Xem mẫu
- VÒ m« h×nh ph¸t triÓn ®«ng ¸ vµ ®«ng nam ¸: Tr¸ch nhiÖm cña nhµ n−íc vµ vÊn ®Ò sö dông bµi häc kinh nghiÖm cña 4 con rång Hå sÜ Quý(*) Tãm t¾t: M« h×nh ph¸t triÓn §«ng ¸ vµ M« h×nh ph¸t triÓn §«ng Nam ¸ lµ hai kh¸i niÖm ®−îc David Dapice vµ c¸c chuyªn gia Harvard sö dông trong b¸o c¸o t− vÊn cho ChÝnh phñ ViÖt Nam 2008. B¸o c¸o chØ ra nh÷ng kinh nghiÖm thµnh c«ng cña Hµn Quèc, §µi Loan vµ mét sè n−íc §«ng ¸ kh¸c trong qu¸ tr×nh trë thµnh c¸c n−íc c«ng nghiÖp (NICs/NIEs)(**) vµ nh÷ng kinh nghiÖm thÊt b¹i (t−¬ng ®èi) cña c¸c n−íc §«ng Nam ¸ ®Õn nay vÉn ch−a (hoÆc kh«ng) v−ît qua ®−îc c¸i bÉy cña sù ph¸t triÓn. Bµi viÕt bµn vÒ kh¶ n¨ng øng dông cho sù ph¸t triÓn ë ViÖt Nam tõ gãc ®é v¨n hãa vµ con ng−êi; gåm c¸c néi dung: 1) Tham väng cña thêi t¨ng tr−ëng vµ nh÷ng lêi c¶nh b¸o. 2) Rång, hæ §«ng ¸ vµ nh÷ng bµi häc g©y Ên t−îng. 3) M« h×nh §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ cña David Dapice vµ c¸c céng sù. 4) C¸c gîi ý cho ViÖt Nam. I. Tham väng cña thêi t¨ng tr−ëng vµ nh÷ng lêi tÝnh cña thêi kú ®æi míi – sÏ tiÕp nhËn c¶nh b¸o vµo nã cÊu tróc cña m« h×nh §«ng ¸ víi nh÷ng nh©n tè tÝch cùc cña ®iÒu tiÕt vÜ 1. Tõ gi÷a n¨m 2008, ë ViÖt Nam, m« vµ sö dông nguån lùc, hay sÏ kh«ng viÖc bµn c·i vÒ m« h×nh ph¸t triÓn §«ng tr¸nh khái ph¶i r¬i vµo m« h×nh §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ ®ét nhiªn næi lªn Nam ¸ víi ®Çy rÉy nh÷ng tiªu cùc cña thµnh mét vÊn ®Ò nãng. Trong mét vµi c¹m bÉy ph¸t triÓn?(*)§ang cÊt c¸nh, ch−¬ng tr×nh nghÞ sù ë tÇm quèc gia, t¹i nh−ng ViÖt Nam liÖu cã thÓ “hãa rång”, mét sè diÔn ®µn lý luËn, trªn mét lo¹t theo kiÓu Hµn Quèc, §µi Loan,...(**)nh− bµi b¸o trªn c¸c trang web vµ ®Æc biÖt, tiªn liÖu cña nh÷ng dù b¸o l¹c quan, trong nh÷ng trao ®æi kh«ng chÝnh thøc hay ®ã chØ lµ tham väng l·ng m¹n cña gi÷a c¸c häc gi¶, c¸c chÝnh kh¸ch vµ c¸c mét thêi t¨ng tr−ëng? Vµ, nÕu nh− nhµ ho¹t ®éng x· héi kh¸c, ng−êi ta b¨n kho¨n nªu vÊn ®Ò: ViÖt Nam sÏ ph¸t (*) PGS., TS., ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi. triÓn theo m« h×nh nµo - §«ng ¸ hay www.hosiquy.com; Hosiquy@fpt.vn. §«ng Nam ¸? Thùc chÊt cña vÊn ®Ò lµ, NICs – C¸c n−íc c«ng nghiÖp hãa míi (Newly (**) Industrialized Countries); NIEs – C¸c nÒn kinh víi nh÷ng g× mµ ViÖt Nam ®· ®¹t ®−îc tÕ c«ng nghiÖp hãa míi (Newly Industrialized th× sù ph¸t triÓn tiÕp theo – theo qu¸n Economies).
- 4 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2009 §«ng Nam ¸ lµ m« h×nh “®Þnh mÖnh”, Dapice chØ ®¹o nghiªn cøu vµ so¹n th¶o. thuËt ng÷ cña c¸c chuyªn gia Harvard, Thñ t−íng ChÝnh phñ NguyÔn TÊn th× ph¶i ch¨ng, ®Õn mét lóc nµo ®ã, cã Dòng ®· trùc tiÕp nghe vµ ®èi tho¹i víi thÓ lµ vµi chôc n¨m sau, nhiÒu l¾m ViÖt nhãm t¸c gi¶ vµo ®Çu n¨m 2008. Nam còng chØ ®−îc nh− Thailand hay TiÕp theo b¸o c¸o nµy, nhãm t¸c gi¶ Philippines mµ th«i? (Xem: 8, 17)(*). David Dapice cßn c«ng bè thªm c¸c Kh¸c víi nh÷ng n¨m tr−íc 2007, nghiªn cøu bæ sung kh¸c cïng chñ ®Ò vÒ giÊc m¬ hãa rång cña ViÖt Nam cµng t×nh h×nh kinh tÕ vµ sù ph¸t triÓn ë ViÖt ngµy cµng bÞ soi xÐt, hoµi nghi cïng víi Nam. Nh÷ng nghiªn cøu nµy ®−îc biÕt ¶nh h−ëng xÊu cña khñng ho¶ng tµi d−íi c¸i tªn “Bµi th¶o luËn chÝnh s¸ch” chÝnh thÕ giíi vµ c¬n l¹m ph¸t gi÷a n¨m hiÖn ®· xuÊt b¶n ®Õn sè 4. Xin ®−îc 2008 trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. ®iÓm tªn c¸c bµi “Bµi th¶o luËn chÝnh 2. Thùc ra, vÊn ®Ò m« h×nh ph¸t s¸ch” ®Ó tiÖn h×nh dung chñ ®Ò vµ mèi triÓn §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ ®−îc gîi quan t©m cña nhãm chuyªn gia: ra vµ khëi x−íng th¶o luËn chØ b¾t ®Çu - T×nh tr¹ng bÊt æn vÜ m«: Nguyªn tõ khi c¸c chuyªn gia §¹i häc Harvard nh©n vµ ph¶n øng chÝnh s¸ch. Bµi th¶o c«ng bè B¸o c¸o: “Lùa chän thµnh c«ng: luËn chÝnh s¸ch sè 1, ngµy 20/2/2008. Bµi häc tõ §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ cho - V−ît qua khñng ho¶ng vµ ®Èy t−¬ng lai ViÖt Nam. Mét khu«n khæ m¹nh c¶i c¸ch. Bµi th¶o luËn chÝnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi s¸ch sè 2, ngµy 19/5/2008. cho ViÖt Nam trong giai ®o¹n 2011- 2020”. §©y lµ tµi liÖu do Ch−¬ng tr×nh - Nguyªn nh©n s©u xa vÒ mÆt c¬ cÊu ch©u ¸ thuéc §¹i häc Harvard so¹n cña bÊt æn vÜ m«. Bµi th¶o luËn chÝnh th¶o víi sù hç trî cña UNDP Hµ Néi s¸ch sè 3, ngµy 18/9/2008. nh»m ®¸p øng yªu cÇu tham vÊn cña - Thay ®æi c¬ cÊu: gi¶i ph¸p kÝch Thñ t−íng ChÝnh phñ NguyÔn TÊn thÝch cã hiÖu lùc duy nhÊt. Bµi th¶o Dòng vÒ b¶n dù th¶o ChiÕn l−îc ph¸t luËn chÝnh s¸ch sè 4, ngµy 1/1/2009. triÓn kinh tÕ – x· héi ViÖt Nam giai ®o¹n 2011-2020. 3. Ph¶i thõa nhËn r»ng, c¸c nghiªn cøu cña nhãm t¸c gi¶ §¹i häc Harvard Tµi liÖu nµy ®−îc c«ng bè th¸ng ®· nhËn ®−îc sù quan t©m kh¸ ®Æc biÖt 1/2008, chÝnh thøc post lªn m¹ng cña cña giíi trÝ thøc vµ c¸c nhµ ho¹t ®éng UNDP th¸ng 5/2008, nh−ng ngay tr−íc chÝnh trÞ – kinh tÕ – x· héi. §iÒu nµy cã ®ã tµi liÖu ®· ®−îc t×m ®äc kh¸ réng r·i. lý do thó vÞ cña nã n»m ë “b¶ng gi¸ trÞ” Nhãm t¸c gi¶ cña tµi liÖu nµy gåm mét cña ®êi sèng tinh thÇn x· héi ViÖt Nam. sè nhµ khoa häc Mü thuéc §¹i häc Râ rµng, ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia Harvard vµ mét sè chuyªn gia ViÖt Nam Harvard ®−îc quan t©m h¬n, ®−îc nh×n thuéc Ch−¬ng tr×nh gi¶ng d¹y kinh tÕ nhËn thiÖn c¶m h¬n, trong khi c¸c ý Fulbright ViÖt Nam, do GS. David kiÕn kh¸c cña mét sè häc gi¶ ViÖt Nam còng rÊt cã gi¸ trÞ hoÆc còng rÊt ®¸ng (*) Vµo th¸ng 3/2006, theo tÝnh to¸n cña Il Houng l−u t©m th× l¹i kh«ng mÊy ai ®Ó ý. Sù Lee vµ mét sè chuyªn gia IMF, nÕu c¸c n−íc thùc, bªn c¹nh nh÷ng ®¸nh gi¸ tÝch cùc ASEAN vµ ViÖt Nam vÉn cø t¨ng tr−ëng nh− 10 vÒ tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ b−íc n¨m tr−íc ®ã, ViÖt Nam sÏ mÊt 18 n¨m ®Ó ®uæi kÞp Indonesia, 34 n¨m ®Ó ®uæi kÞp Thailand vµ ph¸t triÓn ®Çy Ên t−îng cña x· héi ViÖt 197 n¨m ®Ó ®uæi kÞp Singapore (xem: 17). Nam, b¸o c¸o cña c¸c chuyªn gia
- VÒ m« h×nh ph¸t triÓn §«ng ¸... 5 Harvard còng lµ nh÷ng lêi c¶nh b¸o ë ViÖt Nam mµ GS. David Dapice vµ kh¸ch quan ®èi víi giÊc m¬ hãa rång Dwight Perkins chÝnh lµ nh÷ng t¸c gi¶ kinh tÕ ViÖt Nam, dï tr−íc ®ã ®· cã (xem: 25). kh«ng Ýt nh÷ng lêi c¶nh b¸o t−¬ng tù. 4. C©u hái ®Æt ra lµ, víi tÝnh c¸ch lµ C¸c b¸o c¸o cña nhãm chuyªn gia m« h×nh cña sù ph¸t triÓn th× §«ng ¸ vµ Harvard ®−îc phæ biÕn chñ yÕu lµ qua §«ng Nam ¸ cã ®óng lµ hai m« h×nh Internet; ng−êi ta t×m ®äc, bµn luËn, ph¸t triÓn hay kh«ng? §«ng ¸, nh− h−ëng øng, t¸n ®ång vµ phª ph¸n... thuËt ng÷ mµ c¸c chuyªn gia Harvard nhiÖt t×nh, nh−ng rÊt Ýt c«ng bè trªn b¸o ®· sö dông, bao gåm NhËt B¶n, Hµn vµ t¹p chÝ in. ChØ mét sè bµi viÕt cña c¸c Quèc, §µi Loan, Hongkong vµ häc gi¶ ViÖt Nam ë n−íc ngoµi triÓn Singapore, vµ §«ng Nam ¸ bao gåm khai s©u thªm vÒ c¸c chñ ®Ò ®−îc bµn. Indonesia, Malaysia, Philippines vµ T©m ®iÓm cña bµn luËn lµ kinh tÕ vµ Thailand(*) liÖu cã héi ®ñ trong nã phÇn ®«ng nh÷ng ng−êi tham gia bµn nh÷ng néi hµm kh¸ch quan vµ liÖu cã luËn còng chó ý nhiÒu ®Õn ph−¬ng diÖn ®ñ chÆt chÏ vÒ mÆt logic ®Ó ®−îc coi lµ kinh tÕ – nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang m« h×nh cña sù ph¸t triÓn hay kh«ng? gÆp nh÷ng trë ng¹i g× vµ lµm thÕ nµo ®Ó Cßn, nÕu ch−a ®ñ chÝnh x¸c ®Ó tån t¹i v−ît qua nh÷ng trë ng¹i Êy. DÔ thÊy lµ víi tÝnh c¸ch lµ nh÷ng kh¸i niÖm khoa vÊn ®Ò m« h×nh ph¸t triÓn §«ng ¸ vµ häc dïng ®Ó chØ m« h×nh ph¸t triÓn, th× §«ng Nam ¸ chØ ®−îc c¸c chuyªn gia ph¶i ch¨ng vÊn ®Ò §«ng ¸ - §«ng Nam Harvard trùc tiÕp bµn ®Õn trong b¸o c¸o ¸ hãa ra chØ lµ gi¶ vÊn ®Ò, hoÆc nh÷ng ®Çu tiªn (chóng t«i sÏ ®Ò cËp chi tiÕt h¬n ph©n tÝch cña c¸c chuyªn gia Harvard, lËp luËn cña b¸o c¸o vÒ hai m« h×nh nµy rèt côc, sÏ ch¼ng cßn mÊy gi¸ trÞ? ë phÇn sau). Nh÷ng B×nh luËn chÝnh Nh÷ng c©u hái nµy kh«ng qu¸ khã, s¸ch tiÕp theo nÆng vÒ c¸c vÊn ®Ò kinh nh−ng còng kh«ng dÔ tr¶ lêi cho ®ñ tÕ. Tuy vËy, do c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ ®−îc thuyÕt phôc. Trong bµi, chóng t«i sÏ cè bµn ®Õn ®Òu ë tÇm vÜ m« nªn hÇu hÕt g¾ng tr¶ lêi mét phÇn nh÷ng c©u hái nµy. c¸c ý kiÕn ®Òu cã ®ông ®Õn ®Þnh h−íng ph¸t triÓn vµ m« h×nh ph¸t triÓn. H¬n DÉu sao, tiÕng nãi c¶nh b¸o ph¸t ®i thÕ n÷a, nh÷ng so s¸nh ®èi chiÕu cña tõ nh÷ng ph¶n biÖn chÝnh thøc cña GS. c¸c b¸o c¸o còng chñ yÕu so s¸nh víi c¸c David Dapice vµ c¸c chuyªn gia n−íc thuéc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸. Harvard tr−íc Thñ t−íng ChÝnh phñ vÉn cã søc nÆng h¬n nhiÒu so víi nh÷ng Mét ®iÒu thó vÞ kh¸c còng cÇn thiÕt lêi c¶nh b¸o kh¸c. ph¶i nãi ë ®©y lµ, ®éc gi¶ ViÖt Nam, theo quan s¸t cña chóng t«i, h×nh nh− kh«ng mÊy ai hoµi nghi vÒ hai m« h×nh (*) David Dapice vµ c¸c chuyªn gia Harvard ®· sö nµy còng nh− vÒ c¸c ph©n tÝch kh¸c dông §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ nh− nh÷ng kh¸i hoÆc vÒ c¸c sè liÖu mµ nhãm chuyªn gia niÖm lµm viÖc, Singapore n»m ë §«ng Nam ¸ Harvard ®· c«ng bè. Nh−ng còng cã thÓ nh−ng ®−îc coi lµ thuéc vÒ §«ng ¸ v× quèc gia cã ng−êi hoµi nghi mµ kh«ng tiÖn ph¶n nµy ®i theo m« h×nh t¨ng tr−ëng §«ng ¸. Trung b¸c, nhÊt lµ ph¶n b¸c trªn b¸o chÝ – bëi, Quèc lµ tr−êng hîp ®Æc biÖt v× sù ph¸t triÓn ë ®©y cã nhiÒu ®iÓm kh¸c víi c¸c n−íc §«ng ¸ n¨m 1994, ®a sè ®éc gi¶ ViÖt Nam ®Òu kh¸c. C¸c t¸c gi¶ kh«ng coi Lµo, Myanmar, ®· biÕt ®Õn cuèn s¸ch “Theo h−íng rång Campuchia, Brunei, §«ng Timor lµ ®èi t−îng bay...” kh¸ næi tiÕng vÒ c¶i c¸ch kinh tÕ trong m« h×nh §«ng Nam ¸.
- 6 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2009 §Ó bµn vÒ c¸i mµ c¸c chuyªn gia tr−ëng vµ ph¸t triÓn nhanh cña nhiÒu Harvard gäi lµ m« h×nh §«ng ¸, chóng n−íc trong khu vùc §«ng ¸. t«i thÊy cÇn thiÕt ph¶i ®i ng−îc l¹i víi 2. Nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, kho¶ng céi nguån cña vÊn ®Ò – M« h×nh ph¸t h¬n 20 n¨m nay, §«ng ¸ víi sù trçi dËy triÓn §«ng ¸, nÕu cã, th× tõ ®©u ra. cña Hµn Quèc, §µi Loan, Hongkong vµ II. Rång, hæ §«ng ¸ vµ nh÷ng bµi häc g©y Ên t−îng Singapore lµ chñ ®Ò kh«ng xa l¹ víi giíi lý luËn vµ c¸c nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, 1. Vµo nh÷ng n¨m 90 (thÕ kû XX), x· héi. Sù xuÊt hiÖn cña 4 con rång víi mét quan niÖm rÊt t−¬ng ®èi, nh÷ng ch©u ¸ ®−îc coi lµ ®iÒu kú diÖu cña thÕ n−íc c«ng nghiÖp míi ë ch©u ¸ gåm kû XX. Trªn kh¾p c¸c diÔn ®µn tõ §«ng Hµn Quèc, §µi Loan, Hongkong vµ sang T©y, ng−êi ta ®· nhiÒu lÇn mæ xÎ Singapore (NICs/NIEs) khi th× ®−îc gäi sù ph¸t triÓn thÇn kú cña c¸c nÒn kinh lµ nh÷ng con rång, khi th× ®−îc gäi lµ tÕ nµy nh»m t×m ra bµi häc kinh nghiÖm nh÷ng con hæ. Ng−êi ch©u ¢u kh«ng cã cho c¸c n−íc chËm ph¸t triÓn, vµ c¶ c¸c thiÖn c¶m víi rång, thËm chÝ coi rång lµ n−íc ph¸t triÓn. TÊm g−¬ng c«ng nghiÖp ®éc ¸c nªn thÝch gäi nh÷ng n−íc nµy lµ hãa thÇn tèc cña §«ng ¸ cho tíi nay vÉn hæ, cßn ng−êi ch©u ¸ l¹i ng−ìng mé lµ liÒu thuèc kÝch thÝch, g©y Ên t−îng rång nªn thÝch gäi nh÷ng n−íc nµy lµ m¹nh víi c¸c n−íc ®i sau: rång. Nh−ng gÇn ®©y, còng kh«ng thËt chÆt chÏ, b¸o chÝ l¹i ph©n biÖt rång víi - Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®i qua hµng hæ. Ng−êi ta coi hæ ch©u ¸ gåm nh÷ng tr¨m n¨m tÝch lòy vµ c¶i t¹o t− b¶n chñ n−íc míi næi: Indonesia, Malaysia, nghÜa nh− ch©u ¢u, c¸c n−íc ®i sau cã Philippines, Thailand vµ ®«i khi c¶ thÓ nhanh chãng tiÕn tíi thÞnh v−îng vµ Trung Quèc. ViÖt Nam còng ®· cã lÇn phån vinh trong mét x· héi c«ng nghiÖp. ®−îc Tæng thèng G. Bush gäi lµ “con hæ - Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã nguån trΔ (young tiger – xem: 2). C¸ch nãi lùc tù nhiªn giµu cã vµ ®a d¹ng, trong bãng bÈy “Sù thÇn kú §«ng ¸” (hay “Sù x· héi hiÖn ®¹i, con ng−êi vµ v¨n hãa thÇn kú ch©u ¸”), do thay ®æi quan niÖm chÝnh lµ nh÷ng nguån lùc quan träng vÒ rång vµ hæ nªn còng ®−îc hiÓu réng quyÕt ®Þnh. r·i h¬n. NÕu tr−íc kia “Sù thÇn kú §«ng ¸” chØ dïng ®Ó nãi vÒ 4 con rång th× nay - Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i chÞu sù trãi th−êng ®Ó gäi chung cho hiÖn t−îng buéc cña thùc tr¹ng kinh tÕ, hoÆc chØ lµ ph¸t triÓn nhanh ë c¶ c¸c n−íc c«ng “®Çu ra” cña nÒn kinh tÕ, ngµy nay, gi¸o nghiÖp míi vµ c¶ ë khu vùc nµy. Trong dôc lµ nÒn t¶ng vµ lµ ph−¬ng thøc t¹o t×nh tr¹ng sö dông thuËt ng÷ “cëi më” ra nguån lùc ph¸t triÓn – “Tri thøc ®Î ra nh− vËy, cã thÓ thÊy, c¸c kh¸i niÖm “M« tri thøc, tri thøc lµ thø lÊy kh«ng bao h×nh §«ng ¸” vµ “M« h×nh §«ng Nam giê c¹n” (Alvin Toffler). ¸” mµ GS. David Dapice vµ c¸c chuyªn - Kh«ng nhÊt thiÕt hiÖn ®¹i hãa gia Harvard sö dông, râ rµng, l¹i thªm ph¶i ®ång nhÊt víi ph−¬ng T©y hãa, c¸c mét lÇn n÷a “lµm phong phó h¬n” sù n−íc ®i sau cã thÓ vµ cÇn ph¶i t×m ph©n lo¹i vÒ ph¸t triÓn ë ®©y. nh÷ng con ®−êng riªng cña m×nh ®Ó trë thµnh mét x· héi hiÖn ®¹i. DÉu sao, vÊn ®Ò vÉn ch−a tho¸t ly khái c¬ së kh¸ch quan, hiÖn thùc vµ - Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ph¸ bá c¸c hiÓn nhiªn cña nã - §ã lµ sù t¨ng gi¸ trÞ cò hoÆc “cøng nh¾c rËp khu«n”
- VÒ m« h×nh ph¸t triÓn §«ng ¸... 7 c¸c gi¸ trÞ míi, trong t−¬ng quan víi c¸c n−íc (C¸c sè liÖu nµy so¹n vµ dÉn theo: gi¸ trÞ ngo¹i sinh, gi¸ trÞ truyÒn thèng 36, 39, 13, 31). cã thÓ hãa th©n thµnh søc m¹nh míi – CÇn nãi thªm r»ng, Singapore lµ hiÕu häc, cÇn cï, ®ång thuËn vµ tr¸ch mét quèc gia ®éc lËp, nh−ng chØ lµ mét nhiÖm x· héi... lµ nh÷ng gi¸ trÞ kh«ng ®¶o quèc, cã diÖn tÝch vµ d©n sè thua bao giê cò. kÐm nhiÒu thµnh phè cña c¸c n−íc kh¸c. Tuy vËy, víi nÒn kinh tÕ më, n¨ng CÇn ph¶i nãi v¾n t¾t vÒ lÞch sö kinh ®éng vµo lo¹i bËc nhÊt thÕ giíi, cã sù tÕ cña 4 con rång nµy ®Ó thÊy râ nh÷ng kiÓm so¸t, ®iÒu tiÕt vÜ m« rÊt nghiªm ®iÒu g©y Ên t−îng võa nªu. ngÆt, tõ gi÷a thËp niªn 80 trë l¹i ®©y Singapore lµ trung t©m tµi chÝnh thø t− 3. Vµo n¨m 1960, GDP (thùc tÕ) cña cña thÕ giíi sau New York, London vµ Hµn Quèc míi chØ lµ 87 USD/ng−êi, §µi Tokyo. “Con ®¹i bµng tµi chÝnh ph−¬ng Loan 170 USD/ng−êi, Singapore 427 §«ng” nµy lµ trung t©m dÞch vô, th−¬ng USD/ng−êi, Hongkong 1631 USD/ng−êi. m¹i cña hÇu hÕt c¸c c«ng ty ®a quèc gia Lóc ®ã tÊt c¶ ®Òu kh«ng kh¸c mÊy trªn thÕ giíi, ®ång thêi lµ thÞ tr−êng nh÷ng lµng quª nghÌo, nãng l¹nh v× trao ®æi ngo¹i tÖ bËc nhÊt toµn cÇu, mçi nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ ®éc ®o¸n vµ ngµy l−îng ngo¹i tÖ trao ®æi lªn ®Õn h¬n Singapore th× liªn tôc chao ®¶o v× 100 tû USD. Trªn thùc tÕ, tiÕng nãi cña nh÷ng cuéc b¹o lo¹n s¾c téc ®Ém m¸u. ®¶o quèc bÐ nhá nµy nhiÒu khi ngang Sau gÇn hai thËp niªn, GDP cña ngöa víi mét c−êng quèc. Singapore n¨m 1985 lµ 10.811 Cßn Hongkong, tõ n¨m 1997 ®· trë USD/ng−êi, Hµn Quèc n¨m 1988 lµ vÒ víi Trung Quèc; tuy tõ ®ã nÒn kinh 8.934 USD/ng−êi, §µi Loan n¨m 1987 lµ tÕ cña ®Æc khu nµy cã n¶y sinh mét sè 9.992 USD/ng−êi, Hongkong n¨m 1990 vÊn ®Ò nhÊt ®Þnh, song vÞ trÝ quèc tÕ cña lµ 9.896 USD/ng−êi. NghÜa lµ ®· v−ît Hongkong vÉn rÊt lín vµ còng nh− qua ng−ìng bÞ coi lµ n−íc nghÌo (960 tr−íc 1997, Hongkong vÉn lµ “con gµ ®Î USD/ng−êi theo tiªu chuÈn cña Liªn trøng vµng” cña ng−êi Trung Hoa Hîp Quèc, hoÆc 875 USD/ng−êi theo (xem:35). tiªu chuÈn cña Ng©n hµng thÕ giíi). Kh«ng r¬i vµo c¸i bÉy cña sù ph¸t triÓn 4. ThËt dÔ hiÓu t¹i sao sù lín m¹nh vµ dõng l¹i ë ®ã, c¸c n−íc nµy tiÕp tôc cña c¸c n−íc NICs/NIEs l¹i th−êng ph¸t triÓn vµ trë thµnh NICs/NIEs. §Õn xuyªn ®−îc chó träng ph©n tÝch vµ t×m n¨m 2005, GDP (tÝnh theo PPP) cña hiÓu, mÆc dï c¸c n−íc nµy lu«n bÞ Hµn Quèc ®· lµ 22.029 USD/ng−êi, ph−¬ng T©y phª ph¸n lµ ®éc tµi, thiÕu Hongkong lµ 34.833 USD/ng−êi, d©n chñ hoÆc cã sù can thiÖp cña giíi Singapore lµ 29.663 USD/ng−êi. GDP qu©n sù (xem: 9, 10). Kho¶ng ®Çu cña §µi Loan n¨m 2001 lµ 19.200 nh÷ng n¨m 90, chÝnh sù ph¸t triÓn thÇn USD/ng−êi. ChØ sè ph¸t triÓn con ng−êi kú cña c¸c n−íc nµy ®· lµ nguyªn nh©n (HDI) ë c¸c n−íc nµy còng rÊt cao: theo khiÕn “c¸c quan chøc vµ giíi kinh doanh B¸o c¸o ph¸t triÓn con ng−êi 2007/2008 Mü bÞ chØ trÝch nhiÒu vÒ viÖc kh«ng b¾t th× Hongkong cã chØ sè HDI lµ 0,937, ch−íc thµnh c«ng cña m« h×nh ch©u ¸” xÕp h¹ng 21/177 n−íc; Singapore – HDI (xem: 9). lµ 0,925, xÕp h¹ng 25/177 n−íc; Hµn Truy t×m nguyªn nh©n cña sù thÇn Quèc – HDI lµ 0,921, xÕp h¹ng 26/177 kú §«ng ¸, dÜ nhiªn lµ ph¶i ph©n tÝch
- 8 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2009 vai trß cña c¸c nh©n tè kinh tÕ, chÝnh §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ mµ GS. David trÞ, x· héi... DÔ thÊy ®©y lµ khu vùc suèt Dapice vµ c¸c chuyªn gia Harvard ®−a nöa thÕ kû nay lu«n h−ëng lîi tõ c¸c ra ®−îc nh×n nhËn trong mèi liªn quan dßng vèn. Nh÷ng n¨m 60-70, c¸c n−íc cña nã víi ®êi sèng thùc tÕ s«i ®éng ë th©n Mü ë vïng nµy cßn ®−îc h−ëng lîi §«ng ¸ mÊy thËp niªn qua. tõ cuéc chiÕn tranh ViÖt Nam - «ng Lý Quang DiÖu cho r»ng: “Cuéc chiÕn ViÖt III. “M« h×nh §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸” cña David Nam ®· ®em l¹i thêi gian vµ t¹o nªn Dapice vµ c¸c céng sù nh÷ng ®iÒu kiÖn gióp khèi phi céng s¶n 1. Trong b¸o c¸o cña m×nh, GS. ë §«ng ¸ theo con ®−êng cña NhËt vµ David Dapice vµ c¸c chuyªn gia ph¸t triÓn thµnh 4 con rång...” (xem: 4). Harvard nhËn ®Þnh r»ng, ë khu vùc ý kiÕn nµy, theo chóng t«i, còng ch¼ng §«ng Nam ¸, tr−íc ®©y, mét sè n−íc ®· cã g× lµ xa sù thËt. cã mét thêi t¨ng tr−ëng kh¸ nhanh. Tuy nhiªn, ngoµi nh÷ng nguyªn “Malaysia tõ 1969 tíi 1995 t¨ng tr−ëng nh©n võa nãi, ®iÒu ®¸ng l−u ý lµ, hai trung b×nh 7%/n¨m. T−¬ng tù, chôc n¨m nay, c¸c häc gi¶ ph−¬ng T©y Indonesia trong 3 thËp kû 1976-1996, l¹i chó ý nhiÒu ®Õn nh÷ng nguyªn nh©n còng t¨ng tr−ëng trung b×nh 6,8%/n¨m. Thailand duy tr× ë møc 7,6%/n¨m trong thuéc vÒ v¨n hãa. Næi lªn ë ®©y lµ vai gÇn 4 thËp kû. Tuy nhiªn, tèc ®é t¨ng trß cña Khæng gi¸o, cña c¸c gi¸ trÞ ch©u tr−ëng cña c¸c n−íc nµy hiÖn ®· gi¶m, ¸, cña nh÷ng nÐt ®Æc thï vÒ con ng−êi vµ v¨n hãa ¸ ®«ng... chØ cßn ë møc 4-6%. VÊn ®Ò lµ sù suy gi¶m t¨ng tr−ëng ë c¸c n−íc nµy x¶y ra Bëi vËy, trong khu«n khæ cña nh÷ng khi møc thu nhËp trung b×nh cña ng−êi bµn luËn vÒ m« h×nh §«ng Nam ¸, d©n cßn t−¬ng ®èi thÊp, ë Indonesia lµ chóng t«i thÊy, nh÷ng bµi häc kinh 1.280 USD, ë Thailand lµ 2.700 USD, vµ nghiÖm ®Ó ®i tíi thÞnh v−îng mµ ng−êi ë Malaysia d−íi 5.000 USD. Ng−îc l¹i, ta cã thÓ tham kh¶o ë 4 con rång, thu nhËp trªn ®Çu ng−êi cña Hµn Quèc th−êng ®−îc nãi ®Õn lµ: vµ §µi Loan hiÖn nay ®Òu v−ît møc • Sö dông nguån lùc cã hiÖu qu¶, chó 15.000 USD. Trong khu vùc, chØ cã Hµn träng néi lùc, ®Æc biÖt nguån lùc con Quèc vµ §µi Loan (ngo¹i trõ Singapore ng−êi. vµ NhËt B¶n) lµ hai n−íc duy nhÊt ®· thµnh c«ng trong viÖc ®−a møc thu • §Ò cao v¨n hãa vµ gi¸ trÞ truyÒn nhËp trung b×nh cña ng−êi d©n v−ît thèng, ®Æc biÖt v¨n hãa Nho gi¸o víi ng−ìng 10.000 USD” (xem: 11, tr.11)(*). c¸c gi¸ trÞ cÇn cï, yªu lao ®éng, hiÕu §iÒu ®¸ng suy nghÜ lµ, “sau thÕ chiÕn häc, t«n träng céng ®ång vµ gia thø II, c¸c n−íc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ ®×nh... ®Òu trë l¹i cïng mét v¹ch xuÊt ph¸t tõ • §Ò cao ®ång thuËn vµ g¾n kÕt x· héi møc thu nhËp vµ ph¸t triÓn thÊp. ThÕ t¹o ra ý chÝ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. nh−ng tõ nh÷ng n¨m 1960, c¸c n−íc • Qu¶n lý vÜ m« linh ho¹t, cã tÇm §«ng ¸ ®· b−íc vµo mét giai ®o¹n ph¸t nh×n dµi h¹n. Víi nh÷ng ®iÒu võa nªu, chóng t«i (*) Toµn bé quan ®iÓm cña David Dapice vµ c¸c chuyªn gia Harvard trong bµi ®−îc trÝch dÉn muèn mét lÇn n÷a cung cÊp nh÷ng theo tµi liÖu sè 11. Nh÷ng chç in nghiªng lµ nhÊn th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó vÊn ®Ò m« h×nh m¹nh cña chóng t«i.
- VÒ m« h×nh ph¸t triÓn §«ng ¸... 9 triÓn ch−a tõng cã trong lÞch sö... So víi ViÖt Nam l¹i ®ang ®i l¹i con ®−êng cña §«ng Nam ¸ th× c¸c nÒn kinh tÕ §«ng ¸ c¸c n−íc §«ng Nam ¸”. ®· duy tr× ®−îc tèc t¨ng tr−ëng cao h¬n 2. Nh÷ng “®Æc tr−ng c¬ b¶n cña m« trong mét thêi gian dµi h¬n, vµ kÕt qu¶ h×nh ph¸t triÓn §«ng ¸” ®−îc David lµ c¸c n−íc §«ng ¸ (trõ Trung Quèc) Dapice vµ c¸c chuyªn gia Harvard x¸c ®ang n»m trong sè nh÷ng n−íc giµu ®Þnh, gåm: nhÊt trªn thÕ giíi”. - Gi¸o dôc: “C¸c quèc gia §«ng ¸ “Ng−îc l¹i, ngay c¶ trong nh÷ng lóc ®Çu t− hÕt søc m¹nh mÏ cho gi¸o dôc ë t¨ng tr−ëng nhanh nhÊt, c¸c n−íc §«ng tÊt c¶ c¸c cÊp, cã tÇm nh×n chiÕn l−îc Nam ¸ còng ch−a thÓ thùc hiÖn ®−îc sù toµn diÖn cho sù ph¸t triÓn nguån lùc chuyÓn hãa vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ x· con ng−êi...”, “x©y dùng ®−îc mét nÒn héi nh− §«ng ¸. §©y lµ ®iÓm kh¸c biÖt gi¸o dôc vµ y tÕ ®¼ng cÊp thÕ giíi cho lín gi÷a c¸c n−íc §«ng ¸ vµ c¸c n−íc ng−êi d©n cña m×nh”. §«ng Nam ¸ còng nh−ng c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung. Cho ®Õn nay, nÒn N¨m 1971, khi sè kü s− ë c¸c n−íc kinh tÕ cña §«ng Nam ¸ vÉn dùa vµo cã møc thu nhËp trung b×nh thêi ®ã lµ viÖc khai th¸c lao ®éng gi¸ rÎ vµ tµi 4,6/1.000 d©n, th× ë §µi Loan tû lÖ nµy nguyªn tù nhiªn. NhiÒu n−íc §«ng lµ 8/1.000 vµ Singapore lµ 10/1.000. Nam ¸ ®· ph¶i qua nh÷ng giai ®o¹n Ngay c¶ nh÷ng chiÕn l−îc c«ng nghÖ cã th¨ng trÇm chÝnh trÞ vµ biÕn ®éng x· tÝnh ®Þnh h−íng cña c¸c ChÝnh phñ nµy héi. NhiÒu chÝnh phñ ë ®©y ®· bÞ suy còng ®−îc b¾t ®Çu b»ng viÖc ®Çu t− vµo yÕu v× tham nhòng vµ chÝnh trÞ bÈn vèn con ng−êi. Ngµy nay, nhiÒu tr−êng thØu. BiÓu t×nh lín, ®¶o chÝnh qu©n sù ®¹i häc cña Trung Quèc, Hµn Quèc vµ ®· tõng lËt ®æ chÝnh quyÒn ë Indonesia, §µi Loan n»m trong danh s¸ch 100 Philippines vµ Thailand. Qu¸ tr×nh ®« tr−êng ®¹i häc hµng ®Çu cña ch©u ¸. thÞ hãa ë nh÷ng n−íc nµy diÔn ra mét Ngoµi Singapore, kh«ng mét n−íc §«ng c¸ch hçn lo¹n, víi hµng triÖu ng−êi sèng Nam ¸ nµo cã tr−êng ®¹i häc n»m trong lay l¾t trong c¸c khu æ chuét, däc bê danh s¸ch nµy. s«ng hay bªn r×a thµnh phè ë Jakarta, - C¬ së h¹ tÇng vµ ®« thÞ hãa: “C¸c Bangkok vµ Manila. DÞch vô gi¸o dôc vµ n−íc §«ng ¸ ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ y tÕ tèt lµ mét ®iÒu g× ®ã xa xØ, mµ chØ ®¸ng tù hµo h¬n nhiÒu so víi c¸c n−íc nh÷ng ng−êi giµu míi cã ®−îc”. §«ng Nam ¸ trong viÖc x©y dùng c¬ së “C¸c n−íc §«ng ¸ ®· thµnh c«ng h¬n h¹ tÇng vµ ®« thÞ hãa”. “Nh÷ng thµnh c¸c n−íc §«ng Nam ¸ gÇn nh− trªn mäi phè cña nh÷ng quèc gia nµy n¨ng ®éng ph−¬ng diÖn...”. “Con ®−êng cña c¸c n−íc vÒ mÆt v¨n hãa, trËt tù vÒ mÆt x· héi, vµ §«ng ¸ lµ con ®−êng th¼ng ®Ó ®¹t tíi sù an toµn vÒ mÆt vÖ sinh, m«i tr−êng”. thÞnh v−îng, æn ®Þnh vµ kÝnh träng cña céng ®ång quèc tÕ. Cßn con ®−êng cña Thµnh phè ë §«ng ¸ lµ ®éng lùc cho c¸c n−íc §«ng Nam ¸ th× vßng vÌo vµ t¨ng tr−ëng vµ ®æi míi kinh tÕ. Trong gå ghÒ h¬n, ®−a c¸c quèc gia nµy tíi mét khi ®ã, thµnh phè ë c¸c n−íc §«ng Nam hiÖn t¹i mong manh h¬n vµ mét t−¬ng ¸ « nhiÔm, ïn t¾c, ®¾t ®á, ngËp n−íc, lai bÊt ®Þnh h¬n, víi nçi ¸m ¶nh cña bÊt nghÌo ®ãi, téi ph¹m vµ bÊt lùc trong c«ng vµ bÊt æn. §¸ng tiÕc lµ d−êng nh− viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô ®« thÞ c¬ b¶n.
- 10 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2009 - Ph¸t triÓn doanh nghiÖp cã søc hiÖn ë Hµn Quèc, §µi Loan, Singapore) c¹nh tranh quèc tÕ: “§«ng ¸ thùc hiÖn lµ kh¶ n¨ng cña nhµ n−íc trong viÖc ¸p mét chÝnh s¸ch kiªn tr× nhiÒu khi ®Õn ®Æt kû c−¬ng ®èi víi c¸c nhãm lîi Ých, cùc ®oan trong viÖc theo ®uæi kü n¨ng, nhÊt lµ khi c¸c nhãm nµy c¶n trë nÒn c«ng nghÖ vµ tri thøc tiªn tiÕn ®Ó gióp kinh tÕ trë nªn cã tÝnh c¹nh tranh h¬n”. c¸c doanh nghiÖp cña m×nh x©m nhËp “C¸c n−íc §«ng ¸ thµnh c«ng lµ nhê cã thÞ tr−êng vµ hiÖn ®¹i hãa s¶n xuÊt”. chÝnh s¸ch ®óng ®¾n trong 6 lÜnh vùc then chèt, bao gåm gi¸o dôc, c¬ së h¹ ë §«ng ¸, nhµ n−íc c¨n cø vµo tÇng vµ ®« thÞ hãa, doanh nghiÖp c¹nh thµnh c«ng trong kinh doanh ®Ó ®¸nh tranh quèc tÕ, hÖ thèng tµi chÝnh, hiÖu gi¸ c¸c doanh nghiÖp. Nhµ n−íc x¸c n¨ng cña nhµ n−íc vµ c«ng b»ng”. ®Þnh mét ranh giíi r¹ch rßi gi÷a nh÷ng thÕ lùc kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, th−êng - C«ng b»ng x· héi: “Mét trong xuyªn tõ chèi nhu cÇu ngay c¶ cña nh÷ng ®Æc ®iÓm quan träng cña m« nh÷ng tËp ®oµn cã thÕ lùc nhÊt vÒ mÆt h×nh §«ng ¸ lµ sù t¨ng tr−ëng nhanh vÒ chÝnh trÞ, khi lîi Ých x· héi bÞ x©m kinh tÕ ®−îc kÕt hîp víi sù ph©n phèi ph¹m. Trong khi ®ã, ë §«ng Nam ¸, c¸c thu nhËp t−¬ng ®èi ®ång ®Òu. Ngay c¶ quyÕt ®Þnh cña nhµ n−íc th−êng bÞ chi khi cã møc thu nhËp cao nh− hiÖn nay, phèi vµ thao tóng bëi c¸c nhãm lîi Ých, ph©n phèi thu nhËp ë Hµn Quèc vµ §µi “Chñ nghÜa t− b¶n th©n h÷u” phæ biÕn Loan còng vÉn ®ång ®Òu h¬n so víi trong nhiÒu n−íc hiÖn nay. Malaysia, Philippines, Thailand, Singapore vµ ViÖt Nam”. - HÖ thèng tµi chÝnh: ë §«ng ¸, hÖ thèng tµi chÝnh n¨ng ®éng, hiÖu qu¶ vµ - Ngoµi ra, “§«ng ¸ cßn cã thÓ t¹o ra minh b¹ch h¬n nhiÒu so víi §«ng Nam nh÷ng quyÕt t©m chÝnh trÞ m¹nh mÏ ®Ó ¸. “C¸c n−íc §«ng ¸ dµnh mét phÇn lín thay ®æi khi cÇn thiÕt”. thu nhËp quèc d©n cho c¸c ho¹t ®éng Hµn Quèc ®· ph¶n øng mét c¸ch ®Çu t−, vµ hä ®· ®Çu t− mét c¸ch hiÖu m·nh mÏ tr−íc nh÷ng yÕu kÐm trong qu¶, nhµ n−íc ®ãng vai trß then chèt cÊu tróc nÒn kinh tÕ mµ hä nhËn ra trong viÖc ®iÒu tiÕt thÞ tr−êng ®Ó gi¶m ®−îc tõ cuéc khñng ho¶ng 1997 vµ sau thiÓu nh÷ng rñi ro cã tÝnh hÖ thèng”. ®ã ®· trçi dËy v÷ng vµng h¬n. C¸c n−íc §«ng Nam ¸ ®· thµnh 3. Chóng t«i cè g¾ng tãm l−îc mét c«ng trong viÖc huy ®éng mét tû lÖ ®Çu c¸ch trung thµnh ý kiÕn cña David t− rÊt cao, nh−ng l¹i thÊt b¹i trong viÖc Dapice vµ c¸c céng sù nh− trªn cèt ®Ó lÆp l¹i kú tÝch t¨ng tr−ëng cña c¸c n−íc thÊy râ h¬n quan niÖm cña c¸c t¸c gi¶ §«ng ¸, trong ®ã nguyªn nh©n chñ yÕu vÒ ®Æc tr−ng cña m« h×nh ph¸t triÓn lµ suÊt sinh lîi cña c¸c kho¶n ®Çu t− ë §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸. c¸c n−íc §«ng Nam ¸ thÊp h¬n nhiÒu. NÕu c¨n cø vµo c©u ch÷ trong v¨n Tham nhòng ch¾c ch¾n lµ mét trong b¶n B¸o c¸o, th× c¸i mµ c¸c t¸c gi¶ gäi lµ nh÷ng thñ ph¹m. “®Æc tr−ng”, “®Æc ®iÓm quan träng” cña - HiÖu n¨ng cña Nhµ n−íc: “Nh÷ng m« h×nh ph¸t triÓn §«ng ¸ vµ §«ng quèc gia §«ng ¸ ®Òu tù hµo v× cã chÝnh Nam ¸, chØ xuÊt hiÖn vµi lÇn. Tuy phñ n¨ng ®éng, hiÖu qu¶, cã quyÒn n¨ng nhiªn, c¨n cø vµo tinh thÇn chung to¸t vµ x· héi tiªn tiÕn”. “§Æc tr−ng c¬ b¶n lªn tõ toµn bé B¸o c¸o th× ®Æc tr−ng cña cña m« h×nh ph¸t triÓn §«ng ¸ (®−îc thÓ hai m« h×nh ph¸t triÓn nµy l¹i lµ toµn
- VÒ m« h×nh ph¸t triÓn §«ng ¸... 11 bé nh÷ng g× kh«ng thµnh c«ng ë §«ng nh÷ng néi dung ®ã theo yªu cÇu cña Nam ¸ ®Ó t×m ra nh÷ng quan niÖm, chñ mét bµn luËn vÒ m« h×nh ph¸t triÓn. tr−¬ng, c¸ch lµm hoÆc hiÖu qu¶,... kh«ng gièng nhau, tr¸i ng−îc nhau, §Æc tr−ng cña m« h×nh m©u thuÉn víi nhau... VÒ thùc chÊt, ph¸t triÓn §«ng ¸ ch¼ng qua ®©y chØ lµ ph−¬ng ph¸p so Theo David Dapice s¸nh trong nghiªn cøu. Ph−¬ng ph¸p vµ c¸c chuyªn gia Harvard nghiªn cøu nµy cã c¸i hay cña nã lµ cho 1. §Çu t− m¹nh mÏ cho gi¸o dôc ë tÊt phÐp lµm lé ra nh÷ng ®iÓm m¹nh, ®iÓm c¶ c¸c cÊp, cã tÇm nh×n chiÕn l−îc yÕu, ®Æc biÖt lµ nh÷ng khiÕm khuyÕt, toµn diÖn cho sù ph¸t triÓn nguån nh÷ng thiÕu hôt còng nh− nh÷ng c¸i lùc con ng−êi. ch−a hoµn thiÖn... ë ®èi t−îng ®−îc so 2. X©y dùng nh÷ng thµnh phè n¨ng s¸nh. Tuy nhiªn, ph−¬ng ph¸p nµy còng ®éng vÒ mÆt v¨n hãa, trËt tù vÒ mÆt cã h¹n chÕ cña nã, ®Æc biÖt khi ng−êi ta x· héi, vµ an toµn vÒ mÆt vÖ sinh, ®em so s¸nh nh÷ng ®èi t−îng mµ vÒ m«i tr−êng, lµm ®éng lùc cho t¨ng nguyªn t¾c l¹i kh«ng thÓ so s¸nh víi tr−ëng vµ ®æi míi kinh tÕ. nhau. VÊn ®Ò nµy t−¬ng ®èi khã, xin 3. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch kiªn tr× trong ®−îc bµn trong mét dÞp kh¸c. viÖc theo ®uæi kü n¨ng, c«ng nghÖ vµ tri thøc tiªn tiÕn ®Ó gióp c¸c doanh ë ®©y, chóng t«i chØ xin l−u ý r»ng, nghiÖp cña m×nh. nh÷ng hiÖn t−îng kh«ng gièng nhau, tr¸i ng−îc nhau, m©u thuÉn víi nhau 4. HÖ thèng tµi chÝnh ®Çu t− mét c¸ch hiÖu qu¶; nhµ n−íc ®ãng vai trß then mµ David Dapice vµ c¸c céng sù ®em so chèt trong viÖc ®iÒu tiÕt thÞ tr−êng s¸nh gi÷a §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸, ch−a ®Ó gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro cã tÝnh ch¾c ®· ph¶i lµ ®Æc tr−ng cho §«ng ¸ vµ hÖ thèng. §«ng Nam ¸, cµng ch−a ch¾c ®· ph¶i lµ 5. Nhµ n−íc cã n¨ng lùc trong viÖc ¸p ®Æc tr−ng cho 2 lo¹i m« h×nh ph¸t triÓn ®Æt kû c−¬ng ®èi víi c¸c nhãm lîi ®−îc gäi lµ §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸. C¸i Ých. mµ §«ng ¸ kh¸c víi §«ng Nam ¸ ch¾c 6. T¨ng tr−ëng nhanh vÒ kinh tÕ ®−îc g× ®· lµ ®Æc tr−ng, nÕu cã lµ ®Æc tr−ng kÕt hîp víi sù ph©n phèi thu nhËp còng ch¾c g× ®· lµ ®Æc tr−ng cña m« t−¬ng ®èi ®ång ®Òu. h×nh ph¸t triÓn ®¹i diÖn cho c¶ khu vùc. 7. Cã thÓ t¹o ra nh÷ng quyÕt t©m Tuy nhiªn, thùc ra mèi bËn t©m cña chÝnh trÞ m¹nh mÏ ®Ó thay ®æi khi c¸c t¸c gi¶ kh«ng n»m ë m« h×nh ph¸t cÇn thiÕt. triÓn víi lý thuyÕt vÒ cÊu tróc vµ logic (cßn n÷a, kú sau ®¨ng tiÕp) phøc t¹p cña nã. C¸c t¸c gi¶ chó ý ®Õn thùc tÕ ph¸t triÓn vµ kinh nghiÖm ph¸t triÓn cña §«ng ¸ mµ ViÖt Nam vµ c¸c Tµi liÖu tham kh¶o n−íc ®i sau cã thÓ tham kh¶o. Trong 1. B¶n s¾c §µi Loan. chõng mùc lµm bµi häc kinh nghiÖm cho http://www.bbc.co.uk/vietnamese/s c¸c n−íc ®i sau, nh÷ng kh¸c biÖt mµ pecials/1053_vietaiwanpage/ David Dapice vµ c¸c céng sù ®· kÕt luËn 2. Bush chøng kiÕn sù “phÊn khëi ë trong B¸o c¸o, theo chóng t«i, lµ nh÷ng ViÖt Nam”. BBC Vietnamese.com, néi dung cã ý nghÜa. Xin ®−îc nh¾c l¹i 17/11/2006.
- 12 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2009 3. Hyondok Choe. Civil Society and Details?contentId=2648&languageId Market Economy in Korea. The =4 principle of “Publicity” in the context 12. Ph¹m Duy HiÓn. Khoa häc vµ ®¹i of Neo-liberalism. International häc ë ViÖt Nam qua nh÷ng c«ng bè Conference “Social Responsibility in quèc tÕ gÇn ®©y. the context of Market Economy”. http://www.tiasang.com.vn/Default Haiphong, Feb., 12-15th, 2009. .aspx?tabid=76&CategoryID=3&New 4. Lý Quang DiÖu. Cuéc chiÕn ViÖt s=2518.07:54-10/11/2008 Nam cã lîi cho ch©u ¸. 13. Hong Kong (China SAR). http://www.bbc.co.uk/vietnamese/v http://islands.unep.ch/CGF.htm ietnam/story/2006/10/061013_lee_ warcomment.shtml 14. Hå ThiÖu Hïng. Bµi häc hãa rång 5. TrÇn H÷u Dòng. D©n chñ vµ ph¸t cña Ireland. triÓn: Lý thuyÕt vµ chøng cí. T¹p chÝ http://lamhong.sky.vn/archives/40 Thêi ®¹i míi, sè 10, th¸ng 3/2007. 8.10/03/2008 http://www.tapchithoidai.org/Thoi 15. Vò Minh Kh−¬ng. §¼ng cÊp ph¸t Dai10/200710_THDung.htm#_ftn5 triÓn: ViÖt Nam chän §«ng ¸ hay 6. TrÇn H÷u Dòng. VÒ kinh nghiÖm §«ng Nam ¸? ph¸t triÓn: §äc Rodrik vµ Chang, hai http://vietnamnet.vn/chinhtri/2008/0 kÎ nghi ngê. Thêi b¸o Kinh tÕ Sµi 16. Vò Minh Kh−¬ng. NÒn mãng ph¸t Gßn, Sè TÕt D−¬ng lÞch 2009. triÓn vµ mÖnh lÖnh c¶i c¸ch. 7. William Easterly. The Ideology of http://www.tuanvietnam.net/vn/th Development. Foreign Policy, ongtindachieu/3956/index.aspx.9/6 July/August, 2007. /2008 8. EIU (Economist Intelligence Unit). 17. Il Houng Lee. ViÖt Nam ®uæi kÞp Foresight 2020: Economic, industry Singapore: cÇn 197 n¨m. and corporate trends. www2.dantri.com.vn 16/3/2006. http://www.eiu.com/site_info.asp?i 18. C. Li. Confucian value and nfo_name=eiu_Cisco_Foresight_2020 democratic value. The Journal of &rf=0 Value Inquiry. Vol. 31, No 2, June 9. Francis Fukuyama. Asian Value and 1997, pp. 183-193. the Asian Crisis. Commentary, Feb., 19. Liªn Hîp Quèc t¹i ViÖt Nam. C¸c 1998. môc tiªu thiªn niªn kû. Xãa bá 10. Francis Fukuyama. Samuel kho¶ng c¸ch thiªn niªn kû. B¸o c¸o Huntington, 1927-2008. The tiÕn ®é thùc hiÖn c¸c MDG. H.:2003. American Interest Online. Dec., 29th, 20. Litan. NghÞch lý cña chiÕn l−îc ®uæi 2008. http://the-american- kÞp – T− duy l¹i m« h×nh ph¸t triÓn interest.com/contd/?p=688 kinh tÕ dùa vµo nhµ n−íc. Tp. Hå 11. Harvard University (John F. ChÝ Minh: TrÎ, 2008. Kennedy School of Government). 21. Duncan Mavin. Vietnam: what Ch−¬ng tr×nh ch©u ¸ (2008). Lùa chän Thµnh c«ng: Bµi häc tõ §«ng ¸ happened to the next Asian Tiger? Financial Post. December 05, 2008. vµ §«ng Nam ¸ cho t−¬ng lai cña ViÖt Nam. 22. Phan Ngäc. V¨n hãa ViÖt Nam thiÕt http//www.undp.org.vn/undpLive/ tha víi cuéc sèng con ng−êi. V¨n System/Publications/Publication- nghÖ TrÎ, sè 4, ngµy 23/01/2005.
- VÒ m« h×nh ph¸t triÓn §«ng ¸... 13 23. Douglas North. Institutions, 32. Dwight Perkins. Industrial and Institutional Change, and Economic Financial Policy in China and Performance, New York: Cambridge Vietnam: a New Model or a Relay of University Press, 1990. the east asian experience (Chapter 6 24. “¤ng WTO”: Xem l¹i t− duy kinh tÕ in Rethinking the East Asia Miracle, vµ m« h×nh ph¸t triÓn. edited by Joseph Stiglitz and Shahid http://www.tuanvietnam.net/vn/su yusuf, World Bank, 2001). kiennonghomnay/5738/index.aspx 33. Carl Thayer. ViÖt Nam trong quan 25. Dwight H. Perkins, David Dapice, hÖ víi ASEAN vµ Trung Quèc. Jonathan H. Haughton. ViÖt Nam http://www.sgtt.com.vn/Detail23.as c¶i c¸ch theo h−íng rång bay. H.: px?Columnid=23&newsid=46096&fl ChÝnh trÞ quèc gia, 1994. d=HTMG/2009/0113/46096 26. Peter Preston. Development Theory: An Introduction to the Analysis of 34. TrÇn V¨n Thä. Ph¸t triÓn – Kinh Complex Change. Wiley-Blackwell, nghiÖm mét sè n−íc ¸ ch©u. 1996. http://www.tuanvietnam.net/news/ InTin.aspx?alias=nghexemdoc&msgi 27. Peter Preston. Rethinking d=4565. 20/8/2008. Development. Routledge & Kegan Paul Books Ltd., 1988. 35. Michael P. Todaro. Kinh tÕ häc cho 28. Martin Rama. Nh÷ng quyÕt s¸ch thÕ giíi thø ba. H.: Gi¸o dôc, 1998. khã kh¨n: ViÖt Nam trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi. (Commission on Growht 36. UNDP. Human Development Report and Development. Working paper (2007/2008). No 40). http://www.ebook.edu.vn/?page=1.1 37. David G. Victor. Recovering &view=8154 Substainable Development. Foreign Affairs, Jan/Feb 2006, Vol. 85, No.1, 29. William Ratliff. Vietnam's War With p. 91-103. Progress. The Economics. November 11, 2008. 38. Y.C. Richard Wong,. Understanding http://www.feer.com/economics/20 Rapid Economic Growth: A New 08/november/Vietnams-War-with- Tale of the Four Asian Dragons. Progress. (HKCER Letters, Vol. 30, January, 30. Dani Rodrik. East Asian Mysteries: 1995). Past and Present. http://www.hku.hk/hkcer/articles/ http://www.nber.org/reporter/sprin v30/alwyn.htm g99/rodrik.html 39. Robert F. Wescott. Global Economic 31. Singapore GDP-per capita. Growth Prospects: 2007 and Beyond. http://indexmundi.com/singapore/ www.sace.it/GruppoSACE/export/s gdp_per_capita_(ppp).html ites/default/download/Wescott2.ppt
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học