Xem mẫu
- Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi Sè 3 - 2018 Vµi nÐt bµn vÒ viÖc ph¸t huy “t×nh lµng nghÜa xãm” cña ngưêi d©n ë n«ng th«n GS. Lª Thi Tãm t¾t: Tinh thÇn ®oµn kÕt, tư¬ng th©n tư¬ng ¸i gi÷a bµ con xãm lµng lµ mét phÈm chÊt ®¸ng quý cña ngưêi d©n n«ng th«n nưíc ta. Bµi viÕt nµy tËp trung giíi thiÖu t×nh lµng nghÜa xãm thÓ hiÖn cô thÓ như thÕ nµo trong s¶n xuÊt, trong ®êi sèng hµng ngµy trưíc nh÷ng nhu cÇu cña ®êi sèng x· héi vµ ph©n tÝch c¬ së kinh tÕ, x· héi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hä gióp ®ì lÉn nhau. T¸c gi¶ còng ®· nªu ra nh÷ng trao ®æi ®¸ng chó ý như: sù gióp ®ì lÉn nhau trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm lµm ra dÉn ®Õn sù h×nh thµnh vµ cñng cè t×nh lµng nghÜa xãm; gi÷a c¸c gia ®×nh kh«ng cßn viÖc tranh chÊp ®Êt ®ai ®Ó s¶n xuÊt, ®Ó lµm nhµ ë; vai trß cña c¸c b« l·o trong lµng x·. Tõ khãa: Gia ®×nh; X©y dùng gia ®×nh h¹nh phóc; T×nh lµng nghÜa xãm; Ngưêi d©n n«ng th«n. Ngµy nhËn bµi: 6/04/2018; ngµy chØnh söa: 7/05/2018; ngµy duyÖt ®¨ng: 28/5/2018 Tõ kinh nghiÖm sèng bao ®êi víi bµ con xãm lµng ë n«ng th«n nưíc ta, «ng cha ta ®· nh¾c nhë con ch¸u ph¶i chó ý vun ®¾p vµ gi÷ g×n “t×nh lµng nghÜa xãm” ngµy cµng thªm bÒn chÆt, ®Ó x©y dùng quª hư¬ng trï
- 42 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 28, sè 3, tr. 41-44 phó, ®êi sèng gia ®×nh ngµy cµng ®ùîc c¶i thiÖn, Êm no. Tõ ®ã, t×nh nghÜa bµ con xãm lµng ngµy cµng g¾n bã víi nhau trong s¶n xuÊt vµ x©y dùng gia ®×nh no Êm, h¹nh phóc, gãp phÇn ®ưa nưíc ta ngµy cµng hïng cưêng, ®oµn kÕt h÷u nghÞ. 1. T×nh lµng nghÜa xãm thÓ hiÖn cô thÓ như thÕ nµo trong s¶n xuÊt, trong ®êi sèng hµng ngµy trưíc nh÷ng nhu cÇu thùc tiÔn cña ®êi sèng x· héi ®ßi hái? VÝ dô, mÊy anh thanh niªn trai trÎ, khoÎ m¹nh ®ang ra søc cuèc ®Êt, cµy bõa, san ®Êt gióp nhµ «ng A, mét hµng xãm cã con nhá, l¹i èm ®au. Hä kh«ng ®ßi hái tiÒn c«ng lao ®éng, ngoµi lêi c¶m ¬n vµ b÷a c¬m gia ®×nh tæ chøc trưa h«m ®ã, cã Ýt rưîu uèng cho vui. L¹i dưíi thöa ruéng ®· cµy bõa s½n, mÊy chÞ phô n÷ ®ang gióp chÞ B, võa sinh con, cÊy lóa cho kÞp thêi vô. Hä võa lµm, võa cưêi nãi, trªu nhau vµ c¶m ¬n chÞ B ®· mang nưíc uèng, hoa qu¶ mêi c¸c chÞ nghØ tay ¨n t¹m. §ã chÝnh lµ nh÷ng viÖc lµm cô thÓ trong s¶n xuÊt, kh«ng lín lao g×, kh«ng ®ßi hái tiÒn b¹c g×, nhưng ®· t¹o nªn t×nh lµng nghÜa xãm cña nh©n d©n n«ng th«n trong thêi ®iÓm s¶n xuÊt cÇn tiÕn hµnh kÞp thêi 2 vô lóa chiªm, lóa mïa. 2. C¬ së kinh tÕ, x· héi nµo ®· t¹o ®iÒu kiÖn vµ ®ßi hái hä gióp ®ì lÉn nhau? Hä cïng s¶n xuÊt lóa 2 vô trong 1 n¨m. Hä ph¶i cïng nhau chèng h¹n h¸n, lò lôt, s©u bÖnh. NÕu xãm lµng ë gÇn s«ng ngßi th× ph¶i chèng lò lôt vµo mïa mưa; nÕu xãm lµng ë vïng cao hä ph¶i lo chèng h¹n h¸n. Mïa mưa thêi tiÕt Èm ưít dÔ sinh s©u bä, hä ph¶i chèng dÞch s©u bÖnh ph¸ ho¹i mïa mµng. Hä thưêng ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm như gµ vÞt, tr©u bß, lîn nªn ph¶i lo chèng dÞch bÖnh t¸n ph¸t, lµm vËt nu«i cña hä chÕt hµng lo¹t, lan tõ nhµ nµy sang nhµ nä, v.v. V× vËy, khi ë mét gia ®×nh cã vËt nu«i bÞ bÖnh th× c¸c gia ®×nh kh¸c ph¶i chó ý gióp ®ì cho dÞch bÖnh kh«ng ph¸t triÓn l©y lan, v× lîi Ých cña gia ®×nh ®ã vµ còng v× lîi Ých chung cña c¶ xãm. §Æc biÖt, ®iÒu nµy thÓ hiÖn râ nÐt ®èi víi c¸c thư¬ng gia ®Õn mua thãc lóa, vËt nu«i cña hä vµ mang c¸c hµng ho¸ kh¸c ®Õn b¸n khi mµ trưíc ®©y bµ con ë xa, Ýt ngưêi cã con ch¸u ra thµnh phè ®Ó mua c¸c thø cÇn thiÕt cho gia ®×nh (giao th«ng ®i l¹i kh«ng thuËn tiÖn, ë xa ®« thÞ thµnh phè, v.v.). V×
- GS. Lª Thi 43 vËy, hä ph¶i bµn b¹c víi nhau chèng c¸c thư¬ng gia vÒ thu mua lóa rÎ ë mét gia ®×nh (kh«ng biÕt gi¸, l¹i cÇn tiÒn, v.v.) ®Ó Ðp gi¸ mua rÎ thãc lóa cña c¸c gia ®×nh kh¸c. Nh©n d©n trong x· còng cÇn bµn b¹c víi nhau chèng l¹i c¸c thư¬ng gia b¸n c¸c mÆt hµng ë ®« thÞ s½n cã víi gi¸ cao, như ph©n bãn, thuèc ch÷a bÖnh, quÇn ¸o may s½n, v.v. Bµ con xãm lµng bµn b¹c, thèng nhÊt víi nhau gi¸ b¸n thãc lóa, hoa mµu vµ c¸c vËt nu«i ®Ó kh«ng bÞ Ðp gi¸ b¸n rÎ, ®ång thêi b¶o nhau kh«ng chÞu mua víi gi¸ cao nh÷ng thø hä cÇn tõ thµnh phè mang vÒ. Như vËy t×nh lµng nghÜa xãm gióp hä chèng l¹i ©m mưa mua rÎ b¸n ®¾t cña c¸c thư¬ng gia. 3. Tõ sù gióp ®ì lÉn nhau trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm lµm ra dÉn ®Õn sù h×nh thµnh vµ cñng cè t×nh lµng nghÜa xãm. Hä gióp nhau ch¨m sãc con c¸i khi chóng bÞ èm ®au, bÖnh tËt. Hä chia sÎ víi nhau c¸c sù kiÖn quan träng cña ®êi sèng gia ®×nh. VÝ dô sù kiÖn vui như ®¸m cưíi, sù kiÖn buån khi lµm ®¸m ma hay trong c¸c dÞp cóng giç, v.v. C¸c gia ®×nh hay g¶ con ch¸u cho nhau lµm d©u, lµm rÓ... cµng cñng cè mèi quan hÖ t×nh lµng nghÜa xãm. Hä cßn gióp ®ì lÉn nhau nu«i d¹y con c¸i như gióp nhau trong viÖc göi con c¸i ra c¸c ®« thÞ häc hµnh hay nu«i c¸c thÇy ®å trong lµng d¹y ch÷ cho con c¸i cña hä. 4. Gi÷a c¸c gia ®×nh kh«ng cßn viÖc tranh chÊp ®Êt ®ai ®Ó s¶n xuÊt, ®Ó lµm nhµ ë, v.v. Ranh giíi ®Êt ®ai gi÷a c¸c gia ®×nh rÊt ®¬n gi¶n, như c¸i ao nưíc, vµi bôi tre... Hä tho¶ thuËn víi nhau, tr¸nh g©y m©u thuÉn c¨ng th¼ng. Hä t¹o ®iÒu kiÖn cho nhau cã chç ë phï hîp víi sè lưîng thµnh viªn gia ®×nh. 5. Vai trß c¸c b« l·o trong lµng C¸c b« l·o trong lµng gåm c¸c cô cao tuæi, cã uy tÝn, cã kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm sèng víi xãm lµng, biÕt thu xÕp c«ng viÖc cña lµng xãm mét c¸ch hîp lý, ®oµn kÕt ®ưîc ngưêi d©n víi nhau, ®¶m b¶o lîi Ých chung cña xãm lµng. 6. Nh©n d©n tiÕp nhËn th«ng tin tõ: - Héi nghÞ c¸c b« l·o - C¸c trưëng téc, trưëng hä
- 44 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 28, sè 3, tr. 41-44 - C¸c trưëng xãm Nh©n d©n ph¶n ¸nh ý kiÕn cña hä qua c¸c tæ chøc trªn, c¸c nh©n vËt trªn vµ chÊp hµnh nghiªm tóc c¸c quyÕt ®Þnh cña hä. 7. §×nh lµng lµ n¬i c¸c Cô b« l·o héi häp. Chïa chiÒn ®ưîc tu söa, x©y dùng thªm phï hîp víi yªu cÇu tÝn ngưìng, cóng b¸i cña nh©n d©n. Tãm l¹i, ngưêi d©n n«ng th«n c¶m thÊy “t×nh lµng nghÜa xãm” ®· g¾n bã hä víi nhau trong s¶n xuÊt, trong x©y dùng gia ®×nh Êm no h¹nh phóc, con ch¸u thµnh ®¹t, cã tư¬ng lai tư¬i s¸ng, gióp Ých cho ®Êt nưíc ViÖt Nam ngµy cµng hïng m¹nh, ®oµn kÕt, h÷u nghÞ. 8. T×nh lµng nghÜa xãm hiÖn nay Ngµy nay, t×nh lµng nghÜa xãm ®· cã nhiÒu thay ®æi s©u s¾c do hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn giao tiÕp cña nh©n d©n ta trong x· héi cã nhiÒu thuËn lîi: - C¸c phư¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c, b¸o chÝ, ®µi ph¸t thanh, truyÒn h×nh ph¸t triÓn, m¹ng lưíi ®iÖn quèc gia kÐo ®Õn nhiÒu xãm lµng, vïng xa x«i hÎo l¸nh. - C¸c ®oµn thÓ: Thanh niªn, Phô n÷, MÆt trËn Tæ quèc, Héi N«ng d©n ho¹t ®éng tÝch cùc, gióp ®ì c¸c x· viªn trong s¶n xuÊt, trong ®êi sèng gia ®×nh. - Phư¬ng tiÖn ®i l¹i, häc tËp, trao ®æi víi nhau dÔ dµng gi÷a c¸c ®Þa phư¬ng. - §¶ng vµ ChÝnh phñ ta khuyÕn khÝch sù giao tiÕp, giao lưu gi÷a c¸c ®Þa phư¬ng. CÇn cã sù nghiªn cøu vµ so s¸nh “t×nh lµng nghÜa xãm” trong m« h×nh hîp t¸c x· cã nh÷ng biÕn ®éng g× tÝch cùc vµ kh¸c biÖt. VÝ dô, gi÷a mét Hîp t¸c x· miÒn trung du như CÈm Khª, Phó Thä vµ mét Hîp t¸c x· vïng ®ång b»ng s«ng Hång như x· Phó ThÞ, MÔ Së, Hưng Yªn. Bµi viÕt cña chóng t«i sÏ ph¶i qua kh¶o s¸t, bæ sung míi cã thÓ tr¶ lêi c©u hái trªn.n
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học