Xem mẫu
- V¨n hãa chÝnh trÞ vµ lÞch sö d−íi gãc nh×n v¨n hãa chÝnh trÞ Ph¹m Hång Tung. V¨n ho¸ chÝnh trÞ vµ lÞch sö d−íi gãc nh×n v¨n ho¸ chÝnh trÞ. H.: ChÝnh trÞ quèc gia, 2008, 412tr. ViÖt Khanh giíi thiÖu Nh− t¸c gi¶ cña c«ng tr×nh cho biÕt trong luËn, ®−îc chia lµm hai nhãm chÝnh nh− Lêi më ®Çu cña cuèn s¸ch th× cuèn s¸ch sau: nµy chØ lµ “kh¸m ph¸ b−íc ®Çu vÒ v¨n hãa chÝnh trÞ vµ lµ mét thö nghiÖm vËn Nhãm thø nhÊt gåm 5 chuyªn luËn, dông c¸ch tiÕp cËn v¨n hãa chÝnh trÞ vµo trong ®ã chuyªn luËn ®Çu tiªn tËp trung nghiªn cøu mét sè vÊn ®Ò lÞch sö”. C¸ch giíi thiÖu nh÷ng lý thuyÕt vµ c¸ch tiÕp ®Æt vÊn ®Ò nh− vËy cña t¸c gi¶ lµ thËn cËn cã ¶nh h−ëng lín nhÊt cña giíi träng vµ ®óng mùc, bëi lÏ nh÷ng c«ng nghiªn cøu v¨n hãa chÝnh trÞ ph−¬ng T©y tr×nh nghiªn cøu vÒ v¨n hãa chÝnh trÞ ë ®èi víi v¨n hãa chÝnh trÞ vµ c¸c ®èi t−îng n−íc ta ch−a xuÊt hiÖn nhiÒu. Tr−íc ®ã nghiªn cøu kh¸c cã liªn quan, nh− hÖ ®óng 10 n¨m, Nhµ xuÊt b¶n V¨n hãa ®· thèng chÝnh trÞ, m«i tr−êng chÝnh trÞ, qu¸ c«ng bè c«ng tr×nh cña NguyÔn Hång tr×nh chÝnh trÞ vµ quyÒn lùc chÝnh trÞ v.v… Tr−íc hÕt, vÒ ph¹m trï “v¨n hãa Phong “V¨n hãa chÝnh trÞ ViÖt Nam: truyÒn thèng vµ hiÖn t¹i”, vµ tõ ®ã ®Õn chÝnh trÞ”, t¸c gi¶ ®· hÖ thèng hãa, so nay ch−a cã nhiÒu nghiªn cøu c¬ b¶n vÒ s¸nh vµ giíi thiÖu c¸ch ®Þnh nghÜa vµ tiÕp vÊn ®Ò nµy ®−îc Ên hµnh. §Æc biÖt, ch−a cËn chñ yÕu cña mét sè tr−êng ph¸i khoa cã c«ng tr×nh nµo giíi thiÖu nh÷ng lý häc chÝnh trÞ ë Mü vµ §øc. Theo ®ã, tuy thuyÕt vµ c¸ch tiÕp cËn cña khoa häc xuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý thuyÕt häc thuËt kh¸c nhau, nh−ng giíi khoa häc chÝnh trÞ chÝnh trÞ hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi vÒ v¨n ph−¬ng T©y ®Òu nhÊt qu¸n coi v¨n hãa hãa chÝnh trÞ vµ sù vËn dông nh÷ng c¸ch tiÕp cËn ®ã vµo viÖc nghiªn cøu trong c¸c chÝnh trÞ lµ “chiÒu c¹nh chñ quan cña khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n. nh÷ng c¬ së x· héi cña c¸c hÖ thèng chÝnh trÞ”, bëi lÏ hÇu nh− tÊt c¶ c¸c tr−êng ph¸i nghiªn cøu v¨n hãa chÝnh trÞ ë ph−¬ng Cuèn s¸ch cña t¸c gi¶ Ph¹m Hång T©y ®Òu dùa trªn nh÷ng luËn ®iÓm ®−îc Tung lµ mét tËp hîp gåm 14 chuyªn hai t¸c gi¶ ng−êi Mü lµ Gabriel A.
- V¨n ho¸ chÝnh trÞ vµ lÞch sö... 25 Almond vµ Sidney Verba nªu ra lÇn ®Çu Nam. Trong khu«n khæ mét chuyªn luËn, tiªn vµo n¨m 1963 trong c«ng tr×nh “The Ph¹m Hång Tung tham gia vµo cuéc th¶o Civic Culture” (V¨n hãa c«ng d©n). V× luËn ®ã theo c¸ch riªng cña m×nh: ®Æt vËy, trong chuyªn luËn nµy, t¸c gi¶ Ph¹m nh÷ng vÊn ®Ò mang tÇm lý thuyÕt cña Hång Tung ®· cã chñ ý râ rµng khi giíi khoa häc chÝnh trÞ ph−¬ng T©y vµo trong thiÖu kh¸ chi tiÕt nh÷ng luËn ®iÓm vµ khung c¶nh nÒn chÝnh trÞ vµ v¨n hãa c¸ch tiÕp cËn cña hai t¸c gi¶ trªn, ®Æc biÖt chÝnh trÞ ph−¬ng §«ng vµ ViÖt Nam ®Ó lµ c¸ch thøc c¸c «ng luËn chøng ®Ó nªu ra ph©n tÝch, s¬ ®å vµ hÖ quy chiÕu ®Ó ph©n lo¹i, m« lËp luËn vµ h×nh hãa vµ so s¸nh nh÷ng ®Æc ®iÓm cña ®−a ra kiÕn ba lo¹i h×nh v¨n hãa chÝnh trÞ tiªu biÓu, gi¶i riªng trªn c¬ së ®ã ®−a ra nh÷ng nhËn xÐt tæng cña m×nh. qu¸t cã tÝnh chØ dÉn vÒ ph−¬ng ph¸p Nhê ®ã mµ nghiªn cøu v¨n hãa chÝnh trÞ. t¸c gi¶ võa tr×nh bµy TiÕp ®ã, chuyªn luËn còng giíi thiÖu tæng qu¸t, mét c¸ch tiÕp cËn míi ®èi víi v¨n hãa nh−ng rÊt cô chÝnh trÞ ë ph−¬ng T©y. §ã lµ c¸ch tiÕp thÓ vµ s©u cËn do Aaron Wildavsky ®Ò xuÊt tõ n¨m s¾c ®−îc mèi 1987. NÕu Gabriel A. Almond vµ Sidney t−¬ng t¸c Verba ®Æt träng t©m nghiªn cøu cña biÖn chøng m×nh vµo c¸c ®Þnh h−íng chÝnh trÞ gi÷a c¸c yÕu tè nãi trªn. (political orientation) cña ng−êi d©n ®èi víi c¸c “kh¸ch thÓ chÝnh trÞ” (political Trong chuyªn luËn thø ba, t¸c gi¶ objectives), th× A. Wildavsky l¹i coi b¶n cuèn s¸ch giíi thiÖu mét c¸ch kh¸i qu¸t chÊt cña chÝnh trÞ chÝnh lµ sù lùa chän nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n cña s¸u t¸c gi¶ chÝnh trÞ (political preference). §©y chÝnh ph−¬ng T©y næi tiÕng vÒ x· héi, nÒn chÝnh lµ c¨n cø ®Ó A. Wildavsky ®Ò xuÊt m« trÞ vµ v¨n hãa chÝnh trÞ ph−¬ng §«ng, lµ: h×nh ph©n lo¹i vµ c¸ch tiÕp cËn míi ®èi Karl Marx, Max Weber, Karl August víi v¨n hãa chÝnh trÞ cña c¸c nhãm x· héi Wittfogel, Harry J. Benda, Benedict vµ c¸c d©n téc. Anderson vµ Clark Neher. Trong sè nh÷ng t¸c gi¶ nµy, cã nh÷ng t¸c gi¶ ®· NÕu trong chuyªn luËn thø nhÊt t¸c trë nªn rÊt quen thuéc ë ViÖt Nam nh− K. gi¶ chñ yÕu tËp trung vµo viÖc giíi thiÖu Marx hay Max Weber, nh−ng c¸c t¸c gi¶ nh÷ng c¸ch ®Þnh nghÜa, lý thuyÕt vµ c¸ch kh¸c d−êng nh− cßn kh¸ xa l¹. Song, theo tiÕp cËn cña giíi nghiªn cøu ph−¬ng T©y t¸c gi¶, trong c«ng tr×nh nµy «ng kh«ng ®èi víi ph¹m trï “v¨n hãa chÝnh trÞ” theo thÓ vµ còng kh«ng ®Æt ra môc ®Ých giíi kiÓu “thuËt nhi bÊt t¸c”, th× chuyªn luËn thiÖu toµn bé nh÷ng luËn ®iÓm cña c¸c thø hai lµ kÕt qu¶ nghiªn cøu ®éc lËp cña t¸c gi¶ trªn vÒ c¸c vÊn ®Ò kh¸c nhau, mµ chÝnh t¸c gi¶ vÒ mèi quan hÖ gi÷a m«i ng−îc l¹i, chØ tËp trung giíi thiÖu vµ ph©n tr−êng chÝnh trÞ, hÖ thèng chÝnh trÞ, qu¸ tÝch nh÷ng luËn ®iÓm cã liªn quan ®Õn tr×nh chÝnh trÞ vµ v¨n hãa chÝnh trÞ. §©y nÒn chÝnh trÞ vµ v¨n hãa chÝnh trÞ ¸ §«ng lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®· ®−îc bµn luËn kh¸ s«i vµ ViÖt Nam mµ th«i. §©y lµ mét chuyªn næi ë n−íc ngoµi, nh−ng d−êng nh− vÉn luËn cã gi¸ trÞ tham kh¶o rÊt tèt cho giíi cßn kh¸ xa l¹ víi giíi nghiªn cøu ViÖt nghiªn cøu KHXH ViÖt Nam.
- 26 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2009 Hai chuyªn luËn thø n¨m vµ thø s¸u chñ quan cña ho¹t ®éng sèng cña con tËp trung th¶o luËn vÒ mét chñ ®Ò chuyªn ng−êi quy ®Þnh, v× vËy, kh¸m ph¸ c¸c sù biÖt: kh¸i niÖm vÒ lèi sèng, thanh niªn vµ kiÖn vµ qu¸ tr×nh lÞch sö tõ gãc ®é v¨n lèi sèng thanh niªn. VÊn ®Ò thø nhÊt ®−îc hãa chÝnh trÞ cã thÓ mang l¹i nh÷ng nhËn t¸c gi¶ tËp trung lµm râ chÝnh lµ tÝnh thøc míi vÒ c¸c hiÖn t−îng vµ qu¸ tr×nh t−¬ng ®ång, chång lÊp vµ kh¸c biÖt gi÷a ®ã. ë ®©y, t¸c gi¶ míi chØ chän mét sè sù hai kh¸i niÖm “v¨n hãa” vµ “lèi sèng”. kiÖn vµ qu¸ tr×nh lÞch sö cña lÞch sö ViÖt Kh«ng Ýt nhµ nghiªn cøu tõng ®¸nh ®ång Nam cËn ®¹i cho nghiªn cøu thö nghiÖm hai kh¸i niÖm nµy. Sau khi tham b¸c kh¸ cña m×nh. réng r·i c¸c ý kiÕn kh¸c nhau cña giíi nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc, Ph¹m Nhãm sù kiÖn vµ qu¸ tr×nh lÞch sö Hång Tung cho r»ng lèi sèng chØ lµ thø nhÊt liªn quan ®Õn ý thøc d©n téc, “nh÷ng chiÒu c¹nh chñ quan cña v¨n hãa, ph−¬ng thøc h×nh dung vÒ céng ®ång d©n lµ qu¸ tr×nh hiÖn thùc hãa c¸c gi¸ trÞ v¨n téc vµ t©m thøc d©n téc cña ng−êi ViÖt hãa th«ng qua ho¹t ®éng sèng cña con Nam. §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc ®Ò cËp ng−êi” (tr.146). tíi trong c¸c chuyªn luËn sè 7, 8 vµ 9. §Ò cËp tíi c¸ch ®Þnh nghÜa vÒ ph¹m trï “nhµ VËn dông quan ®iÓm nµy vµo nghiªn n−íc – d©n téc” t¸c gi¶ Ph¹m Hång Tung cøu lèi sèng cña mét ®èi t−îng cô thÓ lµ chØ ra yÕu tè cèt lâi nhÊt cña mét nhµ thanh niªn ViÖt Nam, sau khi chØ ra n−íc – d©n téc chÝnh lµ c¸ch thøc c¸c nh÷ng ®Æc ®iÓm x· héi, v¨n hãa, t©m lý thµnh viªn cña céng ®ång Êy chia sÎ mét häc, sö häc v.v… cña thanh niªn víi tÝnh h×nh dung chung vÒ céng ®ång nhµ n−íc – c¸ch lµ mét nhãm x· héi ®Æc thï, t¸c gi¶ d©n téc, trªn c¬ së ®ã h×nh thµnh nªn ý ®· chØ ra nh÷ng bÊt cËp cÇn l−u ý cña thøc d©n téc – yÕu tè t¹o nªn sù cè kÕt nh÷ng nghiªn cøu vÒ thanh niªn dùa trªn cña céng ®ång quèc gia d©n téc. §©y lµ lý thuyÕt “tiÓu v¨n hãa” (subculture kÕt qu¶ cña viÖc t¸c gi¶ vËn dông lý theory) vèn ®ang rÊt thÞnh hµnh ë ph−¬ng thuyÕt vÒ “céng ®ång t−ëng t−îng” T©y hiÖn nay. C¸ch tiÕp cËn mµ Ph¹m (imagined community) do Benedict Hång Tung ®Ò xuÊt cho viÖc nghiªn cøu Anderson ®Ò xuÊt. §i xa h¬n, dùa trªn vÒ thanh niªn lµ c¸ch tiÕp cËn ®a chiÒu nh÷ng cø liÖu lÞch sö x¸c ®¸ng, Ph¹m (multi-dimensional approach) vµ liªn Hång Tung ®· chØ ra, cã Ýt nhÊt hai ngµnh (interdisciplinary approach). Tuy ph−¬ng thøc h×nh dung kh¸c nhau vÒ nhiªn, nh− t¸c gi¶ thõa nhËn, v× nhiÒu lý céng ®ång quèc gia – d©n téc, ®ã lµ do ®©y lµ nh÷ng c¸ch tiÕp cËn kh«ng dÔ ph−¬ng thøc h×nh dung lo¹i trõ (exclusive vËn dông trong thùc tiÔn. imagination) vµ c¸ch h×nh dung kh«ng lo¹i trõ (inclusive imagination) ®· tõng Nhãm thø hai gåm 9 chuyªn luËn vÒ tån t¹i trong lÞch sö qu¸ tr×nh d©n téc mét sè vÊn ®Ò cña lÞch sö ViÖt Nam cËn ViÖt Nam. ®¹i ®−îc tiÕp cËn chñ yÕu tõ khÝa c¹nh v¨n hãa chÝnh trÞ. Trªn c¬ së cho r»ng lÞch VÊn ®Ò thø hai ®−îc t¸c gi¶ cuèn s¸ch sö x· héi lµ do con ng−êi s¸ng t¹o nªn ®Æt ra ®Ó th¶o luËn lµ lÞch sö qu¸ tr×nh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh h×nh thµnh d©n téc ViÖt Nam. §©y lµ vÊn vµ theo nh÷ng c¸ch thøc nhÊt ®Þnh – mµ ®Ò ®· vµ vÉn cßn ®ang ®−îc bµn th¶o s«i c¸ch thøc nµy l¹i do nÒn t¶ng v¨n hãa – næi trªn v¨n ®µn khoa häc ë trong vµ tæng hßa cña c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ ngoµi n−íc. Trªn c¬ së tæng quan nh÷ng
- V¨n ho¸ chÝnh trÞ vµ lÞch sö... 27 c¸ch tiÕp cËn chñ yÕu cña c¸c nhµ khoa chuyªn luËn kh¸c l¹i kh¶o cøu nh÷ng häc ViÖt Nam vµ n−íc ngoµi ®èi víi vÊn khÝa c¹nh míi cña c¸c vÊn ®Ò cô thÓ nh−: ®Ò lÞch sö qu¸ tr×nh d©n téc ViÖt Nam, t¸c triÕt lý gi¸o dôc cña Tr−êng §«ng Kinh gi¶ chØ ra nh÷ng bÊt cËp vµ phiÕn diÖn NghÜa thôc, hÖ luËn quèc tÕ cña cuéc vËn cña c¸c c¸ch tiÕp cËn ®ã, nhÊt lµ viÖc qu¸ ®éng cøu n−íc do Phan Béi Ch©u l·nh nhÊn m¹nh vµo vai trß cña mét sè yÕu tè ®¹o v.v… Mét sè vÊn ®Ò ®−îc t¸c gi¶ ®Ò bªn trong hay bªn ngoµi nµo ®ã, nh− n¹n cËp ®Õn kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi, nh−ng ngo¹i x©m, tæ chøc nÒn n«ng nghiÖp trång l¹i ®−îc soi räi, ph©n tÝch d−íi gãc nh×n lóa n−íc vµ c«ng cuéc trÞ thñy, Nho gi¸o míi, nh− vÊn ®Ò b¶n chÊt ph¸t xÝt cña tËp hay vai trß cña lµng x· v.v…, trong khi ®oµn thèng trÞ thùc d©n Ph¸p ë ViÖt Nam kh«ng chó träng ®Çy ®ñ ®Õn qu¸ tr×nh trong thêi kú ChiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ý thøc d©n II, vÊn ®Ò b¶n thÓ chÝnh trÞ cña phong téc. KÕt qu¶ cña nh÷ng c¸ch tiÕp cËn nãi trµo gi¶i phãng d©n téc ViÖt Nam hay vÊn trªn lµ sù tr×nh bµy phiÕn diÖn, mét chiÒu ®Ò cñng cè khèi ®¹i ®oµn kÕt d©n téc vÒ lÞch sö d©n téc ViÖt Nam trong c¸c bé trong cuéc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m “quèc sö” tr−íc ®©y vµ c¸c s¸ch gi¸o khoa 1945 v.v.... lÞch sö hiÖn nay: chØ chó träng tr×nh bµy Trong sè nh÷ng chuyªn luËn thuéc lÞch sö “chÝnh thèng” cña “dßng chñ l−u” nhãm thø hai nµy, nh÷ng vÊn ®Ò mµ t¸c trong hµnh tr×nh lÞch sö cña céng ®ång gi¶ nªu ra trong chuyªn luËn sè 6 “§«ng d©n téc ViÖt Nam, ®ång thêi bá ngá lÞch ¸ tr−íc nh÷ng biÕn chuyÓn cña thÕ giíi sö cña nh÷ng céng ®ång ng−êi gia nhËp vµ nguy c¬ x©m thùc cña chñ nghÜa thùc muén h¬n vµo qu¸ tr×nh d©n téc ViÖt d©n ph−¬ng T©y” lµ nh÷ng vÊn ®Ò rÊt Nam. Trªn c¬ së ®ã, t¸c gi¶ ®Ò xuÊt mét ®¸ng ®−îc quan t©m, vµ quan träng h¬n, c¸ch hiÓu míi vÒ lÞch sö d©n téc ViÖt ®èi víi mçi vÊn ®Ò t¸c gi¶ ®Òu nªu ra Nam: ®ã ph¶i lµ lÞch sö cña tÊt c¶ nh÷ng nh÷ng kiÕn gi¶i míi, s¾c s¶o. Tr−íc hÕt lµ céng ®ång ng−êi ®· tõng sinh sèng trªn vÊn ®Ò b¶n chÊt cña chñ nghÜa thùc d©n bê câi ViÖt Nam hiÖn nay vµ sù t−¬ng t¸c hiÖn ®¹i. LÇn ®Çu tiªn ë ViÖt Nam, t¸c gi¶ gi÷a nh÷ng céng ®ång ng−êi ®ã ®Ó h×nh ®· ®Æt vÊn ®Ò xem xÐt vÒ b¶n chÊt cña thµnh nªn mét quèc gia – d©n téc ViÖt chñ nghÜa thùc d©n trong bèi c¶nh cña Nam. toµn bé lÞch sö cña qu¸ tr×nh tiÕp xóc vµ Nhãm sù kiÖn vµ qu¸ tr×nh lÞch sö ®ông ®é gi÷a v¨n minh ph−¬ng §«ng vµ thø hai lµ mét sè vÊn ®Ò liªn quan tíi v¨n minh ph−¬ng T©y. TiÕp ®ã, t¸c gi¶ ®· cuéc vËn ®éng gi¶i phãng d©n téc vµ duy chØ ra, r»ng chñ nghÜa thùc d©n thêi cËn t©n ®Êt n−íc trong thêi kú 1900-1945, bao ®¹i chÝnh lµ mét s¶n phÈm lÞch sö cña gåm c¸c chuyªn luËn sè 6, 10, 11, 12, 13 chñ nghÜa t− b¶n T©y ¢u, víi c¶ nh÷ng vµ 14, trong ®ã, mçi chuyªn luËn ®i s©u mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc cña nã ®−îc béc lé t×m hiÓu vÒ mét vÊn ®Ò ®−îc tiÕp cËn theo ra trong qu¸ tr×nh bµnh tr−íng, x©m thùc h−íng liªn ngµnh lÞch sö vµ v¨n hãa thÕ giíi cña nã. LÞch sö x©m thùc cña chñ chÝnh trÞ. Cã chuyªn luËn lµ mét nghiªn nghÜa thùc d©n ph−¬ng T©y ë §«ng vµ cøu c«ng phu, tæng qu¸t vÒ lÞch sö t−¬ng §«ng Nam ¸ còng ®−îc t¸c gi¶ tr×nh bµy t¸c gi÷a hai nÒn v¨n minh ph−¬ng §«ng kh¸i qu¸t vµ theo mét c¸ch tiÕp cËn míi. vµ ph−¬ng T©y trong c¸c h×nh thøc cô thÓ Theo t¸c gi¶ th× trong hai giai ®o¹n bµnh cña qu¸ tr×nh thùc d©n hãa vµ phi thùc tr−íng cña nã, chñ nghÜa thùc d©n d©n hãa thêi cËn ®¹i, trong khi mét sè ph−¬ng T©y ®· béc lé hai h×nh thøc vµ hai
- 28 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2009 b¶n chÊt kh¸c nhau. Giai ®o¹n nh÷ng Darwinism”) ®èi víi t− t−ëng cña Phan n¨m 1511-1799 ®−îc t¸c gi¶ gäi lµ “thêi Béi Ch©u vµ c¸c nhµ Nho cÊp tiÕn cïng kú chñ nghÜa thùc d©n th−¬ng m¹i”, trong thÕ hÖ víi cô (tr.311-314). §©y lµ quan khi giai ®o¹n tiÕp theo, tõ n¨m 1800 ®Õn ®iÓm mµ TrÇn V¨n Giµu, David G. Marr ®Çu thÕ kû XX ®−îc gäi lµ “thêi kú sung vµ Masaya Shiraishi ®· nªu ra nh−ng cßn m·n cña chñ nghÜa thùc d©n” hay “chñ ch−a nhËn ®−îc sù t¸n ®ång m¹nh mÏ nghÜa thùc d©n ®Õ quèc”. T¸c gi¶ còng cña giíi nghiªn cøu ë ViÖt Nam. Trong kh¶o s¸t nh÷ng ph−¬ng thøc øng phã cña nghiªn cøu cña m×nh, t¸c gi¶ ®· luËn gi¶i c¸c d©n téc §«ng ¸ ®èi víi nguy c¬ x©m ®iÒu nµy víi nh÷ng cø liÖu lÞch sö ch¾c thùc cña chñ nghÜa thùc d©n ph−¬ng T©y. ch¾n. Nhê ®ã mµ nh÷ng kiÕn gi¶i míi cña Ba m« h×nh øng phã chñ yÕu ®−îc t¸c gi¶ t¸c gi¶ vÒ hÖ luËn quèc tÕ trong chiÕn l−îc chØ ra lµ: chÊp nhËn, kh¸ng chiÕn vµ c¶i cøu n−íc cña Phan Béi Ch©u mang tÝnh c¸ch, trong ®ã chØ cã con ®−êng c¶i c¸ch lµ thuyÕt phôc cao. con ®−êng ®óng ®¾n nhÊt, cã thÓ gióp cho c¸c d©n téc ¸ §«ng b¶o vÖ ®−îc chñ VÊn ®Ò nµy tiÕp tôc ®−îc t¸c gi¶ lµm quyÒn d©n téc vµ tiÕn theo con ®−êng tù s¸ng tá trong c¸c chuyªn luËn sè 10 vµ 12 c−êng, hiÖn ®¹i hãa. §©y chÝnh lµ nh÷ng khi th¶o luËn vÒ triÕt lý gi¸o dôc cña luËn cø quan träng ®Ó t¸c gi¶ tham gia tr−êng §«ng Kinh NghÜa thôc vµ sù h×nh vµo cuéc bµn th¶o vÒ ý nghÜa cña c¸c cuéc thµnh vµ ph¸t triÓn cña mét b¶n thÓ v¨n vËn ®éng c¶i c¸ch næ ra ë §«ng ¸ thêi cËn hãa chÝnh trÞ míi trong phong trµo yªu ®¹i víi nh÷ng kiÕn gi¶i míi. n−íc, gi¶i phãng d©n téc ë ViÖt Nam thêi cËn ®¹i. Nh÷ng nghiªn cøu cña Ph¹m Chuyªn luËn sè 11, ®i s©u t×m hiÓu vÒ Hång Tung ®−îc c«ng bè trong tËp “hÖ luËn quèc tÕ” vµ vÊn ®Ò “väng ngo¹i” chuyªn luËn nµy râ rµng ®· më ®−êng cho trong chiÕn l−îc cøu n−íc cña Phan Béi viÖc nghiªn cøu vÒ c¸ch tiÕp cËn v¨n hãa Ch©u, còng lµ mét nghiªn cøu ®¸ng chó chÝnh trÞ ®èi víi vÊn ®Ò d©n téc ë ViÖt ý. Theo t¸c gi¶, Phan Béi Ch©u tr−íc hÕt Nam thêi kú cËn ®¹i. lµ mét nhµ Nho yªu n−íc, ®ång thêi lµ mét l·nh tô cña phong trµo Duy T©n. Tuy Chuyªn luËn sè 13 ®Ò cËp ®Õn mét Phan Béi Ch©u chñ tr−¬ng cøu n−íc theo vÊn ®Ò kh¸ ®Æc biÖt cña lÞch sö cËn ®¹i con ®−êng b¹o ®éng, nh−ng «ng tr−íc hÕt ViÖt Nam: b¶n chÊt chÝnh trÞ ph¸t xÝt cña lµ mét nhµ Duy T©n lín, lu«n cæ vò cho tËp ®oµn thèng trÞ thùc d©n Ph¸p ë §«ng cuéc vËn ®éng canh t©n ®Êt n−íc theo m« D−¬ng do Jean Decoux cÇm ®Çu trong h×nh hiÖn ®¹i hãa kiÓu ph−¬ng T©y. Yªu thêi kú ChiÕn tranh ThÕ giíi thø II. Tõ n−íc vµ duy t©n chÝnh lµ ®éng c¬ gèc, lµ sau n¨m 1945, trªn thÕ giíi ®· xuÊt hiÖn b¶n chÊt t− t−ëng yªu n−íc cña Phan Béi ngµy cµng nhiÒu nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn Ch©u. XuÊt ph¸t tõ ®ã mµ «ng chñ tr−¬ng cøu s©u s¾c vÒ chñ nghÜa ph¸t xÝt – kÎ ®· cÇu ngo¹i viÖn ®Ó ®¸nh ®æ ¸ch thèng trÞ g©y ra cuéc ChiÕn tranh ThÕ giíi thø II thùc d©n cña ng−êi Ph¸p. Vµ chÝnh v× khñng khiÕp. Tõ nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau, vËy, khi cÇu ngo¹i viÖn thÊt b¹i th× Phan nh÷ng nghiªn cøu nµy ®· lµm s¸ng tá Béi Ch©u ®· nhanh chãng chuyÓn sang b¶n chÊt, ®Æc ®iÓm vµ nh÷ng h×nh thøc con ®−êng “cÇu häc” vµ x−íng ra phong cña chñ nghÜa ph¸t xÝt, gãp phÇn lµm râ trµo §«ng Du næi tiÕng. T¸c gi¶ cuèn s¸ch h¬n nhiÒu vÊn ®Ò cña lÞch sö thÕ giíi cËn cßn ®i s©u ph©n tÝch vµ chØ ra ¶nh h−ëng ®¹i vµ cung cÊp nh÷ng tri thøc cã gi¸ trÞ cña “chñ nghÜa §¸c-uyn x· héi” (“Social phôc vô cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa
- V¨n ho¸ chÝnh trÞ vµ lÞch sö... 29 ph¸t xÝt míi, ng¨n ngõa th¶m häa chiÕn Minh chèng ph¸t xÝt. V× vËy, kh«ng tranh. nh÷ng viÖc quay l¹i t¸i chiÕm §«ng D−¬ng cña ng−êi Ph¸p sau ChiÕn tranh Tuy nhiªn, ë ViÖt Nam, trong mÊy ThÕ giíi thø II kh«ng cã c¬ së ph¸p lý chôc n¨m qua d−êng nh− kh«ng xuÊt quèc tÕ, mµ lÏ ra, tËp ®oµn thùc d©n Ph¸p hiÖn nghiªn cøu míi nµo vÒ chñ nghÜa ph¶i bÞ trõng trÞ nh− nh÷ng kÎ téi ph¹m ph¸t xÝt. Giíi sö häc vµ khoa häc chÝnh trÞ chiÕn tranh. n−íc ta d−êng nh− ®· yªn t©m víi nh÷ng nhËn ®Þnh vÒ chñ nghÜa ph¸t xÝt do Dimitrov nªu ra tõ th¸ng 7/1935. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña t¸c gi¶ còng T−¬ng tù nh− vËy, viÖc t×m hiÓu vÒ gi¸n tiÕp minh chøng cho tÝnh chÊt d©n b¶n chÊt chÝnh trÞ cña tËp ®oµn thèng trÞ téc, d©n chñ s©u s¾c cña cuéc vËn ®éng thùc d©n Ph¸p ë ViÖt Nam tõ 1940 ®Õn yªu n−íc, gi¶i phãng d©n téc cña nh©n 1945 d−êng nh− còng bÞ bá ngá. C¸c d©n ViÖt Nam d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng nghiªn cøu nÕu cã ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy Céng s¶n §«ng D−¬ng vµ MÆt trËn ViÖt ®Òu mÆc nhiªn coi ®ã lµ kÎ thï cña phong Minh. Suèt h¬n 4 n¨m, nh©n d©n ViÖt trµo yªu n−íc vµ c¸ch m¹ng. C¸ch nh×n Nam ®· “gan gãc” ®øng vÒ phe §ång nhËn vÊn ®Ò nh− vËy lµ míi chØ bã hÑp Minh chèng ph¸t xÝt, ®Êu tranh ®Ó tù gi¶i trong khung c¶nh lÞch sö cña ViÖt Nam phãng vµ gãp phÇn vµo nç lùc chung cña mµ ch−a xem xÐt vÊn ®Ò trong khung nh©n lo¹i nh»m diÖt trõ chñ nghÜa ph¸t c¶nh thÕ giíi cña thêi kú ChiÕn tranh ThÕ xÝt. ViÖc c¸c lùc l−îng §ång Minh, cô thÓ giíi thø II. lµ qu©n Anh vµ qu©n Trung Hoa Quèc d©n §¶ng khi tiÕn vµo gi¶i gi¸p qu©n NhËn ra “kho¶ng trèng” ®ã, víi c¸ch NhËt ë ViÖt Nam sau khi ChiÕn tranh tiÕp cËn v¨n hãa chÝnh trÞ, trªn c¬ së tiÕp ThÕ giíi thø II kÕt thóc l¹i kh«ng thõa thu kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ chñ nghÜa ph¸t nhËn ngay tÝnh chÊt hîp ph¸p cña chÝnh xÝt cña c¸c häc gi¶ n−íc ngoµi, nhÊt lµ giíi phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, kh«ng khoa häc §øc, t¸c gi¶ ®· ph©n tÝch vµ c«ng nhËn nÒn ®éc lËp cña d©n téc ta, râ luËn chøng ®Çy ®ñ vÒ b¶n chÊt ph¸t xÝt rµng lµ tr¸i víi thùc tiÔn lÞch sö vµ ph¸p cña tËp ®oµn thèng trÞ Decoux. §ång thêi, lý quèc tÕ lóc ®ã. dùa trªn nh÷ng sö liÖu x¸c thùc, t¸c gi¶ ®· chØ ra qu¸ tr×nh tËp ®oµn thèng trÞ MÆc dï nh÷ng vÊn ®Ò t¸c gi¶ nªu ra thùc d©n Ph¸p ë §«ng D−¬ng tù ph¸t xÝt trong 14 chuyªn luËn ®−îc tËp hîp trong hãa nh− thÕ nµo. cuèn s¸ch kh«ng ph¶i ®Òu lµ nh÷ng vÊn ViÖc chØ ra b¶n chÊt vµ ®Æc ®iÓm ph¸t ®Ò míi, vµ nh÷ng ph©n tÝch còng nh− xÝt cña tËp ®oµn thèng trÞ thùc d©n Ph¸p nh÷ng kiÕn gi¶i mµ t¸c gi¶ ®Ò xuÊt còng ë ViÖt Nam trong thêi kú ChiÕn tranh kh«ng ph¶i lµ nh÷ng vÊn ®Ò dÔ ®¹t ®−îc ThÕ giíi thø II cã ý nghÜa quan träng xÐt sù nhÊt trÝ cao trong giíi nghiªn cøu, c¶ trªn ph−¬ng diÖn häc thuËt vµ chÝnh nh−ng nh×n chung cã thÓ nãi tÊt c¶ nh÷ng trÞ. Víi kÕt qu¶ nghiªn cøu mµ t¸c gi¶ vÊn ®Ò ®−îc nªu ra ®ã ®Òu ®¸ng ®−îc suy ®−a ra, râ rµng lµ tËp ®oµn thèng trÞ thùc nghÜ vµ tranh luËn. Nh÷ng t×m tßi vµ d©n Ph¸p ë §«ng D−¬ng tõ 9/1940 ®Õn kh¸m ph¸ häc thuËt cña t¸c gi¶ lµ rÊt 3/1945 ®· ®øng vÒ phe Trôc ph¸t xÝt, vµ ®¸ng ghi nhËn, nhÊt lµ vÒ c¸c khÝa c¹nh do vËy trë thµnh kÎ thï cña phe §ång lý thuyÕt khoa häc vµ c¸ch tiÕp cËn.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học