Xem mẫu
- Nghiên Tạp chí cứu Khoatrao họcđổi ● Research-Exchange - Trường Đại học Mở HàofNội opinion 71 (9/2020) 47-52 47 VĂN HÓA CÔNG SỞ VÀ CÁC YẾU TỐ CẤU THÀNH VĂN HÓA CÔNG SỞ Nguyễn Thị Ngân* Ngày tòa soạn nhận được bài báo: 2/3/2020 Ngày nhận kết quả phản biện đánh giá: 4/9/2020 Ngày bài báo được duyệt đăng: 29/9/2020 Tóm tắt: Văn hoá công sở là toàn bộ các hoạt động ứng xử có ý thức giữa nội bộ cán bộ, công chức với nhau và giữa cán bộ, công chức với người dân sao cho lịch sự, hợp đạo lý và pháp luật cũng như phong tục, tập quán tốt đẹp của truyền thống văn hoá dân tộc. Văn hóa công sở gồm một số yếu tố cấu thành: giá trị, chuẩn mực, tổ chức bộ máy – cán bộ, cơ sở vật chất – kỹ thuật, yếu tố ngoại hiện... Từ khóa: Văn hóa, công sở, giá trị, chuẩn mực. 1. Văn hóa công sở Từ điển tra cứu về quản lý nhà nước Khái niệm văn hoá công sở ở mỗi và quản lý địa phương của Học viện Công vụ Liên bang Nga, khái niệm văn hoá thời đại lịch sử, mỗi chế độ chính trị, mỗi công sở (hay văn hoá cơ quan) được quan quốc gia khác nhau đều có những quan niệm là: Tập hợp các định hướng và giá niệm khác nhau. Trên thế giới hiện nay, trị, chuẩn mực do truyền thống hay thói người ta nhắc nhiều đến văn hoá tổ chức. quen tạo nên, đặc trưng riêng của hoạt Văn hoá tổ chức được thể hiện dưới các động công vụ tại các cơ quan nhà nước, hệ thống giá trị, niềm tin, sự mong đợi thể hiện ở mục tiêu của tổ chức, quan của các thành viên trong tổ chức, trong điểm, thái độ của con người đối với công đó mọi hoạt động tuân theo những chuẩn việc, cách xử lý các xung đột…. mực mang tính truyền thống và những thói quen có khả năng mang bản sắc “Văn hoá công sở” được các nhà riêng mà mọi thành viên trong tổ chức nghiên cứu giải thích theo quan niệm rộng tuân theo một cách tự nguyện. Văn hoá hẹp khác nhau: tổ chức giúp chúng ta nhìn thấy được sự Theo tác giả Trần Hoàng, văn hoá khác nhau giữa các tổ chức khác nhau. công sở đồng nghĩa với văn hoá giao tiếp Văn hoá công sở được tìm hiểu và giải ứng xử trong công sở: Văn hoá công sở thích trên những nghĩa tương đồng với được hiểu là những quy tắc, các chuẩn văn hoá tổ chức, có tính đến đặc thù riêng mực ứng xử của cán bộ, công chức nhà của công sở. nước với nhau và với đối tượng giao tiếp * Trường ĐTCB Lê Hồng Phong Hà Nội
- 48 Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion là công dân, nhằm phát huy tối đa năng 1. Phù hợp với truyền thống, bản lực của những người tham gia giao tiếp sắc văn hoá dân tộc và điều kiện kinh tế- để đạt hiệu quả cao nhất trong công việc xã hội; tại công sở. 2. Phù hợp với định hướng xây dựng PGS,TS Vũ Thị Phụng đưa ra quan đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức niệm: Văn hoá công sở là tổng hoà những chuyên nghiệp, hiện đại; giá trị hữu hình và vô hình, bao gồm trình 3. Phù hợp với các quy định của độ nhận thức, phương pháp tổ chức, quản pháp luật và mục đích, yêu cầu cải cách lý, môi trường- cảnh quan, phương tiện hành chính, chủ trương hiện đại hoá nền làm việc, đạo đức nghề nghiệp và phong hành chính nhà nước”. cách giao tiếp ứng xử của cán bộ công - Về mục đích: Việc thực hiện văn chức nhằm xây dựng một công sở văn hoá công sở nhằm các mục đích sau đây: minh, lịch sự, hoạt động đúng pháp luật và hiệu quả cao. 1. Bảo đảm tính trang nghiêm và hiệu quả hoạt động của các cơ quan hành PGS,TS Nguyễn Đăng Dung giới chính nhà nước; thiệu khái niệm văn hoá công sở được hiểu là: Toàn bộ những giá trị tạo nên nền nếp, 2. Xây dựng phong cách ứng xử hiệu quả hoạt động của cơ quan, bao gồm chuẩn mực của cán bộ, công chức, viên những giá trị văn hoá vật thể (cơ sở vật chức trong hoạt động công vụ, hướng tới chất, môi trường làm việc ở công sở, quần mục tiêu xây dựng đội ngũ cán bộ, công áo, trang phục, phù hiệu của công chức làm chức, viên chức có phẩm chất đạo đức tốt, việc tại công sở…) và văn hoá phi vật thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao”. (văn hoá ứng xử, giao tiếp, văn hoá lãnh Có thể thấy rằng, ở mỗi góc độ tiếp đạo, văn hoá nghe và trả lời điện thoại…). cận, các nhà nghiên cứu đã đưa ra những quan niệm riêng của mình về văn hóa công Tại Quy chế Văn hoá công sở tại các sở. Văn hoá công sở được nhìn nhận ở đây cơ quan hành chính nhà nước do Thủ tướng như một dạng của văn hoá tổ chức của các Chính phủ ban hành kèm theo Quyết định cơ quan công quyền chịu trách nhiệm thực số 129/2007/QĐ-TTg, thì văn hoá công sở thi nhiệm vụ tổ chức và quản lý xã hội gắn bao gồm các yếu tố được quy định trong với chức năng, quyền hạn, nhiệm vụ mà Quy chế, như: trang phục, giao tiếp và ứng Nhà nước và nhân dân giao phó. xử của cán bộ, công chức, viên chức khi thi hành nhiệm vụ và vấn đề bài trí công sở tại Như vậy, văn hoá công sở là các các cơ quan hành chính nhà nước. hoạt động mang tính văn hoá của cơ quan nhà nước diễn ra theo hệ thống các giá trị Quy chế này còn nêu những nguyên và chuẩn mực nhất định nhằm liên kết và tắc và mục đích thực hiện văn hoá công tổ chức các cán bộ, công chức, viên chức sở, cụ thể: hướng tới thực hiện những mục tiêu và - Về nguyên tắc: Việc thực hiện nhiệm vụ nhất định theo những phương thức văn hoá công sở tuân thủ các nguyên tắc nhất định tạo nên bản sắc riêng phản ánh sau đây: sức sống, sức sáng tạo của mỗi công sở.
- Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion 49 2. Yếu tố cấu thành nên văn hoá tác làm việc. Giá trị định hướng còn biểu công sở hiện như “phương châm” hoạt động của Một là, hệ thống giá trị văn hoá một ngành nào đó. công sở Hai là, chuẩn mực ứng xử của văn hoá công sở Giá trị là một thuật ngữ xã hội học do nhà nhân loại học Hoa Kỳ C.Kluckhohn Chuẩn mực ứng xử của văn hoá giải thích, đã được ghi trong từ điển xã hội công sở là các quy tắc, cách thức cụ thể học xuất bản tại Đức như sau: “giá trị là quy định rõ các thành viên trong công sở những quan niệm thầm kín hay bộc lộ về nên ứng xử như thế nào trong các tình các điều ao ước riêng của cá nhân hay huống cụ thể để phù hợp với các giá trị của nhóm. Những quan niệm ấy chi phối văn hoá mà công sở đã lựa chọn. sự lựa chọn các phương thức, phương tiện Chuẩn mực ứng xử làm nên kỷ và mục tiêu của hành động” cương của cộng đồng người, thể hiện trình Điều đó có nghĩa: giá trị là cái cao độ văn minh của công sở. Công sở là nơi cả, đại diện cho những gì được coi là tốt diễn ra thường xuyên các mối quan hệ đẹp nhất, khiến mọi người đều ao ước và giữa người và người trong nội bộ và ngoài mong đạt được. Nhờ có hệ thống giá trị công sở. Đó là các mối quan hệ hết sức đa mà con người có thể phân biệt được thiện dạng và phức tạp: - ác, đúng - sai, tốt - xấu. Trong hệ thống + Quan hệ giữa cấp trên và cấp dưới giá trị, không phải mọi thành tố đều quan (ví như quan hệ giữa lãnh đạo với nhân trọng ngang nhau, mà có cái chính, cái viên); phụ, cái phái sinh. Giá trị chính đóng vai + Quan hệ giữa thành viên và thành trò chủ đạo, tức giá trị định hướng. Giá trị viên trong công sở- hay quan hệ đồng định hướng có khả năng liên kết, chi phối nghiệp trong công sở (ví như quan hệ giữa các giá trị khác, tạo nên động lực tinh thần lãnh đạo với lãnh đạo, giữa nhân viên với cho một xã hội. nhân viên); Các công sở hành chính muốn đạt + Quan hệ giữa tổ chức công sở với được mục tiêu hoạt động cần phải xác công dân (ví như quan hệ giữa cán bộ, định giá trị định hướng cho mình. Đó là công chức với người dân) … lý tưởng xã hội của cộng đồng. Nó thuộc phạm trù các giá trị đạo đức, được thể hiện Các mối quan hệ này được thể hiện dưới dạng trách nhiệm đối với công việc qua thái độ và hành vi ứng xử, giao tiếp của chung, không tham ô lãng phí của công, cán bộ công chức với những người có liên không mưu hại đồng nghiệp để tiến thân, quan đến hoạt động công quyền. Thông qua không ganh đua đố kị chà đạp lên người những mối quan hệ đó, cán bộ công chức khác vì mưu cầu lợi ích của mình. Trong nơi công sở bộc lộ bản chất của mình vì công sở mọi thành viên phải cùng nhau bản chất con người thường bộc lộ trong quá xây dựng một bầu không khí tinh thần trình giao tiếp. lành mạnh, đùm bọc thương yêu lẫn nhau, Ba là, tổ chức bộ máy và cơ chế trân trọng khả năng của nhau, cùng hợp hoạt động của công sở
- 50 Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion Nhóm yếu tố này bảo đảm hiệu quả phối hợp để hoạt động có hiệu quả; tiêu tối ưu cho các hoạt động thực tiễn của con chuẩn để đánh giá công việc… người, nhằm cải thiện và không ngừng Thực tế cho thấy, ở những công sở nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt quy chế được xây dựng tốt, nghĩa là có động nơi công sở. các quy định cụ thể phù hợp với thực tế, Tổ chức bộ máy của công sở với thẩm quyền được giao, thì ở đó, mục Bất kỳ một cơ quan, công sở, tổ chức tiêu hoạt động sẽ đạt được thuận lợi. Trái nào, muốn hoạt động thì đều phải xây dựng lại, ở các công sở không có quy chế hoặc bộ máy làm việc. Việc xây dựng tổ chức quy chế xây dựng qua loa, thì ở đó, việc bộ máy làm việc có đạt chất lượng và hiệu tổ chức điều hành công việc luôn gặp khó quả đến đâu là thể hiện thước đo trình độ khăn, kém hiệu quả. văn hoá ở công sở đó. Thước đo trình độ Khi đã có quy chế tốt, mỗi cán bộ, văn hoá công sở ấy biểu hiện ở những khía công chức trong công sở sẽ xác định rõ cạnh như: việc xây dựng tổ chức bộ máy nội dung công việc mình phải làm, trách của công sở phải tuân theo những nguyên nhiệm và yêu cầu đối với công việc và đối tắc nào? mục đích xây dựng là gì? nhiệm với bản thân để phấn đấu thực hiện tốt. Từ vụ và quyền hạn của công sở đó ra sao? đó văn hoá công sở ở cơ quan đó sẽ được Tổ chức nhân sự trong công sở nâng cao hơn. Tổ chức nhân sự cũng là một bộ Bốn là, cơ sở vật chất kỹ thuật phục phận để đánh giá trình độ văn hoá của công vụ cho hoạt động và các hình thức ngoại sở, bởi lẽ, một công sở muốn hoạt động hiện của văn hoá công sở không chỉ có tổ chức bộ máy mà phải có Về cơ sở vật chất kỹ thuật những con người cụ thể làm việc trong đó. Về khung cảnh làm việc, do cách Cách thức tổ chức nhân sự ở công sở được bố trí nơi làm việc, môi trường và các nhận biết qua những yếu tố như: công tác thiết bị được sử dụng tại công sở tạo nên. tuyển dụng ra sao? cách phân chia thiết kế Khung cảnh nơi làm việc cùng với điều công việc như thế nào để xác định nhiệm kiện nghỉ ngơi, giải trí luôn ảnh hưởng vụ cụ thể và trách nhiệm của cán bộ, công đến tình trạng thể lực, tâm lý và hiệu suất chức được tuyển dụng? phân công công lao động của cán bộ, công chức. Nếu bố việc thế nào cho hợp lý?... trí nơi làm việc không hợp lý, các phương Xây dựng các quy định, quy chế tiện làm việc không đầy đủ thì chắc chắn làm việc năng suất lao động sẽ bị giảm sút, cán bộ Quy chế là văn bản được xây sẽ nhanh chóng mệt mỏi và chán nản với dựng nhằm quy định cụ thể các quyền công việc, gây ra tình trạng thiếu gắn bó và nghĩa vụ của những người giữ chức với công sở. Bởi vậy, khi đề cập đến văn vụ phải làm, quan hệ làm việc trong hoá công sở thì một trong những yếu tố công sở khi giải quyết một công việc quan trọng cần được quan tâm là phải tạo nhất định; trách nhiệm của mỗi cán bộ, được một khung cảnh làm vịêc thuận lợi, mỗi bộ phận trong công sở; cách thức hợp lý.
- Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion 51 Những yếu tố tạo nên khung cảnh + Phải thích hợp với từng loại công làm việc thuận lợi tại các công sở có thể việc. Mọi phương tiện không phân biệt thủ gồm những nội dung: công hay hiện đại, đều phải được sử dụng + Có diện tích phù hợp với yêu cầu một cách có hiệu quả để góp phần giảm công việc và các phòng làm việc được bố bớt các lao động nặng nhọc trong các công trí hợp lý; sở, chống các bệnh nghề nghiệp. + Có môi trường không bị ô nhiễm để + Phải góp phần tạo ra môi trường đảm bảo sức khoẻ cho cán bộ, công chức; văn hoá cho công sở. Theo yêu cầu này, các phương tiện làm việc không những + Có đủ ánh sáng cho phòng làm việc; phải tiện lợi mà còn phải có tính thẩm mỹ, + Có các phương tiện làm việc đầy đủ được bố trí một cách hài hoà. và phù hợp với yêu cầu công việc. + Phải tiết kiệm. Điều này có nghĩa Việc bố trí và sắp xếp các bộ phận là không phải thiết bị nhiều thì công việc làm việc trong công sở cần khoa học bởi của công sở luôn luôn tốt. Cần tránh tình đây cũng là cơ sở để tạo điều kiện cho cán trạng phô trương, lãng phí, phải chú ý bộ làm việc tốt. Nếu phòng làm việc bố trí nâng cao năng suất sử dụng thiết bị trong không hợp lý thì năng suất lao động trong từng bộ phận cũng như toàn công sở. công sở sẽ bị hạn chế. Ví dụ như: nếu các + Phải không ngừng đổi mới và hiện đầu mối trong cơ quan vẫn có quan hệ chặt đại hoá các thiết bị cho công sở. Các thiết chẽ với nhau nhưng lại bố trí ở những nơi bị lạc hậu cần được thay thế kịp thời. xa nhau, đi lại không thuận tiện thì việc chuyển giao văn bản, trao đổi công việc Về các hình thức ngoại hiện của văn sẽ bị cản trở và do đó sẽ gây khó khăn hoá công sở cho kiểm tra, chỉ đạo khi cần thiết. Hơn Công sở hành chính là nơi giao nữa, việc bố trí không hợp lý các phòng tiếp với dân, nơi tổ chức công việc chung làm việc hay quá chật chội sẽ tạo ra những phục vụ dân, là hình ảnh nhìn thấy được sự va chạm không tránh khỏi do sự đi của chính quyền và các cơ quan nhà nước lại trong quá trình làm việc tạo nên. Môi trong quy trình hoạt động của mình. Các trường làm việc do đó sẽ trở nên căng hình thức ngoại hiện của văn hoá công sở thẳng hơn. bao gồm các yếu tố biểu tượng như: quy Phương tiện làm việc luôn là một định về Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc hiệu; yếu tố quan trọng giúp cho mọi công việc các nghi thức lễ tân; vấn đề trang phục nơi nơi công sở được hoàn tất và giúp cho công sở. cán bộ, công chức nâng cao năng suất lao Trang phục là biểu hiện bên ngoài động của mình. Phương tiện làm việc đầy của bản sắc văn hoá dân tộc, là thành tố đủ và hợp lý không chỉ giúp cho công việc quan trọng của văn hoá dân tộc. Trang được tiến hành thuận lợi mà còn góp phần phục biểu hiện thẩm mỹ, thuần phong mỹ giữ gìn sức khoẻ cho cán bộ, công chức, tục và phong cách sống của một dân tộc. chống lại sự mệt mỏi trong công việc hàng Nền văn hoá của các quốc gia, dân tộc có ngày. Do đó, yêu cầu chung là: bản sắc riêng tạo nên tính đặc thù, độc đáo
- 52 Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion của mỗi nền văn hoá, trong đó văn hoá chức nhìn từ vai trò của Nhà nước, Tạp chí trang phục là yếu tố dễ nhận biết. Phát triển nhân lực, số 5(26)-2011, tr57-62; Trang phục nơi công sở tuy mang [2]. Nguyễn Thị Hà (2015), Kỹ năng giao tính đặc thù nhưng cũng không thể tách tiếp, ứng xử nhằm góp phần nâng cao hiệu quả giao tiếp nội bộ của cơ quan, Nội san tháng rời tính thẩm mỹ và bản sắc văn hoá trang 4,5,6 /2015, Khoa Văn bản và CNHC Học phục của dân tộc. Vấn đề đặt ra là cán bộ, viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội; công chức nơi công sở cần trang phục như thế nào cho lịch sự, thuận tiện và thể hiện [3]. Nguyễn Văn Thâm, Kĩ thuật hành chính đúng bản sắc văn hoá ở cơ quan mình. và một số vấn đề về văn hóa công sở, Tạp chí Quản lí nhà nước, số 6/2003 Nhìn vào bộ trang phục người ta có thể biết được anh là công an, chiến sĩ, y tá, bác [4]. Christopher Pollitt (2004), Cross- sĩ hay công chức hành chính nhà nước. Cultural Communication and Multicultural Team Performance: A German and American Cách ăn mặc của cán bộ, công chức Comparison, Geert Bouckaert nơi công sở phải phù hợp với truyền thống [5]. Catherine Kano Kikoski, John F. Kikoski giản dị, gọn gàng, sạch sẽ, đúng đắn của (2005), Reflexive Communication in the nhân dân ta. Nó thể hiện đầy đủ thái độ tôn Culturally Diverse Workplace trọng mình và tôn trọng mọi người. Địa chỉ tác giả: Trường ĐTCB Lê Hồng Tài liệu tham khảo: Phong Hà Nội [1]. Lê Thị Trúc Anh (2011), Đổi mới nhận Email: ngadt1977@gmail.com thức về giao tiếp hành chính của cán bộ công
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học