Xem mẫu
- ThS. Lê Văn Thao 231
VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG XÂY DỰNG VĂN HÓA
DOANH NGHIỆP Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
ThS. Lê Văn Thao
Trường Đại học Kiến trúc Đà Nẵng
TÓM TẮT
Trong điều kiện xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước
ta hiện nay, vai trò của nhà nước đối với việc xây dựng văn hóa kinh doanh ở các
doanh nghiệp là một yêu cầu cần thiết. Nó đảm bảo sự điều tiết của nhà nước đối
với nền kinh tế, đồng thời tạo nên những giá trị chân, thiện, mỹ trong hoạt động sản
xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Bài viết đề cập đến văn hóa doanh nghiệp,
vai trò của nhà nước đối với xây dựng văn hóa doanh nghiệp, đồng thời đưa ra những
giải pháp để tăng cường vai trò của nhà nước đối với việc xây dựng văn hóa kinh
doanh của doanh nghiệp trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay.
Từ khóa: Văn hóa doanh nghiệp, kinh tế thị trường, thành tố, cấu trúc, vai trò.
1. Đặt vấn đề của doanh nghiệp, vì lợi nhuận, nhiều doanh
T
rong bối cảnh các nền kinh tế, đã nghiệp đã giẫm đạp lên những chuẩn mực văn
và đang dịch chuyển sang nền kinh hóa tối thiểu trong sản xuất kinh doanh, làm
tế tri thức, cùng với việc mở rộng ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng
quy mô, thì xu hướng đi vào chiều sâu, nâng và sự tôn trọng của các đối tác trong và ngoài
cao chất lượng các yếu tố đầu vào trong phát nước. Thực tế đó đòi hỏi, nhà nước với chức
triển sản xuất kinh doanh trở thành tất yếu. năng là công cụ của nhân nhân để quản lý
Trong đó, văn hóa doanh nghiệp được xem là xã hội, cần làm tốt hơn nữa chức năng định
thành tố quan trọng góp phần giải phóng năng hướng, quản lý trong xây dựng văn hóa doanh
lực lao động, năng lực sản xuất, đảm bảo sự nghiệp.
phát triển bền vững của doanh nghiệp. Nhận 2. Văn hóa doanh nghiệp – thành tố
thức được vai trò to lớn của văn hóa doanh quan trọng đảm bảo sự phát triển bền
nghiệp, trong thời gian qua các chủ thể sản vững của doanh nghiệp
xuất kinh doanh nước ta đã đầu tư nhiều hơn 2.1. Văn hóa doanh nghiệp (corporate
cho phát triển văn hóa doanh nghiệp, xem đó culture), một dạng văn hoá tổ chức
vừa là động lực, vừa là mục tiêu cần hướng (organizational culture) được bắt đầu nghiên
tới, nhờ đó đã đạt được những kết quả nhất cứu và trở thành một khuynh hướng xây dựng,
định, khẳng định vị thế, uy tín của mình ở phát triển doanh nghiệp trên thế giới vào
thị trường trong nước, khu vực và thế giới. những năm 1980, xuất phát từ việc các doanh
Tuy nhiên, kinh tế thị trường với những mặt nghiệp phương Tây nhận ra yêu cầu phải thay
trái của nó, đã tác động tiêu cực đến văn hóa đổi cách tiếp cận về các doanh nghiệp. Từ chỗ
- Hội thảo Văn hóa kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường
232 định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
chỉ dựa vào các cơ cấu phức tạp, chi tiết và truyền thống , những những thái độ ứng xử và
cơ chế kế hoạch cứng nhắc chuyển sang xây lễ nghi mà toàn bộ chúng là duy nhất đối với
dựng, phát triển văn hóa doanh nghiệp như một tổ chức đã biết.
là một thành tố, sức mạnh mềm cho sự phát
Ở nước ta, quan niệm về văn hóa doanh
triển bền vững của doanh nghiệp. Tuy nhiên,
nghiệp cũng khá đa dạng và phong phú. Tác
cho đến nay các quan niệm về văn hóa doanh
giả Nguyễn Manh Quân, trong các chuyên
nghiệp vẫn còn có nhiều điểm khác biệt.
đề bàn luận về văn hóa doanh nghiệp đã cho
Theo Georges De Saite Marie, chuyên gia rằng, văn hóa doanh nghiệp là sự tổng hợp
người Pháp về các doanh nghiệp vừa và nhỏ: của mọi phương thức hoạt động cùng với biểu
“Văn hóa doanh nghiệp là tổng hợp các giá hiện của nó mà một tổ chức, doanh nghiệp đã
trị, các biểu tượng, huyền thoại, nghi thức, sáng tạo ra nhằm thích ứng với những yêu
các điều cấm kỵ, các quan điểm triết học, đạo cầu môi trường hoạt động và đòi hỏi của sự
đức tạo thành nền móng sâu xa của doanh cạnh tranh. Còn theo tác giả Phan Thị Minh
nghiệp” [4, tr.259]. Còn Akihiko Urata (Nhật Châu, văn hóa doanh nghiệp được hiểu là
Bản), thì cho rằng, văn hóa doanh nghiệp có toàn bộ các giá trị văn hoá được gây dựng
thể được hiểu như nét đặc trưng của giá trị nên trong suốt quá trình tồn tại và phát triển
văn hóa, hành vi ứng xử dựa trên một mục của một doanh nghiệp; trở thành các giá trị,
tiêu nào đó mà các thành viên cùng chia sẻ và các quan niệm và tập quán, truyền thống ăn
giữ gìn. Nó có thể được coi như những tiêu sâu vào hoạt động của doanh nghiệp; chi phối
chuẩn và cách ứng xử phổ biến của doanh tình cảm, nếp suy nghĩ và hành vi của mọi
nghiệp đó. Một trong những quan niệm được thành viên của doanh nghiệp trong việc theo
sử dụng khá phổ biến hiện nay là định nghĩa đuổi và thực hiện các mục đích.
của nhà xã hội học người Mỹ E.N.Schein: Mặc dù, quan niệm về văn hóa doanh
“Văn hóa doanh nghiệp là tổng thể những nghiệp còn có nhiều điểm khác biệt, song đều
thủ pháp và quy tắc giải quyết vấn đề thích thống nhất cho rằng, văn hóa doanh nghiệp là
ứng bên ngoài và thống nhất bên trong các kết quả của quá trình lao động và sáng tạo của
nhân viên, những quy tắc đã tỏ ra hữu hiệu doanh nghiệp, bao gồm các giá trị vật chất
trong quá khứ và vẫn cấp thiết trong hiện tại. và tinh thần. Tuy nhiên, có một điểm cần lưu
Những quy tắc và những thủ pháp này là yếu ý khi xác định văn hóa doanh nghiệp hay là
tố khởi nguồn trong việc các nhân viên lựa phản giá trị văn hóa, đó là cần phải xem xét
chọn phương thức hành động, phân tích và ra đến mục đích sử dụng của các giá trị được
quyết định thích hợp. Các thành viên của tổ tạo ra, xem nó có hướng đến con người, cuộc
chức doanh nghiệp không đắn đo suy nghĩ về sống tốt đẹp của con người hay chỉ vì lợi ích
ý nghĩa của những quy tắc và thủ pháp ấy, mà ích kỷ của bản thân chủ thể kinh tế.
coi chúng là đúng đắn ngay từ đầu”[5]. Cùng 2.2. Về mặt cấu trúc, hiện nay có khá nhiều
chung quan điểm đó, theo N.Demetr (Pháp), cách phân chia khác nhau về các yếu tố cấu
văn hóa doanh nghiệp, là hệ thống những thành văn hóa doanh nghiệp, nổi bật là quan
quan niệm, những biểu tượng, những giá trị, điểm của Edgar H. Schein, ông cho rằng, cấu
và những khuôn mẫu hành vi được tất cả các trúc văn hóa doanh nghiệp gồm ba lớp:
thành viên trong doanh nghiệp nhận thức và
thực hiện theo.
Tổ chức lao động quốc tếthì định nghĩa,
văn hóa doanh nghiệp là sự trộn lẫn đặc
biệt các giá trị, các tiêu chuẩn , thói quen và
- ThS. Lê Văn Thao 233
- Cấp độ thực thể hữu hình là cấp độ dễ nghiệp, đảm bảo sự phát triển hài hòa và bền
thấy nhất, bao gồm các yếu tố liên quan đến vững của doanh nghiệp. Điều này được thể
cách kiến trúc trụ sở của doanh nghiệp, cách hiện trên các phương diện sau:
tổ chức không gian làm việc, trang phục của Một là, với nghĩa là các giá trị vật chất
thành viên trong doanh nghiệp, dòng chảy được sáng tạo trong quá trình lao động sản
thông tin trong tổ chức đi như thế nào, ngôn xuất, văn hóa doanh nghiệp là sức mạnh nội
ngữ sử dụng trong các thông điệp,... Cụ thể
sinh của mỗi doanh nghiệp, khẳng định vị thế,
như: Kiến trúc trụ sở của doanh nghiệp; Sản
sự sống còn của doanh nghiệp trong điều kiện
phẩm; Các nghi lễ; Giai thoại; Biểu tượng;
cạnh tranh khốc liệt của cơ chế thị trường.
Ngôn ngữ, khẩu hiệu.
Hai là, với nghĩa là các giá trị tinh thần
- Cấp độ các giá trị và nguyên tắc là những
(vô hình), văn hóa doanh nghiệp là keo gắn
giá trị được thể hiện, bao gồm những nguyên
kết các thành viên của doanh nghiệp. Nó giúp
tắc, quy tắc của hành vi ứng xử, thể chế lãnh
các thành viên thống nhất về cách hiểu vấn
đạo, những tiêu chuẩn của các hoạt động
đề, đánh giá, lựa chọn và định hướng hành
trong doanh nghiệp. Dựa trên những giá trị
động. Khi phải đối mặt với xu hướng xung
này các thành viên trong doanh nghiệp sẽ xác
đột lẫn nhau thì văn hoá chính là yếu tố giúp
định hành vi, thái độ cho phù hợp. Các giá
mọi người hoà nhập và thống nhất; Góp phần
trị này bao gồm: Tầm nhìn; Sứ mệnh; Triết
điều phối và kiểm soát hành vi cá nhân bằng
lý kinh doanh; Các quy trình, thủ tục, hướng
các câu chuyện, truyền thuyết; các chuẩn
dẫn, các biểu mẫu; Phong cách lãnh đạo; Giá
mực, thủ tục, quy trình, quy tắc... Khi phải
trị cốt lõi.
ra một quyết định phức tạp, văn hoá doanh
- Cấp độ các quan niệm/giả định cơ bản nghiệp giúp ta thu hẹp phạm vi các lựa chọn
là các giá trị ngầm định bao gồm niềm tin, phải xem xét; Tạo động lực làm việc, giúp
nhận thức, suy nghĩ, cảm xúc… những giá trị nhân viên thấy rõ mục tiêu, định hướng và
ăn sâu, hình thành một chuẩn mực trong tư bản chất công việc mình làm, tạo ra các mối
tưởng, suy nghĩ của các thành viên trong tổ quan hệ tốt đẹp giữa các nhân viên và một
chức. Đây chính là tầng sâu nhất trong cấu môi trường làm việc thoải mái, lành mạnh, có
trúc văn hóa doanh nghiệp. Những quan niệm cảm giác mình làm công việc có ý nghĩa hãnh
chung là những niềm tin, nhận thức và tình diện vì là một thành viên của doanh nghiệp.
cảm có tính vô thức, được mặc nhiên công Điều này càng có ý nghĩa khi tình trạng “chảy
nhận trong doanh nghiệp. Sự khác biệt giữa máu chất xám” đang phổ biến; Tổng hợp các
các giá trị và nguyên tắc với những quan yếu tố gắn kết, điều phối, kiểm soát, tạo động
niệm chung thể hiện ngay ở bản thân hai từ lực... làm tăng hiệu quả hoạt động và tạo sự
giá trị và quan niệm. khác biệt trên thị trường. Hiệu quả và sự khác
Theo TS Phan Quốc Việt và ThS. Nguyễn biệt sẽ giúp doanh nghiệp cạnh tranh tốt trên
Huy Hoàng, cấu trúc văn hóa doanh nghiệp thị trường.
gồm: Triết lý quản lý và kinh doanh; Động Như vậy, có thể thấy rằng, văn hóa doanh
lực của cá nhân và tổ chức; Quy trình qui nghiệp là một trong những nhân tố quyết định
định; Hệ thống trao đổi thông tin; Phong trào, sự trường tồn, thoái lui, hay phát triển của
nghi lễ, nghi thức. doanh nghiệp. Nó giúp doanh nghiệp trường
2.3. Trong điều kiện phát triển kinh tế tồn vượt xa cuộc đời của những người sáng
tri thức, văn hóa doanh nghiệp là một trong lập.Văn hóa doanh nghiệp đã vượt ra là một
những thành tố quan trọng, góp phần khai tài sản của doanh nghiệp mà còn là một công
thác có hiệu quả các nguồn lực của doanh cụ quyền năng cho các nhà quản trị.
- Hội thảo Văn hóa kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường
234 định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
3.Nhà nước trong định hướng văn hóa hiệu quả thực hiện vai trò của nhà nước đang
doanh nghiệp là một vấn đề cấp thiết hơn bao giờ hết.
Văn hóa kinh doanh, một phần của văn 4. Xây dựng văn hóa doanh nghiệp
hóa nói chung là sản phẩm của sự phản ánh trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay
tồn tại xã hội, thuộc về thành tố của kiến trúc
Để làm tốt vai trò của nhà nước trong việc
thượng tầng, chịu sự quy định của những điều
xây dựng văn hóa doanh nghiệp ở Việt Nam
kiện sinh hoạt vật chất của xã hội, của các
hiện nay, thiết nghĩ chung ta cần thực hiện
quan hệ sản xuất thống trị của xã hội đó. Bởi
đồng bộ và linh hoạt các giải pháp sau:
vậy, thực tiễn lịch sử chỉ ra rằng, trong xã
hội có đối kháng giai cấp, giai cấp sở hữu tư 4.1. Xây dựng và hoàn tiêu chí đánh giá
liệu sản xuất không chỉ thống trị về mặt kinh văn hóa doanh nghiệp
tế mà còn thông qua công cụ bạo lực, tức là Thực tế hiện nay cho thấy, nhằm nâng cao
quyền lực nhà nước, đồng thời thống trị về uy tín và thương hiệu của mình các chủ thể
mặt chính trị. Bên cạnh đó, để củng cố địa vị kinh doanh đang tự xây dựng cho mình những
thống trị của mình, giai cấp thống trị còn thực quy tắc, chuẩn mực văn hóa riêng. Ở tầm
hiện nô dịch về tư tưởng đối với các giai cấp quốc gia, năm 2007, Việt Nam cũng đã thành
và tầng lớp khác trong xã hội. Do đó, các giá lập Mạng lưới Hiệp ước Toàn cầu Việt Nam
trị văn hóa bao hàm văn hóa kinh doanh cũng (GCNV) hỗ trợ các nguyên tắc hoat động
chịu sự chi phối của giai cấp thống trị, biến của Hiệp ước Toàn cầu của Liên hợp quốc
nó thành công cụ, phương tiện để thực hiện qua đó nhằm cải thiện các điều kiện xã hội
lợi ích của mình, ru ngủ tinh thần phản kháng và môi trường cho người lao động Việt Nam,
của các lực lượng đối lập. Còn trong xã hội cộng đồng và hoạt động của các Công ty mà
xã hội chủ nghĩa, khi tư liệu sản xuất đã thuộc họ làm việc. GCNV được tài trợ bởi Chương
về đại đa số nhân dân lao động, thì việc xây trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP), do
dựng và thực hiện các nguyên tắc và chuẩn Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam
mực văn hóa của các doanh nghiệp không chỉ (VCCI) quản lý và thực hiện.
nhằm hướng đến lợi ích của chính bản thân
doanh nghiệp, mà nhất là hướng đến sự tiến Để đo lường, đánh giá văn hóa doanh
bộ chung của xã hội. Do đó, nhà nước với nghiệp, đến nay đã có một số công cụ như:
chức năng là công cụ của nhân dân để quản DISC, KMC-CHMA; DENISON,…
lý xã hội đóng vai trò cốt lõi trong việc định DISC là mô hình nghiên cứu của Tiến sĩ
hướng việc xây dựng và phát triển văn hóa William Moulton Marston để kiểm tra hành vi
doanh nghiệp. Nhà nước thực hiện vai trò của cá nhân của con người trong một tình huống,
mình thông qua việc xây dựng các nguyên tắc, môi trường cụ thể. Theo mô hình, con người
chuẩn mực về văn hóa kinh doanh, thực hiện có bốn nhóm tính cách chính D-Dominance
giáo dục để xây dựng ý thức cho các chủ thể (Xông xáo), I-Influence (Nhiệt tình),
kinh doanh, đảm bảo các điều kiện cần thiết S-Submission (Điềm đạm), C-Compliance
cho việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp. (Chuẩn xác), qua đó chỉ ra sự khác biệt giữa
Mặc dù đã đạt được những kết quả nhất các nhóm và cách thức phối hợp hiệu quả.
định, song việc thực hiện vai trò định hướng, Phần mềm KMC-CHMA được KMCsoft
quản lý việc xây dựng và triển khai văn hóa viết trên cơ sở nghiên cứu 16 năm về Văn
doanh nghiệp hiện này nhiều bất cập, hạn Hoá Doanh Nghiệp của Tiến sĩ Trịnh Quốc
chế, chưa đáp ứng được yêu cầu của trình hội Trị để đo lường các yếu tố then chốt của văn
nhập kinh tế quốc tế. Do đó, việc nâng cao hóa doanh nghiệp.
- ThS. Lê Văn Thao 235
Bên cạnh đó, mô hình DENISON cũng kinh doanh cho phù hợp với điều kiện thực tế
được sử dụng rộng rãi trên thế giới như một của doanh nghiệp mình.
công cụ đánh giá văn hóa của các doanh Bên cạnh đó, nhà nước cần có những chính
nghiệp, để từ đó doanh nghiệp nhận thức được sách nhằm động viên, khuyến khích, tôn vinh
những điểm mạnh, điểm yếu. Với những tiêu những doanh nghiệp thành công trong xây
chí đúng đắn doanh nghiệp sẽ đưa chúng trở
dựng văn hóa trong kinh doanh, lấy văn hóa
thành các quy tắc và duy trì qua thời gian để
kinh doanh làm tiêu chí cho việc xếp loại các
trở thành thành các giá trị ngầm định được
doanh nghiệp,.. đồng thời cần lên án mạnh, xử
chia sẻ rộng rãi trong doanh nghiệp.
lý nghiêm các doanh nghiệp có những hành
Mặc dù vậy, những tiêu chí này vẫn còn vi phản văn hóa, góp phần làm lành mạnh hóa
nhiều điểm bất cập, chưa thực sự phù hợp với môi trường kinh doanh của nước ta hiện nay.
bối cảnh văn hóa của nước ta. Thực tế đó, đòi
4.3. Hoàn thiện hệ thống pháp luật kinh
hỏi cần phải xây dựng một Bộ tiêu chí văn
tế – tiêu chí văn hóa tối thiểu của các doanh
hóa kinh doanh làm cơ sở để đánh giá văn hóa
nghiệp
của các doanh nghiệp hiện nay.
Xuất phát từ một nước nông nghiệp lạc
4.2. Giáo dục nâng cao nhận thức của
hậu, tâm lý tiểu nông trong các hoạt động
chủ thể doanh nghiệp về văn hóa doanh
sản xuất kinh doanh, nên sự tự giác trong xây
nghiệp
dựng và triển khai văn hóa doanh nghiệp của
Sự hình thành ý thức về việc xây dựng và các chủ thể sản xuất kinh doanh còn nhiều
triển khai văn hóa doanh nghiệp cho các chủ hạn chế. Vì vậy, cần phải xây dựng hệ chuẩn
thể sản xản xuất kinh doanh là một quá trình mực về văn hóa của doanh nghiệp trong hệ
lâu dài. Để cho quá trình này diễn ra nhanh thống pháp luật. Các quy chuẩn về văn hóa
hơn thì giáo dục được là yếu tố hết sức quan của doanh nghiệp phải được cụ thể hóa trong
trọng. Việc giáo văn hóa doanh nghiệp có thể các quy phạm pháp luật, nhất là trong hệ thống
thức hiện bằng nhiều phương thức, hình thức, pháp luật về kinh tế nhằm bảo vệ những giá
phương tiện khác nhau: trị văn hóa kinh doanh, tạo ra một môi trường
- Thứ nhất, giáo dục văn hóa doanh nghiệp kinh doanh lành mạnh. Để làm được điều này,
trong nhà trường, đặc biệt là các khối ngành thiết nghĩ cần phải:
kinh tế. Việc giáo dục phải gắn liền với thực Thứ nhất, hoàn thiện công tác xây dựng
tiễn kinh doanh, để qua đó người học thấy và ban hành pháp luật: Trong lĩnh vực kinh
được vai trò của văn hóa doanh nghiệp, thấy doanh, hiện nay còn nhiều lĩnh vực chưa có
được hậu quả của những hành vi vi phạm các quy định, chế tài một cách minh bạch, rõ
nguyên tắc, chuẩn mực văn hóa trong kinh ràng; các bộ luật, đạo luật và kế cả những văn
doanh của doanh nghiệp nhằm hình thành cho bản dưới luật chưa xác định một cách đầy đủ
người học – những chủ thể kinh doanh của đối tượng điều chỉnh, phạm vi áp dụng. Điều
tương lai ý thức tự giác trong xây dựng và đó dẫn đến nhiều hệ lụy cho việc xử lý các
triển khai văn hóa doanh nghiệp khi tham gia hành vi vi phạm trong hoạt động kinh doanh.
vào hoạt động kinh doanh trên thực tế. Tình hình đó, đòi hỏi chúng ta phải từng bước
- Thứ hai, phương tiện thông tin đại bổ sung và hoàn chỉnh hệ thống pháp luật,
chúng sẽ là một công cụ hữu hiệu để cung cấp đồng thời phải loại ra ngoài hệ thống pháp
cho các chủ thể kinh doanh những tri thức về luật những văn bản không còn thích hợp với
văn hóa kinh doanh, từ đó hình này nên cơ sở, thực tế trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh.
động lực cho các chủ thể sản xuất kinh doanh Mặt khác, cần chủ trọng việc xây dựng và ban
nghiên cứu xây dựng và triển khai văn hóa hành những bộ luật, đạo luật mới cho phù hợp
- Hội thảo Văn hóa kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường
236 định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
với những biến đổi của nền kinh tế, đồng thời Văn hóa kinh doanh bắt nguồn từ điều
phải đảm bảo được tính nhân văn của pháp kiện sinh hoạt vật chất của xã hội, từ cơ sở
luật. kinh tế - xã hội. Bởi vậy, để định hướng các
giá trị văn hóa kinh doanh, tất yếu nhà nước
Bên cạnh đó, việc xây dựng và hoàn thiện
phải tác động vào cơ sở tồn tại của nó, đó là
hệ thống pháp luật cần tiến hành đồng bộ với
thể chế kinh tế.
cải cách hành chính, cải cách tư pháp, coi
trọng số lượng và chất lượng, có trọng tâm, Thể chế kinh tế thị trường được hiểu là
trọng điểm; dự tính đầy đủ các điều kiện một tổng thể bao gồm các bộ quy tắc, luật
nhằm đảm bảo hiệu lực thực thi pháp luật. lệ và hệ thống các thực thể, tổ chức kinh tế
được tạo lập nhằm điều chỉnh hoạt động giao
Thứ hai, nâng cao ý thức chấp hành pháp
dịch, trao đổi trên thị trường. Như vậy, việc
luật cho các chủ thể kinh doanh: Để pháp luật
hoàn thiện thể chế thị trường cũng chính là
về kinh doanh thực sự đi vào cuộc sống, đòi hoàn thiện các bộ phận cấu thành của nó. Để
hỏi các chủ thể kinh doanh phải được trang làm được điều này, cần triển khai đồng bộ các
bị những tri thức đúng đắn về pháp luật, về giải pháp:
vai trò của pháp luật trong việc bảo vệ bản
thân chủ thể kinh doanh, cũng như bảo vệ các - Một là, đẩy mạnh việc xây dựng và hoàn
giá trị văn hóa của các chủ thể khi tham gia thiện các quy tắc, chuẩn mực về hành vi kinh
vào các quan hệ sản xuất kinh doanh. Thực tế diễn ra trên thị trường làm cơ sở để điều
hiện nhiệm vụ này, trước hết phải đẩy mạnh chỉnh hành vi của các chủ thể kinh doanh.
công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế
kinh doanh tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ hiện nay, các nguyên tắc và chuẩn mực về
trong tình cảm tôn trọng và ý thức chấp hành văn hóa kinh doanh đang trở thành những tiêu
nghiêm chỉnh pháp luật, hình thành thói quen chuẩn để xây dựng uy tín của doanh nghiệp
sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật trong cộng đồng kinh doanh quốc tế, chúng là
của các chủ thể sản xuất, kinh doanh. nền tảng hình thành những ấn tượng đầu tiên
và giúp duy trì mối quan hệ đang diễn ra. Do
Thứ ba, tăng cường công tác kiểm tra,
đó, bên cạnh việc xây dựng hệ thống pháp
giám sát thực hiện pháp luật: Trong quá trình
luật, tạo hành lang pháp lý cho hoạt động
tác động, điều chỉnh pháp luật cần phải tiến
kinh doanh thì việc xây dựng hệ thống các
hành công tác kiểm tra, giám sát, xử lý những
quy tắc chuẩn mực về hành vi kinh doanh là
hành vi bất hợp pháp ra khỏi hoạt động kinh
điều cần thiết.
doanh. Có thể hiểu, công tác kiểm tra, giám
sát là một khâu nằm trong quá trình quản lý - Hai là, nhà nước cần đảm bảo cho pháp
nhà nước, nếu thiếu nó thì hoạt động điều luật, các quy tắc và chuẩn mực về hành vi
chỉnh các hành vi kinh doanh sẽ kém hiệu kinh tế được thực thi một cách công bằng,
lực, hiệu quả. Mục đích của công tác kiểm bình đẳng giữa các chủ thể kinh doanh. Thực
tra, giám sát là phát hiện những sai sót trong hiện nhiệm vụ này, đòi hỏi nhà nước phải loại
quá trình thực hiện pháp luật để kịp thời có bỏ sự phân biệt đối xử còn tồn tại trong thực tế
biện pháp xử lý. Cần phải coi trọng việc bảo giữa các doanh nghiệp thuộc các thành phần
đảm quyền khiếu nại, tố cáo của công dân đối kinh tế; kiểm soát độc quyền tự nhiên; tăng
với hành vi vi phạm pháp luật kinh doanh, kiên cường năng lực của cơ quan bảo vệ tài sản trí
tuệ và cơ quan quản lý cạnh tranh trong việc
quyết xử lý những hành vi vi phạm pháp luật.
xử lý các vụ việc cạnh tranh không lành mạnh
4.4. Hoàn thiện thể chế thị trường định và lợi dụng vị thế thống lĩnh thị trường để hạn
hướng xã hội chủ nghĩa – cơ sở kinh tế của chế cạnh tranh… Đồng thời cũng phải thực
văn hóa kinh doanh của doanh nghiệp hiện công khai, minh bạch và đề cao trách
- ThS. Lê Văn Thao 237
nhiệm giải trình về các chính sách quản lý, sức mạnh, thì yếu tố không thể thiếu đó là sự
các đề án phát triển cũng như trong hoạt động định hướng đóng vai trò hết sức quan trọng.
của các chủ thể kinh doanh, tạo điều kiện cho Để làm tốt công tác định hướng dư luận đòi
người dân giám sát các quyết định của các cơ hỏi cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Đảng,
quan quản lý. Nhà nước và các tổ chức chính trị xã hội khác.
Thông qua các công cụ, phương tiện đặc biệt
- Ba là, phát triển đồng bộ các yếu tố thị
là phương tiện thông tin đại chúng Đảng, Nhà
trường và các loại thị trường như: thị trường
nước và các tổ chức đoàn thể định hướng dư
vốn, bất động sản, thị trường lao động, khoa
luận xã hội vào việc khuyến khích, tôn vinh
học và công nghệ, v.v... Để làm tốt điều này,
những doanh nghiệp mẫu mực về văn hóa
cần tạo môi trường và điều kiện cho tự do
kinh doanh đồng thời hướng dư luận xã hội
sản xuất, kinh doanh đa dạng hóa hình thức
vào việc lên án các hành vi phản văn hóa của
sở hữu và thành phần kinh tế. Bảo đảm tự do
doanh nghiệp.
hành nghề theo quy định của luật pháp, tự do
lưu thông hàng hóa, tự do tín dụng. Doanh 5. Kết luận
nghiệp được tự quyết định và chủ động trong Văn hóa kinh doanh với vai trò là sức
kinh doanh. mạnh nội sinh, ảnh hưởng đến sự tồn tại và
4.5. Định hướng dư luận xã hội trong phát triển bền vững của doanh nghiệp. Bởi
xây dựng văn hóa doanh nghiệp vậy, trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt của
điều kiện kinh tế thị trường gắn với hội nhập
Việc xây dựng và triển khai văn hóa quốc tế hiện nay việc xây dựng và triển khai
doanh nghiệp bị quy định bởi mục tiêu, động văn hóa doanh nghiệp càng quan trọng hơn
lực của chính bản thân doanh nghiệp, bởi bao giờ hết. Thay vì để cho các doanh nghiệp
truyền thống và tác động của dư luận xã hội. “tự bơi”, tự mày mò tìm kiếm, nhà nước với
Trong đó, sức mạnh của dư luận được xem là cần làm tốt hơn vai trò định hướng và quản
yếu tố cốt lõi bên ngoài chủ thể để điều chỉnh lý việc xây dựng và triển khai văn hóa doanh
các chủ thể kinh doanh tự nguyện tuân thủ các nghiệp, nhằm khai thác một cách có hiệu quả
quy tắc, chuẩn mực văn hóa kinh doanh. Dư các nguồn lực, đảm bảo sự phát triển hài hòa
luận được hiểu là tập hợp các luồng ý kiến cá bền vững của nền kinh tế. Để làm được điều
nhân trước các vấn đề, sự kiện, hiện tượng có đó cần vận dụng một cách đồng bộ và linh
tính thời sự, có liên quan đến lợi ích, các mối hoạt các giải pháp, trong đó việc xây dựng,
quan tâm của công chúng. Dư luận vừa có hoàn thiện và thực thi nghiêm chỉnh hành
mặt tích cực, song cũng có mặt tiêu cực của lang pháp lý về văn hóa doanh nghiệp là nội
nó. Do đó, để dư luận xã hội phát huy được dung cốt lõi.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Thị Ngọc Anh (2013), Văn hóa kinh doanh ở Việt Nam hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
2. Đỗ Minh Cương, Văn hóa và triết lý kinh doanh, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2001.
3. Nguyễn Mạnh Quân (2011), Đạo đức kinh doanh và văn hoá công ty, Nxb Đại học Kinh tế quốc dân, Hà nội.
4. Dương Thị Liễu(2006), Bài giảng văn hóa kinh doanh, Nxb Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội.
5. Edgar H. Schein (2004),Organizational Culture and Leadership, Third edition, John Wiley and Sons.
6. Ban chấp hành TW Đảng Cộng sản Việt Nam (2014), Nghị quyết TW 9 (khóa XI) về xây dựng và phát triển văn
hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, Hà Nội.
nguon tai.lieu . vn
