Xem mẫu
- Vài suy nghĩ về cách dùng khẩu ngữ trên
báo Hoa học trò
Hoa học trò (HHT) là một tạp chí của học sinh, sinh viên. Người viết và
người đọc đều là học sinh, thuộc lớp người trẻ tuổi. Do vậy, ngôn ngữ của
HHT có nhiều nét đặc biệt, rất gần với ngôn ngữ nói. HHT sử dụng cách
diễn đạt ngắn gọn, nhiều hình ảnh, nhiều từ mới và tiếng lóng v.v…
Trong bài viết này chúng tôi tập trung nghiên cứu cách dùng khẩu ngữ
trên báo Hoa học trò, dựa trên hơn 1000 ngữ cảnh chọn lọc, từ đó rút ra một
số đặc điểm nổi bật sau:
1. Sử dụng đồng âm – biến âm (ví dụ: a kay – cay, cá kiếm – kiếm, ca mơ
run – run…). Có 4 hình thức chính:
- Dùng từ hoặc tổ hợp từ có sẵn, có chứa một đơn vị đồng âm với từ muốn
nói.
- Dùng từ hoặc tổ hợp từ có sẵn và nói chệch đi một âm theo lỗi nói hơi
(xiền -
ngọng của trẻ nhỏ tiền, tình iu - tình yêu).
- Tạo nên đơn vị từ ngữ mới chứa các yếu tố đồng âm với nhau nhằm mục
đích nhấn mạnh, biểu cảm (ghét như con bọ chét, ngất ngây con gà tây).
- Dùng hình thức đồng âm với con số: 2 (hi – chào).
2. Sử dụng tiếng lóng
(lặn, mềm).
tiếng lóng có sẵn
- Dùng
- Dùng tiếng lóng có sẵn và biến đổi theo hướng mới cả về hình thức biểu
đạt lẫn nội dung ngữ nghĩa (thông tấn xã con vịt bầu – tin vịt).
- - Dùng tiếng lóng riêng của học sinh: được tạo nên bằng phương pháp ẩn dụ,
hoán dụ, nói lái trên cơ sở những từ đã có (tanh, khoai, chốt an toàn…).
3. Dùng từ xưng hô: Dùng nhiều cách xưng gọi không chính thức, nhiều
màu sắc biểu cảm. Cách sử dụng từ linh hoạt, không lệ thuộc những từ sẵn
có, có thể dùng chúng với những sắc thái mới (tên, gã – vốn có đánh giá âm
tính được dùng với sắc thái nghĩa thân mật, vui đùa).
4. Dùng từ ngữ biểu cảm: Có tới 380 từ ngữ được dùng với nghĩa biểu
trưng, trong đó số các từ được HHT sáng tạo khá nhiều: bốc hơi (biến
mất), đít chai (kính),sao quả tạ (sao xấu)… Số các đơn vị mới tạo bằng các
so sánh mang tính vật hoá (nhỏ như con thỏ, độc như con tuần lộc) chiếm tỉ
lệ đáng kể (35%). Một điểm khá nổi bật nữa là cách dùng có tính cường
điệu, nhấn mạnh khá phổ biến, chiếm tới 12%. Chúng được tạo ra theo
phương pháp mở rộng thành phần cấu tạo nhằm tăng giá trị ngữ nghĩa ngữ
dụng (kết nổ đĩa, mù tút tít, chạy mất dép…).
Tóm lại, HHT là một tờ báo nhiều sáng tạo từ mới. Cách cấu tạo từ ngữ
rất đặc biệt, tạo nên một phong cách riêng. Xu hướng đó hiện nay đã được
xã hội chú ý và áp dụng lại nhiều nơi, nhiều lúc, thậm chí cả trên phương
tiện thông tin đại chúng. Do vậy, ngôn ngữ của HHT là một hiện tượng cần
được nghiên cứu không chỉ về từ ngữ khẩu ngữ mà cả ở nhiều mặt khác, đặc
biệt là vấn đề từ mới
Nên nhớ rằng, xem báo không phải ai cũng hiểu được tiếng nước ngoài
ấy, mà đã không hiểu được thì bài báo kém hiệu quả. Còn người hiểu được
thì chắc sẽ chê cười người viết còn sính ngoại, coi rẻ tiếng nước nhà. Trường
- hợp cần vay mượn – mà vay mượn là tất yếu – thì là vay mượn có nguyên
tắc làm phong phú thêm tiếng ta mà vẫn giữ vững bản sắc dân tộc của nó.
rồi có nhà nghiên cứu, sáng tác, dịch thuật, đến giáo sư ngữ văn Hoàng Như
Mai (bài đăng trên báo Văn nghệ) cũng dùng hai chữ tựa đề khi giới thiệu
tác phẩm, thì trách sao được anh chị em trẻ làm công tác phát thanh, dẫn
chương trình, cả các sinh viên ngữ văn... lại không bắt chước mà nói, mà
viết theo.
nguon tai.lieu . vn