Xem mẫu
- VÒ CHøC N¡NG CñA BÇU Cö TRONG NÒN CHÝNH TRÞ PH¦¥NG T¢Y HIÖN §¹I (*) L−u V¨n Qu¶ng Trong c¸c nÒn d©n chñ ph−¬ng T©y, bÇu cö ®−îc coi lµ mét phÇn kh«ng thÓ t¸ch rêi cña sù ph¸t triÓn thÓ chÕ d©n chñ. C¸c cuéc bÇu cö thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng ®−îc coi lµ v« cïng quan träng, ®ã lµ: x¸c ®Þnh tÝnh chÝnh ®¸ng cña c¸c c¬ quan quyÒn lùc nhµ n−íc; gióp ng−êi d©n thùc hiÖn sù ñy quyÒn vµ lùa chän ng−êi cÇm quyÒn; t¹o ®iÒu kiÖn cho giíi tinh hoa trong x· héi cñng cè quyÒn lùc; chèng l¹i sù tha hãa cña quyÒn lùc; t¹o ®iÒu kiÖn cho sù c¹nh tranh gi÷a c¸c khuynh h−íng chÝnh trÞ; vµ cung cÊp th«ng tin cho ng−êi d©n hiÓu râ ®−îc t×nh h×nh cña ®Êt n−íc trªn nhiÒu lÜnh vùc. Bµi viÕt ph©n tÝch lµm râ vÒ c¸c chøc n¨ng ®ã cña bÇu cö. 1. X¸c ®Þnh tÝnh chÝnh ®¸ng cña c¸c c¬ quan thøc kh¸c nhau vµ ®−îc ng−êi d©n chÊp quyÒn lùc nhµ n−íc nhËn v× hä tin vµo tÝnh chÝnh ®¸ng cña nã.(∗)TÝnh chÝnh ®¸ng cña quyÒn lùc Trong c¸c nÒn chÝnh trÞ ®−¬ng ®¹i, truyÒn thèng dùa trªn sù kÕ thõa bÇu cö lµ mét trong nh÷ng c¸ch thøc ®Ó nh÷ng m« h×nh qu¶n lý do lÞch sö ®Ó l¹i. c¸c chÝnh phñ kh¼ng ®Þnh quyÒn lùc TÝnh chÝnh ®¸ng cña quyÒn lùc uy tÝn chÝnh ®¸ng cña m×nh. Tuy nhiªn, kh«ng dùa trªn sù thuyÕt phôc vµ nh÷ng hµnh ph¶i tÊt c¶ c¸c quèc gia tæ chøc bÇu cö ®éng ®−îc céng ®ång nÓ träng. Vµ tÝnh ®Òu lµ nh÷ng quèc gia d©n chñ thùc sù, chÝnh ®¸ng cña quyÒn lùc hîp lý ®−îc v× ngay c¶ trong c¸c chÝnh thÓ ®éc tµi vµ x¸c lËp dùa trªn c¸c thÓ chÕ ®· ®−îc qu©n sù, ng−êi ta còng sö dông bÇu cö nhÊt trÝ (Xem: 1, tr.215). ®Ó kh¼ng ®Þnh viÖc n¾m quyÒn lùc cña TÝnh chÝnh ®¸ng cña quyÒn lùc ®−îc hä lµ hîp ph¸p. coi lµ ®iÒu kiÖn c¨n b¶n cho viÖc cai trÞ, TÝnh chÝnh ®¸ng (legitimacy) trong lµ yÕu tè quan träng lµm cho quyÒn lùc chÝnh trÞ häc ®−îc hiÓu lµ sù chÊp nhËn nhµ n−íc ®−îc ng−êi d©n chÊp nhËn. cña ng−êi d©n ®èi víi mét chÕ ®é cai trÞ, Trong chÝnh trÞ hiÖn ®¹i, “tÝnh chÝnh hay niÒm tin vµo mét sù “cai trÞ hîp lý”. ®¸ng” ngô ý r»ng, sù cai trÞ cña mét nhµ Theo Max Weber, trong c¸c tæ chøc cña n−íc cã hîp ph¸p hay kh«ng. Mét nhµ x· héi cã ba lo¹i quyÒn lùc ®−îc cho lµ n−íc chÝnh ®¸ng ph¶i ho¹t ®éng theo chÝnh ®¸ng: 1/ QuyÒn lùc truyÒn thèng; c¸c nguyªn t¾c d©n chñ vµ thÓ hiÖn ®−îc 2/ QuyÒn lùc dùa trªn uy tÝn; vµ 3/ QuyÒn lùc hîp lý. Mçi lo¹i quyÒn lùc kÓ (∗) ThS. ViÖn ChÝnh trÞ häc, Häc viÖn ChÝnh trªn ®−îc x¸c lËp theo nh÷ng ph−¬ng trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh.
- VÒ chøc n¨ng cña bÇu cö… 39 ý chÝ cña nh©n d©n. C¸c nhµ n−íc nµy tho¶ thuËn cña khÕ −íc x· héi (2, tr. th−êng tuyªn bè, quyÒn lùc cña hä ®−îc 67). Theo tho¶ thuËn nµy, mçi thµnh nh©n d©n uû nhiÖm dùa trªn c¸c cuéc viªn trong x· héi sÏ tõ bá mét phÇn bÇu cö c¹nh tranh, c«ng b»ng, th−êng quyÒn c¸ nh©n cña m×nh ®Ó gãp vµo xuyªn vµ tù do. quyÒn chung - ®ã chÝnh lµ quyÒn lùc nhµ n−íc; ®æi l¹i, nhµ n−íc b»ng søc Ngµy nay, hÇu hÕt c¸c chÕ ®é chÝnh m¹nh cña m×nh sÏ b¶o ®¶m cho c¸c c«ng trÞ ®Òu t×m c¸ch g¾n ng−êi d©n víi chÕ d©n ®−îc sèng trong hoµ b×nh vµ trËt tù. ®é cña m×nh b»ng c¸ch khuyÕn khÝch hä Do vËy, nguån gèc cña quyÒn lùc nhµ tham gia vµo c¸c cuéc bÇu cö ®Ó t¹o nªn n−íc hoµn toµn kh«ng ph¶i xuÊt ph¸t tõ tÝnh chÝnh ®¸ng cho chÕ ®é ®ang tån t¹i. ®Êng siªu nhiªn, thÇn th¸nh, mµ nã b¾t VÒ lý thuyÕt, mét nhµ n−íc huy ®éng nguån tõ ng−êi d©n, do sù uû quyÒn cña ®−îc ®«ng ®¶o nh©n d©n tham gia bÇu ng−êi d©n. cö th× nhµ n−íc ®ã sÏ cã tÝnh hîp ph¸p cao h¬n. Theo c¸ch hiÓu th«ng th−êng, Trong x· héi hiÖn ®¹i, ng−êi d©n víi trong mét cuéc bÇu cö, tû lÖ ®i bÇu cña t− c¸ch lµ chñ thÓ quyÒn lùc thùc hiÖn ng−êi d©n cµng cao th× tÝnh chÝnh ®¸ng sù uû quyÒn cña m×nh cho c¸c ®¹i diÖn cña chÝnh quyÒn ®−îc bÇu cµng lín; th«ng qua c¸c cuéc bÇu cö. Do vËy, khi ng−îc l¹i, nÕu tû lÖ cö tri ®i bÇu cµng ®· ®−îc bÇu, nh÷ng ng−êi ®−îc uû thÊp th× chøng tá tÝnh chÝnh ®¸ng cña quyÒn ph¶i nhËn thøc ®−îc vÞ trÝ cña hä nhµ n−íc ®ã còng thÊp. Nh÷ng ng−êi trong mèi quan hÖ víi ng−êi d©n, ph¶i th¾ng cö víi sè phiÕu cao trong c¸c cuéc hµnh ®éng theo c¸ch mµ ng−êi d©n bÇu cö cã thÓ còng c¶m thÊy viÖc cÇm mong ®îi. Trong tr−êng hîp nh÷ng quyÒn cña hä cã tÝnh hîp ph¸p cao h¬n ng−êi ®−îc uû quyÒn kh«ng lµm trßn so víi nh÷ng ng−êi th¾ng cö trong bæn phËn cña m×nh, cã hµnh vi “l¹m nh÷ng t×nh huèng sÝt sao. dông quyÒn ®¹i diÖn”, hµnh ®éng bÊt chÊp nh÷ng mong ®îi cña ng−êi d©n, Hµng n¨m, ë c¸c n−íc ph−¬ng T©y ph¸ ho¹i c¸c “tho¶ thuËn” ®· ký kÕt, th× cã hµng tr¨m cuéc bÇu cö ®−îc tiÕn ng−êi d©n cã thÓ sÏ ph¸ bá “hîp ®ång” hµnh theo nh÷ng quy t¾c vµ víi nh÷ng vµ chän c¸c ®¹i diÖn kh¸c ®Ó uû quyÒn. nhiÖm kú kh¸c nhau. §ã cã thÓ lµ c¸c Nguyªn t¾c uû quyÒn buéc quyÒn lùc cuéc bÇu cö tæng thèng, bÇu cö quèc héi nhµ n−íc vµ nh÷ng ng−êi cÇm quyÒn ë cÊp quèc gia, hoÆc cã thÓ lµ nh÷ng ph¶i g¾n bã chÆt chÏ víi nh©n d©n, cuéc bÇu cö bÇu c¸c chøc danh quyÒn quan t©m ®Õn viÖc phôc vô nh©n d©n. lùc ë cÊp ®Þa ph−¬ng. Nh−ng dï ë cÊp ®é nµo vµ ¸p dông ph−¬ng ph¸p bÇu cö g×, Theo quan ®iÓm cña c¸c häc gi¶ th× hÇu hÕt c¸c cuéc bÇu cö ®Òu ®−îc ph−¬ng T©y, bÇu cö kh«ng chØ lµ c¬ chÕ xem lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh chÝnh cho phÐp ®a sè nh©n d©n ¶nh h−ëng ®Õn ®¸ng cña quyÒn lùc nhµ n−íc. c¸c chÝnh s¸ch quan träng cña nhµ n−íc, mµ nã cßn lµ mét c¬ héi ®Ó ng−êi 2. Gióp ng−êi d©n thùc hiÖn sù uû quyÒn vµ d©n lùa chän vµ thay thÕ c¸c quan chøc lùa chän ng−êi cÇm quyÒn nhµ n−íc. Nã gióp cö tri lùa chän nh÷ng BÇu cö lµ ph−¬ng thøc thÓ hiÖn ý ng−êi cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó uû quyÒn cho hä chÝ cña nh©n d©n. ý chÝ nµy ®−îc coi lµ thùc hiÖn chñ quyÒn cña m×nh. Tuy yÕu tè c¬ b¶n h×nh thµnh nªn quyÒn lùc nhiªn, kh«ng ph¶i mäi cuéc bÇu cö ë c¸c nhµ n−íc. Trong t¸c phÈm Bµn vÒ khÕ n−íc ph−¬ng T©y ®Òu t¹o ra cho ng−êi −íc x· héi, Rousseau ®· chØ ra r»ng, d©n kh¶ n¨ng lùa chän. C¸c chÝnh s¸ch nhµ n−íc ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi÷a c¸c ®¶ng ph¸i ®−a ra nhiÒu khi
- 40 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2007 kh«ng cã sù kh¸c nhau mét c¸ch râ rÖt. chÝnh phñ vËn hµnh mét c¸ch th«ng suèt §©y còng lµ mét nguyªn nh©n dÉn ®Õn trong khi vÉn gi÷ cho chÕ ®é tån t¹i. C¸c t×nh tr¹ng cö tri tÈy chay bÇu cö ë nhiÒu cuéc bÇu cö cã mét t¸c ®éng ®Æc biÖt, bëi n−íc. v× nã t¹o cho ng−êi d©n mét c¶m gi¸c r»ng, hä ®ang n¾m quyÒn kiÓm so¸t ®èi MÆc dï vËy, b»ng c¸ch huy ®éng cö víi c¸c nhµ chÝnh trÞ, ®èi víi quyÒn lùc tri vµo mét hµnh ®éng chÝnh trÞ chung nhµ n−íc vµ hä lµ chñ thÓ thùc sù cña mang tÝnh tËp thÓ, c¸c cuéc bÇu cö ë c¸c quyÒn lùc nhµ n−íc. n−íc ph−¬ng T©y ®· trao thÈm quyÒn vµ sù hîp ph¸p cho nh÷ng ng−êi ®−îc bÇu. ViÖc coi hÖ thèng bÇu cö nh− mét V× vËy, bÇu cö kh«ng chØ cã vai trß quyÕt ph−¬ng tiÖn ®Ó giíi tinh hoa hîp ph¸p ®Þnh trong viÖc tuyÓn lùa nh÷ng ng−êi ho¸ quyÒn thèng trÞ cña m×nh chñ yÕu ®¹i diÖn, mµ nã cßn cã ý nghÜa quyÕt nhÊn vµo mèi quan hÖ theo tr×nh tù trªn ®Þnh ®èi víi viÖc h×nh thµnh tr¸ch nhiÖm - d−íi (top- down). C¸ch tiÕp cËn nµy cña c¸c ®¹i diÖn. còng tr¸i ng−îc víi viÖc coi bÇu cö lµ 3. T¹o ®iÒu kiÖn cho giíi tinh hoa trong x· héi ph−¬ng tiÖn ®Ó ng−êi d©n thùc hiÖn sù uû quyÒn - vèn nhÊn vµo mèi quan hÖ cñng cè quyÒn lùc theo tr×nh tù d−íi - trªn (bottom- up). C¸c cuéc bÇu cö kh«ng ph¶i lµ mét Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh vËn hµnh, ®iÒu kiÖn ®ñ ®èi víi sù ®¹i diÖn chÝnh trÞ, c¸c cuéc bÇu cö ®· thùc hiÖn ®ång thêi c¶ nh−ng ch¾c ch¾n nã lµ mét ®iÒu kiÖn hai nhiÖm vô nãi trªn. H¬n n÷a, bÇu cö cÇn. Joseph Schumpeter ®· coi bÇu cö lµ kh«ng ph¶i lµ ph−¬ng tiÖn duy nhÊt ®Ó mét sù “s¾p xÕp vÒ thÓ chÕ”, mét c«ng cô b¶o ®¶m quyÒn kiÓm so¸t chÝnh trÞ. Nã hay biÖn ph¸p ®Ó giíi tinh hoa trong x· ®−îc coi lµ “con ®−êng hai chiÒu”, cïng héi cïng nhau c¹nh tranh quyÒn lùc trao cho chÝnh phñ vµ ng−êi d©n, giíi th«ng qua viÖc thu hót sù ñng hé cña tinh hoa vµ quÇn chóng nh÷ng c¬ héi ®Ó c«ng chóng. D©n chñ trong bÇu cö ë c¸c t¸c ®éng vµ ¶nh h−ëng lÉn nhau. Trong n−íc ph−¬ng T©y cã nghÜa r»ng, ng−êi cuéc ch¬i ®ã, giíi tinh hoa vÉn ph¶i cè d©n chØ cã c¬ héi ®Ó chÊp nhËn nh÷ng g¾ng huy ®éng sù tham gia cña quÇn tinh hoa nµy vµ tõ chèi nh÷ng tinh hoa chóng vµ thÓ hiÖn nh÷ng mong muèn, kh¸c - nh÷ng ng−êi rèt cuéc vÉn sÏ lu©n nhu cÇu cña quÇn chóng vµo trong c¸c phiªn nhau cai trÞ hä (3, tr.229). chÝnh s¸ch cña m×nh víi môc tiªu giµnh Trªn mét ph−¬ng diÖn nµo ®ã cã thÓ phiÕu bÇu cña ng−êi d©n; vµ ng−êi d©n, nãi r»ng, ë c¸c n−íc ph−¬ng T©y, bÇu cö víi t− c¸ch lµ chñ thÓ cña quyÒn lùc nhµ lµ mét ph−¬ng tiÖn nhê ®ã giíi tinh hoa n−íc, vÉn thùc hiÖn quyÒn lµm chñ cña (hay c¸c nhµ chÝnh trÞ) trong x· héi hîp m×nh th«ng qua viÖc bá phiÕu lùa chän ph¸p ho¸ sù cai trÞ cña m×nh b»ng l¸ c¸c øng cö viªn hoÆc c¸c ®¶ng ph¸i kh¸c phiÕu cña ng−êi d©n. Th«ng qua c¸c cuéc nhau ®Ó uû quyÒn. bÇu cö, giíi tinh hoa cã thÓ l«i kÐo vµ 4. Chèng l¹i sù tha hãa cña quyÒn lùc kiÓm so¸t quÇn chóng, lµm cho hä hiÒn lµnh vµ dÔ b¶o h¬n, vµ cuèi cïng lµ cã ë bÊt cø céng ®ång, quèc gia nµo, thÓ cai trÞ hä mét c¸ch dÔ dµng. Theo quyÒn lùc ®Òu cã xu h−íng tËp trung c¸ch ®Æt vÊn ®Ò nµy, sù bÊt m·n hay vµo mét thiÓu sè ng−êi l·nh ®¹o. Nh−ng chèng ®èi vÒ chÝnh trÞ cña ng−êi d©n cã ®iÒu kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a mét nhµ thÓ ®−îc trung lËp ho¸ b»ng c¸c cuéc bÇu n−íc chuyªn quyÒn vµ mét nhµ n−íc cö. Giíi tinh hoa sÏ h−íng ng−êi d©n vµo d©n chñ, mét quyÒn lùc chÝnh ®¸ng vµ mét sù kiÓm so¸t hîp ph¸p, cho phÐp mét quyÒn lùc kh«ng chÝnh ®¸ng lµ ë
- VÒ chøc n¨ng cña bÇu cö… 41 chç, c¸c quyÒn lùc ®ã ®−îc kiÓm so¸t c¸c n−íc ph−¬ng T©y cßn xuÊt ph¸t tõ nh− thÕ nµo. Nã ®−îc trao cho nh÷ng mét thùc tÕ lµ cö tri ch−a bao giê cã ng−êi cÇm quyÒn vµ lÊy ®i khái hä b»ng th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ c¸c øng cö viªn. Do c¸ch nµo. vËy, hä còng kh«ng ch¾c ch¾n r»ng, sù lùa chän cña hä cã thùc sù ®óng ®¾n C¸c cuéc bÇu cö ®· cung cÊp mét kh«ng. NhiÒu cö tri cã thÓ sÏ c¶m thÊy ph−¬ng tiÖn phi b¹o lùc ®Ó gi¶i quyÕt tiÕc cho sù lùa chän cña m×nh tr−íc ®ã nh÷ng bÊt ®ång chÝnh trÞ vµ thay ®æi v× c¸c lý do: 1/ Sau mét cuéc bÇu cö, nhu chÝnh phñ. Nã còng buéc c¸c quan chøc cÇu cña hä cã thÓ thay ®æi, lµm cho c¸c ®−îc bÇu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi ®¹i diÖn ®−îc bÇu kh«ng cßn phï hîp ng−êi d©n, còng nh− ®èi víi c¸c hµnh víi hä n÷a; 2/ Khi n¾m quyÒn, c¸c ®¹i ®éng cña chÝnh m×nh. Sau khi ®−îc bÇu, diÖn cã thÓ thay ®æi nh÷ng g× ®· cam hä ph¶i trë l¹i víi cö tri ®Ó tiÕp tôc duy kÕt; vµ 3/ Cö tri cã thÓ t×m ra c¸c øng cö tr× sù uû nhiÖm víi hy väng ®−îc t¸i cö viªn míi xøng ®¸ng h¬n, hoÆc quay trë trong t−¬ng lai. Tuy nhiªn, c¸c quan l¹i ñng hé øng cö viªn mµ tr−íc ®©y hä chøc chØ ®−îc ng−êi d©n tiÕp tôc ñy ®· ph¶n ®èi. C¸c cuéc bÇu cö theo quyÒn trong chõng mùc ng−êi d©n c¶m nhiÖm kú cho phÐp hä lùa chän ®−îc thÊy hµi lßng víi c¸ch ®iÒu hµnh vµ nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn phï hîp h¬n víi qu¶n lý ®Êt n−íc cña hä. NÕu nh− lîi Ých cña b¶n th©n m×nh. kh«ng thùc hiÖn ®−îc nh÷ng ®iÒu mµ ®a sè cö tri mong muèn, hä cã thÓ sÏ thÊt Sù ph¸n xÐt theo ®Þnh kú nµy ch¾c b¹i trong cuéc bÇu cö tiÕp theo. ch¾n cã ¶nh h−ëng ®Õn th¸i ®é vµ hµnh vi cña c¸c nhµ chÝnh trÞ. Do cã thÓ bÞ §Ó ng¨n chÆn viÖc l¹m dông quyÒn ¶nh h−ëng bëi nh÷ng suy tÝnh vÒ kh¶ lùc cña c¸c nhµ chÝnh trÞ, hiÕn ph¸p cña n¨ng t¸i cö trong c¸c cuéc bÇu cö s¾p hÇu hÕt c¸c n−íc ph−¬ng T©y hiÖn ®¹i tíi, nªn hä th−êng ph¶i ®iÒu chØnh t− ®Òu quy ®Þnh c¸c cuéc bÇu cö ph¶i ®−îc c¸ch cña m×nh cho thÝch hîp. Hä sÏ c¶m tæ chøc th−êng xuyªn, theo nh÷ng thÊy cã tr¸ch nhiÖm h¬n trong viÖc ®−a nhiÖm kú cè ®Þnh. TÝnh nhiÖm kú cña ra c¸c quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch d−íi danh c¸c chøc danh quyÒn lùc xuÊt ph¸t tõ nghÜa nh©n d©n. Vµ nÕu nh− hä kh«ng ®Æc tÝnh quyÒn lùc nhµ n−íc lu«n cã xu chøng tá ®−îc r»ng, hä lµ ng−êi ®¹i diÖn h−íng bÞ l¹m dông vµ bÞ tha ho¸. §Ó chÝnh ®¸ng cho lîi Ých cña cö tri, th× vÞ ng¨n ngõa sù tha ho¸ quyÒn lùc, mét trÝ cña hä sÏ cã ng−êi kh¸c, ®−îc ng−êi trong nh÷ng biÖn ph¸p cÇn ®−îc ¸p d©n tÝn nhiÖm h¬n thay thÕ. dông lµ kh«ng giao quyÒn lùc cho mét c¸ nh©n, mét ®¶ng ph¸i, hay mét lùc Nh− vËy, th«ng qua bÇu cö, trong l−îng chÝnh trÞ nµo m·i m·i, suèt ®êi, mét chõng møc nhÊt ®Þnh, cö tri cã thÓ mµ chØ thùc hiÖn giao quyÒn, uû quyÒn duy tr× ®−îc sù kiÓm so¸t cña m×nh ®èi cã thêi h¹n, theo nhiÖm kú. NhiÖm kú víi ho¹t ®éng cña chÝnh phñ vµ chèng l¹i cña mét chøc vô lµ bao l©u tuú thuéc sù tha ho¸ cña c¸c quan chøc ®−îc bÇu. vµo nhiÖm vô vµ chøc n¨ng cña tõng chøc danh cô thÓ. Thêi gian ®ã ph¶i võa 5. T¹o diÔn ®µn cho sù c¹nh tranh gi÷a c¸c ®ñ ®Ó cho c¸c ®¹i diÖn ®−îc bÇu chøng khuynh h−íng chÝnh trÞ tá kh¶ n¨ng cña m×nh, nh−ng nã còng kh«ng qu¸ dµi ®Ó thãi l¹m dông quyÒn Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan lùc cã ®ñ thêi gian c¾m rÔ. träng ®Ó tiÕn hµnh c¸c cuéc bÇu cö d©n chñ trong c¸c nÒn chÝnh trÞ ph−¬ng T©y TÝnh ®Þnh kú cña c¸c cuéc bÇu cö ë hiÖn ®¹i lµ tÝnh c¹nh tranh. TriÖt tiªu yÕu
- 42 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2007 tè c¹nh tranh, bÇu cö mÊt ®i ý nghÜa ®Ých ë mçi thêi kú ph¸t triÓn kh¸c nhau, thùc cña nã. C¹nh tranh ë ®©y kh«ng t¹i mçi n−íc l¹i ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph¶i lµ ph−¬ng thøc ®Ó triÖt tiªu lÉn gi¶i quyÕt cho c¸c ®¶ng chÝnh trÞ. NÕu nhau, mµ lµ mét nguyªn t¾c ®Ó nu«i ®¶ng nµo cã ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt hîp lý d−ìng sù ph¸t triÓn. C¹nh tranh lµ mét h¬n, hoÆc cã søc thuyÕt phôc h¬n, th× øng c¬ chÕ ph¶n biÖn lÉn nhau gi÷a c¸c ®¶ng, cö viªn cña ®¶ng ®ã sÏ ®−îc cö tri ñng hé. khiÕn cho c¸c ®¶ng ph¶i th−êng xuyªn Sè phiÕu mµ mçi ®¶ng vµ mçi øng cö viªn xem xÐt l¹i chÝnh s¸ch, ®iÒu chØnh chÝnh giµnh ®−îc chÝnh lµ nh÷ng th«ng sè ®¸nh s¸ch cho phï hîp víi thùc tÕ x· héi vµ gi¸ møc ®é tÝn nhiÖm cña cö tri ®èi víi ®¸p øng ®−îc sù mong ®îi cña quÇn ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng cña tõng ®¶ng, chóng. tõng øng cö viªn. Tõ kÕt qu¶ cña cuéc Trong c¸c cuéc bÇu cö, cö tri cã kh¶ bÇu cö, ng−êi ta kh«ng chØ thÊy ®−îc n¨ng lùa chän gi÷a nhiÒu øng cö viªn, nh÷ng xu thÕ chÝnh trÞ næi bËt, mµ cßn gi÷a c¸c ch−¬ng tr×nh, chÝnh s¸ch, gi÷a thÊy ®−îc t©m tr¹ng x· héi. c¸c ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ. LuËn cø cña lý 6. TruyÒn th«ng chÝnh trÞ thuyÕt c¹nh tranh ë c¸c n−íc ph−¬ng T©y lµ: trong mét x· héi tån t¹i sù ®a d¹ng vÒ Trong mét cuéc vËn ®éng bÇu cö, qu¸ lîi Ých, vÒ c¸c mèi quan t©m, ch¾c ch¾n tr×nh th«ng tin chiÕm mét vÞ trÝ then chèt. còng sÏ xuÊt hiÖn sù ®a d¹ng vÒ c¸c nhu ë møc ®é ®¬n gi¶n, cuéc vËn ®éng tranh cÇu chÝnh trÞ vµ sù lùa chän chÝnh trÞ. V× cö chØ thùc hiÖn chøc n¨ng cung cÊp vËy, c¸c cuéc bÇu cö còng cÇn ph¶i thÓ th«ng tin cho cö tri. ë møc ®é cao h¬n, hiÖn ®−îc sù ®a d¹ng cña c¸c khuynh qu¸ tr×nh nµy cã thÓ ®Þnh h−íng suy nghÜ h−íng chÝnh trÞ, ph¶n ¸nh tiÕng nãi cña cña c«ng d©n tr−íc c¸c vÊn ®Ò cña ®Êt c¸c ®¶ng, c¸c nhãm kh¸c nhau trong x· n−íc. Nãi c¸ch kh¸c, qu¸ tr×nh bÇu cö héi. Sù thiÕu v¾ng kh¶ n¨ng lùa chän còng ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh gi¸o dôc ý th«ng qua cuéc c¹nh tranh gi÷a c¸c ®¶ng thøc chÝnh trÞ cho cö tri. ph¸i vµ c¸c øng cö viªn lu«n ®−îc xem lµ Nh−ng b¶n th©n sù tuyªn truyÒn nh÷ng dÊu hiÖu vi ph¹m nguyªn t¾c bÇu trong c¸c chiÕn dÞch vËn ®éng tranh cö ë cö d©n chñ ë c¸c n−íc nµy. c¸c n−íc ph−¬ng T©y cã thÓ ®−îc coi lµ Lµ ph−¬ng tiÖn chÝnh yÕu ®Ó hîp thøc qu¸ tr×nh th«ng tin chÝnh trÞ d©n chñ hay ho¸ quyÒn lùc nhµ n−íc, bÇu cö trë thµnh kh«ng vÉn cßn lµ ®Ò tµi g©y tranh c·i. “®Êu tr−êng” trong cuéc ®Êu tranh giµnh Th«ng tin lµ mét qu¸ tr×nh hai chiÒu. quyÒn lùc gi÷a c¸c khuynh h−íng chÝnh Trªn thùc tÕ, c¸c ®¶ng vµ c¸c øng cö viªn trÞ. C¸c øng cö viªn, c¸c ®¶ng muèn cã c¬ th−êng t×m c¸ch truyÒn ®¹t tíi cö tri héi tróng cö ph¶i lµm næi bËt nh÷ng chÝnh s¸ch vµ ch−¬ng tr×nh cña m×nh, thµnh tÝch ®· ®¹t ®−îc vµ cè g¾ng “luËn ®ång thêi giÌm pha vµ b«i nhä c¸c ®èi thñ. chøng” cho nh÷ng dù ®Þnh, ch−¬ng tr×nh, §iÒu nµy lµm n¶y sinh mét vÊn ®Ò ®ang môc tiªu cña hä trong t−¬ng lai tr−íc sù ngµy cµng trë nªn quan träng lµ “tÝnh thÈm ®Þnh vµ xem xÐt cña c«ng chóng. ch©n thùc” cña nh÷ng th«ng tin mµ c¸c §©y còng lµ diÔn ®µn ®Ó th¶o luËn c¸c ®¶ng vµ c¸c øng cö viªn cung cÊp cho vÊn ®Ò c«ng céng vÒ chÝnh s¸ch quèc gia. ng−êi d©n. Nã kh«ng chØ t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng MÆc dï vÉn cßn cã nh÷ng tranh luËn chóng bµy tá th¸i ®é cña m×nh tr−íc c¸c xung quanh vÊn ®Ò nµy, nh−ng ng−êi ta chÝnh s¸ch, mµ qua ®ã nã cßn cho phÐp kh«ng thÓ nµo phñ nhËn chøc n¨ng t¹o ra mét sù trao ®æi ¶nh h−ëng gi÷a truyÒn th«ng chÝnh trÞ cña bÇu cö. C¸c ng−êi ®¹i diÖn vµ cö tri. cuéc bÇu cö, ®Æc biÖt lµ c¸c chiÕn dÞch vËn
- VÒ chøc n¨ng cña bÇu cö… 43 ®éng tranh cö, ®· cung cÊp cho ng−êi d©n mÆt cña ®êi sèng ®Êt n−íc, tõ nh÷ng lÜnh thªm nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c øng cö viªn vùc mang tÝnh vÜ m« nh− chÝnh s¸ch ®èi vµ c¸c ®¶ng chÝnh trÞ. Nh÷ng ®iÓm m¹nh ngo¹i, an ninh quèc phßng, ®Õn nh÷ng vµ ®iÓm yÕu cña tõng øng cö viªn, tõng vÊn ®Ò thiÕt thùc h¬n nh− l¹m ph¸t, thÊt ®¶ng ®−îc c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i nghiÖp, chÝnh s¸ch thuÕ - nh÷ng vÊn ®Ò chóng ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ d−íi nhiÒu mµ tr−íc ®ã v× nhiÒu lý do kh¸c nhau, cö gãc ®é, chiÒu c¹nh kh¸c nhau. Nh÷ng tri ®· kh«ng quan t©m. th«ng tin ®a d¹ng vµ nhiÒu chiÒu nµy sÏ NhiÒu cö tri ®· thõa nhËn r»ng, nhê gióp cho cö tri hiÓu râ h¬n c¸c øng cö nh÷ng th«ng tin thu nhËn ®−îc tõ c¸c viªn, vµ ®©y còng lµ c¨n cø ®Ó hä ®−a ra chiÕn dÞch vËn ®éng tranh cö mµ hä hiÓu quyÕt ®Þnh trong ngµy bÇu cö. thªm vÒ t×nh h×nh cña ®Êt n−íc m×nh vµ Bªn c¹nh ®ã, bÇu cö còng gãp phÇn cã mét c¸i nh×n mang tÝnh bao qu¸t vµ ph¶n ¸nh nhu cÇu cña quÇn chóng. Trong toµn diÖn h¬n. nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c ®¶ng ë c¸c n−íc ph−¬ng T©y ®· sö dông nh÷ng c«ng nghÖ kh¶o s¸t hiÖn ®¹i ®Ó x¸c minh quan ®iÓm cña c«ng chóng th«ng qua c¸c ch−¬ng Tµi liÖu tham kh¶o tr×nh nghiªn cøu, c¸c cuéc ®iÒu tra d− luËn x· héi, tr¶ lêi pháng vÊn trªn radio, 1. Max Weber. Economy and Society: th− tõ vµ liªn hÖ c¸ nh©n trùc tiÕp tr−íc An outline of interpretive sociology. c¸c cuéc bÇu cö. C¸c luång th«ng tin The Regents of the University of nhanh chãng ®−îc cËp nhËt trong c−¬ng California, 1978. lÜnh tranh cö cña c¸c ®¶ng nh»m tranh 2. Jean J.Rousseau. Bµn vÒ khÕ −íc x· thñ sù ñng hé cña c«ng chóng. héi. H.: Lý luËn ChÝnh trÞ, 2004. BÇu cö còng lµ c¬ héi ®Ó ng−êi d©n 3. Andrew Heywood. Politics. NY.: hiÓu râ h¬n vÒ thùc tr¹ng t×nh h×nh mäi Palgrave, 2002. (xem tiÕp trang 56) Blenova N. S. Nguån gèc cña hµnhvi kÝ hiÖu. M. 2004. 15. Rjuz M. TriÕt luËn sinh häc. M. 1977 21. Chreider Ju. A. Nghi thøc ho¸ hµnh 16. Semenov Ju. I. TriÕt luËn v¨n ho¸, vi vµ nh÷ng h×nh th¸i t¹o môc ®Ých 1999. gi¸n tiÕp. Nh÷ng c¬ chÕ t©m lý cña 17. Fishel F. Loµi vËt cã suy nghÜ kh«ng. viÖc ®iÒu chØnh hµnh vi x· héi. M. M. 1990. 1979. 18. Freid Z. S¬ th¶o vÒ t©m lý häc t×nh 22. .Cassirer E. Philosophie der dôc. M. 1989. Simbolischen Formen. Bd. 1-3. 19. Haind R. Hµnh vi cña loµi vËt. Tæng Berlin, 1923-1929. hîp gi÷a phong tôc häc vµ t©m lý häc 23. Wite L. A. The Consept of Culture. so s¸nh. M. 1975. American Anthropologist. Vol.61. 20. Cher Ja. A.; Vishnjackii L. B. ; Washington, 1959.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học