Về phân tầng xã hội và công bằng xã hội ở nước ta hiện nay

X· héi häc sè 2 (74), 2001 3 vÒ Ph©n tÇng x· héi vµ c«ng b»ng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay TrÞnh Duy Lu©n Bïi ThÕ C−êng Bµi viÕt dùa trªn kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô ®ãng gãp vµo viÖc chuÈn bÞ B¸o c¸o ChÝnh trÞ cña §¹i héi IX cña §¶ng do GS. Lª H÷u TÇng chñ tr×. C¸c t¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n GS. Lª H÷u TÇng, TS. Vò TuÊn Anh, TS. Lª Bé LÜnh, TS. NguyÔn H÷u Minh vÒ nh÷ng ý kiÕn gãp ý, bæ sung rÊt cã gi¸ trÞ, ®Æc biÖt cho PhÇn IV cña bµi viÕt nµy. T.D.L & B.T.C. Ph©n tÇng x· héi lµ mét kh¸i niÖm x· héi häc xuÊt hiÖn ë n−íc ta ch−a l©u, trong nh÷ng n¨m §æi míi. VÒ lý thuyÕt, ph©n tÇng x· héi ®−îc ®Þnh nghÜa nh− lµ sù "xÕp h¹ng” (ranking) mét c¸ch æn ®Þnh nh÷ng vÞ trÝ cña c¸c nhãm ng−êi trong x· héi xÐt tõ gãc ®é quyÒn lùc, uy tÝn hoÆc c¸c quyÒn lîi kh«ng ngang nhau. C¸c hÖ thèng ph©n tÇng x· héi lµ t−¬ng ®èi æn ®Þnh v× chóng th−êng g¾n liÒn víi c¸c thiÕt chÕ x· héi quan träng nh− kinh tÕ, gia ®×nh, chÝnh trÞ, gi¸o dôc. Ng−êi ta chó ý tíi ph©n tÇng x· héi v× nã cã tiÒm n¨ng g©y ra c¸c c¨ng th¼ng vµ biÕn ®éng x· héi. ë n−íc ta thêi gian qua, ph©n tÇng x· héi th−êng ®−îc xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ chñ yÕu tõ c¸ch ph©n lo¹i møc sèng, thu nhËp, chi tiªu, tµi s¶n. C¸c yÕu tè quyÒn lùc vµ uy tÝn ch−a ®−îc chó ý. VÒ nguyªn nh©n cña ph©n tÇng x· héi, c¸c nghiªn cøu cho thÊy kh«ng ph¶i c¬ chÕ thÞ tr−êng lµ nguyªn nh©n cuèi cïng, duy nhÊt dÉn tíi sù ph©n tÇng x· héi nh− hiÖn nay. Ph©n tÇng x· héi ®· tõng tån t¹i c¶ trong thêi kú tr−íc §æi míi. Qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng chØ t¹o ra mét m«i tr−êng kinh tÕ - x· héi qu¸ ®é ®Æc thï, chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp khiÕn cho ph©n tÇng x· héi trë thµnh bét ph¸t trong thËp niªn ®Çu tiªn cña §æi míi. Ch¼ng h¹n, ®ã lµ m«i tr−êng ph¸p lý ch−a ®−îc hoµn thiÖn; lµ sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu trong kinh tÕ thÞ tr−êng do nh÷ng kh¸c biÖt vÒ lîi thÕ so s¸nh, hay nh÷ng vÞ thÕ ®Æc biÖt (®éc quyÒn) cña mét sè ngµnh. HoÆc do nh÷ng kh¸c biÖt vÒ tÝnh n¨ng ®éng, sù s½n sµng cña c¸c c¸ nh©n, c¸c nhãm x· héi kh¸c nhau khi b−íc vµo kinh tÕ thÞ tr−êng. C¸c yÕu tè nµy ®· t¹o ra nh÷ng møc ®é ph©n tÇng x· héi kh¸c nhau gi÷a c¸c tÇng líp, nhãm x· héi; gi÷a n«ng th«n vµ ®« thÞ; gi÷a c¸c vïng- miÒn; gi÷a c¸c ngµnh vµ trong mçi bé phËn. Ng−êi ta còng ®· b¾t ®Çu thõa nhËn ph©n tÇng x· héi, ph©n hãa giµu - nghÌo nh− lµ mét xu h−íng mang tÝnh quy luËt trong mäi x· héi, ®Æc biÖt, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. Tõ mét c¸ch nh×n tÝch cùc h¬n, ph©n tÇng x· héi còng cã thÓ ®−îc nh×n Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 4 VÒ ph©n tÇng x· héi vµ c«ng b»ng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay nhËn nh− lµ hÖ qu¶ cña qu¸ tr×nh trong ®ã, c¬ chÕ thÞ tr−êng (d−íi sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n−íc) t×m kiÕm vµ thùc hiÖn mét sù c«ng b»ng x· héi hiÖn thùc. I. Thùc tr¹ng ph©n tÇng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay Nh×n chung, khi nãi vÒ thùc tr¹ng ph©n tÇng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng: ®ang tån t¹i kh¸ phæ biÕn sù ph©n tÇng x· héi theo møc sèng. TÝnh phæ biÕn cña hiÖn t−îng thÓ hiÖn ë chç: sù ph©n tÇng nµy diÔn ra ë mäi ®Þa bµn (®« thÞ, n«ng th«n, vïng / miÒn ®Þa lý - l·nh thæ, c¸c khu vùc,...), trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ trong mäi bé phËn hîp thµnh cña c¬ cÊu x· héi. Nh÷ng sè liÖu ph©n tÝch d−íi ®©y ®−îc lÊy tõ kÕt qu¶ cña hai cuéc §iÒu tra møc sèng toµn quèc (VLSS) n¨m 1993 vµ n¨m 1998, còng nh− cuéc §iÒu tra hé gia ®×nh ®a môc tiªu 1994-1997. NÒn t¶ng vµ xu h−íng chung NÒn t¶ng c¬ b¶n nhÊt cña hiÖn tr¹ng ph©n tÇng x· héi ë ViÖt Nam lµ møc sèng cña ®¹i ®a sè d©n c− ®· t¨ng lªn trong 10 n¨m qua. Tû lÖ hé nghÌo ®ãi ®· gi¶m kh¸ m¹nh, tõ kho¶ng 58% n¨m 1993 xuèng cßn kho¶ng 37% n¨m 1998. Chªnh lÖch giµu nghÌo tiÕp tôc t¨ng Trªn nÒn t¶ng chung nãi trªn, sù chªnh lÖch vÒ møc sèng ngµy cµng t¨ng, t¹o nªn mét sù ph©n tÇng x· héi trong hÇu hÕt c¸c nhãm x· héi. Ch¼ng h¹n, chªnh lÖch vÒ chi tiªu gi÷a nhãm 20% giµu nhÊt vµ nhãm 20% nghÌo nhÊt kho¶ng 5,52 lÇn n¨m 1998, cßn n¨m 1993 lµ 4,58 lÇn. Cßn chªnh lÖch theo thu nhËp th× cao h¬n. N¨m 1998, chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a nhãm 20% giµu nhÊt vµ nhãm 20% nghÌo nhÊt lµ 11,26 lÇn, gi÷a nhãm 10% giµu nhÊt vµ nhãm 10% nghÌo nhÊt lµ h¬n 20 lÇn, cßn gi÷a nhãm 5% giµu nhÊt vµ nhãm 5% nghÌo nhÊt lµ h¬n 40 lÇn. Víi chØ sè 40% d©n c− thuéc 2 nhãm bªn d−íi ®−îc chia sÎ 21% thu nhËp quèc d©n, cã thÓ −íc tÝnh ViÖt Nam ®· r¬i vµo møc bÊt b×nh ®¼ng trung b×nh so víi c¸c n−íc kh¸c trªn thÕ giíi. Kh¸c biÖt nh©n khÈu vµ gi¸o dôc Sù kh¸c biÖt møc sèng hiÖn nay gi÷a c¸c hé gia ®×nh liªn quan ®Õn sè nh©n khÈu vµ tû lÖ phô thuéc (tû lÖ ng−êi ngoµi ®é tuæi lao ®éng so víi ng−êi trong ®é tuæi lao ®éng). Tû lÖ nµy cña 20% hé nghÌo nhÊt lµ 1,13, cao gÊp ®«i so víi nhãm 20% hé giµu nhÊt (0,54). Häc vÊn cµng cao cµng cã nhiÒu kh¶ n¨ng thuéc vµo nhãm cã møc sèng cao. Trong nh÷ng chñ hé cã häc vÊn ®¹i häc, cao ®¼ng trë lªn, 70% thuéc nhãm 20% giµu nhÊt, chØ cã 1,5% thuéc nhãm 20% nghÌo nhÊt. Chi tiªu cña hé cã chñ hé häc vÊn ®¹i häc / cao ®¼ng trë lªn cao gÊp 2,33 lÇn (n¨m 1993) vµ 3,4 lÇn (n¨m 1998) so víi hé cã chñ hé ch−a bao giê ®Õn tr−êng. Kh¸c biÖt ®« thÞ-n«ng th«n vµ vïng Ph©n tÇng møc sèng liªn quan ®Õn sù kh¸c biÖt khu vùc (n«ng th«n/®« thÞ) vµ Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn TrÞnh Duy Lu©n & Bïi ThÕ C−êng 5 vïng kinh tÕ-x· héi. 97% d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng thuéc nhãm 20% nghÌo nhÊt lµ ë n«ng th«n. 65% d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng thuéc nhãm 20% giµu nhÊt lµ ë ®« thÞ. Sù chªnh lÖch møc sèng gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n lµ lín h¬n rÊt nhiÒu so víi sù chªnh lÖch nµy trong néi bé mçi khu vùc. V× vËy chªnh lÖch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n ®ãng gãp phÇn chñ yÕu (tíi 96%) vµo møc ®é ph©n tÇng møc sèng nãi chung trªn quy m« toµn quèc. PhÇn lín d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng thuéc nhãm 20% giµu nhÊt sèng ë vïng §«ng Nam Bé (37%), ®ång b»ng s«ng Hång (21%) vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long (18%). Sèng ë vïng miÒn nói phÝa B¾c chØ cã gÇn 7% vµ ë B¾c Trung Bé lµ 6%. Xu h−íng kh¸c biÖt theo vïng trong sù ph©n tÇng x· héi còng cã thÓ ®−îc kh¸i qu¸t nh− sau: Theo chiÒu kh«ng gian tõ Nam ra B¾c, tõ ®ång b»ng lªn miÒn nói th× sù ph©n hãa ë c¸c tØnh phÝa Nam râ h¬n ngoµi B¾c, ®ång b»ng râ h¬n miÒn nói. NÕu lÊy c¸c ®« thÞ lµm t©m vµ theo chiÒu tõ ®« thÞ vÒ n«ng th«n, vÒ tiÕp c¸c vïng s©u, vïng xa th× sù ph©n hãa ë ®« thÞ diÔn ra m¹nh nhÊt, cµng lan táa ra c¸c vïng n«ng th«n xung quanh, sù ph©n hãa cµng yÕu dÇn vµ hÇu nh− cßn ph¼ng lÆng ë vïng miÒn nói. Kh¸c biÖt khu vùc kinh tÕ Ph©n tÇng møc sèng liªn quan ®Æc biÖt râ rÖt theo c¸c khu vùc kinh tÕ. PhÇn lín ng−êi lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ thuéc vÒ nhµ n−íc cã møc sèng thuéc nhãm 20% giµu nhÊt, hoÆc r¬i vµo 2 nhãm trªn (75-80%). T×nh h×nh còng t−¬ng tù nh− vËy ë nhãm lµm viÖc trong doanh nghiÖp n−íc ngoµi. ChØ cã 1/3 lao ®éng trong doanh nghiÖp t− nh©n vµ gÇn 1/5 lao ®éng trong hé s¶n xuÊt kinh doanh nhá thuéc vµo nhãm 20% giµu nhÊt. Kho¶ng 40% nh÷ng ng−êi lao ®éng thuéc hîp t¸c x·, doanh nghiÖp t− nh©n vµ hé s¶n xuÊt kinh doanh nhá thuéc vµo nhãm cã møc sèng d−íi trung b×nh. 3/4 ng−êi thuéc nhãm 20% nghÌo nhÊt lµ lao ®éng trong hé s¶n xuÊt kinh doanh nhá vµ "kh¸c", trong khi 60% ng−êi thuéc nhãm 20% giµu nhÊt lµm viÖc trong 3 khu vùc cña nhµ n−íc. Nh− vËy, ph©n tÇng møc sèng g¾n víi nh÷ng tiªu chÝ mang tÝnh kinh tÕ-chÝnh trÞ sau ®©y: cã kh¶ n¨ng sÏ cã møc sèng cao h¬n nÕu g¾n víi khu vùc nhµ n−íc (bao gåm kinh tÕ, hµnh chÝnh, sù nghiÖp, chÝnh trÞ-x· héi), víi khu vùc chÝnh quy (ch¼ng h¹n, doanh nghiÖp cã ®¨ng ký), víi khu vùc ®Çu t− n−íc ngoµi. Ng−îc l¹i, møc sèng thÊp h¬n th−êng g¾n víi nh÷ng ng−êi lµm viÖc trong khu vùc ngoµi nhµ n−íc, khu vùc phi chÝnh quy (informal sector, nh− hé s¶n xuÊt kinh doanh nhá, hîp t¸c x·, nÕu xem hîp t¸c x· lµ mét lÜnh vùc b¸n chÝnh quy). Phóc lîi x· héi vµ ph©n tÇng x· héi Trî cÊp phóc lîi x· héi (tøc trî cÊp mang tÝnh c«ng céng) lµ c«ng cô mµ nhµ n−íc cã thÓ sö dông ®Ó lµm gi¶m bít nh÷ng chªnh lÖch qu¸ lín, b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi hiÖn nay. Tuy nhiªn, nh÷ng trî cÊp nµy cßn chiÕm tû träng rÊt thÊp trong tæng thu nhËp cña d©n c− (kho¶ng 4,4%). Cã nghÜa lµ d©n c− ViÖt Nam chñ yÕu cã thu nhËp tõ lao ®éng c¸ nh©n vµ gia ®×nh. Thu nhËp do ph©n phèi l¹i mang tÝnh x· héi cßn thÊp. Trong viÖc ph©n phèi phóc lîi x· héi, chiÕm tû träng cao nhÊt lµ chi cho b¶o hiÓm x· héi, bao gåm chi h−u trÝ vµ mÊt søc lao ®éng (82,4%), tiÕp theo lµ chi cho Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 6 VÒ ph©n tÇng x· héi vµ c«ng b»ng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay b¶o trî x· héi (16,0%). Chi cho xãa ®ãi gi¶m nghÌo lµ 1,1%. T−¬ng quan gi÷a phóc lîi x· héi vµ ph©n tÇng x· héi chØ ra r»ng hiÖn nay chñ yÕu lµ nhãm cã møc sèng “trung b×nh” vµ “trªn trung b×nh” ®−îc h−ëng phóc lîi cao h¬n c¸c nhãm kh¸c. Tãm l¹i HiÖn tr¹ng ph©n tÇng x· héi ë ViÖt Nam lµ rÊt ®Æc tr−ng cho thêi kú ®Çu chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang kinh tÕ thÞ tr−êng d−íi sù qu¶n lý cña nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa. Møc chªnh lÖch gi÷a c¸c tÇng líp ch−a lín, tèc ®é t¨ng chªnh lÖch ch−a cao. Tuy nhiªn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm cÇn l−u ý lµ: c¸c tÇng líp trung l−u (nhãm 20% thø 3 trong thang ph©n lo¹i 5 nhãm cña c¸c cuéc §iÒu tra møc sèng) vµ trung l−u trªn (nhãm 20% thø 4) th−êng g¾n víi khu vùc nhµ n−íc, g¾n víi khu vùc kinh tÕ chÝnh quy. Hai nhãm nµy còng ®−îc h−ëng lîi nhiÒu h¬n tõ viÖc ph©n phèi phóc lîi x· héi so víi c¸c nhãm cßn l¹i. II. Nguyªn nh©n cña ph©n tÇng x· héi Cã hµng lo¹t nguyªn nh©n dÉn ®Õn ph©n tÇng x· héi, ®Æc biÖt lµ c¸c nguyªn nh©n kinh tÕ - x· héi nh−: sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu ®Çu t−, c¬ cÊu nghÒ nghiÖp, tr×nh ®é häc vÊn, vai trß cña quyÒn lùc, tÝnh chÊt ®éc quyÒn hoÆc cã −u thÕ cña mét sè ngµnh, lÜnh vùc ho¹t ®éng,... Tr−íc hÕt, ®ã lµ t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n−íc. VÒ kinh tÕ, viÖc chó träng vµ tËp trung qu¸ møc c¸c h×nh thøc ®Çu t− vµo ®« thÞ vµ c«ng nghiÖp, t¸c ®éng cña viÖc tËp trung ®Êt ®ai ë mét sè vïng, viÖc sö dông kh«ng hîp lý c¸c nguån lùc trong vµ ngoµi n−íc v× lîi Ých cña mét sè vïng ®« thÞ, sù h×nh thµnh nh÷ng ng−êi h−ëng lîi trung gian vµ nh÷ng nhãm ®Æc quyÒn ®Æc lîi, nh÷ng trë ng¹i lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®Þa ph−¬ng vµ n«ng th«n trong viÖc tiÕp cËn tíi thÞ tr−êng lµ nh÷ng yÕu tè cã t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®Õn ph©n tÇng x· héi. ViÖc thÞ tr−êng hãa c¸c dÞch vô x· héi (®Æc biÖt sù ph¸t triÓn c¸c dÞch vô t− nh©n trong gi¸o dôc vµ y tÕ) ®· g©y t¸c ®éng tiªu cùc, lµm t¨ng c−êng sù ph©n tÇng x· héi, ®Æc biÖt ®èi víi nhãm ng−êi nghÌo. Häc vÊn ®−îc thõa nhËn lµ mét yÕu tè t¸c ®éng quan träng ®èi víi sù ph©n tÇng x· héi. Bªn c¹nh ®ã, hai yÕu tè t¸c ®éng kh¸c, rÊt quan träng lµ quyÒn lùc vµ m«i tr−êng ph¸p lý hiÖn nay ë n−íc ta. QuyÒn lùc ë ®©y ®−îc hiÓu theo nghÜa réng, bao gåm c¶ quyÒn lùc kinh tÕ (c¸c nguån lùc, ®Æc biÖt lµ tiÒn vèn), hµnh chÝnh, chÝnh trÞ, x· héi (c¸c quan hÖ). Trong nhiÒu tr−êng hîp, c¸c quyÒn lùc nµy th−êng ®−îc kÕt hîp víi nhau, cïng ph¸t huy søc m¹nh vµ kÕt qu¶ lµ ®· h×nh thµnh nªn mét ”tÇng líp trung l−u” míi. §· quan s¸t thÊy mét sè gia ®×nh héi nhËp ®−îc nhiÒu nguån lùc vµ quyÒn lùc ®Ó gia nhËp nhãm trung l−u trong mét thêi gian ng¾n. M«i tr−êng ph¸p lý ë ViÖt Nam râ rµng lµ cßn ch−a hoµn thiÖn, ch−a æn ®Þnh vµ cã nhiÒu khiÕm khuyÕt. NhiÒu ®¹o luËt cßn thiÕu ®ang ®−îc bæ sung. Nh÷ng c¸i Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn TrÞnh Duy Lu©n & Bïi ThÕ C−êng 7 ®· cã còng cÇn ®−îc söa ®æi, hoµn thiÖn th−êng xuyªn. TÝnh kh¶ thi cña nhiÒu ®¹o luËt vµ v¨n b¶n d−íi luËt cßn yÕu. §iÒu nµy tÊt yÕu t¹o ra nhiÒu khe hë cho c¸c hµnh ®éng thao tóng ph¸p luËt, lµm giµu bÊt chÝnh. §©y lµ mét trong nh÷ng t¸c nh©n tiªu cùc, lµm gia t¨ng ph©n tÇng x· héi mét c¸ch kh«ng b×nh th−êng. III. Nh÷ng t¸c ®éng cña ph©n tÇng x· héi hiÖn nay Ph©n tÇng x· héi cã t¸c ®éng hai mÆt. Trong bèi c¶nh chuyÓn sang mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ë n−íc ta, ph©n tÇng x· héi nh− lµ hÖ qu¶ cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn sù c«ng b»ng x· héi, ®· vµ sÏ tiÕp tôc gãp phÇn thóc ®Èy tÝnh n¨ng ®éng x· héi trong mçi c¸ nh©n, mçi nhãm x· héi, kÝch thÝch hä t×m kiÕm vµ khai th¸c c¸c c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn v−ît lªn. Nã còng t¹o ra mét m«i tr−êng c¹nh tranh ngµy cµng quyÕt liÖt, qua ®ã sµng läc vµ tuyÓn chän ra nh÷ng ng−êi cã ®ñ n¨ng lùc vµ phÈm chÊt cÇn thiÕt ®Ó trë thµnh nh÷ng thµnh viªn cña nhãm v−ît tréi, ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn cña mét ngµnh, mét lÜnh vùc hay mét ®Þa ph−¬ng. Sù ph©n tÇng x· héi ph¸t triÓn cã thÓ dÉn ®Õn h×nh thµnh mét c¬ cÊu x· héi míi theo vÞ thÕ, bæ sung hoÆc thay thÕ cho c¬ cÊu x· héi - giai cÊp, vµ tiÕp ®Õn lµ c¸c h×nh thøc liªn kÕt x· héi míi, trong ®ã mét tÇng líp trung l−u míi ë ®« thÞ hay tÇng líp kh¸ gi¶ ë n«ng th«n- cã thÓ ®ãng vai trß cña nh÷ng nh©n tè míi trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn s¾p tíi. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña ph©n tÇng x· héi còng rÊt ®¸ng l−u ý v× chóng cã thÓ trë thµnh nguyªn nh©n g©y ra nh÷ng sù bÊt æn ®Þnh x· héi. 1) Sù ph©n tÇng x· héi gia t¨ng lµm cho kh¸c biÖt giµu - nghÌo ngµy cµng d·n réng. Nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn cho ng−êi giµu sÏ nhiÒu h¬n. Nh÷ng kh¸c biÖt nh− vËy diÔn ra tr−íc hÕt trong lÜnh vùc kinh tÕ (c¬ héi cã viÖc lµm, t¨ng thu nhËp,...) sau ®ã sÏ lan sang c¸c lÜnh vùc kh¸c nh− gi¸o dôc (c¬ héi cã häc vÊn cÇn thiÕt ®Ó vµo ®êi, ®Æc biÖt lµ cho thanh niªn), ch¨m sãc søc kháe, nhµ ë vµ c¸c dÞch vô c¬ b¶n kh¸c,.... Nh÷ng thµnh qu¶ cña c«ng cuéc §æi míi, do vËy kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c nhãm x· héi ®Òu ®−îc thô h−ëng ë møc ®é t−¬ng xøng víi sù ®ãng gãp cña hä. Râ rµng ®ã lµ nh÷ng hÖ qu¶ kh«ng mong muèn khi chóng ta x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, vµ theo ®uæi nh÷ng nguyªn t¾c c«ng b»ng x· héi. Vµ mét khi nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng x· héi v−ît qu¸ giíi h¹n hîp lý cña chóng sÏ cã thÓ g©y nªn nh÷ng bÊt æn ®Þnh, tiªu cùc vµ xung ®ét x· héi. 2) Trong ®iÒu kiÖn qu¸ ®é sang kinh tÕ thÞ tr−êng, hiÖn t−îng ph©n tÇng x· héi th−êng cã nh÷ng biÓu hiÖn bét ph¸t, cùc ®oan. Sù ®èi lËp, ®«i khi ®Õn møc t−¬ng ph¶n gi÷a 2 cùc giµu-nghÌo trong ®êi sèng còng ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò mµ x· héi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm l−u t©m. XuÊt hiÖn nh÷ng nhãm x· héi dÔ bÞ tæn th−¬ng trong c¬ chÕ thÞ tr−êng: nh÷ng hé gia ®×nh nghÌo, phô n÷, trÎ em, ng−êi giµ, d©n nhËp c− tù do,.... Vµ ®Æc biÖt khi nhãm ng−êi nghÌo l¹i r¬i vµo mét sè gia ®×nh lµ ®èi t−îng quan t©m cña c¸c chÝnh s¸ch x· héi th× vÊn ®Ò cµng trë nªn phøc t¹p h¬n. 3) Trªn b×nh diÖn lèi sèng, ph©n tÇng x· héi gãp phÇn t¹o ra sù ®a d¹ng trong Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn ... - tailieumienphi.vn