Xem mẫu
- Hội thảo Văn hóa kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường
196 định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
VĂN HÓA KINH DOANH VÀ NHỮNG NHIỆM VỤ
CẦN THỰC HIỆN
TS. Nguyễn Văn Thanh
Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng
TÓM TẮT
Văn hóa là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra
trong quá trình lịch sử, những hoạt động của con người nhằm thỏa mãn nhu cầu đời
sống vật chất, tinh thần cho xã hội. Văn hóa kinh doanh là một sự kết hợp hài hòa,
biện chứng giữa văn hóa và kinh doanh trong một xã hội nhất định. Ở Việt Nam hiện
nay văn hóa kinh doanh trong điều kiện đổi mới, hội nhập quốc tế, kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa cần có sự quan tâm đặc biệt để góp phần tạo nên sự
phát triển bền vững của kinh tế xã hội. Trên cơ sở nhận thức quan điểm của Đảng
về văn hóa, văn hóa kinh doanh cần thực hiện tốt, có hiệu quả những nhiệm vụ góp
phần xứng đáng vào những mục tiêu của Đảng đề ra.
Từ khóa: Văn hóa, văn hóa kinh doanh, đổi mới hội nhập, định hướng xã hội chủ
nghĩa, nhiệm vụ văn hóa kinh doanh
1. Đặt vấn đề dạng, thấm nhuần sâu sắc tinh thần nhân văn,
V
ăn hóa là tổng thể những giá trị dân chủ, tiến bộ; làm cho văn hóa gắn kết chặt
vật chất và tinh thần do con người chẽ và thấm sâu vào toàn bộ đời sống xã hội,
sáng tạo trong quá trình lịch sử, trở thành nền tảng tinh thần vững chắc, sức
những hoạt động của con người nhằm thỏa mạnh nội sinh quan trọng của phát triển. Kế
mãn nhu cầu đời sống vật chất tinh thần. Văn thừa và phát huy những truyền thống văn hóa
hóa còn là những tri thức, kiến thức khoa học tốt đẹp của cộng đồng các dân tộc Việt Nam,
của con người và xã hội, trình độ cao trong tiếp thu những tinh hoa văn hóa nhân loại,
sinh hoạt xã hội, những biểu hiện của văn xây dựng một xã hội dân chủ, công bằng, văn
minh. Văn hóa còn là những biểu hiện của minh, vì lợi ích chân chính và phẩm giá con
một thời kỳ lịch sử được xác định trên cơ sở người, với trình độ tri thức, đạo đức, thể lực
một tổng thể có những đặc điểm giống nhau và thẩm mỹ ngày càng cao.
của một thời kỳ, một nền văn hóa. Như vậy Xây dựng nền văn hóa Việt Nam góp phần
khái niệm văn hóa rất rộng bao gồm tổng thể giữ gìn và phát triển những giá trị truyền
của một nền tảng xã hội, bản chất xã hội theo thống của văn hóa, con người Việt Nam
sự phát triển của xã hội, lịch sử và con người. được đúc kết và xây dựng hệ giá trị chung
Đảng ta đã khẳng định trong Đại hội đại của người Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công
biểu toàn quốc lần thứ XI: Xây dựng nền văn nghiệp hóa hiện đại hóa, hội nhập quốc tế xây
hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân dựng và củng cố môi trường văn hóa lành
tộc, phát triển toàn diện, thống nhất trong đa mạnh, phong phú, đa dạng cho xã hội Việt
- TS. Nguyễn Văn Thanh 197
Nam. Văn hóa có quan hệ với con người theo xây dựng nhân cách con người Việt Nam về
quan điểm của Đảng ta: Con người là trung lý tưởng, trí tuệ, đạo đức, lối sống, thể chất,
tâm của chiến lược phát triển, đồng thời là lòng tự tôn dân tộc, trách nhiệm xã hội, ý
chủ thể phát triển. Tôn trọng và bảo vệ quyền thức chấp hành pháp luật, nhất là trong thế
con người, gắn quyền con người với quyền hệ trẻ. Phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp,
và lợi ích của dân tộc, đất nước và quyền làm xây dựng gia đình Việt Nam ấm no, tiến bộ,
chủ của nhân dân. Kết hợp và phát huy đầy hạnh phúc; thực hiện tốt bình đẳng giới, sự
đủ vai trò của gia đình, nhà trường, xã hội để tiến bộ của phụ nữ; chăm sóc, giáo dục và
giáo dục và xây dựng con người Việt Nam bảo vệ quyền trẻ em. Bảo đảm quyền tự do tín
mới: Giàu lòng yêu nước, có ý thức làm chủ, ngưỡng, tôn giáo của công dân theo quy định
trách nhiệm công dân; có tri thức, sức khỏe, của pháp luật. Khuyến kích tự do sáng tạo
lao động giỏi; sống có văn hóa, nghĩa tình; có trong hoạt động văn hóa, văn học nghệ thuật
tinh thần quốc tế chân chính. Xây dựng gia để tạo ra nhiều sản phẩm có giá trị cao, có sức
đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, thật sự là tế lan tỏa lớn, xứng đáng với tầm vóc của dân
bào lành mạnh của xã hội, là môi trường quan tộc. Xây dựng và nâng cấp đồng bộ hệ thống
trọng, trực tiếp giáo dục nếp sống và hình thiết chế văn hóa, thể thao. Coi trọng bảo tồn
thành nhân cách. và phát huy các di sản văn hóa dân tộc. Nâng
cao mức hưởng thụ văn hóa của nhân dân.
Văn hóa xã hội gắn với phát triển kinh tế, Như vậy cần phải có sự phát triển toàn diện,
đây là mối quan hệ “song trùng” trong một hài hòa các lĩnh vực văn hóa xã hội phát triển
xã hội phát triển. Trong đó, văn hóa trở thành kinh tế nhằm phục vụ xã hội và con người.
nguồn lực nội sinh, tạo ra sự phát triển bền
vững. Ở nước ta hiện nay, để phát triển văn 2. Nhiệm vụ của văn hóa kinh doanh
hóa thì cần phải: Tăng đầu tư của Nhà nước, Sự phát triển của kinh tế thị trường định
đồng thời đẩy mạnh huy động các nguồn lực hướng xã hội chủ nghĩa, đòi hỏi văn hóa kinh
của xã hội, hoàn thiện hệ thống chính sách, kết doanh ngày càng được các doanh nghiệp chú
hợp chặt chẽ các mục tiêu, chính sách kinh tế trọng xây dựng, coi đây là một nguồn lực của
với các mục tiêu, chính sách xã hội; thực hiện doanh nghiệp. Vậy kinh doanh là gì? Kinh
tốt tiến bộ, công bằng xã hội trong từng bước, doanh là xây dựng, mở mang thêm, phát triển
từng chính sách phát triển phù hợp với điều
thêm trong tổ chức, sản xuất, buôn bán, dịch
kiện cụ thể, bảo đảm phát triển nhanh, bền
vụ sao cho sinh lợi, có hiệu quả nhằm phát
vững. Nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc
triển kinh tế của một số cơ sở nhất định. Văn
sống của nhân dân. Tạo cơ hội bình đẳng tiếp
hóa kinh doanh chính là sự kết hợp hài hòa,
cận các nguồn lực phát triển và hưởng thụ các
dịch vụ cơ bản, các phúc lợi xã hội. biện chứng giữa văn hóa và kinh doanh trong
một xã hội nhất định. Xây dựng văn hóa kinh
Phát triển toàn diện, đồng bộ các lĩnh vực doanh ở Việt Nam hiện nay là một vấn đề cần
văn hóa, vừa phát huy những giá trị tốt đẹp thiết đảm bảo cho các doanh nghiệp tham
của dân tộc, vừa tiếp thu những tinh hoa văn gia vào quá trình hội kinh tế quốc tế. Trong
hóa nhân loại, xử lý tốt mối quan hệ giữa kinh điều kiện như vậy, để văn hóa kinh doanh trở
tế và văn hóa để văn hóa thực sự là nền tảng thành nguồn lực nội sinh cần phải thực hiện
tinh thần của xã hội, là một động lực phát
các nhiệm vụ và giải pháp một cách đồng bộ
triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế.
như sau:
Tập trung xây dựng đời sống, lối sống và môi
trường văn hóa lành mạnh; coi trọng văn hóa Thứ nhất: cần giữ gìn và phát huy các giá
trong lãnh đạo, quản lý, văn hóa trong kinh trị truyền thống của người Việt Nam đã được
doanh và văn hóa trong ứng xử. Chú trọng đúc kết với hàng năm lịch sử. Đó là truyền
- Hội thảo Văn hóa kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường
198 định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
thống đấu tranh anh dũng chống thù trong kinh doanh, vi phạm pháp luật, làm ảnh
giặc ngoài, luôn đề cao tinh thần độc lập tự hưởng tiêu cực đến hình ảnh và thương hiệu
chủ không chịu phụ thuộc trước kẻ thù, dù kẻ của hàng hóa Việt Nam, uy tín Việt Nam.
thù đó có mạnh gấp nhiều lần. Trong điều kiện Như vậy, cần có sự kết hợp hài hòa giữa các
hiện nay, để xây dựng văn hóa kinh doanh thì lợi ích của doanh nghiệp, doanh nhân với lợi
cần phải phát huy giá trị tự tôn dân tộc, tự ích xã hội, đặc biệt là trong điều kiện nước ta
hào về truyền thống dân tộc để tạo ra những đang xây dựng kinh tế thị trường định hướng
thương hiệu hàng hóa Việt Nam sánh vai xã hội chủ nghĩa.
với cường quốc năm châu. Muốn làm được Thứ tư: xây dựng văn hóa kinh doanh ở
những vấn đề đó, những giá trị: chủ nghĩa yêu nước ta hiện nay cần phải nhận thức rõ về
nước, lòng nhân ái, tính cộng đồng, tính độc các điều kiện, hoàn cảnh, để từ đó đưa ra một
lập tự chủ, tinh thần đoàn kết, sáng tạo, cần chiến lược kinh doanh hoàn hảo, theo kịp với
cù chịu khó vươn lên với tinh thần “không có những biến động của nền kinh tế. Văn hóa
gì quý hơn độc lập tự do” được phát triển, kinh doanh được phát triển toàn diện trong
lưu truyền trong văn hóa kinh doanh hiện nay những điều kiện nhất định có sự ủng hộ của
của con người Việt Nam. toàn xã hội, sự đồng thuận của các ban ngành
Thứ hai: trong hoạt động kinh doanh, các tổ chức …. Ở nước ta văn hóa kinh doanh
doanh nghiệp, doanh nhân luôn xác định mục những năm 1960 khác với văn hóa kinh
tiêu riêng bên cạnh mục tiêu chung của xã doanh năm 2014 cùng có sự lãnh đạo của
hội:Làm cho dân giàu, nước mạnh, dân chủ, Đảng, quản lý của Nhà nước. Như vậy phải
công bằng, văn minh. Xác định mục tiêu tìm ra những đặc trưng, đặc điểm sự khác biệt
đúng đắn sẽ giúp cho các doanh nghiệp có đó là gì? Để tìm ra những nhiệm vụ, giải pháp,
khả năng cạnh tranh cao, đồng thời tiến hành khó khăn cho các doanh nghiệp. Hiện nay văn
sản xuất, kinh doanh theo đúng quy định của hóa kinh doanh trong điều kiện đổi mới, hội
pháp luật. Các mục tiêu của doanh nghiệp nhập quốc tế thì cần có sự đồng thuận giúp đỡ
luôn dựa vào các quy luật kinh tế vốn có của của các bộ ban ngành từ Trung ương đến Địa
thị trường, bên cạnh đó doanh nghiệp cũng phương trong cả nước.
phải xác định trách nhiệm và nghĩa vụ của Thứ năm: cần có sự lãnh đạo của Đảng,
mình đối với xã hội. quản lý của Nhà nước về xây dựng văn hóa
Thứ ba: trong văn hóa kinh doanh còn kinh doanh để tạo ra các môi trường kinh
thể hiện ở quan điểm kinh doanh lành mạnh, doanh lành mạnh, đẩm bảo sự phát triển
có nghĩa là các hoạt động kinh doanh nhằm nhanh và bền vững. Văn hóa kinh doanh
mục đích đôi bên đều có lợi: giữa lợi ích nhà không thể phát triển tự phát, nếu phát triển
nước và lợi ích doanh nghiệp, lợi ích giữa các tự phát thì không thể có văn hóa kinh doanh
doanh nghiệp với nhau, lợi ích giữa doanh lành mạnh. Bởi vậy, trong quá trình hội nhập
nghiệp và người tiêu dùng. Ở Việt Nam ảnh cần phải có sự lãnh đạo của Đảng, quản lý
hưởng của văn hóa nông nghiệp lúa nước với của Nhà nước để đảm bảo tính định hướng,
những tàn dư của xã hội cũ “tư tưởng trọng đảm bảo cho các doanh nghiệp vừa thực hiện
nông ức thương” vẫn đang chi phối xã hội, được các nhiệm vụ, mục tiêu được đề ra, thúc
nền kinh tế đang có bước chuyển mạnh mẽ đẩy môi trường kinh doanh minh bạch, đảm
từ cơ chế tập trung, bao cấp sang cơ chế thị bảo công bằng cho các thành phần kinh tế.
trường. Cho nên hoạt động kinh doanh còn Sự quan tâm của các bộ ban ngành và các tổ
mang tính manh mún, một số doanh nghiệp chức xã hội, chính trị xã hội sẽ tạo điều kiện
chỉ vì lợi ích trước mắt đã vi phạm đạo đức thuận lợi cho các doanh nghiệp như: thủ tục
- TS. Nguyễn Văn Thanh 199
hành chính, địa điểm, đất đai, nhà xưởng, con lựa chọn tiêu dùng hàng Việt Nam đó cũng
người, nhằm phát triển các doanh nghiệp theo là điểm cần lưu ý đến văn hóa kinh doanh và
đúng quỹ đạo của xã hội, đó cũng là văn hóa tiêu dùng.
kinh doanh.
Thứ tám: động viên khen thưởng biểu
Thứ sáu: trách nhiệm của các doanh dương các doanh nghiệp tiên tiến có sản
nghiệp đối với xã hội là cung cấp các sản phẩm phẩm chất lượng đủ tiêu chuẩn được xã hội
có chất lượng cao, đáp nhu cầu thị trường. thừa nhận, những doanh nghiệp kinh doanh
Trong giai đoạn hiện nay, để hỗ trợ cho các có hiệu quả, kinh doanh lành mạnh được
doanh nghiệp phát triển trong thị trường nội động viên kịp thời đồng thời cũng tăng quyền
địa, Đảng và Nhà nước đã có chương trình
tự chủ hơn nữa cho các doanh nghiệp để phát
cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng
huy các giá trị văn hóa kinh doanh ngày càng
hàng Việt Nam. Bên cạnh đó cũng đòi hỏi
phát triển phong phú tạo ra sự bền vững, lan
các doanh nghiệp và các cơ sở sản xuất cũng
tỏa trong xã hội ngày càng cao.
phải có trách nhiệm cao đối với xã hội cung
cấp các sản phẩm chất lượng cao giá thành hạ 3. Kết luận:
được xã hội chấp nhận, ngăn chặn và xử lý
Văn hóa kinh doanh góp phần tạo nên sự
nghiện những mặt hàng giả, hàng kém chất
phát triển bền vững của chủ thể kinh doanh
lượng, hàng không rõ nguồn gốc. Đây chính
và các doanh nghiệp, các cơ sở sản xuất, tổ
là văn hóa kinh doanh phát huy trách nhiệm
chức dịch vụ, tạo ra uy tín, thương hiệu và lợi
của doanh nghiệp đối với sự phát triển của xã
hội mà luôn được Đảng và Nhà nước quan thế cạnh tranh lành mạnh cho sự phát triển
tâm. của nền kinh tế Việt Nam. Từ khi chuyển
sang kinh tế thị trường định hướng xã hội
Thứ bảy: phát triển khoa học công nghệ chủ nghĩa, văn hóa kinh doanh của các doanh
trong sản xuất, kinh doanh, áp dụng những mô
nghiệp ở nước ta được hình thành, phát triển.
hình lý thuyết mới vào việc quản lý các doanh
Văn hóa kinh doanh chính là sự kết hợp hài
nghiệp. Nghiên cứu và ứng dụng có hiệu quả
hòa, biện chứng giữa văn hóa và kinh doanh.
các thành tựu khoa học công nghệ các nước
Kinh doanh có văn hóa tạo nên sự phát triển
trên thế giới để tạo ra những sản phẩm chất
lương cao đap ứng nhu cầu của xã hôi, đồng bền vững cho đất nước, làm cho kinh tế - xã
thời tạo ra cơ chế, chính sách khuyến khích hội phát triển tương ứng với tiềm năng, lợi
sáng tạo, trọng dụng nhân tài để các doanh thế vốn có của đất nước. Trên cơ sở nhận thức
nghiệp phát triển bền vững. Trong các cơ sở quan điểm của Đảng về văn hóa, văn hóa kinh
sản xuất các doanh nghiệp cần vận dụng tiến doanh, thực hiện tốt những nhiệm vụ trên đây
bộ khoa học công nghệ đảm bảo chất lượng tin chắc văn hóa kinh doanh Việt Nam sẽ góp
sản phẩm sao cho hàng hóa Việt Nam không phần xứng đáng vào thực hiện mục tiêu của
thua kém nước ngoài. Từ đó người Việt Nam Đại hội XI đề ra.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Từ điển Tiếng Việt – NXB Thanh Hóa – 1999.
2. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng Sản Việt Nam.
3. Tài liệu nghiên cứu các văn kiện Đại hội lần thứ XI của Đảng.
4. Báo Nhân dân ngày 19.8.2014 đồng chí Nguyễn Thiện Nhân UVBCT - Chủ tịch Ủy ban
Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam - Trưởng ban chỉ đạo Trung ương cuộc vận động người
Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam.
5. Một số tài liệu khác có liên quan.
nguon tai.lieu . vn
