnh tranh của hàng công nghiệp Việt Nam thấp và sự hạn chế về thị - trường tiêu thụ. Nh ững vấn đề nêu trên đang cần tìm lời giải ở sự nghiệp CNH- HĐH trong th ập kỷ đầu tiên của thiên niên kỷ mới của nước ta Nội dung CNH- HĐH đ ất nước giai đoạn 2001- 2010 a. Sự nghiệp CNH- HĐH đ ất n ước giai đoạn 2001 - 2010 nhằm thực hiện chiến lược phát triển kinh tế- xa hội mười năm, đó là:” Đưa nước ta thoát ra khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt chất lượng đới sống vật chất, văn hoá, tinh thần củ a nhân dân.Tạo nền tảng của đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Nguồn lực con người, năng lực khoa học và công nghệ, kết cấu hạ tầng, tiềm lực kinh tế, quốc phòng, an ninh được tăng cư ờng vững chắc. Thể chế 20
- Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com kinh tế thị trường, định hướng xa hội chủ nghĩa được h ình thành về cơ b ản. Vị thế nước ta trong quan hệ quốc tế được củng cố và nâng cao” Từ những thành tựu và tồn đọng của giai đoạn trước, để thực hiện những mục tiêu nói trên, sự nghiệp CNH- HĐH đất nước giai đoạn 2001- 2010 có những nội dung như sau: Về kỹ thuật- công ngh ệ: tiếp tục thực hiện phương châm kết hợp công nghệ nhiểu trình độ. Song hiện nay trình độ kỹ thuật- công ngh ệ trong nền kinh tế đa đư ợc nâng cao hơn một bước so với trước nên việc giải quyết vấn đề kỹ thuật- công nghệ giai đoạn hiện nay là nhằm tập trung cơ hội để đạt được trình đ ộ công nghệ hiện đại. Trên cơ sở đó báo cáo chính trị của Đại Hội Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ IX đa xác định: “ Công nghiệp vừa phát triển các ngành sử dụng nhiều lao động, vừa áp dụng công nghệ tiến bộ, đi nhanh về một số ngành, lĩnh vực có công nghệ hiện đại, công nghệ cao” Về cơ cấu ngành, cơ cấu vùng: tiếp tục khai thác những mặt tích cực của cơ cấu kinh tế- kỹ thuật giai đoạn 1991- 2000. Cơ cấu kinh tế kinh tế- ký thuật của Việt Nam trong giai đoạn mới đ ược định hướng thay đ ổi theo hư ớng phát triển kinh tế thị trường và h ội nhập quốc tế. Tỷ trọng khu vực dịch vụ và công nghiệp tăng lên, tỷ trọng khu vực nông nghiệp sẽ giăm xuống. Để trở thành quốc gia công nghiệp hoá vào năm 2020, dự kiến vào năm 2010, công nghiệp Việt Nam sẽ chiếm 37- 3 8% GDP và 40- 41% vào năm 2020. Đặc biệt cơ cấu 21
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học